Morgunblaðið - 24.12.1947, Blaðsíða 8

8
MORGUNfíLAÐIÐ
Miðvikudagur 24- des. 1947
EFTIR
ÞORBJÖRN GUÐMUNDSSON.
XII. OLYMPÍULEIKARNIR,
sem haldnir verða í London
1948, eru nú aðalumræðuefni
íþróttadálka heimsblaðanna. --
Þetta er heldur ekki nema eðlí-
legt, þar sem leikar þessir skipa
öndvegi meðal allra alþjóða-
íþróttamóta, og í öllum löndum
hins mentaða heims er undir-
búningurinn undir þátttöku í
leikunum aðalviðfangsefni í-
þróttasamtakanna.
Alþjóða-ÓIympíunefndin
Olympíuleikarnir hafa farið
fram í rúma hálfa öld í þeirri
mynd, sem þeir eru nú. Alþjóða-
Olympíunefndin, C. I. O. (Com-
ité International Olympique)
hefur skipulagt leikana frá
byrjun og ákveðið hvar þeir
skuli haldnir. Er nefndin alveg
einráð hvað þá snertir.
Aðalstofnandi Olympíunefnd-
arinnar og upphafsmaðurinn að
Olympíuleikum síðari tíma er
franski aðalsmaðurinn Pierre de
Coubertin. Nefndin var stofnuð
í Sorbonne í París 23. júní 1894.
Coubertin var kosinn fyrsti for-
seti hennar og var það óslitið til
1925. Sátu fulltrúar frá 11 þjóð-
um stofnfundinn í Sorbonne, og
voru meðlimir fyrstu Olympíu-
nefndarinnar 14. Síðan hefur
smáfjölgað í nefndinni, bæði
hafa fulltrúar frá fleiri löndum
tekið sæti í henni og einnig hef-
ur fulltrúum frá stærri þjóðun-
um verið fjölgað, en engin þjóð
Iiefur þó fleiri en 3. íþróttasam-
tök hvers lands getur ekki valið
fulltrúa sinn í Olympíunefndina,
heldur tilnefnir hún hann sjálf.
ísland
varð þátttakandi 1946
Nú eiga sæti í nefndinni full-
trúar frá 44 þjóðum, og er ís-
land meðal þeirra. Var fulltrúi
frá íslandi kosinn í nefndina
1946, en til þess valdi nefndin
Benedikt G. Waage, foseta ÍSÍ.
Aðalskrifstofa nefndarinnar
er í Lausanne í Sviss. Forsetar
hennar hafa aðeins verið þrír.
Coubertin fram til 1925, eins og
fyrr getur, en þá tók H. de Baill-.
et-Latour frá Belgíu við og var
forseti óslitið til 1942 að hann
Ijest. Varaforseti nefndarinnar
Svíinn J. S. Edström tók þá við
störfum forseta og var svo kos-
inn forseti strax og nefndin kom
saman eftir styrjaldarlok.
Olympíuleikar Hellena
Eins og kunnugt er voru olymp
isku leikarnir fyrr á öldum haldn
ir fjórða hvert ár í Olympíu í
Grikklandi. Voru þeir stærstir
og þýðingarmestir hinna fjög-
urra hátíðaleikja Hellena. Leik-
arnir voru ekki eingöngu íþrótta
legs eðlis, heldur voru þeir einn-
ig trúarhátíð og höfðu mikið
menningargildi og stjórnmála.
Til leikanna söfnuðust menn í
stórhópum frá hinum ýmsu smá
ríkjum Grikklands og nýlendun-
um. Juku þeir mjög á samheldni
Hellena og einingu og elfdu
tungu þeirra og inenningu.
Olympíuleikarnir voru fyrst
haldnir árið 776 f. Kr. og stóðu
SBaá' - • ..
Mesta íþróttahátíð
sögu.nnar
land 44 1/6, 3. USA 42i/3, 4.
Svíþjóð 36, 5. Austurríki 27 og
Kanada 18.
ÞETTA BÁL var kveikt með geislum sólarinnar í Olympía í Grikk-
landi, en síðan var hlaupið með Ioga þaðan og tendraður með honum
Olympíueldurinn, sem brann á leikunum í Berlín 1936. Iþróttamað-
nrinn, sem hljóp með eldinn fyrstu 1000 metrana sjest kveikja á
kyndli sínum.
síðan óslitið til 393 e. Kr., eða
hátt á 12. hundrað ár, en ekki
altaf með jafnmiklum blóma.
Fyrsta niðurlægingartímabil
þeirra hófst um 200 f. Kr., er
Grikkland drógst inn í Róm-
verjastyrjaldirnar og misti sjálf
stæði sitt.
Rómverjakeisarar sýndu leik-
unum aftur á móti mikinn vel-
vilja, og fór þeim að rjetta
við aftur er þeir komu til valda.
Tiberius tók t. d. sjálfur þátt í
þeim áður en hann varð keisari
og varð sigurvegari í kappakstri.
Einnig tók Nero þátt í þeim og
fór þaðan sem ,,sigurvegari“ í
kappakstri. Hans keisaralega
tign mun þó hafa haft meiri á-
hrif á dómarana en árangur
hans í keppninni, því að Nero
fjell úr vagni sínum og lauk
henni aldrei.
Á dögum Hadrianusar (117
—138) má svo segja að síðari
blómaöld Olympíuleikanna hef j-
ist, þó að hún stæði ekki lengi,
þar sem þeim fór aftur að
hnigna um 200 e. Kr. Síðustu
leikarnir voru svo haldnir 393,
en ári síðar bannaði Teodosius
keisari þá.
Áhugi á Olympíuleikum
Hellena.
Eftir að Olympíuleikarnir
höfðu svo legið niðri í hálfa 14.
öld, vakti þýski vísindamaður-
inn Winckelmann athygli á þeim
og áhuga, en fornleifagröftur í
Olympía hófst þó ekki fyrr en
1827. Það voru Frakkar, sem
stóðu fyrir honum undir leið-
sögn de Morée. Þessi rannsókn
bar mikinn árangur, en aðalheið
urinn af rannsóknum í Olympíu
fellur samt í skaut Þjóðverjans
Ernst Curtius. Hann var upp-
hafsmaður að hinum mikla og
víðtæka fornleifagreftri, sem
fór þar fram á kostnað þýska
ríkisins eftir 1870. Einnig komu
þar mjög við sögu tveir landar
hans, F. Adler og W. Dárpfelds.
Olympíuleikar nútímans
Þegar Grikkland fjekk sjálf-
stæði sitt 1830 skaut þeirri hug-
mynd upp þar í landi, hvort ekki
myndi rjett að endurvekja Ol-
ympíuleikana þar í landi. Og
fyrir forgöngu grísks föður-
landsvinar í Bukarest var þjóð-
hátíð haldin í Aþenu 1859, sem
bar nafn Olympíuleikanna, og
einnig 1870 og 1875.
En það var ekki fyrr en
Frakkinn Pierre de Coubertin
kom til sögunnar að farið var
að ræða um leikana í núverandi
mynd. Fyrir forgöngu hans var
Alþjóða-Olympíunefndin stofn-
uð, eins og fyrr segir, og á-
kveðið að fyrstu leikarnir skyldi
haldnir 1896 og síðan fjórða
hvert ár. Fyrstu leikunum var
valinn staður í Aþenu í heiðurs-
skyni við þjóðina þar sem vagga
Olympíuleikanna stóð.
Bandaríkin lang stigahæst
í fyrstu Olympíuleikunum í
Aþenu 1896 voru þátttakendur
229. Bandaríkin báru hæst í
frjálsum íþróttum, Ungverjar
í sundi og Þjóðverjar í fimleik-
um. Grikkland hlaut samt flest
stig á leikunum, eða 85. Banda-
ríkin voru nr. 2 með 47 stig og
Þýskaland nr. 3 með 34 /2 stig.
Síðan hafa þrjú stigahæstu
ríkin á Olympíuleikunum hverju
sinni verið sem hjer segir:
1900 í París: 1. USA 85 st„
2. Frakkland 71 st. og 3. Eng-
land 45 st.
1904 í St. Louis: 1. USA 201
st„ 2. Þýskaland 33 st. og 3.
Cuba 22 st.
1906 í Aþenu: 1. Frakkland
741/ st„ 2. Grikkland 6l1/2 st„
3. USA 51i/2 st. — Þessir leikar
voru haldnir í tilefni af 10 ára
afmæli Olympíuleikanna.
1908 í London: 1. England
224 1/6 st„ 2. USA 96i/3 st„ 3.
Svíþjóð 40i/3 st.
1912 í Stokkhólmi: 1. Svíþjóð
1351/3 st„ 2. USA 124 st„ 3.
England 76 st. — Þetta voru
fyrstu Olympíuleikarnir, sem ís
lendingar tóku þátt í. Sýndu þeir
glímu og einn maður, Jón Hall-
dórsson, tók þátt í frjálsum í-
þróttum.
1920 í Antwerpen: 1. USA
196i/2 st„ 2. Svíþjóð 113% st.
og 3. England 78 st.
1924 í París: 1. USA 216 st„
2. Finnland 78 st. og 3. Frakk-
land 78 st.
1928 í Amsterdam: 1. USA
118 st„ 2. Þýskaland 56i/2 stig
og 3. Finnland 49 st.
1932 í Los Angeles: 1. USA
217 st„ 2. Italía 71 st. og 3. Sví-
þjóð 46 st.
1936 í Berlín: 1. Þýskaland
1801/2 st„ 2. USA 124 át. og 3.
Ítalía 47 st. —- Þátttakendur
voru 4069 frá 49 þjóðum.
Bandaríkin hafa unnið fleiri
sigra en nokkur önnur þjóð á
Olympíuleikunum. 290 gullpen-
ingar hafa fallið þeim í skaut,
214 silfurpeningar og 190 bronse
peningar. Stigin standa þannig:
— 1. USA 1478i/2 st„ 2. Eng-
land 656y2 st„ 3. Frakkland
495% st„ 4. Svíþjóð 491% st„
5. Þýskaland 446% st. og 6.
Finnland 3531% st.
Noregur „konungur“
vetraríþróttanna
Sex sinnum hafa farið fram
vetrar-Olympíuleikar, og á sama
hátt og Bandaríkin hafa borið
af í sumar-íþróttunum hefur
Noregur borið ægishjálm yfir
aðrar þjóðir í vetrar-íþróttun-
um.
Fyrstu vetrar-Olympíuleikar
fóru fram í London 1908. Eng-
land hlaut þar 7 stig, Svíþjóð 6
og Þýskaland 5. Síðan hafa þeir
verið sem hjer segir:
1920 í Antwerpen: 1. Svíþjóð
8 st„ 2. Noregur 5 st. og Finn-
land og USA 3 st.
1924 í Chamonix í Frakkl.:
1. Noregur 32% st„ 2. Finnland
20V2 st. og 3. Austurríki 8 st.
1928 í St. Moritz: 1. Noregur
29 5/6 st„ 2. Svíþjóð 11 st. og
3. Finnland 7 5/6 st.
1932 í Lake Placid í USA: 1.
USA 28 st„ 2. Noregur 20 st. og
3. Kanada 10 st.
1936 í Garmisch-Partenkirch-
en í Þýskalandi: 1. Noregur 34
st. 2. Þýskaland 15 st. og 3. Sví-
þjóð 13 st.
Heildarstigin verða þessi: —
1. Noregur 116 1/6, 2. Finn-
Frá 11 til 73 ára
þátttakendur
P'lestir sigurvegarar á Olymp-
íuleikunum hafa verið á aldrin-
um frá 20—30 ára. Yngsti sigur-
vegarinn var aftur á móti 14
ára. Það er Japaninn K. Kita-
mura, sem vann í 1500 m. sundi
á Olympíuleikunum 1932. Elsti
sigurvegarinn er hinsv. Svíinn
O. G. Swan, sem var í flokknum,
er sigraði í skotfimi (skotið á
hlaupandi hjört) 1912. Hann var
þá 65 ára.
Hann keppti einnig á Ol-
ympíuleikunum 1920, þá 73 ára
gamall, og hlaut þá verðlaun, þó
að það væri ekki þau fyrstu. Er
hann aldursforseti þeirra sem
hlotnast hefur slíkur heiður.
Yngsti keppandinn á Olymp-
íuleikunum, sem hlotið hefur
verðlaun, er danska sundkonan
Inge Sörensen. Hún var aðeins
12 ára, er hún varð önnur í 200
m. bringusundi á Olympíuleik-
unum 1936. En norska skauta-
drottningin Sonja Henie er
yngst af hvíta kynstofninum, er
náð hefur í gull á Olympíuleik-
unum. Hún var aðeins 15 ára er
hún vann í listhlaupi á skautum
í St. Moritz 1928. Bandaríkja-
stúlkan A. Riggin var jafngöm-
ul, er hún vann keppni á leikun-
um 1920. En yngsti keppandinn,
sem þátt hefur tekið í Olympíu-
leikunum er E. Inada frá Japan,
sem tók þátt í listhlaupi á skaut-
um á leikunum í Berlín 1936.
Hún var 11 ára.
Islenska Olympíunefndin
í flestum þeim löndum, sem
taka þátt í Olympíuleikunum
eru starfandi nefndir, sem skipu
leggja þátttökuna. Hjer á ís-
landi hefur einnig verið skipuð
nefnd til þess að sjá um þátt-
töku íslands í Olympíuleikunum
næsta ár. Sú nefnd er nú þegar
búin að starfa í nær ár og unmð
að þessum undirbúningi. Form.
nefndarinnar er Hallgrímur Fr.
Hallgrímsson, en aðrir nefndar-
menn eru: Erlingur Pálsson,
varaform., Ólafur Sveinsson, rit
ari. Jens Guðbjörnss., Kristján
L. Gestsson, Jón Kaldal og Ein-
ar Pálsson, sem kom inn í stað-
inn fyrir Steinþór heitinn Sig-
urðsson.
Þátttaka íslands.
ísland mun nú taka þátt í
þessum leikum með fleiri og
betri menn en nokkru sinni áð-
ur, en óvíst er ennþá, hve marg-
ment það lið verður. Þó hefur
verið ákveðið að þrír menn fari
til keppni á vetrar-Olympíuleik-
ana í St. Moritz.
Við getum tæplega vænst þess
að nokkur íslenskur íþróttamað-
ur nái í gull, silfur eða bronce
á Olympíuleikunum. Hitt þurf-
um við ekki að óttast að íslensku
íþróttamennirnir verði landinu
ekki til sóma, og að það verður
tekið eftir fulltrúum þessarar
litlu þjóðar.