Morgunblaðið - 16.11.1948, Síða 9

Þriðjudagur 16. nóv. 1948.
WORGUNBLAÐI&
V
Eftir Thoraas Harris, frjetta-
ritara Reuters í Stokkhólmi-
SAMKVÆMT fjögurra ára á-
ætlun sænsku stjórnarinnar um
aukna velmegun þjóðinni til
handa, verður að vinna meira,
auka framleiðsluna og halda á-
fram skömtun á matvæli’m, til
ársins 1952.
Jafnaðarmannastjórn Sví-
jijóðar hefir ná lagt áætlun
þessa fyrir Samvinnunefnd Ev-
rópu og skýrt sænsku þjóðinni
frá henni, í löngum, opinber-
um yfirlýsingum til bloðanna.
Lofar stjórnin því, að áætlun
þessi muni hafa í för með sjer
að neyslan á hvem mann muni
aukast í landinu. En iðnaðar-
framleiðslan og útflutnmgurinn
verður þó að aukast örar en
neyslan innanlands.
Árið 1952 verður iðnaður Sví
þjóðar að hafa aukist um 10%
frá því sem nú er, til þess að
Sviar geti orðið óháðir dollara-
láninu og verslunarjöfnuðurinn
yerði hagstæðari en nú er, en
innflutningurinn til landsins er
nú um 100,000,000 sænskum
krónum meiri en útflutuingur-
inn á mánuði hverjum.
I áætluninni er gert ráð fyr-
ir eftirfarandi aukningu at-
vinnuveganna á næstu fjórum
árum:
Lan dbú n aðurinn.
1. LandbúnaSur: uppskeran
aukist um 8,5% án þess að
nokkuð verði aukið við hin
ræktuðu landssvæði. Samkv.
áætluninni á þessi uppskeru-
aukning að geta orðið með því
að nota hagkvæxnari áburð en
áður, leggja meiri áherslu á
ræktun nytjajurta, bæta aðfei'ð-
ir til þess að eyða hverskonar
illgresi og sjá bændum fyiir
10,000 traktorum á ári, og verð
ur að framleiða 7000 þeirra i
Sviþjóð.
Ef bændm-nir ná þescu tak-
marki, munu Svíar geta fram-
leitt sjálfir alt það korn, sem
þeir nota til brauðgetðar Enn
fremur 2/3 af öllu smjöri,
lambakjöti, kindakjöti ög nauta
kjöti, sem neytt er í landinu,
og um það bil 5/6 af sj'kri og
svínakjöti.
Innflutningur á matvælum
myndi þannig minka trdsvert,
og rnn leið sparast evlendur
gjaldeyrir. —- Samt sem áður
myndi nauðsynlegt að halda
áfram skömtun á smjöri, kjöti
og sykri, þar sem að aukin
neysla án skömtunar myndi
ekki hafa neinn gjaldeyris-
sparnað í för með sjer.
Járn- og stáliðnaðurinn.
2. Járn- og stáliSnaSur: járn-
grýtisvinsla verði jafnmikil og
hún var fyrir styrjöldina, þann
ið að unt verði að flytja út
12,000,000 smál. 1949. og enn
meira á næstu árum. Stálfram
leiðslan verður að aukast um
500,000 smál. á ári fram til
ársins 1952. Er það 50% aukn
ing frá því sem nú er og myndi
hún hafa það í för með sjer, að
innflutningur á stáli minkaði
um 2/3 frá þvi, sem nú er, og
útflutningurinn tvöfaldast. —
„Með þvi myndi fást samræmi,
milli út- og innflutnings stáls“,
segir i áætluninni.
Viðar- og pappírsframleiðsla.
3. ViSar- og papprs fram
Samkvæmf henni er gerf ráð
fyrir, að úfílufningur Svía hafi
aukist um 25% árið 1952
leiðslan: Utflutningur á unnu \ 227 milj. dollarar-
timbri (t. d. tilbúnum timbur-l Verðmæti þessarar aLkning-
húsum) hafi aukist um 50 milj. | ar nemur 227,000,000 dollur-
dollara árið ’52. Þar eð ekki er
unt að höggva meiri við í skóg
um Svíþjóðar, en nú er gert,
verður að takmai’ka söluna á
innanlandsmarkaðinum. Það
verður gert með þvi að halda
áfram 'hiriu ' stranga eftirliti
með nýb}'ggingum.
Nýir skólar og sji'krahxis
verður hvorttveggja bygt eft-
ir þörfum. En leyfi til bygg-
inga. á íbúðarhúsxxm og versl-
unarhúsxxm verða mjög tak-
mörkuð.
um, ef reiknað er með núgild-
andi verðlagi. Enn fremur
myndi hún hafa í för með sjer
að innfhxtningur og útflxxtning-
ur stæðist nokkurn veginn á, þ.
e a. s. ef núverandi skömtrm
er haldið áfram, svo sem getur
um i fyrsta hluta áætlunar-
innar.
Utflutningsve'rslun Sbþjóðar
inginn og hve litlar vörubirgðir
erxx til í landinu“.
Afleiðingin getur orðið sú,
segir í skýrslunni, „að útflutn
ingserfiðleikar kunna að aukast
og framleiðsluaukiningin, sem
átt hefir cjer stað undanfarin
ár. kunni að stöðvast“.
I skýrslurmi segir, að megin
vandamálið sje það ,.að stöðugt
meiri samkeppni er nú á út-
flutningsmarkaði Svia og kostn
aðurinn við framleiðsluna hjá
skattar, fremur
launa-eítirlit, sje besta leiðin
til þess að standa straum af
auknxan kostnaði og halda
verðlaginu í skefjum.
Vantreysta Wigfors.
Ihaldsmenn og frjálrlyndir
segja,. að þeir hafi eng? trxx á
þessum áætlunxxm stjómarinn
ar, meðan núverandi fjármáb
ráðherra, Ernst Wigfors, -silji
að völdum. 1 blöðxxm 'andstæð
inganna hefir Wigfors' vefxð
kallaður „kreddufástasti maðxxr
inn innan stjórnarinnar“.
myndi þaxlnig verða svipuð og okkxxr hækkar örar en samsvar
hún var fyrir stríð, með þeix-ri andi kostnaður í Bretland:
unantekningu, að dollara inn-
flutningur og útflutningur stæð
I áætluninni segir. að ekki ist á. Á árunxxm fvrir styrjöld-
veiði hægt að auka pappíxs-! ina/var beinn halli á dollara
framleiðsluna frá því sem nú
er þar eð ekki fáist meiri við-
ur úr skógunum, en samt sem
áður verður að auka pappírs-
útflutninginn.
Og þetta verður gert með því
að takmarka pappírsnotkun inn
anlands. Auk þess verður að
leggja meiri áherslu á :\ð fram
leiða ódýrari pappír, en áður,
sem meirx fæst fyrir of erl.
gjaldeýri.
Raforkuver.
4. Raforkuver: Framleiðsla
þeirra verður að aukast um
1,300,000 kw. á ári, þaunig að
hxxn vei’ði urðin 21,000,000,000
kw. árið 1952.
Umsóknir um stækkun raf-
stöðva verða teknar sjerstaklega
til greina. Um það bil 400,000,-
000 dollaro.r verða veittir til
þess að flytja inn nauðsynlegar
vjelar og önnur efni í því augna
miði.
5. Ymsar aSrar iðngieinar,
sem undanfarið hafa orðið að
draga saman seglin vegna elds
neytisskorts ,auki framleiðsl-
una sina til muna, og sömu-
leiðis útflutning.
I þessu sambandi er í áæth
uninni sjerstaklega gehð um
aukna framleiðslu á sementi,
margskonar gerviefnum, kem-
iskum efnum og enn fremur er
gert í’áð fyrir að í framtíðinni
viðskiftunum, sem xmninri var
upp með sterlingviðskiftum.
Þangað til sterl ingvi ðskiftin
verða algerlega frjáls á ný, seg-
ir í áætluninni, verður að tak-
mai’ka innflutriing frá dollara-
svæðinu.
Munaðarvarningur
hverfur.
I áætluninni er almenningi
gert aðvart um það, að ýmis
konar „munaðar varningur“
muni hvexfa af markaðinum,
en afkomxmxöguleikar almenn-
ings muni axikast xxm 5%
vegna hhmar auknu fram-
leiðslu.
Hörð gagnrýni.
Enda þótt áætlun þessi sje
hin nákvæmasta, og ítarleg
greinargerð fylgi sjerhverjxxm
lið herinar, þá hefir hún sa;tt
harðri gagnrýni í máígöngn-
um frjálslynda flokksins og í-
haldsflokksins. „Aftonbladet"
sem er blað frjálslyndra og
stærsta kvöldblað á Norðurlönd
um, segir t.d. að áætlun þessi
sje „skýjaborgir einar, sem eigi
sjer enga stoð í raunverxxleikan
um“.
„Svenska Dagbladet11, aðal-
málgagn íhaldsflokksins.
Bandaríkj unum“.
Launa-eftirlit.
Hlutlaxxsir áhorfendxxr
líta svo á, að deilur þessar um
fjögurra ára áætlun stjórnar
innar sjeu sprottnar af ósam-
Eini kvexiráðherrann.
Þau hafa á hinn bóginmfaga
að því, að prófessor Karin Kocf»
sjt’rfræðingur í efnahagcmálxm*
og einasti kvenráðherra Sví-
þjóðar, skyldi vera sldpuð í
embætti birgðamálaráðherra og
John Ericsson í embætti- versi
unarmálaráðherra. I Döðxxra
stjórnarandstæðinga segit, ftð
þau sjeu bæði „hægfara“.
Þar sem tilraunir til þcss aff
hjer'mynda samsteypustjórn hafn
farið út xun þúfur, þá líta marg
ir hjer svo á, að jafnaðarmanna
stjómin, sem sitja mun að vötél
lyndi milli stjórnmálamanna j um næstu f jögur ár, muni fram
annars vegar, og starfsmanna kvæma áætlun sína og halda
rikisins hins vegar, xmx það,
hversu strangt launa eftirlit
sænska þjóðin muni sætta sig
við.
Jafnaðarmannastjómin
áfram að 'eggja þunga skatU
á einstaklinga og fyrirtæki,
þrátt fyrir alla gagnrýni, ew
draga xxr hverskonar cftirhti,
vegna áhrifa hinna tveggj.x
sænska lítur svo á, að háir nýju „hægfara" ráðherra
Breibfirbingafjelagih
10
Það heíir verið athafna
samt átthagafjelag
BREIÐFIRÐINGAFJELAGIÐ
í Reykjavík á 10 ára afmæli n.
k. miðvikudag, en það var stofn
að 17. nóv. 1938. Áður höfðu þó
árlega verið haldin Breiðfirð-
ingamót hjer í Reykjavík.
Fjelagið varð fljótt nokkuð
fjölment og telur það nú milli
800 til 900 fjelaga. Það hefir
hefir | unnið að mörgum málum, en
birt samtöl við ýmsa af helstu: húsmálið er það stærsta. Fje-
iðnrekendum Svíþjóðar, þar .lagið beitti sjer fyrir kaupum
sem þeir segja, að ógjömingur % eigninni Skólavörðustíg 4, 6
verðx framleidd fleiri, betri og, sje að ná því takmark', sem 0g 6B. Um þessi húsakaup var
ódýrari tilbúin timburhús.
Ferðamenn.
6. FerSamenn. I áætluninni
se'gir, að straxxmur erlendxa
ferðamanna til Svíþjóðar hafi
ekki verið eins mikill og æski-
legt væri, vegna þess hve mik-
ill skortur væri á góðum gisti-
húsum þar í laridi- Sxgir, að
nauðsynlegt verði, „að gi ípa til
sjerstakra ráðstafana“ til þess
að bæta íir því.
Ef það tekst að auka fram-
Uiðsluna um 10% í öllxxm
þcssum iðngreinum, sem og
öðrum, er ekki hefur vo' ið get-
ið sjerstaklega xxm í áætluninni,
þá mun útflutningur Svíþjóðar
verða 25% meiri árið 1952, en
hann var 1947, eftir því sem
segir í áætluninni.
stjórnin hafi sett. I fyrirsögn J s^0fnag hlutafjelagið Breiðfirð-
blaðsins sagði: „Mikilvægast aðj ingaheimilið og er Breiðfirð-
jafnvægi fáist í þjóðarbuskapn; ingafjelagið stærsti hluthafi
um .... áhrif iðnaðarins (á'
þjóðai'bxxskapinn) verða að auk
ast“.
Skýrsla „Konjunkturinstitutet
Gagnrýnendur fjöguna ára
áætlunarinnar benda máli sínu
til stuðning á skýrslu sem „Kon
junkturinstitutet“ hefir sent
frá sjer, en það er rikis Jofnun
er vinnur að því að rannsaka
það, sem helst er að gerast í
efnahagsmálxxm þjóðarinnar.
í skýrslu þessari segir, að bú
þess. Aðrir hluthafar eru Breið
firðingar, sem i Reykjavík búa.
Húsmálið átti í upphafi við
ýmsa örðugleika að stríða, en
það er á góðum vegi með að
komast á öruggan fjárhagsleg-
an grundvöll.
Breiðfirðingafjelagið er þó
ekki komið í það horf, sem því
er ætlað, en það á að vera dval-
arstaður fyrir Breiðfirðinga og
aðra, er til bæjarins koma.
Fjelagið hefir gefið út tíma-
ast megi við vaxandi dýrtíð i ritið Breiðfirðing, og er 6. og
Sxíþjóð og versnandi ástondi í 7. tbl. rjett ókomin út. — Rit-
efnahagsmálum þjóðr-rinnar stjóri Breiðfirðings er Gunnar
„vegna þess, hve miklar höml (Stefánsson. Þá hygst fjelagið að
ur hafa verið settar á innflutn gefa út Hjeraðssögu Dalasýslu
og gangast fyrir kvikmynda-
töku af atvixmulífi við Breiða-
fjörð.
Innan fjelagsins starfa nú
ýmsar deildir, svo sem Breið-
firðingakórinn, tafldeild, handa
vinnudeild, málfundadeild og
skemtideild.
Stjórn fjelagsins skipa nú:
Sigurður Hólmsteinn Jónsson,
formaður, Ásgeir Ásgeirsson,
ritari, Guðbjörn Jakobsson,
gjaldkeri, Guðmundur Einars-
son, varaformaður, Bergsveinn
Jónsson, Jóhannes Ólafsson, Ól-
afur Jóhannesson, Ólafur Þór-
arinsson, Snæbjörn G. Jónsson
og Stfefán Jónsson. Formenn fje
lagsins hafa verið þrír frá stofn
un þess. Auk Sigurðar hafa
þelr verið Guðmundur Jóhann
esson og Jón Emil Guðjónsson.
Snæbjörn G. Jónsson hefir átt
sæti í stjórn fjelagsins frá
stofnun þess.
N. k. laugardag heldur Breið
firðingafjelagið upp á afmæli
sitt með hófi að Hótel Borg. —
Verður dagskráin mjög fjöl-
þætt. Þar verða haldnar ræð-
ur, Breiðfiringakórinn syngur,
ennfremur kvartett og einsöng-
ur. Nú þegar hafa fjelaginu bor
ist fimm frumsamin ljóð, senx
sungin verða i afmælisfagnað-
. inum.