Morgunblaðið - 29.07.1948, Side 5

Fimtudagur 29. júlí 1948.
MORGVHBLAÐIÐ
Væntir þess að rjettláf lausn
finnist í handritamálinu
Samtal við Hans Hedtoft
forsætisráðherra í gær
EINS OG ráð var fyrir gert,
kom Hans Hedtoft, forsætis-
ráðherra Dana, hingað til
Reykjavíkur í gær fyrir há-
degi á freigátunni Niels Ebbe-
sen. í fylgd með honum er
meðal annars Veáel, yfirforingi
danska flotans. Foringi skips-
ins er kommandör K. K. v.
Lowzow.
Er skipið sigldi inn á Reykja-
yíkurhöfn, skutu skipverjar 21
skoti í heiðursskyni við íslenska
fánann, sem um leið var dreg-
inn að hún á skipinu.
Er skipið hafði lagst við
landfestar, gekk Stefán Jóhann
Stefánsson forsætisráðherr'ra
fyrstur manna á skipsfjöl. Var
tekið á móti honum með heið-
ursverði og hornablæstri. Næst
ur honum gekk á skipsfjöl
sendiherra Dana, C. A. C. Brun
og var tekið á móti honum með
sama hætti. Agnar Klemens
Jónsson, skrifstofustjóri í ut-
anríkismálaráðuneytinu og
Martin Larsen, blaðafulltrúi í
danska sendiráðinu, tóku einn-
ig á móti hinum danska for-
sætisráðherra.
A leið til Grænlands.
Síðar um daginn hittu blaða-
menn Hans Hedtoft í danska
sendiráðinu. Þar var hann m.
a. spurður um fyrirhugaða ferð
hans til Grælands. Skýrði hann
svo frá þeim erindsrekstri:
— Árið 1939, kusu Landsráð-
in grænlensku fjóra fulltrúa til
þess, að hefja viðræður um mál
efni landsins við fulltrúa Rík-
isþingsins. En sjcrstök nefnd i
þ-inginu hefur Grænlandsmálin
með höndum. Umræður þessar
voru aðeins í byrjun, þegar
stríðið braust út, og samgöngur
slitnuðu milli Danmerkur og
Grænlands.
En árið 1946 hófust við ræð-
ur að nýju, mef því að gerð
var fimm ára áætlun um fram-
kvæmdir í Grænlandi.
Síðan hafa umræður haldið
áfram um ýms málefni m. a.
um þátttöku Dana í atvinnulífi
Grænlands og hvort dahskt
framtak mynd-i ekki geta kom-
ið af stað nýjungum og breyt-
ingum til umbóta í landinu. —
Fyrirrennari rr inn Th. Staun
ing tók upp þá aðferð, að hafa
sjálfur tal af Landsráðum Græn
lendinga. Er það skoðun mín,
að með því móti verði frekast
komist að viðunandi lausn mál
anna. Þessvegna ákvað jeg að
takast þessa ferð á hendur til
Grænlands og taka upp viðræð-
ur við fulltrúa Grænlendinga.
Nýlendustjórinn *>g varamaður
hans, eru þegar komnir þang-
að á undan mjer og tveir full-
trúar úr Grænlandsnefnd Rík-
isþingsins.
Ekki fjeþufa.
Erindi mitt verður að skýra
Grænlendingum frá óskum og
hugarfari dönsku þjóðarinnar
gagnvart Græniendingum og
hlusta á hvað þeir hafa að
segja. Ein af óskum Grænlend-
inga er sú, að þeir fái meiri
kenslu í dönsku1 en þeir haía
haft, til þess að þeif á þann
hátt eigd betur með að kynn-
LJÓSM. MBL: ÓL. K. MAGNÚSSON.
C. A. C. Brun sendihena Dana á Íslanclí, Iíans Iledtoft fosætis-
ráðherra Dana og' rdiartin Larsen blaðafulltrúi sendisveitarinnar
Myndin var tekin í gærmorgun í garði sendiherrabústaðanns við
Hverfisgötu.
ast nytjamálum og því, sem er
að gerast í heiminum.
Afstaða dönsku þjóðarinnar
til Grænlendinga er yfirleitt sú
að hvorki landið eða þjóðin eigi
að vera nein gróðalind fyrir
Danmörku, en að unnið verði
ötullega að þeirr framförum
landsins, sem geti orðið Græn-
lendingum til framtíðarheilla.
Frá stjórnmálalífi Dana.
Er talið barst að stjórnmál-
um Danmerkur og hvernig um-
horfs væri þar nú komst Hed-
toft forsætisráðherra5 m. a. að
orði á þessa leið:
Undir eins og styrjöldinni
lauk, settist samsteypustjórn að
völdum, undír forustu Bulls.
Efnt var svo til'kosninga sem
kunnugt er í okt 1945. — Þá
unnu öfgaflokkarnir á, komm-
únistar og bændaflokkurinn,
Vinstrimerm. Það tókst ekkj að
koma á samsteypustjórn and-
stöðuflokka Socialdemokrata og
niðurstaðan var sú, að Vinstri-
menn, undir stjórn Knud Krist-
ensen mynduðu minnihluta
stjórn, -sem var við völd fram
að haustkesningunum 1947. • —
Socialdemokratar höfðu haft
slæma reynslu af því, að taka
þátt í samsteypustjórn og neit-
uðu<þá a'ö ■Ver'u nneð. Við koíh-
ingarhar Þ fýrrahaust rjénaði
mjög fýígi kömmúnista, þar
sern bingfulltt'úum þeirra fækk
aði um helming. Þeir höfðu
Læknar í hjeruðum og
augiýst?
Herra ritstjóri.
í TILEFNI af leiðara yðar í
Morgunblaðinu í morgun, er
ajer nefnið Læknaleysi og aug-
lýsingar, leyfi jeg mjer að
vekja athygli yðar á því, sem
hjer fer á eftir:
Læknishjeruð í landinu eru
alls 51. í 48 þeirra eru nú
læknar, en að auk eru úti í
hjeruðunum 5 ríkislaunaðir að
stoðarlæknar hjeraðslækna. Er
dví læknishjeraðsstörfum sinnt
af tveimur betur en einum
lækni á hvert læknishjerað, og
er sannleikurinn sá, að frá upp
hafi læknaskipunar á íslandi
hefur aldrei verið til neinna
líka svo áskipað læknum til
þessarar þjónustu. Þó stóð ekki
á læknum, að enn betur mætti
verða. í eitt hinna læknislausu
aldrei læknisembætti án und-
angenginnar auglýsingar. Tel
jeg það til góðra siða, og kært
er mjer, að með því er gengið
til móts við heilbrigðar kröfur
læknasamtakanna, sem sett
hafa sjer svo ríkar reglur um
þetta, að ekki verður komist
hjá að láta það varða brott-
rekstri úr samtökunum, ef lækrv.
ir tekur við embætti, sem ekki
hefur verið tilhlýðilega aug-
lýst.
Með þökk fyrir birtinguna.
28/7 1948
Vilmundur Jónsson.
'k
ÞAÐ ER gott að heyra þau
tíðindi frá landlækni, að
„læknakreppa ófriðaráranna
sje að leysast“. Mun þvi ekki
hvað síst verða fagnað í þeim
verið 18, en urðu nú ekki nema
° Það tókst ekki, frekár en
áður, að mynda samsteypu-
stjorn meðal andstöðuflokka
Socialdemokrata, nje heldur að
Socialdemokratar mynduðu
stjórn með Radikölum, sem þeir
þó áður höfðu gert. Þess vegna
var það n,ðurstaðan, að flokki
mínum var falið að mynda
minnihluta stlórn. Jeg geri ráð
fyrir, að ykkur sje í aðalatrið-
um kunnugt, hvað stjtórn okk
ar hefur unnið siðan hún kom
til valda og læt útrætt um það
mál.
Handritin.
Síðan var vikið nokkrum
orðum að handr’tamálinu.
Komst Uedtoft forsætisráð-
herra m. a. að orði á þessa
leið:
Það var fyrverandi ríkis-
stjórn Knud Kristensen er, fyr-
ir frumkvæði mitt, skipaði
nefnd vísindamanna til að
semja álit um þetta mál. Skyldi
nefnd þessi gera tillögur sínar
til ríkisstjórnarinnar. Álit þess-
arar nefndar er ekki komið enn.
Jeg vona, að þegcr nefndarálit-
ið kemur, þá haí; það inni að
halda tillögur eða samninga-
grundvöll, sem þygður er á
C í' S I | t 'Yj í j ii i J ?
rjettlaeti og satth'girm. Að sjálf-
sögðu minnist jeg- ekki hjer á
persónulega afstöðu ; mína til
Frarnh. á hh>. 8
hjeraða bauðst læknir, en hjer- , læknishjeruðum, sem lengst
aðsbúar höfnuðu honum með hafa verið læknislaus á und-
því að vilja ekki vinna það
til að gera honum kost fæðis
og aðhlynningar (á húsnæði
þurfti ekki að standa). Ekkert
hinna þriggja læknislausu hjer
aða nær 300 íbúum, og er ríf-
lega áætlað, að íbúafjöldi eins
þeirra losi nú 20Q, en tugir
íbúanna ráðnir til brottflutn-
ings, enda nálgast bygðir þessa
hjeraðs óðfluga algera eyðingu.
Ætlast enginn til og allra síst
hjeraðsbúar sjálfir, að þangað
fáist læknir, eins og horfir, og
verður þá ekki með rjettu sak-
ast um læknisleysi nema í einu
hjeraði. Væri vel, ef ekki væri
miður sjeð fyrir starfsliði til
annarra lífsnauðsynjástarfa
þjóðfjelagsins.
Á ófriðarárunum gekk miklu
miður en skyldi að fá læknis-
hjeruðin skipuð læknum, en
var engan veginn einsdæmi um
þá starfsgrein. — Var mesta
furða, að ekki kreppti meira
að í þessu efni en gerði, og
reyndar ætla jeg sannast mála.
að undánfarna áratugi — ó-
friðarárin ekki undanskilin —
hafi engin þjóð í öllum heim-
Ínum komist í nánd við oss Is-
anförnum árum.
I athugasemd landlæknis hjer
að ofan er því lýst yfir að í
48 læknishjeruðum af 51 sjeu
nú læknar. Á það að sanna að
óþarfi sje að sakast um Ijelega
aðstöðu fólks í mörgum lækn-
ishjeruðum til þess að njóta
læknisþjónustu. En landlæknir
veit það eins vel og margir
aðrir, að í sumum þeirra hjer-
aða, sem hann telur samkvæmt
útreikningi sínum að njóti nú
læknisþjónustu, sitja^ læknar,
sem einungis eru ráðnir þang-
að sumarlangt. I tveimur eða
fleiri hjeruðum eru auk þess
læknastúdentar starfandi, sem
ennþá hafa ekki lokið embætt-
isprófi en sem almenningur
hjeraðanna tekur samt fegins-
hendi. Að sjálfsögðu dveljast
hinir ungu menn í þessum
hjeruðum um stundarsakir.
í athugasemd sinni telur
landlæknir, að þar sépi ekkert
hinna þriggja hjeraða, sem
hann segir að sjeu læknislaus,
hafi 300 íbúa, þá sje það fá-
sinna að ætlast til þess „að-
þangað fáist læknir“. Ep land-
lækni sjest yfir það, að enda
lendinga um að tryggja álíka þdtt ekki sje unnt að tryggja
strjálbýli og jafnfámennum þessum hjeruðum lækni meí?
bygðum stöðuga læknisþjón- húsetu innan þeirra, verður að
ustu. Ef þjer, herra ritstjóri, £jáifsögðu að tryggja þeim ibú-
kynnuð að þekkja þess dæmi, um þejrra_ sem eftir eru að-
væri mer mikil þökk á að sfþgu til þess að njóta á ein-
heyra þau greind. ! hvern hátt læknisþjónustu. —
Auglýsing 10 læknishjeraða Yarja getur það verið skoðun
merkir því samkvæmt framan- ]and]æknis að fólk! sem býr j
sögðu alls ekki það, að jafn- fámennum Gg strjálbýlum hjer
mörg hjeruð sjeu læknislaus. uðum eigi yfirleitt minni, eða
heldur er það af því LÍlefni e t y a]]s engan rjett á slik-
gert, að fyrir hendi er að ráð- j um'munaði. En af athugasemd
stafa til frambúðar fleiri eða hans liggur þó nærri að draga
færri hinna auglýstu hjeraða.
Horfir nú vænlega um, að
þá ályktun.
íbúar hjeraða þeirra, sem
læknakreppa ófriðaráranna sje | erfiðasta aðstöðu hafa í þessum
að leysast, og eru þegar vísir ! efnum munu fagna bjartsýni
| allmargir umsækjendur, en , landlœknis um skipun hinna
1 meiri vonir en áður um að tak-
ast megi að sjá verulegum
j hluta þeirra hjeraða, sem ekki
j fást skipuð til frambúðar, fyr-
I ir bráðabirgðaþjónustu.
Jeg beiðist ekki afsökunar á
j því, að læknisembætti heyrast
! oftar auglýst en mörg önnur
merkisembætti. Mun jeg eiga
á því höfuðsök, að það hefur
orðið ófrávíkjanleg reglu heil-
brigðisstjórnarinnar að sldþa
10 læknishjeraða og árangur-
inn af auglýsingu þeirra. En
yfirlæti og ánægja embættis-
mannsins með ástandið í þessum
málum nú spáir þó engan veg-
inn góðu um framtíðina.
Ritstj.
ÖIS verkföll bönnuð í Japan.
TOKYO. — Mac Arthur liefir gefið
út tilskipun, þar sem verkalýðsf jelög-
um er bannað að gera verkfall. Sama
gíldir úm starfsmenn rikisins.