Morgunblaðið - 21.01.1948, Page 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 21. janúar 1948,

Útp.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjalá kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Viðskiftasamningar
UTANRlKISRÁÐUNEYTIÐ hefur nú tilkynt að á næstunni
verði teknar upp umræður um viðskiptasamninga miili Is-
lendinga og stjórna Bretlands og Rússlands. Munu samning-
amir við Breta hef jast hjer í Reykjavík um 10. næsta mán-
aðar, en ekki var vitað hvenær viðræður byrjaMð fulltrúa
Rússa, en verslunarráðuneytið rússneska hefur lýst sig sam-
þykt því að athuga möguleika á áframhaldandi viðskiptum
við Islendinga.
Á þessu stigi málsins hafa þannig aðeins verið gerðir við-
skiptasamningar við Hollendinga um viðskipti á þessu ári og
bráðabirgðasamningar við Tjekka, en heildarsamningar við
þá standa fyrir dyrum. Við Hollendinga hefur verið samið
um sölu á hraðfrystum fiski. I senn á framleiðslu s.l. árs og
ársins 1948. Ennfremur um sölu á síldarmjöli og síldarlýsi.
En við hina stærri viðskiptaaðilja hafa ekki ennþá tekist
samningar að öðru leyti en því að stjórnir Bretlands og
Bandaríkjanna hafa samið um kaup á miklu magni af íslensk
um fiski til hemámssvæða sinna í Þýskalandi. En um verð
á þeim fiski hefur ekki verið endanlega rætt. Má gera ráð
fyrir að það verði tekið til umræðu í sambandi við væntan-
lega viðskiptasamninga Breta, sem eins og áður var sagt,
munu hefjast hjer fyrri hluta febrúarmánaðar.
Á styrjaldarárunum slitnuðu viðskiptasambönd okkar við
meginland Evrópu algerlega. Var það mikið áfall fyrir út-
flutningsverslun þjóðarinnar, enda þótt hún fengi nýja mark-
aði fyrir verulegan hluta þeirra afurða, sem seldar höfðu
verið til meginlandsins. En árið 1938 voru 65 af hundraði
útflutningsframleiðslu Islendinga seld til þeirra ríkja á meg-
inlandinu, sem styrjöldin lokaði.
Það sýnir hinsvegar greinilega, hversu ötullega hefur verið
unnið að því að taka þessi viðskiptasambönd upp síðan að
stríðinu lauk, að árið 1946 seljum við meginlandsríkjunum
um 50 af hundraði útflutningsframleiðslu okkar og á fyrstu
10 mánuðum s.l. árs um 60 af hundraði hennar.
Sjest af þessum tölum, hversu gjörsamlega út í bláinn eru
ásakanir kommúnista um að vanrækt hafi verið að freista
viðskipta við meginlandsríkin. En íslensku kommúnistana
varðar ekkert um tölur og staðreyndir. Þeir halda áfram að
bera fram blákalda lýgi um þessi mál, enda þótt sannleikur-
inn hafi verið sagður um þau í óhrekjanlegum tölum.
Fjarlogin
ALÞINGI er nú komið saman eftir um það bil mánaðarfrí
þingmanna. Aðalverkefnið, sem bíður þess nú er samning og
samþykkt fjárlaga fyrir árið 1948. En það verk er engan
veginn vandalaust. Á ríkissjóð hlaðast stöðugt ný útgjöld,
sem æ verður örðugra að finna nýja tekjustofna á móti.
Skattar eru orðnir svo háir að á þá er ekki bætandi.
En verkar ekki festing vísitölunnar við 300 stig til lækk-
unar á útgjöld ríkissjóðs, ^pyr almenningur?
Jú, en aðeins að mjög litlu leyti..
I ársbyrjun 1947 var vísitala framfærslukostnaðar 310
stig og mun hafa verið reiknað með þeirri tölu er fjárlög
voru samin s.l. ár. 1 árslok var vísitalan hinsvegar komin upp
í 328 stig og hafði þannig hækkað um 18 stig á árinu.
Samkvæmt lauslegum útreikningi mun festing vísitöiunnar
við 300 stig spara ríkissjóði um 2x/» miijón króna í greiðslum
þeirra launa, sem sundurliðuð eru á fjárlögum i grunnlaun
og verðlagsuppbót. Hversu mikill spamaður verður á öðrum
launagreiðslum, t. d. við verklegar framkvæmdir er óvíst, en
að öllum líkindum verður hann ekki mikið yfir 2—3 miljónir
kr. Má þannig reikna með að heiidarsparnaður ríkissjóðs á
fjárlögum af þessari ráðstöfun verði ekki mikið yfir 5 mil-
jónir króna.
Samkvæmt dýrtíðarfrumvarpinu tekur ríkissjóður hins-
vegar á sig skuldbindingar, sem nema miljónatugum og ó
hjákvæmilegt verður að gera ráð fyrir á fjárlögum.
> Fjárlögin hljóta þessvegna að verða há, e. t. v. hærri er
nokkru sinni fyrr.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þurt brauð og ekkert
útálát.
HÚSMÆÐUR BÆJARINS
kvarta undan viðbitsleysi og
allir kvarta með þeim. Það
fæst ekkert smjör, smjörlíki af
skornum skamti og virðist al-
veg hafa horfið úr verslunum
síðustu dagana. Aumt er ástand
ið í þessum efnum.
Smjör hefir ekki sjest lengi
út á skömtunarseðlana. Þó mun
loks von til að úr rætist í þeim
efnum á næstunni. Það er sagt
3ð smjörskorturinn stafi af því,
að Danir hafi verið okkur stirð
ir í viðskiftum. Látum það
liggja milli hluta.
Hráefnin komu ekki.
SMJÖRLÍKISSKORTURINN
stafp.r hinsvegar af því, að ekki
bárust í tæka tíð hráefni hing
að frá Ameríku. Hefir verið
miklum erfiðleikum bundið að
fá þessi feitiefni, en þau eru
sem kunnugt er mjög eftirsótt
um allan heim og mikill skort-
ur á þeim.
Mun þetta vera í fyrsta sinni,
sem smjörlíkisgerðirnar hjer
verða að hætta störfum af þeim
ástæðum, að þær hafi ekki hrá-
efni. Öll stríðsárin tókst að út-
vega efni í smjörlíki.
Það er hinsvegar ekki af því
að nú hafi staðið á gjaldeyris-
yfirfærslum eða leyfum, að
hráefnin eru ekki fyrir hendi.
Orsakirnar eru þær, að ekki
fjekkst afgreitt frá firmum í
Bandaríkjuum fyr og einnig
vegna þess, að skipaferðir vest
an um haf fjellu niður, m. a.
vegna síldarflutninga leigu-
kipa Eimskips.
þarfa ótti.
í BÆNUM GANGA sögur
um að það stafi af marganrín-
kaupum erlendra sjómanna, að
skortur er nú á viðbiti. En
slíkar sögur eru vafalaust stór-
ýktar. Eitthvað kann að hafa
borið á því, að þýskir sjómenn
ceyptu sjer smjörlíkisstykki,
en ekki svo, að þeir hafi jetið
kur út á gaddinn.
Það er hætta á að þegar skort
ur verður á nauðsynjavöru, þá
myndist allskonar sögur um
hvernig á því standi, en best
er að taka slíkum sögum með
fyrirvara.
,,Tæ“ ber vitni.
KVIKMYNDALEIKARINN
Tyronne Power, sem hjer hlaut
gælunafn, sem borið er fram
„Tæ“, þótt ekki stæði hann við
nema einn dag, hefir borið
vitni um fegurð íslenskra
kvenna og þar með kvittað fyr-
ir hinar einstöku móttökur, er
hann fjekk hjá æskufólki þessa
bæjsr.
T viðtali, sem Power hefir átt
við hina kunnu Hollywood-
blaðurskonu, Louella O. Par-
spns, er greinar hennar eru
prentaðar í mörg hundruð blöð
um um þvera og endilanga Am
eríku, kemst hann svo að orði,
,,að á Islandi sjeu fallegustu
stúlkur heimsins. Ef hann
hefði vitað hve fríðar þær voru
hefði hann dvalið lengur á því
landi“. „Við dvöldum þar að-
eins eitt kvöld, en annari eins
gestrisni, og þar hefí jeg aldrei
átt að fagna. Þeir meira að
segia tóku varastykki úr sínum
eigin flugvjelum til þess að
hjálpa okkur um það í okkar
vjel“.
Berst gegn komm-
únisma.
í VIÐTALINU víkur Tyronne
Power að því, að nú hafi hann
ákveðið að berjast eftir mætti
gegn kommúnismanum. Á leið
sinni víða um heim hafi hann
komist að því hver bölvaldur
sú stefna sje.
„Það er svo undarlegt, að
kommúnista blöðin víða um
heim hafa verið að gefa í skyn,
að við Gary Cooper værum
kornmúnistar. Jeg þekkj ekki
meiri andstæðinga kommúnista
en okkur tvo“. (Kommúnista-
blaðið hjer reyndi líka að slá
sjer upp á því, að Tyrone væri
kommi).
Þetta eru nú síðustu frjett-
irnar af honum ,,Tæ“, sem
heillaði kvenfólkið okkar og
suma piltana líka.
Ljót skemdarverk
unglinga.
í VETUR hafa unglingar,
sumir kcunnir yfir fermingu,
framið ljót skemdarverk í
skrautgörðum rrffenna í Höfða-
hverfi og raunar víðar í bæn-
um. Þeir hafa rifið upp trje
með rótum, eða skemt þau á
annan hátt, þannig að þau
verða aldrei til prýðis oftar.
Það er vissulega hart, að fólk
skuli ekki geta fengið að hafa
gróður í görðum sínum í friði
fyrir skemdarvörgum þessum.
Með miklum tilkostnaði hafa
margir garðeigendur lagt í að
rækta trje hjá sjer og lagt í
mikla vinnu. Menn hafa gert
þetta sjer til yndisauka og verk
þeirra hafa fegrað bæinn.
En svo kemur götulýður -og
eyðileggur alt verkið á einni
kvöldstund. Það er varla hægt
að hugsa sjer hvernig fólki
verður innanbrjósts, sem fyrir
þessu verður.
•
Otugtarlýður.
ÞAÐ ER EKKI nema ótugtar
lýður, sem vinnur slík óhappa-
verk og það ætti að gera gang-
skör að því að ná í pörupiltana
og veita þeim maklega ráðn-
ingu fyrir tiltækið og það svo
rækilega að þeir fitji ekki uppá
skemdarverkunum næsta dag-
inn.
Það vantar eitthvað í ung-
linga, sem hafa ánægju af þess
um skemdarverkum.
•
Hvar er lögreglan?
FÓLKIÐ í úthverfum bæjar-
ins, sem ekki hefir frið fyrir
skemdarvörgunum spyr sem
von er, Hvar er lögreglan. Hún
sjest aldrei á ferðinni í út-
hverfunum, þótt því hafi verið
lofað fyrir löngu.
En það fer að líða að því, að
kröfur um lögreglueftirlit í út-
hverfum bæjarins verði hávær-
ari og ákveðnari en þær hafa
verið til þessa.
pMEÐALÁNNARA "ORÐÁ". . . . ’|
4— — ■ Eftir G. J. A. I
Undanhaldið um heígina
Vont er það núna, en
verra var það í fyrra,
sagði skíðafólkið um
síðastliðna helgi.
UNDANHALDIÐ frá Skíða-
skálanum og Kolviðarhóli síð-
astliðinn sunnudag fór skipu-
lega fram, en þó er ekki hægt
að segja annað, en að banda-
mennirnir Hríð og Stormur
hafj borið sigur úr býtum.
Þeir komu í raun og veru öll-
um að óvörum. Klukkan tæp-
lega þrjú var ágætisveður,
ilýtt og kyrt, en nokkrum mín
útum seinna var skollið á ofsa-
rok og blindbyluy. — Það var
þá, sem undanþaldið hófst.
• •
KAPPHLAUP.
Flestum varð þegar ljóst, að
lítil von var um að komast til
Reykjavíkur fyrir aðra bíla en
bá, sem lagt gátu af stað ör-
skömmum tíma eftir að ólætin
hófust. Þess vegna varð líka
kapphlaup um fyrstu bílana,
og svo mikið var óðagotið, að(
einn þeirra ók af stað með fimm
sætj laus. Bílstjórinn tók þó efti
ir þessu rjett fyrir neðan Kol-
viðarhól og sótti fólk í sætin.
• •
BÍLSTJÓRARNIR.
Annars voru það bílstjórarn-
ir i langferðabílunum, sem
báru hita og þunga dagsins á
undanhaldinu. Það er sjálfsagt
aldrei hægt að lofa það nóg-
samlega, hversu leiknir þeir
eru að aka, þar sem enginn veg
ur sjest, og hversu hgrt þeir
leggja að sjer við að reyna að
koma strönduðu skíðafólki í
bæinn. En þrátt fyrir allan
dugnaðinn, komust þeir ekki
upp að skíðaskálunum eftir að
hríðin var orðin svörtust, og
þess vegna urðu á þriðja hundr
að manns eítir á undanhald-
inu.
• •
SEFURÐU?
Skíðafólkið — ungir og gaml
ir, karlar og kvenfólk — stóð
sig líka ágætlega. Sumt, sem
var útivið þegar hríðin skall á,
var að vísu eins og hálf dasað,
þegar það kom í bílana •— einna
líkast hálfþreyttum hermönn-
um, liggur mjer við að segja,
sem eru búnir að hlaupa undan
óvininum og loksins komnir á
óhultan stað. Jeg man sjerstak-
lega eftir tveimur ungum stúlk
um, sem dottuðu öðru hvoru,
en vöknuðu þó á milli og rædd-
ust bá við á þessa leið: Ertu
sofandi? — Nei, en þú? — Nei.
Þetta endurtók sig hvað eft-
ir annað.
Annars var furðanlega lítið
um hrakninga á flóttanum und
an Hríð og Stormi urú síðast-
liðna helgi. Þeir, sem lentu í
veðurofsanum um helgina 23.
mars s.l. ár, — og það voru
nokkur hundruð manns — báru
sig líka borginmannlega í þetta
skifti, og sögðu að þetta væri
nú ekki mikið, í fyrra hefðn
margir bílarnir verið tólf tíma
frá Kolviðarhól hingað til
Reykjavíkur og ævintýrin ver-
ið óteljandi.
• •
TILVONANDI
SKÍÐAMEISTARI.
Og þeir höfðu líka nokkuð til
Frh. á bls. 8.