Morgunblaðið - 03.07.1948, Síða 9

Laugardagur 3. júli 1948-
MQRGUNBLAÐtÐ
Skúli Skúlason:
Afhjúp
kneskisins i
Virðuleg athöfn í viðurvist 4000 manns
ÞAÐ var hátíðarblær yfír söfn
uðinum, sem f.yílti Maríukirkj •
una í Bergen á hádegi miðviku-
dagsins 23. júni sJ. Þar fór "ram með hugrnynd Anders Hovdens, Líkneskið afhjúpa®
upphaf Snorrahátíðarí nnar skáldprestsins, um að reisa Nú steig Scverin Eskeland
norsku með þvi að P. C. Astrup Snorra minnismerki á Island’. rektor, varafoimaður Snorra
sóknarprestur bauð gesti vel- Vestlandske Maalag og fleirí nefndar i stólinn. Á þróttmiklu
komna, en að því loknu hjelt fjelög tóku hugmyndina að landsmáli flutti hann aðairæðu
prófessor Haakon Shetelig er- sjer, og einn þeirra, sem best j dagsins, sem eigi verður rakin
indi og sagði sögu kirkjunnar studdu hana meðan hans naut hjer. En orðum sínum lauk
við, var Þorleifur heitinn Hann- hann þannig: ,,Og veitist mjer'
ás próíessor og auk hans A. sá heiður að biðja krónprins
Hólminum svonefnda í Bergen Skásheim, sem nú hefur verið Noregs að sýna okkrn S.'urra |
og ýmist jafngamlar Snorra eða starfandi fyrir málið í 28 ár ' Sturluson. í peiri mynd, sern j
eldri. í Maríukirkju heíur £em ritari nefndarinnar. Smám hann fjekk í huga mikils norsk?
Snorri sótt messu er hann dvaldi saman óx hugmyndinni fylgi., listamanns“.
bæði einstakra manna og fje- j p>V]' næst afhjúpaði ólafur rík
laga, svo að málið varð í rðs- joerfingi minnismerkið meo hríf
ins fylistu merkingu þjóðaj mál- a^icli ræou. Minntist hann í upp-
eíni, og nægilegt fje safnaðisd hafi máls síns komunnar til ís-
til þess að reisa minnismerki iands í fyrra, og þakkaði ríkis-
bæði í Reykholti og hjei j stjórn íslands og þjóð fyrir gest
Öllum þeim, sem að því hafa i risnina, sem norsku fulltrúarn-
stutt, berum við iiugheilar ir nutu þá. „Það voru ógieym
þakkir. Ræðumaður drap á á- j anlegir dagar. Tilfinningin um
stæðurnar til þess að ekki var ^ frændsemina milli Isiendinga
hægt að reisa minnismerkið á og Norðmanna varð lifandi, Við
;! dánardegi Snorra í september
1941, vegna striðsins. „Nú höf-
um við að eins eins að ó,'ka“,
sagði ræðumaður, ,,að það sem
og Turnsins, sem ásamt Hákon-
arhöllinni eru eistu byggingar á
í Bergen.
Snorralíkneskið i Dreggen
fyrir og árinu 1814 og hinum
þungbæru árum síðustu heims-
styrjaldarinnar.
Við höfum safnast hjer í dag
til að heiðra minningu hins
mikla fslendings, skáldsins og
sagnaritarans Snorra Sturluson-
ar — andans hetjunnar, sem
hefur haft svo óumræðilega
mikla þýðingu fyrir báðar bjóð-
irnar. Jeg afhjúpa því þetta
minnismerki hins mikla Ísíend-
Frá kirkjunni og að líkresk
Inu, sem stendur efst á Dregg
en, breiðri þvergötu, sem liggur I
neðan frá Voginum og Bryggj-
unni og upp að kirkjunni, eru
að eins nokkur skref. Beggja
vegna grasflatarinnar á Dregg-
en var röð af íslenskum og nor.sk
um fánum, en efst á flötinni
stóð líkneskið, hjúpað hvitum
dúk. Flest sæti á bekkjunum
fyrir neðan voru alskipuð, þar
sátu á fremstu röðum ölafur
ríkiserfingi, Jón Pálmason al-
þingisforseti, Fostervoll, ráð-
herra, Bjarni Ásgeirsson, full
trúi íslensku stjórnarinnar, Guð
mundur Ásbjömsson, fcrseti
bæjarstjórnar Reykjavíkur, ’Jón
as Jónsson, formaður íslensku
Snorranefndarinnar og síra
Eiríkur Eiríksson, fulltrúi Ung-
mennasambands Islands, auk
f jölda norskra boðsgesta, sem of
langt yrði upp að telja.
Ræða Stensakers rektors
Veðrið var hið besta sem á
verður kosið, sól og heiður him-
inn, er Stensaker rektor, for-
maður Snorranefndar, setti sam
komuna og bauð gesti vel-
komna. Hann sagði að það sem
erum runmr af somu rot og a
margan hátt eigum við sömu
erfðir frá fornri tíð. Á íslandi
fjekk sagan breiðan sess, at-
nú á að ske verði til þess að burðirnir urðu hluti af þjóð-
styrkja hina norrænu sam-1 lífinu og auðlind fyrir þjóðlíf-
heldni, eins og frumkvöðlarnir: ið. Ilinar áuðugu sögubók-
hugsuðu sjer fyrir 28 árum. — menntir urðu lind Hfsþróttar
T v • ,., v bæði hjá íslendingum og Norð-
Það er meir tn taknrænt að J _ .
er meir
hjer er viðstaddur í dag kon-
ungsson sem heitir Ólafur. —
Hjeðan frá Hólminum fóru
brjef þau til íslands, sem urðu
bani Snorra. Hjer við Hólmirm
reisum við í dag -— 700 árum
síðar — minnismerki hans. —
mönnum. Það er frá hinum ís-
iensku lindum, sem við ausum
mestri þekkingunni á okkar
gömlu sögu.
Snorri Sturluson var mestur
allra þeirra sagnaritara, sem ís-
land hefur fóstrað, auk þess var
hann skáld, einn af fremstu
Hjer er bætt fyrir gamlan ó- .
... „ . , , ... ,, lagamonnum, sem lsland atti og
rjett. „Egi skal hogga , sagði “
Snorri við banamann sinn. Nei,
hjer skal ekki högga, hjer ska!
lifað í skynsemd og friði í nor-
rænum f jelsskap. Krónprins vor „
er heiðursforseti Snorranefndar nnga aí ^nS-*r-gaætt, en jafn
voldugur maður meðal samtíð-
armanna sinna. Með Htims-
kringlu hefur hann gefið oss
sögu hinna elstu norsku kon-
og við þökkum honum fyrir
trúlynda hjálp. Þegar við áftum
skeði í dag væri síðasti báttur erfitt. Þá hjálp getum við ekki
langrar sögu, sem hefði byrjað metið sem vert er“.
napM
Að ræðunni lokinni söng
I stúdentasöngf jelagið í Bergen
| „Ó, guð vors lands“ og því næst
| „Ja vi elsker“, undir stjórn B.
Garman-Hansens, og vakti það
| sjerstaka athygli hve framburð-
! ur stúdentanna á íslenska text-
ans var góður og fágaður.
framt er Heimskringla saga
hinnar norsku þjóðar um nokkr
ar afdrifaríkar aldir. Svo ríkt
getur maður kveðið að orði, að
án Snorra er litt trúlegt að ís-
land og Noregur væru : jálf-
stæðar þjóðir í dag. — Snorri
gerði menn og atburði liðinna
tíða iifandi fyrir okkur. Oft-
sinnis í okkar nýrri sögu nefur
Heimskringla haft úrslita áhrif
á örlög okkar, svo sem á þá
atburði, sem gerðust á árunum
ings með þakklætishug fyrir
hvað hann gerði fyrir ncrsku
og íslensku þjóðirnar. Mætti |
það hvetja báðar þjóðirnar til (
að minnast frægrar fortíðar og (
náinnar frændsemi".
Því næst fjell hjúpurinn af |
líkneskinu. Það er nákvæm eft-
irmynd líkneskisins í Reykholti
— jafnvel síöpullinn undir því
er högginn út úr sömu klöpp-
inni og Reykholtsstöpullinn og
áletrunuin hin sama.
Ræða Jónasar Jónssonar
Þá tók næstur til máls for-
maður hinnar íslensku Snorra-
nefndar, Jónas Jónsson, alþing-
ismaður. Talaði hann á íslensku
og mælti m.a.:
„Fyrir 900 árum Ijet norskur
herkonungur líf sitt á Stokla-
stað fyrir trú sína og sjálfstæði
Noregs. Eftir að konungur var
fallinn fjekk þjóðin að sanna að
andi Ólafs Haraldssonar var
enn lifandi, styrkur í þvi að
styðja allsstaðar þar, sem hugur
þjóðarinnar vildi nota stuðning
hans. Ólafur varð dýrðlingur og
trúin á helgi hans barst um öll
Norðurlönd.
Fyrir 700 árum bjó í Reyk-
holti höfðingi, valdamestur allra
í lýðveldinu, vitringur, stjórn-
málamaður og skáld. Það var
| Snori Sturluson. Hann ljet líf
, sitt fyrir andans mikilleik sinn
’ og fyrir frelsi ættjarðarinnar.
j Eftir nokkrar aldir óx fram í
! Noregi og á íslandi trúin á and-
ans mátt þess, sem Snorri hafði
* skrifað. Á vorum dögum er
J minningin um hann og verk
(hans talið þjóðlegur helgidóm-
norrænna þjóða. Heims-
kringla Snorra varð viskubrunn
ur og orkulind þjóðarinnar. Á-
Frá vinstri: Snorralíkneskið eftir afhjúpunina. Jónas Jónsson flytur ræðu. Næst (innfeU^á myndina): Jón Pálmason flytur ræðu.
Miðmyndin: Á fremstu bekkjarröð sjást þeir Ólafur ríkiserfingi og Jón Fálmason, og á næsta bekk Bjarni Ásgeirsson ráðherra.
Á myndinni t. h, sjást nokkrir áhorfenda.
hrif þessa arfs sem hann íjet
eftir sig finna hæði íslendingar
og Norðmenn jafnan gæta f
þjóðlífi sínu. Hann gní Nor3-
mönnum þann stuðning. áð.Leir
gátu endurreist konungssíól
Haraldsættarimiar og Islending
um stuðning til að heimta aftur
frelsi sitt, svo að þeir get» hald-
ið áfram í þá átt sem hinn forna
lýðveldi stefndi.
Snorri komst á hát.ind j >
andans þroska, sem rjeði lýð-
veldinu. Á ferðum sínum og
dvölum í Noregi kynntUt tiann
norskri þjóð vel, og samkvæmt
þeim kynnum reit "hann" hina
eldri norsku sögu svo' frábær-
lega, bæði að efni og formí, að
hans verður minnst scm eirs
íremsta sagnaritara allra alda.
Slíkir menn verða píslarvottar,
en eftir á verður minningin ura
verk þeirra heilög þjóCinni.
Stytta Snorra, sern einn
íremsti listamaður Noregs hefur
gert, stendur nú í Eeykholti og
Björgvin. Gröf hins nikla
sagnaritara þekkjurn vjer því
miður ekki, en HeiraskringLa
lifir og sú bók er lesin á hundr-
uðum þús. af norræmuh tieinv-
ilum. Hún mun ver'ða Norð-
mönnum og íslendingurn Ijóg
allra alda, meðan þær þjóðir
minnast uppruna síns og nor<
rænna hetjudáða. Nerðmenn og
íslendingar munu á komandi
tímum minnast með þakKlæti
daganna árin 1947 og 1948- þe^-
ar þegar norskir konungsmenn
og íslenskir lýðveldismenn
gerðu svo bjarr yfir minning-
unni og helguðu hið mikla sagna
rit Snorra Sturlusonnr”.
*
Ræða Jóns Pálmasonar ■*
og Stensakers
Jón Pálmascn, forseti AÞ
þingis talaði næstur, og einnig
á íslensku. Bar hann frarn kveðj
ur Alþingis og þakkir í'yrir þá
miklu virðingu, sem sýnd væri
minningu mesta sagnaritara,
sem ísland hefur alið, bóndana
Snorra Sturlusonar. (Ræða hans
hefur áður birst hjer í blaðinu).
Þá tók Asbjörn Stensaker
rektor á ný til máls og afþenfi
nú styttuna að gjöf Björgvin-
arbæ, en Handal, forseti bæjar-
stjórnarinnar, tók á móti mcð
stuttri þakkarræðu. — Lofaðl
hann því fyrir bæjarins nönd
að jafnan skyldi búiö vel aí>
Snorralíkneskinu.
Og að lokum söng kór Bonde-
mgdomslaget í Oslo, undir
itjórn Hans Soium „Gud signe
Toregs land“, „Á eg veit m*-g
’it land“ og síðast ,0, Gut)
/ors Iands“. Loks Ijek „Divl-
;jonmusikken,„ eins og i upp-
lafi hátíðarinnar, en þingheinv-
ir söng þjóðsönginn rneð.
000 gestir
Þar með var sjálfri afhjúþun-
nni lokið. Giskað er á að umí
000 gestir hafi verið viðstadd*
r. Meðal þeirra voru, auk þes»
em fyrr getur, íslensku bænd-
irnir og búnaðarskólanemend-
urnir frá Hvanneyrí, ásamþ
Árna Eylands, skrifstofustjóra.
og Guðmundi Jónssyni, skóla-
Framh. á bls. 12