Morgunblaðið - 16.01.1948, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 16. janúar 1948
Útp.: H.f. Ánrakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson. ____
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árr- Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600. ___
Áskriftargjalú kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Hreint borð
UNDANFARNAR vikur og mánuði hefur hin svokallaða
eignakönnun sett að verulegu leyti svip sinn á efnahagslíf
þjóðarinnar.
Tilgangur löggjafans með lögunum um eignakönnun var
sá, að skattgreiðendur gerðu í eitt skipti fyrir öll hreint á
borði sínu og komist yrði fyrir þau skattsvik, sem vitað er
að átt hafa sjer stað í landinu undanfarin ár.
Þessi tilgangur var vissulega góðra gjalda verður, enda
þótt orsakir skattsvikanna sjeu í mörgum tilfellum bein af-
leiðing af ranglátum og miðlungi skynsamlegum skattalög-
um. Því verður ekki neitað, að íslensk skattalöggjöf hefur
oft verið þannig að hún hefur beinlínis boðið skattsvikunum
heim. Svo mjög hafa verið skertir möguleikar borgaranna
til fjárhagslegs sjálfstæðis án þess að sniðganga lög og regl-
ur. 1 þessu felst mikil hætta. Það er hverju þjóðf jelagi mikils
virði að borgarar þess vinni sem ötullegast að því að
treysta efnahagslega aðstöðu sina á heiðarlegan hátt. Sparn-
aðarviðleitni almennings og vilji til þess að standa fjárhags-
lega sjálfstæður, er ein traustasta stoðin undir ofkomu þjóð ■
arheildarinnar. Meðal flestra þjóða er sparnaður og eigna-
söfnun einstaklinganna þess vegna talin til mikilsverðra
dygða, sem ríkisvaldinu beri að virða og styðja. Hjer á ls-
landi hefur þessu oft verið á annan veg farið. Hinir svo-
kölluðu vinstri flokkar hafa ósjaldan reynt að skapa það
almenningsálit að eiginlega væri öll eignasöfnun einstaklinga
skaðleg og byggð á ranglátum þjóðf jelagsháttum. I samræmi
við þessa skoðun hafa þeir unnið að því að skapa skatta-
löggjöf, sem drægi úr og lamaði hvöt einstaklingsins til þess
að afla sjer tekna. Þetta hefur að nokkru leyti tekist.
Núgildandi skattalöggjöf verkar þannig gagnvart ein-
staklingnum, að þegar tiltölulega lágu tekjumarki er náð,
er það skattborgaranum lítill hagnaður að auka tekjur sínar.
Mestur hluti teknanna rennur þá í ríkissjóð. Fjelögum og
einstökum atvinnugreinum hefur þó verið mörkuð nokkuð
rýmri aðstaða í þessum efnum, en það hefur þó kostað harða
baráttu að skapa sjávarútveginum möguleika til þess að
eignast nýbyggingasjóði til endurnýjunar skipastólnum. En
án nýbyggingarsjóðanna hefði t hin mikla skipaaukning
landsmanna á síðustu árum trauðla verið framkvæmanleg
Þegar eignakönnuninni er lokið og borð skattborgaranna
á að vera hreint, veltur þess vegna mikið á því að skynsam-
leg skattalöggjöf verði sett. Um það er að sjálfsögðu ekki
að sakast þótt þeir, sem miklar tekjur hafa greiði háa skatta
til sameiginlegra þjóðarþarfa. En visst hóf verður þó að
vera á í þessum efnum. Háar tekjur af heiðarlegum atvinnu-
rekstri eiga ekki að vera refsiverðar. Þjóðfjelagið hlýtur
þvert á móti að sjá sjer hag í að örva sjálfsbjargarhvöt ein-
staklingsins.
Þetta meginsjónarmið verður að leggja til grundvallar við
þá endurskoðun skattalaganna, sem nú fer fram og Ijúka
verður á næstunni.
Sjálfstæðisflokkurinn veit vel hvað til hans friðar heyrir
í þessum efnum. Hann hefur fullkominn skilning á þýðingu
þess fyrir fjárhagslegt öryggi þjóðarheildarinnar að sparn-
aðarvilji og sjálfsbjargahvöt einstaklinganna sje ekki lömuð
með heimskulega þungum skattaálögum. Hann hefur á liðri-
um árum oftlega varað við því að löggjafinn teygði hönd
ríkisvaldsins of djúpt niður í vasa skattborgarans og það
var fyrir frumkvæði og baráttu Sjálfstæðismanna, sem út-
gerðinni voru skapaðir möguleikar til þess að safna riokkrum
sjóðum til nýsköpunarinnar. En nú vilja allir Lilju kveðif.
hafa, nú þora fáir að kannast við að hafa beitt sjer gegn
nýbyggingarsjóðum útvegsins. En sannleikurinn er sá, að ti
þess að treysta grundvöll íslensks atvinnulífs yfirleitt o:
skapa hjer atvinnuöryggi þurfa fleiri en þeir, sem að sjávar
útvegi vinna að fá tækifæri til þess að mynda framkvæmda
sjóði.
Ef árangur cignakönnunarinnar verður ný og skynsam
leg skattalöggjöf má óhikað fullyrða að vel hafi til tekist
Ef að hins/egar verður haldið áfram á sömu braut í skatta
málum cg undanfarin ár, munu áhrif hreingerningarinnar ?.
borði skattborgarans ekki verða langæ.
UR DAGLEGA LIFINU
Merki Reykjavíkur.
HVERNIG er merki — skjald
armerki, ef menn vilja —
Reykjavíkur? Á 150 ára afmæli
Reykjavíkurkaupstaðar var gef
in út ágæt bók um höfuðstað-
inn, Framan á þeirri bók var
merki, eða innsigli Reykja-
vikur. Það var mynd af flöttum
þorski í hring. Á Alþingishátíð
inni hafði Reykjavík sitt
meriji, eins og aðrir bæir og
landshlutar. Önnur merki hafa
ekki sjest svo munað sje eftir
og óhætt mun að fullyrða, að
þessj tvö merki sjeu ekki einu
sinni viðurkend.
En Reykjavík ætti að eiga
sitt merki, sameiningarmerki
fyrir bæjarbúa. Merki, sem
sett væri á eignir bæjarins, t.
d. strætisvagnana, bæjarútgerð
artogarana og fleira og fleira.
•
Samkepni.
EF GERT er ráð fyrir, að
menn aðhyllist alment þá skoð
un j að höfuðstaðurinn ætti að
eiga sitt merki, en það má
ganga út frá því sem vísu, þá
ætti að efna til samkepni um
merkið, það ætti að vera eitt-
hvað einkennandi fyrir atvinnu
líf, eða sögu bæjarins, en þó
einfalt að gerð.
•
Dagatöl.
Á FJÖLDA MÖRGUM skrif-
stofum í þessu landi standa auð
og ónotuð „stativ“ undan mán-
aðardögum, þótt liðnar sjeu
tvær vikur af hinu nýja ári og
ekkert bólar á því, að ný daga-
töl eigi að koma í búðirnar í
stað hinna gömlu.
Lítillega var á þetta drepið
hjer í byrjun ársins og bent á,
að það væri sleifarlag hið
mesta, af þeim, sem selja daga-
tölin og búa þau til, að hafa
þau ekki tilbúin að minsta
kosti um áramótin og helst
fyr. Þeir, sem hafa gert þessi
skrifstofudagatöl undanfarin
ár, hafa vafalaust eitthvað sjer
til afsökunar. En eitt er víst,
að beir hafa ekki þá afsökun að
þeir hafi ekki vitað, að nýtt ár
var í aðsigi.
v •
Vasabækur.
HJER ÁÐUR fyr var hægt að
fá keyptar í verslunum vasa-
bækur með dagatali og ýmsum
nytsömum upplýsingum, sem
hentugt var að grípa til.
En nú sjást þessar bækur
ekki lengur, eða eru að minsta
kosti ekki enn komnar á mark-
aðinn á þessu ári.
Þá var það lengi siður góðra
verslunarfyrirtækja, sem vildu
gera eitthvað fyrir viðskifta-
vini sína og auglýsa nafn sitt
um leið, að senda þeim slíkar
bækur um áramótin. Eitthvað
mun vera gert af þessu ennþá,
en fer ákaflega hljótt.
Þótt hjer sje um smáatriði
að ræða, er það greinileg aftur-
för.
•
Enn um apótek.
ÞAÐ ERU ALTAF við og við
að berast brjef frá fólki, sem
verður fyrir óþægindum vegna
þess hve apótekin eru altof fá
í þessum bæ. Aðeins eitt apótek
hefir vakt að næturlagi og sjá
allir, að það er altof lítið. Fyr-
ir mörgum árum, þegar bæjar-
búar voru mun færri en þeir
eru nú voru tvö apótek höfð
opin að næturlagi, annað í mið-
bænum, en hitt fyrir austan
læk. Ekki veitti af þá og ættu
menn að skilja, að ekki er á-
standið betra nú.
Enda er það svo, að það er
hreinasta plága, að koma í
lyfjabúð að kvöldi, eða nætur-
lagi til þess að kaupa lyf. Þar
er alt yfirfult og það tekur óra-
tíma að fá sig afgreiddan, sem
eðlilegt er, þar sem ekki er
hægt að ætlast til þess, að einn
lyfjafræðingur geti annað öll-
um þeim lyfjasamsetningi, sem
ætlast er til af honum.
•
Kostnaðarauki.
EITT BRJEF hefi jeg fyrir
framan mig frá, manni, sem
þurfti að ná í lungnabólgumeðal
að kvöldlagi. Hann var svo hepp
inn að ná í bíl aðra leiðina, en
þar sem sjáanlegt var, að biðin
yrði löng í apótekinu ljet hann
vagninn fara, en það var 25
mínútna gangur heim til hans
frá arjótekinu.
Meðalið kostaði manninn kr.
2,18, en bíllinn aðra leiðina 11
krónur.
Það er ekki lengur hægt, að
líða heilbrigðisyfirvöldum lands
ins (í þessu tilfelli fyrst og
fremst landlækni) að þrjóskast
lengur við þeirri rjettmætu
kröfu, að apótekum verði fjölg
að í bænum.
Tilraun til pclskaupa
KAROLINA segir í brjefi frá
tilraun sen hún gerði til að
kauna sjer pels. Flíkin hafði
verið auglýst og Karólína lagði
af stað. Hún kom af fallegu húsi
og barði að dyrum og spurði
I hvort þar hefði verið auglýstur
pels.
Maðurinn, sem til dyra kom
kallaði: „Sigga, það er samtal
við þig“. Sigga kom og mældi
hinn væntanlega kaupanda með
augunum og sagði: „Jeg hugsa
að hann sje of stór yður“. —
Karolína ætlaði nú að fara úr
bomsunum sínum, en þá sagði
sú er nefnd hafði verið Sigga:
„Vitið þjer hvað hann kostar?
Hann kostar 11 þúsund. Karó-
lína flýtti sjer í bomsuna aftur,
en á meðan hvarf könan og kom
svo að segja strax aftur með
pelsinn.
„Hvílík náð“, segir Karólína.
„Og mikið var gripurinn falleg
ur. En jeg get ekki fengið mig
til að versla við hana Siggu,
eftir hvernig hún hafði komið
fram við mig. En brugðið hefði
Siggu, ef hún hefð sjeð alla pen
inga, sem hann bóndi minn
stakk að mjer áður en jeg lagði
af stað í förina“, sagði Karólína
að lokum. ‘‘
Þetta mun hafa skeð fyrir
seðlaskiftin.
MEÐAL ANNARA ORÐA . .
j Hftir G. J. Á. J-»——■'
BiSraSir gefa líka verið lærdómsríkar
í biðröðunum má mæta öll
um tegundum fólks, sumu
þrautleiðinlegu, en öðru
.glaðlyndu og skemtilegu.
í FYRRADAG um þrjúleytið
hringdi eigandi fallegrar kven-
raddar niður á blað til okkar og
komst að orði eitt.hvað á þessa
leið: Fyrir nokkru síðan birtuð
'þið mynd af okkur kvenfólkinu
þar sem við stóðum í langri bið-
röð fyrir utan eina af skóversl
unum bæjarins. Nú er heillöng
halarófa af karlmönnum fyrir
framan skóverslun Hvannbergs
bræðra, og nú findist mjer þið
ættuð að taka mynd af þessu og
sýna að það er fleira en kven-
fólkið, sem nennir að leggja
þetta á sig.
Sá, sem svaraði í símann, tók
vel í málaleitan hinnar radd-
fögru, og skömmu seinna var
Ijósmyndari blaðsins kominn á
vettvang. Svo illa tókst þó til,
að búið var að opna verslunina
og aðeins strjálingur af stóru,
sterku mönnunum eftir fyrir
utan.
• •
'■’órst fyrir.
Það varð því ekkert úr rnynda
töku í þetta skifti, og kannske
það hafi verið öllum fyrir bestu,
því fólk getur verið eitthvað svo
skolli afundið og langt frá því
að vera í myndatökuskapi, þeg-
ar það er orðið svona einn hlekk
ur í þolinnfæðiskeðju samborg
ara sinna.
e •
Fjölbreytni.
Sannast að segja held jeg þó
að óhætt sje að fullyrða, að það
sje einhver sjerstök „stemning“
yfir öllum biðröðum. Að minsta
kosti er enginn vafi á því, að
undir fáum kringumsíæðum get
ur að lít-a fjölbreyttari andlit og
framkomu.
Þarna eru langir og stuttir,
feitir og horaðir, fúlir og g.lað-
lyndir. Þarna er litla vandræða
lega konan, sem af einhverjum
óskiljanlegum ástæðum virðist
vera fastur liður í öllum bið-
röðum. Hún er venjulega á hæl
unum á geysistórum karlmanni
og hún er oftast með fangið fult
af pökkum. Það er hún, sem
smeygir höfðinu vandræðalega
inn á milli bveggja fílefldra
kvenmanna, horfir hikandi
framan í aðra þeirra og segir:
Er það ekki hjerna, sem maður
tekur bílinn til Hafnarfjarðar.
Einn óþolandi.
Þarna er líka maðurinn, sem
ekki gæti þagað, jafnvel þótt
hann væri að lýsa íþróttamóti í
útvarpinu. Þetta er venjulega
þybbinn náungi og það, sem
sumt kvenfólk kallar „agalega
smart“, og það bregst ekki, að
hann heldur sig vera ákaflega
fyndinn og að Bob Hope sje
svona rjett miðlungsmaður á
borð við sig. Það er þessi bið-
raðabandít, sem gasprar við
hvern sem er um þrautleiðinleg
ustu einkamál sín, þar til jafn-
vel þolinmóðustu menn eru
farnir að spyrja sjálfa sig að
því hvort morð sjeu raunar ekki
ofur afsakanlegir hlutir.
• •
Fleiri.
Og þarna eru fleiri „óhjá-
kvæmilegar“ persónur. Þarna
er „blessaður litli strákurinn“,
sem einhvernveginn tekst að
stíga á fótinn á manni alt upp
að hnje. Þarna er tyggigúmmí-
stúlkan, sem suðar eins og bí-
fluga um ,,Kalla“ og ^knölU
,,Palla“ og ,,partý“. Og svo er
þarna auðvitað óþolinmótt fólk
frekt og kurteist og síðast en
Frh. á bls. 8.