Morgunblaðið - 16.03.1948, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 9. mars 1948
r verða örlög íslensku glímunnar
Góðar frjeííir.
I nýútkomnu dagblaði stóð íeit
letruð fyrirsögn svohljóðandr.
Glímuráö Heykjavíkur vill láta
endurskoða glímureglurnar. Síð-
ast í greininni segir: Nú æfa
fleiri menn glímu í Reykjavík en
dæmi eru lil áður — Þetta eru
ágætar frjettir og vonandi að
hjer standi ekki við orðin tóm.
Um íslensku glímuna hefur ný-
lega skrifað hinn glæsilegi og
frægi giímumaður frá eldri glím-
unni: Pjetur Sigfússon frá Hall-
dórsstöðum í Reykjadal. Hefur
sú einarðlega grein vakið mikið
umtal hjer í bænum. Eftir þess-
ari hreyfingu, sem er að koma
á málið, verður maður að vona
að eitíhvað sje nú að rofa til fyr-
ir endurbótum á þjóðaríþrótt-
inni. Við bíðum nú við og sjáum
til hver örlög glímunnar verða í
framtíðinni.
Glímuráð irá eldri glímunni.
Þegar jeg sje nöfn þeirra góðu
manna, sem nú eru í glímuráði
Reykjavíkur, verður mjer ljóst,
að hjer eru á ferðinni áhuga-
menn og vinir glímunnar og frá
þeim má alls góðs vænta, svo
langt sem þeir ná í því máli.
Jeg set það út á þá, að þeir
teljast fremur yngri menn, sem
mest og best hafa iðkað þá glímu
sem nú viðgengst, en þekkja
sennilega minna inn á hina eldri
glímu og fyrirkomulag hennar,
nema þá meir *aí afspurn en
reynd.
Það má enginn skilja orð mín
þannig, að jeg beri vantraust
til giímuráðsins, en betur sjá
augu en auga. Jeg fyrir mína
parta legg það til málanna, að
stjórn Ibróttasambands Islands
• og íþróttafulltrúinn okkar sker-
ist í máiið og hlutist til um það,
að menn frá gömlu glímunni
verði kallaðir hjer til skrafs og
ráðagerða, þegar farið verður að
athuga lög og reglur þær, sem
nú gilda og glímt er eftir.
Við eigum enn á lífi sem betur
fer margá gamla og fræga glímu-
menn, sem þekkja glímuna fyr
og nú. Og það einmitt virðast
vera hinir rjettu menn til að
fjalla um málið — að minnsta
ltosti með öðrum góðum.
Jeg vænti þess, að móðga enga
þó jeg leýfi mjer að nefna hjer
nokkur Jiöfn gamalla glímu-
manna, sem frá mínu sjónarmiði
væru tilvaldir að mæta á fund-
um, þegar rætt verður um end-
urskoðun á núverandi glímulög-
um og reglum: Hallgrímur Bene-
diktsson, Helgi Hjörvar, Jóhann-
es Jqpefsson, Pjetur Sigflisson,
Sigurður Birkiland og Sigurjón
Pjetursson. Þessir menn eru allir
gamlir og reyndir glímumenn á
sinni tíð og margir þeirra stund-
uðu glímu bæði heima og erlend-
is og geta frá mörgu sagt á löngu
ferðalagi. Þeim var það vel Ijóst
af glímusýningum sínum utan-
lands, hvað það var, sem leik-
húsgestirnii voru mest hrifnir af
og sama gildir vitaskuld heima.
Þessum mönnum er best kunn-
ugt um hvað glímunni líður,
hvort hún stendur i stað frá þeim
tíma, er þeir stunduðu hana, eða
hvort hún er nú í framför eða
aíturför.
Með heiðri og sóma.
Nú eru bráðum liðin 40 ár síð-
an þeir Guðmund::r Stefánsson
og Sigurjón Pjetursson brugðu
sjer norður á Akureyri og sóttu
þangað Grettisbeltið. Gekkst
stjórn Glímufjel. Grettis á Akur-
eyri fyrir stofnun beltisins, með
það fyrir augum að besti glímu-
maður landsins bæri beltið, en
eignaðist ekki. Fyrsta glíman
sem háð var um þetta fræga belti
fór fram á Akureyri 21. ágúst
1906 og hlaut þá Óiafur V. Da-
víðsson beltið. En Jóhannes Jó-
sefsson vmnur það vorið 1907
og ’08. En sumarið 1909 koma
Sunnlendingarnir norður á Akui;
eyrieyri á kappgiímuna og tóku
beltið tneð glans. Og það hefur
ekki verið heiglum hent að draga
Eftir Emil Tómasson
það úr greipum Reykvíkinga!
síðan.
Jeg, sem þetta skrifa dvaldi þá
utanlands og gat því miður ekki
fengið að sjá glímu þessara á-
gætu manna. Samt fekk jeg lýs-
ingu af þeim út yfir pollinn og
varð hálft um hálft hrifinn af.
Þeim var borin sagan vel. Höfðu
farið suður með beltið með heiðri
og sóma. Taldir vel að því komn-
ir vegna glímuleikni sinnar og
drengskapar í viðureigninni. En
út frá þessum vitnisburði hlýt
jeg að álykta að ef þessir menn
hefðu þá glímt í þeim krafta og
þyngsta stíl, sem mörgum virð-
ist glíman nú háð í, þá hefðu
Þingeyingar og aðrir norðan
menn tæplega borið lof á glímu
þeirra og framkomu.
Mikið iþróttalíf
Mjer hefur verið sagt frá göml
um glímumanni frá Eyrarbakka,
sem horfði eitt sinn á kappglímu
í Reykjavík. Honurh sagðist svo
frá: ,,Nú er glíman öðru vísi en
áður var. Nú eru það kraftarnir
sem ráða“. Þetta bendir mjög til
að glíman hefur verið fyrr rneir
ljettari í vöfum hjer syðra sem
nyrðra, en hún er nú, og má
þetta vera talsvert athyglisvert,
þegar til endurskoðunar kemur
af hverju glíman hefur tapað
flýtir og Ijettleika. Við lifum nú
í þessu makalausa íþróttalífi og
hafa íslendingar sýnt það og
sannað að þeir standa ekki öðrum
þjóðum neitt að baki. Innan vje-
banda þessa iþróttalífs hefur ís-
lenska glíman verið þjálfuð s.l.
30—40 ár. Það hlýtur að vera
einhver fjandinn í dúsunni bí.rns
ins hafi glíman lent í afturför.
Glímuhæfileikar manna eru vit-
anlega upp og niður sem áður
fyrr. Margir eru fæddir glímu-
menn og aðrir geta aldrei lært
það svo vel fari. En hvað svo
sem sagt verður um glímuna á
þessum síðustu tímum, þá munu
þeir færri verða, sem halda því
fram, að glíman hafi aukið gildi
sitt.
Jeg vil ekkert fara í grafgötur
með álit mitt á þessu máli. Hjer
er engu öðru um að kenna en
fyrirkomulagsatriðum ýmsum,
sem upp hafa verið tekin inn í
glímuna, en hæfa þar alls eigi.
Meðan glíman var háð undir sín-
um óskráðu lögum, þótti það illa
sjeð að kraftarnir i'jeðu úrslitum
— eða sætu í fyrirrúmi fyrir
þeirri leikni og list, sem hún hef-
ur upp á að bjöða. En það er
mjer hvergi grunlaust, að þegar
glíman er sett undir þau lög og
reglur, sem hún hefur síðan verið
þjálfuð undir, að þá eru fyrir-
komulagsatriðin of mikið sniðin
eftir grísk-rómversku krofta-
glímunni. Þessar glímur eru svo
ólíkar og óskyldar að þær geta
aldrei samrýmst svo vel fari og
eiga alls eigi að samblandast. —
Það liggur því í hlutarins eðli,
að okkar ljetta, fima og fjölþætta
jafnvægisíþrótt hafi haft stóra
bölfun af sambræðslunni. Glím-
unnar óskráðu lög og hennar
.grundvallarhugtak — skildist
mjer frá barndómi, byggjast á því
að sá væri fallinn, sem fótanna
missti, en ekki því hversu mikill
hluti líkamans snerti gólf, eins
og gríska glíman ákveður.
Til skýringar
Það sem mjer einkum finnst
þurfa að athuga við endurskoð-
urt laganna er: Byltuákvæði,
gólfrúmið, kyrstaða, glímubeltin
o. fl. o. fl. .
Það hefur hingað til vakið eft-
irtekt, hve íslenska glíman er
langminnst gagnrýnd af öllum
íþróttum og hve fáir láta til sín
heyra opinberlega. Þó unna glím
unni margir, bæði eldri og yngri.
Lengi vel var það eini dómurinn
eða gagnrýnin, scm glírnan fekk
eftir hverja kappglímu, að dag-
blöð bæjarins sögðu frá að glím-
an hefði farið fram og þetta hefði
verið sú besta glíroa, sem lengi
hefði sjest! Þetta skjall var glím
unni hnekkir. Hún hjelt sig full-
komnari en hún í sjálfu sjer var.
1. Byltuákvæöin er mjög nauð-
synlegt að laga og það að mun.
Sum þeirra eru vægast sagt. ó-
nothæf. Það einkennilega kom
fyrir á síðustu Skjaldarglímunni,
sem jeg hafði aldrei fyrr veitt eft
irtekt, að ekki mætti snúa mót-
stöðumanninum nema mjög tak-
markað. Mest heilan hring að
mjer skilst, því betra, sem minna
er snúið, helst ekki nema ein-
hverjar gráður úr hring. Hver
skyldi eiga slíkan vísdóm? í
eldri glímunni sá jeg oft lang
fallegustu og snjöllustu byltu-
brögð tekin upp úr eldsnöggum
og ljettum snúning — en þá var
snúningurinn . aldrei magldur
neitt!
Snúninginn hans Sigurðar Sig-
urjónssonar má ekki drepa. —
Meiningin er góð. En það er svo
erfitt að snúa þessum gólfbundnu
mönnum. Það þarf að ná mann-
inum hærra upp áður en sveiílan
hefst og þá getur byltan orðið
skínandi djásn. — í flokkaglím-
unni á sunnudaginn (29. febr. k.l.)
veitti jeg öðru nýju fyrirbrigði
eftirtekt. Hilmar fellur fyrir Ár-
manni á hnje og hendur — þetta
reiknast fall, sem í raun rjettri
var alveg rjett, en jeg bjóst bara
ekki við því að þetta teldist úr-
slit samkvæmt því þegar menn
liggja marflatir aftur á bak, með
báðar hendur undir sjer, en getur
varðveitt sitjandann, að hann
ekki sleiki gólfið, með því að
vippa veL upp kviðnum. Þessir
•handvarnarvinningar eru rang-
látir í okkar íslensku glímu og
þeir gera glímuna alveg ómögu-
lega á meðan þeir eru leyfðir.
Annars fór jeg heim af Flokka-
glímunni í óvenjulega Ijettu
skapi. Jeg sá þar nokkrar ljettar
glímur og hnellin brögð. Jeg gá
þar líka óviðfelldnar glímur. —
Sigurður Hallbjörnsson, sem er
yfirleitt þaulvanur og hnellinn
glímumaður kom leiðinlega fyrir
á þessari Flokkaglímu., vegna
þess hve keingboginn hann stóð
í flestum glímunum. ,í gamla
daga hefði jeg ekki getað glímt
íslenska glímu við svo tvöfaldan
mann. Það hefðu þá bara orðið
ryskingar!
Og falldómararnir ljetu þetta
alveg afskiptalaust. Svo er nú
þao.
2. Gólfrúmið. Jeg er mikið á
því að gólfrúmið, sem glímt er á
sje of lítið. Glíman verður að
hafa gott svigrúm og frjálst til-
hlaup — og hafa sem allra minnst
af strikúm og merkjalínum inn á
hinu takmarkaða svæði. Við vit-
um að það hlýtur að draga úr
athafnafrelsi leikendanna,, að
vera sí og æ í hugarbaráttu og
ótta um að brögð og byltur komi
ekki hjer og þarna að notum. —
Það er ekki svo ósjaldan að mað-
ur fái frjettir um það á kapp-
glímum, að þessi og hin byltan
hafi orðið marklads af þeirri
einföldu ástæðu að hún lenti út
á þetta og hitt strikið' og bragðið
mátti ekki taka hjer eða þar. —
Byltarl verður að hafa jafna þýð-
ingu hvort hún fer fram á miðju
gólfi eða yst út í horni á hinu
afmarkaða glímusvæði.
3. Kyrstaðan. Að taka brögð í
kyrstöðu finnst mjer afar ljótt í
íslenskri glímu. Jeg þekki mig
þar ekki. Eldri aðferðin er mjer
hugþekkari, að hefja viðureign-
ina í ljettum snúningi.með fálm-
andi meinlausum brögðum. Jeg
held að leikendurnir hljóti að
finna það best sjálfir hvenær
hæfilegt er að hefja alvarlega
sókn í drengilegri viðureign.
í íslenskri glímu finst mjer
eitthvað óviðfeldið að sjá leik-
endurna standa sem styttur, bíð-
andi sem boli, höggs eftir f-yrir-
skipun. Fólskur maður vinnur
jafnan fys:sta leik. — Skapgerð
manna er stundum ólík. Annar
maðurinn gæti vel verið svo
dauðmeinlaus að hann vildi ckki
géra flugu mein, en hinn í víga-
hug, bítur á jaxl og bölvar í
hljóði. Jeg tel hann vissan að
vinna þegar blístran blæs og að^
gangurinn hefst með ofsalátum!
4. Glímubeltin. Jeg held þau
ættu að hverfa með öllu. — Nú
spyrja allir hvernig má það ske.
Hvar á maður þá að halda? —
Þessi ólareiringur hlýtur að
þvinga og styður að því að gera
allar hreyfiogar eitthvað þung-
lamalegri- og ófimari og átaks-
púnktana óeðlilegri.
Ekki efast jeg um það að Sig-
urjón í Álafossi gæti ekki fram-
leitt mjúkt og haldgott tau í
glímubuxur. í mínu ungdæmi
þötti illa glímt ef saumur trosn-
aði á buxum. Þá gengu allir í
heimaunnum fötum og hafa þau
eflaust verið góð í tuskið. Jeg
man eftir því nokkru fyrir síð-
ustu aldamót, að jeg, ásamt
mörgu fólki var eitt sinn staddur
íbrúðkaupsveislu. Þar var glímt
út á guðs grænu og sljettu túni.
Guð veri oss næstur? Engin
glímubelti! Og hjer voru allir
vitanlega í sínum bestu tuskum
og ekki síst blessaður brúðgum-
inn, sem glímdi mest og best og
ljet brúðkaupsklæðin hafa það!
Við höfum Iög
Jeg tel það þýðingarlaust að
kljást við glímudómarana á kapp
glímunum, eða rjettara sagt, að
kenna þeim um það, sem áhorf-
endum virðist fara órjettlátlega
fram. — Þeir svara því-til: Vjer
höfum lög og eftir vorum lögum
er glíman framkvæmd. Þar fyrir
veit enginn ’nvað dómaranum er
innanbrjósts við þennan vanda-
sama og ábyrgðarmikla starfa,
hvort þeir eru í glöðu skapi eða
gera það af vjelrænum vana.
Ekki skammir
Svo eru það sjálfir glímumenn-
irnir, sem ekki er rjett að skella
allri skuldinni á. Við tölum stund
um um Ijóta glímu að afstöðnum
kappglímum og dæma þa5r hart,
en það er oftar að fyrirkomulag-
ið .og glímureglurnar eiga sinn
hlut í að gera glímuna Ijóta. —
Það þarf snjalla inenn í leikina
til að útfæra brögð og hreyfing-
ar svo ánægjulegt sje fyrir þá
sjálfa og áhorfendur undir núver
andi skipulagi.
10—12 drengir
Við þurfum að leggja mun
meiri áherslu á að æfa smá-
drengi. Glíman verður að komast
inn í barnaskólana og gera hana
þar að skyldu námsgreih. Mjer
er vel kunnugt um hve glímu
löngunin og fjörið svellur í æð-
um skóladrengjanna, en fær ekki
útrás, því öllu svoleiðis er haldið
niðri og þe.im talin trú um ■ að
þeir hafi þarfara um að hugsa
en glímu.
Því öruggari og betri glimu-
menn fáum við, sem við byrjum
fyrr að æfa þá 8—10 ára drengi
er jeg hef sjeð taka falleg glímú-
brögð, ef þeir eru á annað borð
fæddir glímumenn.
Eins og gefur að skilja er stirð-
ara að byrja að þjálfa fullorna
menn en smádrengi. Ef lögð
væri meiri rhekt við að æfa
drengina sem yngsta — því fleiri
afburðamenn fengum við.
Andrjes Guðnason •
Þessar glímuhugleiðingar mín-
ar eru orðnar lengri en jeg ætl-
aði í fyrsíu, en jeg get ekki kkilið
svo við þær, að víkja ekki nokkr-
um setningum að Andrjesi Guðna
syni. Vona jeg að hann misvirði
það ekki. Jeg tel að hann eigi
þökk fyrir sinn áhuga á glím-
unni, enda þótt við lítum ekki
alveg sömu augum á málið.
Andrjes ritar rösklega, en virð
ist láta sig minna skipta um sann
leiksgildi og heimildir fyrir því,
sem hann ritar um. Og þarf þar
tæplega um að kenna „elliglöp-
um“.' Allar lýsingar Andrjesar
frá eldri glímunni, bæði þær,
sem honum hafa verið sagðar og
þá ekki síður ■ hinar, sem hann
hefur komist yfir að lesa, hafa
fært honum heim sanninn um það
að allar hafi þær verið einn
„bolaleikur". — En nú er við-
horfið orðið eitthvað annað, seg-
ir Andrjes okkar. — Því glíman
hafi nú í seinni tíð verið reist á:
„Lipurð, snerpu og þjálfun“. —
Já, rjett er nú það! Og hjer hlýt-
ur þáð að ásannast, að betra var
seint en aldrei!
Vildi nú ekki Andjes vera svo
vinsamlegur í sirini gleðivímu
yfir hinni endurbættu glímu og
benda mjer á hinar skráðu sögur
um bolaleikinn? Jeg hefi for-
vitni á að fletta upp í þeim
skræðum og lesa, ef hjer eru
spennandi frásagnir! Jeg efast
ekkert um það að á öllum tím-
um hafa fundist ljótar glímur,
svona innan um og saman við.
Hvernig í ósköpunum gæti ann-
að verið? Það væri ekki hv.gsan-
legt að allir væru fæddir f ímu-
menn. Nei ónei, ekki ak.eilis!
Meira að segja mætti máske í dag
rekast einhversstaðar á ljótar
glimur, sem minntu á bolaleik,
eftir langa pjálfun og alla lip-
urðina, sem nútíma glíman hans
Andrjesar míns er reist á. — Og
svo er það hjerna dálítið annað,
sem hann Andrjes er að fræða
okkur á. Hann segir að Pjeturs
Sigfússonar sje hvergi getið að
afrekum í sögu íslenskrar glímu.
Satt að segja verður það óúreikn
anlegt hvar minn maður grefur
upp þessar heimildir. Glímusag-
an, sem Andrjes vitnar í er
máske sú, að enginn teljist af-
reksmaður í íslenskri glímu nema
hann hafi einhverntíma á lífs-
leiðinni unnið Grettisbeltið og
þar með glímukóngur íslands!
Alveg rjett er það að Pjetur hef-
ur aldrei, mjer vitanlega, tek-ið
þátt í keppnisglímu um Grettis-
beltið — þrátt fyrir það var hann
afburöa góður glímumaður á
meðan hann stundaði glímu. Jeg
tel að Pjetur megi djarft’ um
tala, þegar svo stendur á að ís-
lenska glíman er á dagskrá, enda
þótt hann hafi ekki náð þeirri
tign að teljast glímukóngur. Það
er annað mál. —■ Jeg get frætt
Andrjes á því í falslausum trún-
aði, af því jeg veit að hann er
glímusögu Pjeturs alveg ókunn-
ugur (en vonandi kemur sú saga
vonandi út heima í hans hjeraði),
að hafi gamla glíman eignast
reglulega snillinga þá er ábyggi-
legt að Pjetur Sigfússon verður
settur á bekk með þeim, þegar
sagan verður fullskráð. —■ En
eiris og gefur að skilja er það
vonlaust með öllu að jafn mcrk-
um glímumanni og Pjetri Sigfús-
syni sjeu gerð hjer í stuttri blaða
grein þau skil, sem hann verð-
skuldar fyrir framúrskarandi
glímulist.
2. mars 1948.
Samningur Breíiands
Frakkisnds eo Bene-
Brússel í gærkvöldi.
ÞAÐ hefur nú vei’ð staðfest, að
samningur Frakklands, Bret-
lands og Beneluxlanda verður’
undirrltaður hjer í Brússel á
miðvikudaginn. Utanríkisráð-
herrar ofangreindra landa munu
undirrita samninginn.
Rússneska útvarpið hefur haf-
ið herferð gegn samningi þess-
um og heldur því fram að hon-
um sje beint gegn Rússlandi.
— Reuter.
Jerúsalem í gærkvöldi.
AÐ MINSTA kosti 15 Arabar
voru drepnir snemma í morgun,
er vopnaðir Gyðingar rjeðust á
þorp þeirra í Norður-Palestínu.
Gyðingarnir sprengdu mörg af
húsum þorpsbúa i loft upp,
— Reuíer,