Morgunblaðið - 25.01.1948, Page 7

Sunnudagur 25. janúar 1948.
MORGUNBLAÐIÐ
REYKJAVÍKURBRJEF
Laugardagur
24. janúar
Vertíðir.
Á ÞEIRRI þorskvertíð sem nú
er að byrja og byrjuð, er búist
við, að þátttaka verði mun
minni, en verið hefir undan-
farin ár. Stafar þetta m. a. af
því, hve margir bátar stunda
enn síldveiðarnar í Hvalfirði.
Enn er þar góð veiði, þegar gef-
ur, enda nokkur tími til jafn-
lengdar þess, sem síldín hvarf
hjeðan úr Sundunum í fyrra.
En um það leyti telja fróðir
menn að vorgotsíld þessi taki
að hrygna.
En hvert hún fer til þess er
ekki kunnugt.
Er óskandi, að kJakið sje ekki
mjög misbrestasamt í síldar-
stofni þessum, svo stofninn
reynist hafa nokkuð jafna ald-
ursflokka. Ekki mun af veita,
ef svo staðbundinn stofn sem
hjer er um að ræða, á að þola
þetta mikJa veiði, án þess að
bilbugur verði á
Afkoman.
EINSOG eðlilegt er, þykir
aimenningi hjer hafa bæst góð-
ur fengur í þjóðarbúið með þess
ari veiði sem nú hlýtur að fara
að nálgast sama málafjölda, og
allur sumaraflinn var. En ann-
að mál er svo það, hvernig af-
koma síldveiðibátanna er. Ljóst
er það af útkominni aflaskýrslu
að hún hefur veríð mjóg
misjöfn hjá bátunvmi. Allmarg-
ir bátanna hafa aðeins skropp-
ið að veiði þessari, og hætt síð-
an. Sennilega vegna þess, að
sýnt hefir þótt að með veiðar-
færum þeim, sem fyrir hendi
hafa verið, hefir verið vonlaust
um árangur, ellegar bátverjar
hafa í upphafi mist eða eyði-
lagt nætur sínar. og ekki get-
að fengið þær endurnýjaðar. En
veiðarfæratjón í Hvalfirði hefir,
sem kunnugt er, verið mjög
mikið, á þessari vertíð, og sum-
part því að kenna, að á fjarð-
ar botninum er ýmislegt
rusl frá því fjörðurinn var her-
skipalægi.
Vonandi verður hægt að
hreinsa það á brott áður en
langt um líður ef framhald verð
ur á hinum mik’a veiðiskap í
firðinum næstu ár, sem menn
vona. Að sjálfsögðu verða
menn líka fyrir uæstu sildar-
vertíð hjer betur útbúnir með
veiðarfæri en nú var; jafnframt
sem sjómenn hafa nú fengið
mikla og verðmæta reynslu við
veiðar þessar.
Reykjavíkur
■'í'-tsmiJHa.
j Fyrirkomulag þetta hefir
þann kost, að hægt er að flytja
bræðsluskipið til, eftir því hvar
mest er þörfin fvrir það. En
kostnaðurinn við að koma upp
þessari fljótandi vinnslustöð,
mun aldrei geta orðið nálægt
því eins mikill, og flutnings-
kostnaðurinn hefir orðið af því
að koma hinu mikla síldarmagni
á þessari vertíð, hina löngu leið
til Siglufjarðar.
Nv aðferð.
SVO miklum erfiðleíkum hef
ír það verið bundið, að koma
aflanum í bræðslu, og svo mikl-
ar hafa afgreiðslutafirnar verið
hjer í höfninni, að menn gera
alt sem unnt er, til þess að und-
írbúningur undir næstu vertíð
verði meiri en nú var. Og koma
þá fyrst og fremst til greina
fyrirætlanirnar iim það, áð
koma hjer upp síldarvinnslu
fyrir næsta haust.
Undirbúningsnefnd sú, sem
unnið hefir að því máli, og skip
uð var að tilhlutun bæjarstjórn-
arinnar, hefir nú. sem kunnugt
er, lagt fram ákveðnar tillögur
í þessu rháli. Að sæta kaupum
á skipi 7000 tonna að stærð,
sem fáanlegt er fyrir vestan haf.
Fá í það vinnsluvjelar, sem Ósk
ar Halldórsson útgerðarmaður
á, og komnar era norður til
Siglufjarðar. Útbúið verði pláss
fyrir þetta síldarvinnslúskip
híer innan hafnsrgarða.
AKAFLEGA er hætt við, að
nokkrum óþægindum valdi það,
að starfrækja svo mikilvirka
sildarbræðslu sem hjer er um
að ræða innan hafnargarða hjer
í Reykjavík.
En þeir sem hafa beig af slík-
um óþægindum, geta huggað
sig við það, að fundin hefir
veriji ný pðferð, við að vinna
úr síldir.ni lýsi og mjö.1, sem
hefir svo augljósa kosti, fram
yfir núverandi aðferð að enginn
vafi leikur á því oð hún á fram
tíð' fyrir sjer.
Með þeirri aðferð við síldar-
vinnsluna sem hingað til hefir
verið notuð, fer altof mikið for-
görðum af þurefri síldarinnar
af hinu nærmgarefnaríka fóður
mjöli. Ennfremur vill talsvert
af 'iýsinu fara saman við mjöl-
ið. En af því leiðir tap fyrir
seljandann. Því mjölið er mun
verðminni vara en lýsið.
Með hinni nýju aðfevð, tap-
ast hverfandi lítið af efnum síld
arinnar, og út úr vinnsluvjel-
unum kemur hvert efnið fyrir
sig, lýsið og mjölið og fær mjöl-
ið betri og öruggari meðferð,
en stundum á sjer stað nú,
verður bet.ri og verðmætari
vara. Nánar er aðferð þessari
lýst á öðrum stað hjer í blaðinu.
Aflinn 1047.
SAMKVÆMT skýrslu fiski-
málastjóra, Davíðs Ólafssonar
nam aflinn, sem íslenskir sjó-
menn drógu úr djúpi hafsins ár-
ið sem leið 475 þúsundum smá-
lesta. Er þetta annað mesta afla
ár, sem hjer hefur verið. — En
ekki er einhlíft að mikið veiðist.
Það sannast hjer. Því þrátt fyrir
þetta mikla aflamagn varð af-
koma útgerðarinnar ekki góð.
Til þess að halda útgerðinni
gangandi, var ríkissjóði gert að
greiða 22 millj. í tryggingar á
aflaverði. En fjöldi síldarbáta
kom í sumar frá þeim veiðum,
sem kunnugt er, þannig, að út-
gerðin gat ekki borið manna-
kaupið.
Þeir menn, sem að því róa
öllum árum, að meiri kostnaður
hlaðist á atvinnuvegi þjóðarinn
ar, eru orðnir nokkuð berir að
því, hvert þeir stefna. Enda
naumast reynandi fyrir þá, að
dylja tilgang sinn lengur. Þeir
vilja brey.ta aflaárum og góðær-
um frá náttúrunnar hendi, í erf
iðleika og’ vandræða ár. Og
kenna svo þjóðskipulaginu um,
að ekki skuli verða hægt að
leggja margfaldar byrðar á fram
leiðsluna.
En það gefur auga leið, að
með samtökum og samkomulagi
með þjóðinni, geta íslendingar
átt sjer örugga framtíð, meðan
dregið verður í þjóðarbúið, sem
svarar 4-—5 tonnum af sjófangi
á árí, fyrir hvert mannsbarn í
landinu. En laridsfólkið getur
auk þess fengið búnáðarafurðir
í vaxandi mæli, og fær í hendur
margfalda raforku, samanborið
við þá, sem nú er, til þess að
vinna úr ýmsum efnivörum sín-
um.
Spurningum ósvarað.
ÞEIR MENN, sem hafa tekið
sjer fyrir hendur að spilla af-
komu þjóðarinnar, ög hugsa
sjer að stuðla að því, að hjer
komist á hið austræna skipulag
í stjórnskipun, hafa verið að því
spurðir að gefnu tilefni, hvort
þeir vildu ekki afla sjer kunn-
leiká á því hvaða kjör alþýða
manna á við að búa, þar sem það
þjóðskipulag er, sem kallað hef-
| ur verið „einræði öreiganna“ og
j kommúnistar telja hentugast ís-
j lensku þjóðinni.
En af einhverjum ástæðum
hefur ekkert orðið úr því enn,
að þeim spurningum hafi venð
svarað í Þjóðviljanum. Greiður
frjettaflutningur virðist þó vera
á milli ritstjórnar Þjóðviljans og
hins austræna ríkis. Því þegar
um er að ræða, að greina frá
því, hve marga hundraðshluta
framleiðslan þar eystra fer fram
úr einhverri áætlun í einhverri
grein, þá hefur Þjóðviljinn
hjerna sífellt nákvæmar fregnir
af því:
Prósentureikningar.
baráttan fyrir aukinni þekk-
ingu á kommúnismanum í fram
kvæmd. Baráttan fyrir komm-
únismanum er í dag baráttan
fyrir því að leyna sem lengsl
staðreyndunum um það,
hvernig þessi stjórnmálastefna
hefir reynSt í framkvæmd eink-
um á síðustu árum. Von hinna
íslensku kommúmsta til áhrifa
byggist á því ’ einu, að þeim
takist, að halda við blekking-
unum um vellíðan og ánægju
alþýðunnar við Volgufljót, og
þar um slóðir. Alt sem lýtur að
kunnleik á því sem þar gerist,
er eitur í beinum flugumanna
þessara, er vinna nú að því að
leggja fjármál og atvinnumál
Islendinga í rúst.
Nýársloforð
Þjóðvilians.
Þjóðvilj-
sina eftir
lesendum
AFTUR á móti er minna talað
um það í dálkum Þjóðviljans,
hve margar prósentur af hinni
ástkæru þjóð, eru nú hnepptar í
fangabúðum eða hafðar 5 þrælk
unarvinnu. Eða hve margar pró-
sentur það eru af þjóðinni, sem
hafa ekki að heitið geti þak yfir
höfuðið.
Líka myndu margir nota sjer
hið greiða frjettasamband þang-
að austur, til að afla sjer' upp-
lýsinga uui það, hve margar
prósentur af kaupi verkamanna
fara í það, að afla sjer nauðsyn-
legs lífsviðurværis, til þess að
menn geti þar dregið fram iíf
sitt og f jölskyldna sinna.
En Þjóðviljinn þegir um allt
þetta. Af þeirri einföldu ástæðu,
að pólitík kommúnistanna um
heim allan er sú, að segja sem
allra minnst um ástandið í fyrir
myndarríkinu. Því er lokað, sem
allra vendilegast. Vegna þess, að
þeim mun gleggri fregnir, sem
berast þaðan eftir þrjátíu ára
einræðisstjórn, þeim mun færri
verða þeir verkamenn og aðrir
í hinum lýðfrjálsu löndum sem
láta flekast til fylgis við komm-
únismann.
Overland
KAFLAR þeir úr fyrirlestri
norska rithöfundarins, Arnulfs
Överland, sem birtust hjer í
blaðinu, og fjalla um saman-
burð á einræði og lýðræði, og
samanburð á stjórn Hitlers og
Stalins, hafa vakið miltla og
verðskuldaða athygii. Þar lýs-
ir hið norska frelsisskáld af-
stöðu sinni til frelsis og mann-
rjettinda, hvernig hann aðhylt-
ist kommúnismann, á meðati
hann áleit að mannkynið myndi
rata til frelsis efti” leiðum þess-
arar stefnu. Hvern'g stjórnskip-
un Sovjetríkjanna varð and-
stæð frelsi og mannrjettinaum.
og nauðalík Nasismanurn.
Overland var fylgismaður
kommúnismarö, af því hann
ann frelsi og mannrjettindum.
Hann er svarinn fjandmaður
kommúnismans, ,af því hann
ann enn sem fyrr frelsi og
mannrjettindum. — Þannig fer
öllum heiðvirðum og frelsisunn
andi mönrum, sem fá þekk-
ingu og kunnleik á ásíandinu í
ríki kommúnisma.ns.
Baráttan geyn '
iræðslu.
BARÁTTAN gegn kommún-
þjóðin er svo fráhverf flokks-
ÞEGAR ritstjórar
ans hófu upp raust
áramótin gáfu þeir
sínum loforð um það, að á hinu
nýbyrjaða ári skyldu þeir vera
ennþá ,,miskunnarlausari“ en
þeir voru árið sem leið. Eða
m. ö. o. ennþá vitlausari.
Þetta loforð Þjóðviljamanna
fær sína skýringú af játning-
um Överlands. Hann segir frá
því í fyrirlestri þeim, sem hjer
hefir verið birtur, að meðan
hann treysti því, að kommúnism
inn leiddi til frelsis, þá hafi það
jafnan gert sjer gramt í geði
er andstæðinga blöðin bentu á,
að einræði væri altaf sjálfu sjer
líkt hvar sem það væri. Gagn-
rýni, sem vekur efasemdir
manna, er þeim óþægileg. Þeir
espast við hana. Uns þeir gefast
upp fyrr eða síðar, og játa með
sjálfum sjer, að beir hafi farið
villur vegar.
Þjóðviljamenn, sem aðrir ís-
lenskir kommúnistar, Hljóta að
hafa grun um það, að að-
staða þeirra er orðin vonlaus.
Þeir geta aldrei til lengdar haft únistunum
stuðning þann, sem þeir hafa
haft, af ókunnugleika alþýðu
manna um ástandið í þeim lönd
um þar sem kommúnistar ráða.
Þeir hljóta að sjá. að íslenska
istum er í dag fyrst og fremst
einræði, fangelsunum, þefurum,
leynilögreglu, og afnámi alls
persónufrelsis, að flokkur sem
til lengdai berst fyrir því að
koma slíkum hörmungum yfir
þjóð sína, hann á sjer enga
framtíð hjer á landi. Hann fún-
ar niður, á akri hins íslenska
þjóðlífs, einsog trje, sem vantar
bæði jarðveg og sól
Nýársloforð Þjóðviljans um
aukið miskunarlevsi, er vottur
um það, að jafnvel þeir menn,
sem standa í forystunni í komm
únistaflokknum, hafa mist.jafn
vægi hugans, og eru komnir á
það stig, þegar örvæntingin
hefir gripið þá, er þeir sjá full-
kominn ósigur framunöan.
ræðisríki. Með dýrkun þeirri,
sem kommúnistaforingjarnir
sýna á öllu, sem gerist í einræð-
isríkjum sanna þeir að þeir vilja
samskonar stjórnarfar, hjer og
þar, og ekkert annað. Svo engin
undanbrögð duga hálfvolgum
kommúnistum í þessu efni.
Svinmvnd i'”' AIbi’i°ri.
FYRIR nokkrum dögum þótt-
ust Þjóðviljamenn hneykslast á
því að hjer í blaðinu skyldi hafa
verið minnst á umræður í búlg-
arska þinginu. Því slíkt kærni
okkur íslendingum ekki við. En
það vakti heimsathygli þegar
hinn búlgarski forsætisráðherra
tilkynnti hinum fáu mönnum,
sem þar eru enn uppistandandi
úr andstöðuflokkum kommún-
ista að, ef þeir hreyfðu andmæl-
um gegn stjórninni þá mættu
þeir eiga það á hættu að verða
hengdir.
Enska blaðið Daily Heraid
lýsti þinghaldi þessu í Búlgaríu,
með þeim orðum, að lesendurnir
skyldu hugsa sjer hvernig þeim
yrði við, ef þeir allt í einu læsu
það í blaðinu, að Attlee, forsæt-
isráðherra, hefði daginn áður
staðið upp í parlamentinu, og til
kynnt andstæðingum ríkisstjórn
arinnar ,að ef þeir voguðu sjer
að hreyfa andmælum, þá yrðu
þeir að vera við því búnir, að
vera hengdir.
Það er ekki nema holt og eðJi-
legt, að fleiri en Englendingar
gerðu sjer slíkan atburð í liug-
arlund.
Þjóðviljinn talar jafnaðarlega
um Búlgaríu, sem eitt af hinum
nýju fyrirmyndar lýðræðisríkj -
um í álfunni. Svo ekki er að efa,
að Þjóðviljamenn telji að stjórn-
arfarið þar, sje eftirbreytnisvert
og til fyrirmyndar. Eftir því er
ekki blöðum um það að fletta,
að íslenskir kommúnistar horfa
til þess dags með lifandi eftir-
væntingu, að einhv'er af komm-
okkar geti staðið
upp á Alþingi og gefið svipaða
eða sömu tilkynningu, og hinn
búlgarski forsætisráðherra.
Innflutningurinn.
NÝLEGA var það tilkynnt, að
innflutningurinn á síðastliðnu
ári hafi verið 28 milljónum um
fram útflutninginn.
Mjög væri æskilegt að sundur
liðun fengist á því, áður en langt
líður, hvernig þessum mikla inn
flutningi er varið. En verðmæti
útflutningsins nam samtals 290
milljónum. Vitaskuld er mikið
af varanlegum verðmætum, skip
um og öðrum framleiðslutækj-
um í hinum mikla innflutningi.
En hversu mikið er það? — Og
hvernig verður innflutningnum
hagað, þegar hann verður mið-
aður við þau útflutningsverð-
mæti, sem þjóðin hefur yfir að
ráða árlega?
LieJog afsökun.
SUMIR þeirra manna, sem
fylgt hafa kommúnistaflokkn-
um að málum, hier á landi á
undaníörnum árum, en verða
nú að viðurkenna hve fráleitt
Nýr atvinnuveeur.
ALLMIKIÐ hefur um það ver
ið talað á undanförnum árum,
að skilyrði myndu vera hjer til
þess að laða ferðafólk hingað á
sumrin, og hafa af því nokkrar
aukatekjur fyrir þjóðina. — En
eins og kunnugt er, hafa ýmsar
hin austræna’ stjórnskipun er,
fyrir íslenska þjóð, hafa gripið j þjóðir drjúgar tekjur af skemti-
til þess að halda því fram, að ferðafólki.
ekkert þurfi að vera ,að marka j En mikið vantar á að sá við-
Rússa. Þeir hafb alla tíð ein-jbúnaður sje hjer enn, að mót-
ræSisþjóð verið. Sá kommún-
ismi sem hjer eigi að rísa geti
orðið alt öðru vísií!)
En hvað segja Þjóðviljamenn
um það ? Ekki hefur á því borið,
að þeim verði klýgjugjarnt af
því, að dásama allt, .-em gerist
og gert er í hinu austræna ein-
íaka ferðamanna geti farið
fram, svo hún verði f jölda þeirra
eftirsóknarverð. Til þess að hjer
verði teluð á móti miklum f jölda
gesta, sem skilja eftir verulegar
f járhæðir, þarf að reisa gistihús
við þeirra hæfi o. m. fl.
Frh. á bls. 8.