Morgunblaðið - 21.01.1948, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 21. janúar 1948
MORCUISBLAÐIÐ
7
í Eystrasaltslöndunum
er harmleikur að gerast
Aðeins einn af hundraði flétlafólks þaðan
þorir aS hverfa fil heimkynna sinna
ÞRJÚ af nágrannalöndum Sovjet
Rússlands, Lettland, Eistland og
Lithauen hafa verið innlimuð í
ríki Stalins og nöfn þeirra strik-
uð út af landabrjefi Evrópu. Þessi
lönd eru ekki lengur í tölu sjálf-
stæðra ríkja. Þjóðir þeirra hafa .
verið hnepptar í þrældóm hinnar 1 EFTIRFARANDI grein er varpað skýru Ijósi yfir aðferðir þær,
kommúnistisku heimsveldis sem Rússar beita í undirokun sinni á íbúum Eystrasaltslandanna
stefnu. Pólitískt sjálfstæði þeirra ],rigg-ja; Lettlands, Eistlands og Lithauen. Birtist hún fvrir skömmu
hefur verið þurkað út og umboðs^
menn og erindrekar einræðis- ' ^vensk Tidskrift, sem er talið eitt areiðanlegasta timarit a Norð-
stjórnarinnar í Kreml vinna nú urlöndum. Greinin er stytt töluvert í þýðingunni.
að því að koma menningaarlegu
sjálfstæði þeirra fyrir kattarnef.
Harmleikur að gerast.
í þessum löndum er ægilegur
harmleikur að gerast. Skefjalaus-
asta harðræði er beitt til þess
að uppræta alla þjóðernistil-
finningu úr brjóstum fólksins og
fá það til þess að gleyrna fortíð
sinni, sögu og menningu. Rússn-
esku kommúnistarnir vita, að
íbúar baltnesku landanna þriggja
sem þeir hafa nú hneppt í þræl-
dóm, minnast uppruna síns og
baráttu fyrir menningarlegu og
pólitísku sjálfstæði. Þeir vita
einnig að þeim er rík þjóðernis-
kennd í brjóst borin og að þeir
hata hina rússnesku yfirdrotnan.
Þessvegna leggja þeir allt kapp
á að fá fólkið til þess að gleyma
liðnum tíma og sætta sig við inn-
limun landa þess í rússneska
heimsveldið. En af öllum fregn-
um, sem þrátt fyrir algera inni-
lokun þessara Janda, berast til
umheimsins, er auðsætt, að þjóð-
ír þeirra líta á upptöku sína í
ríki kommúnismans sem kúgun-
arfjötur, sem þeim beri að slíta
eins fljótt og kostur er á.
Aðeins einn af bunðraði flótta-
fólksins þorir heim.
Fátt gefur gleggri hugmynd
um ástandið, í þessum löndum en
afstaða flóttafólksins, sem styrj-
öldin hefur hrakið frá heimilum
sínum til annara Evrópulanda.
Þann 1. mars 1947 hafði aðeins
einn af hundraði af flóttafólki
frá baltnesku löndimum, horfið
aftur heim til heimila sinna frá
Svíþjóð og hernámssvæðum Vest
urveldanna í Þýskalandi.
Voru það 1400 Lettar, 750 Eist-
lendingar og 250 Lithauar. Þetta
gerist þrátt fyrir það að hinir
baltnesku flóttamenn, sem yfir-
gefið hafa fósturjörð sína, búi
við hin ömurlegustu kjör í út-
legðinni.
Fólkið þorir ekki heim. Það
kýs heldur að lifa á vergangi í
útlegð en að hætta á heimferð
arar“ eða „fjelagar"
ekki í útvarpinu til þeirra 130
þúsund Letta, sem dvelja land-
flótta erlendis.
Og svo komu fyrirheitin um
grið ef þeir kæmu heim: „Eng-
um, sem verið hefur í þýska hern
um verður refsað við heimkomu
sína. —- Þeir, sem hverfa heim
til fósturjarðar sinnar taka upp
samstarf og samvinnu i Sovjet
þjóðfjelaginu“.
Síðan hljómar einn af ættjarð-
arsöngvum Letta: „Heima í ást-
kærri ættarbyggð"-!
Þetta gerðist i útvarpssendingu
12. mars s. I.
En Riga útvarpið hjelt áfram
að grátbæna flóttafólkið um að
koma heim.
„Hjer heima fá allir atvinnu
við sitt hæfi. Hversvegna komið
þið ekki heim? Endurreisn lands
ykkar er framkvæmd í risaskrif-
um. Lettnesk menning eflist,
fólk, sem í gær voru fátækir
flóttamenn eru í dag skóla-
meistarar og prófessorar"!!
Hinum landflótta bændum er
lofað jarðnæði og þeim sagt að
á móti þeim muni verða tekið
sem „bræðrum og systrum“. Þeim
og öðrum eru sagðar þær frjettir
að fólkið heima hafi tekið Rauða
hernum sem frelsandi englum.
Jafnhliða er haldið uppi lát-
lausum óhróðri um England og
Bandaríkin og Svíþjóð íær einnig
sinn skerf fyrir fjandskap við
það menningar- og siðbótarstarf,
sem kommúnistar hafi unnið
með því að afmá baltnesku lönd-
in úr tölu sjálfstæðra ríkja.
„Mannkynssagan byrjaði með
kommúnistabyltingunni".
En Riga útvarp kommúnista
vanrækir ekki hið menningar-
sögulega hlutverk sitt. Þann 29.
júní og 24. september árið 1947
var þessu m. a. útvarpað þaðan:
„Mannkynssagan byrjar í raun
og veru með hinni kommúnist-
isku október-byltingu. Allir hin-
og gefa sig þannig á vald hinum ir miklu sigrar vísinda og lista
erlendu drotnurum landa þeirra.
Fagurgali Rússa.
En kommúnistarnir rússnesku
hafa verið unnir síðan í Rúss-
landi. Við megum ekki gleyma
því að Sovjet leikhús og Sovjet
bókmentir eru þær bestu í heim-
gera allt, pem þeir geta til þess inum. Sovjet íþróttamenn og
að lokka það heim. Þeir láta út- skákmenn eru einnig þeir snjöll-
varpsstöðvar baltnesku landanna
básúna út logagyltar lýsingar á
sælunni undir hinni nýju stjórn.
Listamönnum, verkamönnum,
sjómönnum og vísindamönnum
er fyrirskipað að þylja upp í út-
varp áskoranir til flóttafólksins,
vina sinna og ættingja um að
koma heim. Slíkar áskoranir var
útvarpið í Tallin, höfuðborg Eist
lands, látið flytja í marga mán-
uði. Kom þá ýmislegt spaugilegt
fram. T. d. var sjómaðurinn Karl
Taaler, sem hafði komið heim
frá Svíþjóð, látinn segja frá því
að meðan ha’nn vann við skóg-
arhögg í náskólabænum Uppsöl-
um 1 Svíþjóð, hefði hann aðeins
fengið í daglaun 100 grömm af
brauði og hálfan súpulíter!
En sennilega hefur Rússum
fundist árangurinn af Tallin út-
varpinu lítill því einn góðan veð-
urdag hætti það hinum þýðing-
arlausa áróðri sínum. En útvarps
stöðin í Riga höfuðborg Lettlands
hjelt áfram útvarpi til Letta í
átlöndum. Avarpsorð hennar
voru hin vinsamlegustu.
„Lettnesku samborgarar“. Hin
ustu á jörðinni".
I lok þessarar útsendingar
kom svo aðalrúsínan:
„Það er misskilningur að James
Watt hafi fyrstur manna fundið
upp gufuvielina. Það var Rúss-
inn Polusonov, sem það gerði.“
Þurftu ninir landflótta Lettar
að vera. lengur hræddir við að
koma heim til fósturjarðar sinn-
ar eftir allan þennan lestur? Gat
verið að þeim væri ekki óhætt
að búa i landi sínu eftir að slík-
ir menningarfrömuðir höíðu gert
þvi þann greiða að afnema sjálf-
stæði þess
Sovjet?
og innlima það í
Látinn rithöfundur skiptir
um skoðun.
Ein af brellum kommúnista
hefur verið sú að beita ýmsum
þekktum nöfnum úr hópi rithöf-
unda og skálda fyrir sig.
En Riga útvarpið fór einu sinni
fiatt á því.
Þann 17. júní fórust því orð á
þessa leið:
■ „Skáldið Rainis dreymdi allt
sitt lif um Sovjet-Lettland. Nú
venjulegu ávarpsorð „sovjetborghefur þessi draumur hans ræst.
heyrðust Lettland hefur fengið lýðræðis-
legustu stjórnskipan, sem til er í
heiminum“.
Þegar þetta gerðist hafði skáld
ið Rainis legið lengi í gröf sinni.
Hann átti því óhægt um vik :neð
að mótmæla þessari staðhæfingu.
En meðan hann lifði var hann
ákafur andstæðingur kommún-
ismans og um skeið ráðherra í
stjórn hins frjálsa Lettlands.
Liggja eftir hann ritgerðir þar,
sem hann gagnrýndi Sovjet skipu
lagið harðlega En kommúnist-
arnir í Rigaútvarpinu vilja íelja
Lettum trú um að hann hafi skipt
um skoðun í gröf sinni.
Útrýming tungu og þjóðernis-
vitundar.
A sama tíma sem kommúnist-
ar reýna að lokka flóttafólkið
heim með fyrirheitum um að
börnum þess verði kennd lettn-
esk tunga í stað þess að útlegðin
bjóði þeim aðeins upp á óþæg-
indi framandi mála, er kerfis-
bundið unnið að því að útrýma
lettneskri tungu í Lettlandi. I
barnaskólunum er rússneska gerð
að aðalnámsgreininni og allt gert,
sem unnt er til þess að uppræta
þjóðernistilfinningu barnanna.
Þjóðin á að gleyma tungu sinni
og glata allri tilfinningu fyrir
sjálfstæði sínu.
Efndir loforðanna.
En það er atbyglisvert að
heyra, hvernig Rússar efna lof-
orð sín um móttökur þeirra ör-
fáu baltnesku flóttamanna, sem
trúa útvarpsfagurgala þeirra og
koma heim til átthaganna.
Lettinn, Otto Kukainis, sem
dvalið hafði í flóttamannabúðum
ó breska hernámssvæðinu lýsir
heimkomunni á þessa leið:
„Um leið og jeg kom inn á yfir-
ráðasvæði Sovjet-Rússa var jeg
handtekinn og settur í fanga-
búðir. Inngangurinn í þær var
prýddur stóru skilti með orðun-
um „Velkominn“, á rússnesku. í
kringum þær var há gaddavírs-
girðing og sterkur hervörður.
Fangabúðirnar voru skítugar, ó-
hugnanlegar og troðfullar af
fólki. Þar voru hvorki rúm nje
bekkir. Eina fæðan var þurrt
brauð. Fangarnir urðu að sofa á
gólfinu.
Fólkið var vonlaust um að fá
nokkru sinni að fara til heimila
sinna og flestir .töldu liklegast
að þeir yrðu sencBr í þrælkun-
arvinnu til Síberíu.
Fangarnir voru iðulega kallað-
ir til yfirheyrslu og margir beirra
komu aldrei aftur frá þeim. '
Lag nokkurn komu þrír Lett-
ar, sem voru í þjónustu Rússa
til mín í íangelsið með upptöku-
tæki og lögðu fyrir mig hand-
rit, sem átti að lesa í það. Var
það eitthvað á þessa leið:
„Jeg er kominn heim til ætt-
ingja minna, oð er byrjaður að
kenna við gamla skólann minn.
Lettland er frjálst, allir eru frjáls
ir og ánægðir. Allir þeir sem
koma heim fá að fara til heimila
sinna. Trúið ekki lygaáróðri
hinna nasistisku hýena“.
En svo giftusaqilega tókst til
fyrir Letta þessum að honum
tókst að flýja frá hinuni rússn-
esku fangabúðum og komast til
hernámssvæðis Breta ó ný. Þar
heyrði hann þessari frásögn sinni
Frh á bls. 8.
Armann hraðkepnismeislará í
meisfif. karla ©@ kvenna
Valur í 2. fl. karla og KR í 3. fl, karla.
HRAÐKEPPNISMQT REYKJAVÍKUR í handknattleik hófst s..l.
laugardag kl. 8 í íþróttahúsinu að Hálogalandi. Þetta er í fyrsta
sinn, sem slík keppni, sem þessi fer fram hjer, innanhúss. Þa3
var knattspyrnufjelagið Víkingur, sem bar fram tillögu í Hand-
knattleiksráðinu s.l. haust um að haldin yrði slík keppni á hverju
ári og sæi H.K.R.R. um keppnina.
Danir vinna Svía
SÍÐASTLIÐINN sunnudag fór
fram landskeppni í handknatt-
leik itilli Svíþjóðar og Dan-
merkur í Kaupmannahöfn. —
Danir báru sigur ú»- býtum með
S mörkum gegn 7, og er það í
fvrsta sinn í lengri tínia, sen
þeim hefur tekist að sigra Svía
í þeirri íþróttagrein.
Leikurinn var mjög harður,
og endaði fyrri hálfleikur 4:3
Svíum í vil. I þeim hálfleik var
einum Svía og einum Dana vís-
að út af vellinum, og dómarinn
varð einnig í síðari hálfleik að
vísa Svía út af vellinum.
Sænski þulurinn, sem lýsti
keppninni, kvartaði mjög undan
því, hve hlutdrægir dönsku á-
horfendurnir hefðu verið.
á sjónarsviðið
í NOREGSMEISTARAMÓTINU
í skautahlaupi, sem fram fór s.l.
sunnudag, sigraði Lundberg
með 208,675 stigum. Annar var
Liaklev með 210,343 stig. (Vega
lengdirnar, sem hlaupnar eru,
eru 500 m„ 1500, 5000 og 10000
m.).
í listhlaupi á skautum bar
Margit Henie sigur úr býtum.
Hún er náskyld skautadrottning
unni heimsfrægu, Sonja Henie.
Frjellir frá í. S. í
íþróttanámskeið. Axel And-
rjesson, sendikennari ISÍ, hefur
lokið knattspyrnunámskeiði hjá
íþróttafjelagi Hvanneyrar. Nem
endur voru alls 38. Axel mun
halda knattspyrnunámskeið í
Reykholsskóla i janúarmánuði.
/ tilefni af 25 ára afmæli
Knattspyrnufjel. Kára á Akra-
nesi, hefur ÍSÍ sæmt fjelagið
veggskjöld ÍSÍ.
Ungmennasamband Norður-
Þingeyinga hefur gengið í í-
þróttasamband íslands. Formað
• ur sambandsins er Björn Þórar-
insson, Kílakoti. Fjelagar 310.
j' Nú eru í ÍSÍ 21 hjeraðssam-
I band. Sambandsfjelögin eru
! 231 að tölu með um 23 þúsund
fjelagsmenn.
Útsiáttarkeppni
Fyrirkomulag þessarar hrað-
keppni er þannig, að það f jelag
sem tapar einum leik fellur þar
með úr keppninni. — Að þessu
sinni tóku þátt í keppninni
Reykjavíkurfjelögin sex, Ár-
mann, Í.R., Vaiur, K.R., Víking-
ur og Fram, samtals með 19 fl.
Einnig átti að keppa í 2. flokki
kvenna, en að eins eitt fjelag,
Fram, tilkynnti þáttöku sína og
varð því að hætta við keppni í
þeim aldursfiokki.
Úrslit
Á sunnudagskvöldið fóru
fram úrslit keppninnar í öllum
flokkum og voru eftirtöld fje-
Iög í úrslitum. (Markaf jöldi fyr-
ir aftan):
í meistaraflokki kvenna. Ár-
mann—K.R. (3:1).
í 3. fl. karla. Valur—Í.R.
(4:2).
í 2. fl. karla. Valur—K.R.
(4:2).
í meistarafl. karla. Ármann-—
Fram. (8:4).
í hverjum aldursflokki átti að
keþpa um bikara, sem ynnust til
eignar eftir hverja keppni, en
sökum gjaldeyrisleysis í landinu
er slíka gripi ekki hægt a3
fá sem stendur , en vonandi verð
ur ekkl Jangt að bíða að svo
verði. Handknattleiksráðið mun
eftir bestu getu reyna að útvega
slíka verðlaunagripi og koma
þeim til rjettra aðila.
Vinsseí keppni
Hraðkeppni sem pessi virðist
eiga miklum vinsældum a<3
fagna meðal íþróttaf jelaganna í
bænum, og ekki aðeins meðal
sjálfra leikmánna, heldur einnig
meðal áhorfenda, sem virðast
ætíð vera að fá meiri og meiri
áhuga fyrir handknattleik. —
Keppnin gekk yfirleitt vel og
hófst stundvíslega á hverjum
tíma, svo að getur verið mörg-
um öðrum íþróttagreinum til
fyrirmyncar í þeim efnum. —
S. M.
ÍSÍ hefir borist boð frá for-
stöðunefnd Lingiadens í Stokk-
hóimi 1949 og þar er ÍSI gefinn
kostur á að mæta á mótinu með
fimleikaflokka og einnig á nám
| skeiðum sem haldin verða í sam
bandi við fimleikahátíðina.
Svíar og Flnnar vilja
ekki norskan slarfs-
mann
SVlAR og Finnar hafa mótmælt
því að Norömaðurinn Oscar 01-
sen verði ræsir í skautahlaup-
unum á Vetrar-Olympíuleikun-
um í St. Moritz, en framkVæmd-
árnefnd leikanna hefur falið hon
um það starf.
Firma þeir Olsen það til for-
áttu, að hann sje Norðmaður,
og að Norðnenn eigi svo marga
keppenclur í þessum hlaupum.
Olsen er gamalkunnur skauta-
hlaupari.