Morgunblaðið - 29.10.1947, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 29. okt. 194.7.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrg8arm.>
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlanda.
kr. 12,00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Hvað hefur gerst í hótel
málin u ?
Á SÍÐARI árum heimsstyrjaldarinnar vaknaði mikill
ahugi fyrir því hjer í höfuðborginni, að hafist yrði hjer
handa um byggingu nýtísku gistihúss. Um nauðsyn slíkr-
ar byggingar voru menn almennt sammála. Ástandið í
gistihúsmálum höfuðborgarinnar var og er\ engan veg-
mn gott. Mikið brestur á, að hægt sje að veita ferðafólki,
erlendu sem innlendu, þær móttökur sem sæmilegar geta
talist. Til bess er hótelrými í senn alltof lítið og ófull-
komið.
Nokkrir fjársterkir einstaklingar hófu undirbúning að
því, að ráðast í framkvæmdir í málinu. Þeir Ijetu gera
teikningu að myndarlegu gistihúsi, sem búið skyldi þeim
þægindum sem á slíkum stöðum tíðkast.
En þá gerist það, að ríkið tekur forustu í málinu. Lög-
gjöf er samþykkt á Alþingi, þar sem ríkisstjórninni er
heimilað að taka 5 miljóna króna lán til þess að byggja
gistihús í Reykjavík í samvinnu við bæjarstjórn Reykja-
víkur, fjelagasambönd og einstaklinga.
Síðan hefur ekkert heyrst um þetta mál. Hvorki ein-
staklingar þeir, sem undirbúið höfðu framkvæmdir, nje
, heldur ríkið, hafa byrjað byggingaframkvæmdir. Gisti-
húsmálið hefur gjörsamlega stöðvast. Ríkið mun þó hafa
iátið gera teikningar erlendis af glæsilegu gistihúsi. Hvað
þær teikningar hafa kostað, er ekki vitað.
Það væri mjög æskilegt að fá þetta mál upplýst fyr
en síðar. Þörfin fyrir gistihús er söm og áður. En mögu-
leikarnir til þess að ráðast í framkvæmdir eru því miður
minni nú, en þegar málið var vakið. Um það skal ekki
íullyrt, hvort einstaklingar þeir, sem það gerðu, mundu
hafa komið málinu lengra áleiðis en ríkið hefur nú gert.
En ef þeir hefðu gert það, eins og að virtist stefnt, hafa
afskifti ríkisvaldsins af gistihúsmálinu orðið því til tjóns
og tafar. Er það sannarlega illa farið og ómaklega.
Á það var bent, þegar Alþingi setti fyrgreinda löggjöf
að ríkissjóður hefði ýmislegt þarfara að gera við fje sitt
en að verja því í gistihúsbyggingu, ef einstaklingar væru
: eiðubúnir til þess að leggja fram fje til þess. Þær athuga-
semdir voru ekki teknar til greina. Ríkið vildi hafa for-
ustuna og fjekk hana. En höfuðborgin og landið fengu
ekki gistihús.
En hvað á að gera við hinar glæsilegu teikningar, hvar
eru þær, og hvað kosta þær?
íslensk löggjöf
ÞAÐ verður að telja til merkisatburða, að hið íslenska
lagasafn er nú fyrir skömmu komið út í annað skifti. Er
það gefið út að tilhlutan dómsmálaráðuneytisins, en rit-
stjórn þess hefur hinn vandvirki fræðimaður prófessor
Ólafur Lárusson annast.
I lagasafninu, sem er í einu stóru bindi, eru öll gildandi
íslensk lög fram til vorsins 1945.
Mörgum kann að finnast, að löggjafinn hafi á síðustu
árum gerst um of afskiftasamur og að löggjöf hafi verið
sett um ýmsa hluti, án þess að þörf hafi krafið. Hafa þess-
ar raddir við mikil rök að styðjast. En íslendingar verða
þó að minnast þess, að þörfin fyrir aukna íhlutun löggjaf-
arvaldsins er eðlileg afleiðing gerbreyttara þjóðlífshátta
síðustu áratugi. Þjettbýli, myndun borg og bæja, aukin
íjölbreyttni í atvinnuháttum, víðtækari viðskifti við um-
heiminn, sköpuðu þörf nýrrar löggjafar á fjölmörgum
sviðum.
Þessi saga hefur ekki aðeins gerst meðal okkar þjóðar,
(heldur og í mörgum öðrupa löndum.
, En þrátt fyrir. þetta. vprður því.ekki neitað, að löggjaf-
,,;jpn hefur, oft og einatt. sett löggjöf algerlega að nauð-
;■> isynjalausti, lciggjöf, sem aðeins hefur verið pappírsgagn
1 ■'eitt, aldrei verið framkvæmd og- trauðla verið ætlast til
þess að hún yrði framkvæmd. ■ ■ r
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Saga danska dátans.
DANSKT HERSKIP er kom-
ið heim úr „Langfart" og legst
við Holmen í kóngsins Kaup-
mannahöfn. Blaðamenn hins
danska höfuðstaðar keppast um
að ná tali af ,,De blaa Drenge“,
sem hafa enn einu sinni bætt
við blaði í hetjusögu danska
flotans. Danska herskipið hefir
verið í Norðurhöfum í hálft ár
og komið til staða í grænlensku
nýlendunni, þar sem danski
flotinn hefir aldrei komið fyr.
Ferðin gekk vel yfirleitt. Að
vísu voru ýmsir erfiðleikar. Það
var lítið um grænmeti um borð
og áhöfnin varð að borða fisk
í flest mál. Ö1 sást ekki, en það
var bót í máli, að skipstjórinn
átti púns, sem hann veitti við
hátíðleg tækifæri. í Grænlandi
var bláu drengjunum vel tekið.
Eini skugginn á ferðinni var
viðkoman á Islandi, þar sem
íbúarnir ' sýndu dönsku sjólið-
unum „fullan fjandskap“. Þann
ig er skýrt frá þessari hetju-
ferð í Berlingske Tidende, eftir
frásögn dansks dáta, sem var
með í förinni.
•
Dátaveiðar.
SAMKVÆMT frásögn góða
dátans byrjaði óvináttan á ís-
landi í garð dönsku drengjanna
á „Heimdal“, en svo heitir her-
skipið. með því, að þeim var
seld mjólk á kr. 1,90 potturinn.
Og „allmikill hluti íbú-
anna á íslandi sýndi dönsku
sjóliðunum vinsemd til að byrja
með, en það var ekki nema á
meðan landsmenn hjeldu að
þeir væri norskir sjóliðar, því
undir eins og það komst upp
að þetta voru danskir sjóliðar
„kom annað hljóð í strokkinn“,
eins og það er orðað í B.T.
Reykvíkingar „eltu dönsku sjó-
liðana í vörubílum til að gera
þeim lífið leitt“ og á veitinga-
húsi kom það fyrir eitt kvöld-
ið, „að tómum flöskum var
fleygt að borði því, sem dönsku
sjóliðarnir sátu við. — Fallegar
dátaveiðar að tarna.
Rólyndi þeirra
dönsku.
EN ÞAÐ HEFIR sennilega
komið í veg fyrir stórvandræði
og milliríkjamál, að dönsku
sjóliðarnir Ijetu ekki æsa sig
upp. Segir B.T., að dönsku dát- 1
arnir hafi ekki látið þetta á sig
fá og látið flöskurnar sem vind
um eyrun þjóta.
Þetta fór mjög í taugarnar á
óróaseggjunum íslensku. „Hin
virðulega framkoma dönsku
sjóliðanna og rólyndi þeirra
varð til þess, að ekki kom til
„alvarlegra átaka“, segir blaðið
að lokum.
•
„Hýstería“.
LÖGREGLAN í Reykjavík
kannast.ekki neitt við þenna
reyfara hins danska blaðs og
minnist þess ekki, að nokkuð
sögulegt hafi gerst við komu
danska varðskipsins „Heim-
dal“, sem lá hjer í höfn inni í
nokkra daga í haust.
Það verður ekki annað sjeð,
að danski dátinn, sem segir írá
hafi ofreynt sig í hinni löngu
og ströngu ferð norður í höf og
að um hreina hysteríu sje að
ræða bæði hjá blaðamanninum
og bláa drengnum.
Þeir ætla, að verða iðnir við
kolann og nuddið um „fjand-
skap“ íslendinga í garð Dana,
kollegar okkar við dönsku
blöðin. Það má vera að dönsk-
um dátum sje ekki lengur tek-
ið hjer með slíkum hætti, að
ástæða sje til að yrkja revíu-
bragi eins og um árið, er sung-
ið var „Gæti jeg krækt i dansk
an dáta, sem dálítið borðalagð-
ur er“. En hit er slúður, að þeir
sjeu ekki eins velkomnir hing-
að og aðrir erlendir sjómenn,
sem hjer leita hafnar.
•
Daglegt brauð og
sætar kökur.
GÍSLI ÓLAFSSON bakara-
meistari gefur í eftirfarandi
brjefi skýringu á því hvers-
vegna brauðaskortur er í bæn-
um, þegar sætar kökur fást og
ennfremur hvernig á rjóma-
kökunum stendur i bakaríun-
um. Bakarameistarin segir:
„Hvað viðvíkur þvi að bak-
aríin sje brauðlaus, en full af
sætum kökum, 'þá getur það
komið fyrir að brauð r.jeu ekki
til fyrst á morgnana og undir
lokun á kvöldin, en aftur á
móti eitthvað til af kökum á
sama tíma, en það er ekki þar
með sagt að ekki sje yfirleitt
nóg til af brauðum ílesta daga
vikunnar, aðra en sunnudaga.
í sambandi við þessar aðfinslur
finst mjer skína i það að bak-
arar vanræki brauðabaksturinn
á kostnað sætabrauðsins, slík-
ar ásakanir gætu ef til vill kom
ið til greina, ef alt öðruvísi
stæði á en hjer gerir.
Sannleikurinn er sá, að altaf
siðan skömtun á sykri hófst í
fyrstu, hafa bakarar fengið
minna en þeir hefðu getað not-
að vegna þess hvað eftirspurn
eftir kökum hefir verið mikil.
En fyrir rúmum 2 árum var
sykurskamturinn til bakara
minkaður um rúm 50% frá því
sem hann hafði verið, og er það
augljóst .mál hvað kökufram-
leiðslan hlaut að minka við það.
Þannig erum við algjörlega
fjötraðir rneð kökuframleiðsl-
uná og höfum enga möguleika
til að auka hana þó við vildum.
Þess vegna eru mjög ranglátar
allar upphrópanir um það, að
nóg sje til af sætum kökum,
en ekkert af brauðum, þar sem
líka daglega er kvartað undan
því hvað lítið við höfum til af
kaffibrauði og hvað það er fá-
breytt það sem til er, og er það
því miður rjett og iðnaðarlega
er það mjög bagalegt.
•
Rjómakökurnar.
HVAÐ viðvíkur rjómakök-
unum, þá get jeg fullyrt það,
að bakarar fá aldrei rjóma, ef
ekki er sendur rjómi í mjólk-
urbúðirnar, aftur á móti íaum
við oft engan rjóma, þó rjómi
sje sendur í mjólkurbúðirnar,
ef svolítið er til, að ekki þykir
nóg að skifta honum. En svo
fáum við líka oft einhverja úr-
lausn og þegar nógur rjómi er
til þá fáum við — eins og aðr-
ir — alveg eins og við viljum,
án þess að við sjeum skyldaðir
til að nota hann allan sama
daginn. Þess vegna eru líka
margir, sem geyma rjóma í góð
um kæli, stundum í marga
daga, þannig getur því vel
ltomið fyrir að rjómakökur sjeu
til sölu í bakaríi, þó engan
rjóma sje að fá í mjólkurbúð
þann sama dag, alveg án þess
að nokkuð órjettlæti hafi átt
sjer stað hjá þeim, sem dreifa
rjómanum um bæinn“.
I MEÐAL ANNARA ORÐA ....
- --—----j Eftir G. J. Á. |---—---—-----------+
Óvænl afleiðing nashtahreinsunar bandamanna
Hin óumflýjanlega nas-
ista-hreinsun í Þýska-
landi, hefir komið banda
mönnum í þann vanda,
að þá skortir nú alla
þýska forystu til endur-
reisnarstarfa.
BLÖÐIN flytja altaf öðru
hvoru fregnir af því, að þessi
og þessi nazisti í Þýskalandi
hafi verið dæmdur fyrir. flokks
starfsemi sína fyrir styrjöldina
og á meðan á henni stóð. Þá er
það einníg orðin alltíð frjett, að
konur fyrverandi nasistaleið-
toga sjeu dregnar fyrir rjett og
dæmdar fyrir stuðning sinn við
flokkinn og þýsku stríðsstefn-
una.
.Fáir. munu ,þó gera sje'r ljóst,
hversu langt bandamenn hafa
gehgið í áð hréihsa ti'l' í’ h'reíðri
nasístanna; Hundruð sVokall-
áðra nasistadómstóla starfa á
af.höfuðpaurunum — en hundr
að þúsunda minni nasista hafa
einnig orðið að svára íil ’síika.
hernámssvæðunum, og sá dagur
líður ekki, að tugir og jafnvel
hundruð Þjóðverja sjeu sviftir
rjetti sínum til opinberra emb-
ætta, og enn aðrir dæmdir í
fangelsi.
Sýnilegt er, að bandamenn
eru staðráðnir í, að ganga frá
nasistahreyfingunni í Þýska-
landi dauðri.
• •
Nasistahreinsunin.
A síðasta fundi sínum, en
hann var haldinn í Moskva,
gáfu utanríkisráðherrar fjór-
veldanna skýrslu um nasista-
hreinsunina á hernámssvæðum
sínum.
Bevin gaf eftirfarandi upp-
Ivsiiígar: ‘ ' (
Siðan í aþfíl 1946, Ííl február
loka í ár, haía 250 nasistad’óm-
stólsr : átarfáð' á hérnáhisövæði
Brota. Dómstólar þessir höfðu
(Framháld á bls. 8)