Morgunblaðið - 21.07.1948, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 21. júlí 1948.
MORGUNBLA81&

Bandnrísk skipoijelög @ru
ast undir húum reksturkostnoði
Geta ekki keppt við
skip annarra þjóða
Eftir Frank Walker, frjettarit-
ara Reuters.
KAUPSKIPAFLOTI Banda-
ríkjanna, sem einu sinni var
stærsti kaupskipafloti heimsins,
er nú stöðugt að minka vegna
harðrar samkeppni annara
þjóða.
Við stríðslok, áttu Bandaríkja
menn helmingi meiri skipakost,
en allar aðrar þjóðir heims
samanlagt. Nú færist samkepni
erlendra skipafjelaga jafnvel
upp að ströndum Bandaríkj- ^
anna. *
1529 kaupskip liggja ónotuð
í höfnum hingað og þangað
um Bandaríkin og á næstu mán
uðum mun tala þessara skipa
aukast mikið, segir í skýrslu,
sem bandarísk siglinganefnu gaf
nýlega út.
Minkað úr 58 smál. í 19. milj.
1 ágúst 1945, var bandaríski
kaupskipaflotinn 5,500 skip,
samtals 58 miljón smálestir. í
júní 1947 var talan komin nið-
ur í 2,625 skip, samtals 28 milj.
smálestir. Nú er tala þeirra
bandarískra skipa, sm sigla um
úthöfin 1,738 og smálestatalan
19,746,000.
Erlendu skipafjelögin hafa
stöðugt sölsað undir sig meir og
meir að þeim flutningum, sem
bandarísku skipafjelögín önnuð-
ust á stríðsárunum. — Stafar
þetta að nokkru leyti af doll-
araskortinum í heiminum. En
hár rekstrarkostnaður amer-
ískra skipa er iafnvel enn veiga
meiri ástæða, og geta útgerðar-
menn ekki við ráðið.
Nú eru það lítlend skip.
Einn útgerðarmaður sagði við
mig:
Um tíma vorum við vanir því
að meirihluti skipa í ölium höfn
um Bandaríkjanna væru banda
rísk. Nú geta menn gengið með
fram bryggjunum og sjeð hjer
um bil eingöngu erlend skip.
Ef menn vilja sjá bandarísk
skip, þá er að fara dálítið upp
með fljótunum. Þar Iiggja þau
mannlaus, líkust draugaskip-
um.
Annar var enn svartsýnni. —
Hann sagði: Bandarísku skipin
fá ekkert nema leifarnar. •—
Utlendu skipin fá allan flutning
sem verulegur hagnaður er af.
Og við getum ekkert gert til að
koma þessu í betra horf.
Of há vinnulaun.
Það sem fyrst og fremst ger-
ir útlendum skipafjelögum
mögulegt að sigra bandarisk f je
lög í samkeppninni eru allt of
há vinnulaun á bandarísku skip
unum. sem gerir reksturskostn-
aðinn svo óeðlilega mikinn, að
fjelögin geta ekki undir því
risið.
Bandarískur háseti fær 204
dollara (1326 kr.) kaup á mán-
uði og auk þess greitt sjerstak-
lga fyrir yfirvinnu. Kanadasjó-
maður fær sem nemur 170 doll-
urura. Grískur sjómaður 112
dolíara, breskur 96 dollara,
norskur 74 úollara og argen-
tínskur 65 dollara á mánuði.
Frá því 1941 hefur reksturs-
kostnaður bandarískra skipa
hækkað um 100% vegna sí- j
aukinnar verðhækkunar í
Bandaríkjunum. Auk þess hefur
byggingarkostnaður og viðgerð-
ir hækkað um 65%.
Við getum hreinlega ekki
kept við aðrar þjóðir, sagði
framkvæmdastjóri útgerðarfje-
lagsins, sem hefur haft á hendi
flutninga yfir Norður-Atlants-
haf.
Verkföllin eru mesta ógnin.
Annar þáttur, sem. veldur
bandarískum skipafjelögum
miklu tjóni, er öngþveitið í
vinnumálum þjóðarinnar. Fyr-
ir nokkru varð mikið kolaverk-
fall í Bandaríkjunum, sem olli
flutningastöðvun, og var það
svo kostnaðarsamt fyrir skipa-
fjelögin, að þau neyddust enn
til að hækka flutningsgjöldin
mikið.
Og nú er sjómannaverkfall í
nánd. Þrjú stór sjómannafjelög
ógna 40 útgerðarfjelögum á
austurströnd Bandaríkjanna
með verkfalli.
Sex vikna samningaumleit-
anir hafa ekki leitt til neins
samkomulags. Sjómannafjelög-
in krefjast 220 dollara mánað-
arkaups fyrir hásetana, en fje-
lögin telja sig ekki geta fallist
á það.
Hvort sem úr þessu verður
verkfall eða launahækkun, verð
ur það enn til að veikja banda-
rísku útgerðarfjelögin í sam-
keppninni við útlendu fjelögin.
Dollaraskortur og þjóðernis-
tilfinning.
Þriðja ástæðan fyrir minnk-
andi flutningum bandarísku
fjelaganna er dollaraskortur og
þjóðernistilfinning innflytjenda
og útflytjenda, sem krefjast
þess, að vörurnar sjeu fluttar í
skipum vissra þjóða.
9. mars var gefin út tilskip-
un af argentísku stjórninm um
að vörur, sem verslunarstofnun
ríkisins keypti eða seldi skyldu
fluttar af argentískum skipum.
Framkvæmdarstjóri skipafjel
ags nokkurs segir frá því, að
fjelag hans hafi verið að því
komið að gei a samninga um
ílutning á nokkrum þúsundum
smálesta af járnbrautaitein-
um til Vene'suela. En þá komu
boð frá kaupandanum um, að
hann krefðist þess/ að teinarn-
ir yrðu fluttir með Venesúel-
skum skipum, og við urðum af
samningunum.
Það er að vísu skiljanlegt, að
fá lönd eiga svo mikla dollara,
að þau geti tekið á leigu banda-
rísk skip. Hitt er öllu verra,
að bandarísk útflutnings og inn
flutningsfyrirtæki reyna hvað
þau geta að fá vörur sínar flutt-
ar meö útlendum skipum.
Af ef tirfarandi tölum má
greinilega sjá, hvert stefnir.
[ Árið 1946 iluttu bandarísk
[skip 71% af öllum útflutnings-
vörum Bandankjanna, en 1947
ekki nema 57%. Það sem af er
þessu ári hafa þau ekki flutt
nema 54% og talið er að á síð-1
ari hluta þessa árs minnki það
enn meir.
Útgerðarfjelögin binda jafn-
vel litlar vonir við Marshall
áætlunina, því að ekkert er á-
kveðið, hve mikið af varningn-
um bandarísk skip skuli flytja.
Hörð samkeppni með undir-
boðum.
Kaldhæðnislegast finnst út-
gerðarmönnunum, að meirihluti
þeirra skipa, sem erlendu f jelög-
in beita í samkeppninni eru
smíðuð í Bandaríkjunum.
Nýlega seldi Bandaríkjastjórn
til útlanda 916 stór vöruflutn-
ingaskip. Með þessum skipum
undirbjóða erlendu útgerðar-
fjelögin svo þau bandarísku.
Til dæmis taka ítölsk skip
8 y2 dollara fyrir flutninginn á
hverri kolasmaiest frá Ameríku
til Ítalíu, eða 1,45 dollara minna
en bandarísk skip. Sama er með
fiutninga á korni og öllum öðr-
um vörutegundum.
Og útlitið er enn svartara, því
að auk alls þessa eru flutning-
arnir í heild að minnka. Út-
flutningur Bandaríkjanna 1947
var samtals 85 milljón smálest-
ir, en talið er, að á bessu ári
verði hann ekki nema 75 milljón
smál. Þetta bendir á, að útlitið
fer stöðugt versnandi, — flutn-
ingarnir minnka.
Samkeppnin er stöðugt að
verða harðari og harðari, segir
John Slater fi amkvæmdastjóri
eins stærsta skipafjelags Banda
ríkjanna. Sem dæmi má nefna
ferðirnar til Miðjarðarhafsland
anna. Fyrir stríð önnuðust átta
skipafjelög þær, en nú eru
fjelögin orðin 30 frá sjö mis-
munandi þjóðum.
55F0i¥i|Isinem“ um
flugvallargerð
Forvxgismenn um flugvallar-^ betur borgið þann veg að við*
gerö í Vestmannaeyjum, heitir urkennd sje liðveisla þings og
ritstjórnargrein ein í Tímanum j stjórnar við áhugamál Eyjanna
16. júlí, sem er sýnilega skrifuð. á hverjum tíma, heldur en að
Helga Benediktssyni, kaupm.,!sá háttur sje á hafður, sem
til dýrðar, enda fylgir greininni Helgi Ben. hafði í hinu „sögiv
mynd af Helga, sem er einkar ’ lega plaggi“ er hann svo .kallar
vel viðeigandi. Greinin hefur öll og þingmenn eiga að hafa glúpn
einkenni venjulegra Helga-pistla aö við, eftir þvi sem „forvígis-
því þar er sönnu og ósönnu manninum" segist frá.
grautað saman til þess eins að j Flugskilyrði eru erfið í Vest-
blekkja lesendur. Það er t. d. mannaeyjum og er þvi nauðsyn
rjett að koma þeirra flugmanna þeirra umbóta, sem nú fara þar
til Eyja 1944, sem athuguðu fram á flugvellinum, enda munu
skilyrði fyrir lendingarstað þar, menn alment vera þakklátir
varð mjög til að örfa áhuga þeim er stjórna flugmálum lands
manna fyrir flugsamgöngum til ins nú og standa fyrir þeim um-
Eyja. Hitt er rangt, að nýsköp- bótum. Þetta má líka gera án
unarstjórnin, sem kölluð er gvo í þess að halla rjettu máli eins
greininni og mun átt við st jórn, og gert er í umræddri Tíma-
Ólafs Thors, hafi sýnt tómlæti grein.
í þessu máli. Því sú stjórn var I Af eðlilegum ástæðum er mjer
málinu velviljuð eins og best1 vel um það kunnugt að ríkis-
sjest á því að meðan hún sat við stjórn sú, sem Ólafur Thctrs
völd fjekk þetta mál þær undir- j veitti forstöðu, var flugvallar-
tektir á Alþingi, sem dugðu til máli Vestmannaeyja hlynnt frá
þess að því var í framkvæmd upphafi og veitti því íúslejjpa
komið. og að framkvæmd flug-J brautargengi, áöur en hið „sögu.
lega plagg“, sem Helgi Bene-
diktsson samdi, birtist í Lestr-
arsal Alþingis.
Jóhann Þ. Jósefsson.
sem
ætiuðu að gera
Róm í gær.
EFTIR tilræðið við Togliatti,
foringja kommúnista á Ítalíu,
urðu æsingarnar einna mest-
ar í borginni Siena í Toskana,
skammt fyrir norðan Róma-
bor". Virðist sem kommúnist-
ar bar hafi ætlað sjer að hefja
uppreisn í landinu. Þegar það
mistókst vegna harðrar mót-
spyrnu lögreglunnar, flýðu
kommúnistahópar upp í fjöll-
in og er vitað um 300 manna
flokk, sem lifir þar á ránum.
Eru beir vopnaðir rifflum, vjel
byssum, skriðdrekabyssum og
jarðsprengjum. Lögreglan und-
irbýr n.ú herferð gegn þeim og
mun hún hafa til umráða skrið
dreka og flugvjelar. 80 manns
voru handteknir í Siena í gær.
Var óttast, að þetta. fólk myndi
veita flokkunum aðstoð og út-
vega þeim meiri vopn.
— Reuter.
vallargerðarinnar var einnig
unnið fljótt, eftir atvikum með-
an sú stjórn sat að völdum. Hitt
er svo eðlilegt að þær umbætur,
sem nú fara fram heyri undir
afskifti núverandi flugmálaráð-
herra og fer hann þar vitanlega
eftir tillögum Flugráðs, sem hef-
ir sýnt lofsverðan áhuga fyrir
umbótum á Vestmannaeyjaflug-
vellinum.
Undirskriftarskjal það hið
„sögulega" sem Tíminn vitnar í
er hið eina afrek Helga Bene-
diktssonar 'i flugvallarmáli Vest-
mannaeyja, enda á hann í því
hvert orð eins og stílsmátinn
sýnir. Slík skjöl berast Alþingi
vitanlega úr ýmsum áttum um
margvísleg efni í hundraða, ef
ekki þúsunda tali á hverju ári
og eru lögð í Lestrarsal þings-
ins. Þetta plagg, sem Helgi stóð
að var að því leyti frábrugðið
venjulegum erindum til Alþing-
is, að í því vao Alþingi borið á
brýn þrennt í senn.
fossi
Frá frjettaritara vorum
á Selfossi.
VATNSVEITA var lögð a6
Selfossi 1934. Var vatnið tekið
undir Ingólfsfjalli. Nú er þessi
vatnsveita, orðin algerlega ofoll
nægjandi, enda fulllokið undir-
búningi að verulegri stæklcun
hennar þegar um s. 1. áramót.
Var þá sótt um fjárfestingar-
leyfi til framkvæmdanna en
Fjárhagsráð synjaði. Þykir það
undarleg synjun þar sem ’ntaö
er að t. d. Mjólkurbú Flóa-
manna getur ekki notað hina*
nýju vjelar sinar nema &
nokkru leyti vegna vatnsskoííis
og Sláturfjelag Suðurlands get-
Að það heiði \anrækt opm-jur hafið slátrun í hinu
berar framkvæmdiMEyjum, af nýja húsií sínu utan Olfusár,
nema aukning vatnsveitunnar
koinist í framkvæmd. Þá mætti
og minnast á hin fjöimörgBl
heimili, sem ekki hafa vatn W
heimilisnota nema kvölds og
morgna og tæplega það. Verð-
ur nú unnið að því að fá fjár-
festingarleyfi það tímaniega áð
aukningin komist í frarm
kvæmd sem fyrst. S.
Þrýstiloffshreytill
íil farþegaflugs
London í gær.
FYRSTI þrýstiloftshreyfilk-
inn, sem ætlaður er til notkun*,
ar í farþegaflugvjelar, fjekk
vottorð til slíkrar notkunar a£
breska flugmálaráðuenytinu i
dag. Hreyfill þessi heitir Ghost
(Draugur) og er smíðaður aíV
De Havilland flugvjelaverk-
smiðjunum. Ætlunin er, acl
slíkir hreyflar verði notaðir i
Comet flugvjelárnar, sem rmmu
á næstunni koma fram á sjpn-
arsviðið og verða þvi fyrstn
farþegaflugvjelarnar, sen*
knúðar yerða áfram með þrýst-i:
loíti.
skift Eyjarnar fjármálalega og
sýnt skilningsleysi á þýðingu
Eyjanna fyrir íslénskt atvinnu-
líf. Slíkar ásakanir er betra að
bera fram, þar sem fáir eða
engir eru til staðar, er fylgst
hafa með máleínum Vestmanna
eyja á Alþingi á liðnum árum.
heldur en að fleygja þeim fram-
an í alþingsmenn, meðal hverra
eru fjölmargir, sem oft hafa
staðið drengilega með áhugamál
um Vestmanneyinga þeirra er
til afskifta Alþingis hafa komið.
Þau mál eru íjölmörg, og má
minna á björgunarmálin, hafn-
armálin og ræktunarvegina með
al annarra, en sá sem stílaði
þetta skjal hefur víst engin af-
skifti haft af slíkum málum,
hvorki í hjeraði eða utan hjer-
aðs.
Þessi raupgrein Helga í Tím-
anum er að ví:u ekki eftirtekt-
arverðari en aðrar af sama tagi,
sem þar hafa birst. Þar er fyrir
löngu upptekinn sá háttur að
segja rangt frá málefnum Vest-
mannaeyja í áróðursskyni.
Hitt er annað mál, að jeg tel
hagsmunum Vestmannaeyja