Morgunblaðið - 14.12.1948, Blaðsíða 2

g
MORGVWBLAÐIÐ
Þriðjudagur 14. des. 1948.
í 3JAL.FU SJER er engin á-
ctaeða til að efast um- að sjera
Sigurbjörn Einarsson vill vera
hiutiaus. Á því er sá eini galli,
aft vilji hans hefur enga þýð-
ingu um þetta. Hitt skiftir öllu,
livor ■ Stalin vill levfa sjera Sig-
ui bírni að vera hlutlausum e'ða
cVJd
Þáð er þó ekki svo að skilja,
a6 I þessu þurfi hið sama að
C'ildr- um sjera Sigurbjörn og
l)m r-firlýstu kommúnista.
f 1 i díijólfur vildi veita
ftó&sum virka aðstoð
Afrfeða kommúnista kom skýrt
fr.vu,: umræðurn á Alþingi 1941
uru berverndarsamninginn við
r'.judaríkin. Þar lýsti Brynjólf-
Ur Bj trnason berum orðum yf-
i)- því, „að íslendingar myndu
fekli telja eftir sjer“ ..það sem
jaf þv- stafaði“, ef ráðstafanir
jp.andaríkjanná, sem hann kall-
•öði . h trtöku íslands“. leiddi til
|.< að „veitt yrði virk að-
iitoð ..Hússum í baráttu þeirra
yið Þjóðverja.
Aður var Brynjólfur búinn að
í;V ý v • frá því, að þýska útvarp-
ið 1).(;rði sagt, að hjer yrði „skot-
ið án allrar miskunnar“. Og
4ýálfur sagði hann. að við hefð-
Ui.i) „gert ráðstafanir, sem litið
verður þannig á, að við höfum
gV>t,/5 okkar hlutleysi“.
Kommúnistar boða heiming
þjóðarinnnr dauða, hinum
hörmungar
Þa mátti fóma
Ibfefidíngnm
. Aðalumboðsmaður hins al-
jþlóölega kommúnisma á Is-
landi var því ekki að þessu sinni
inyrkur í máli. Allt var í lagi,
að gn Brynjólfs, þó að ís-
lendmgar „glötuðu hlutleysi11
r.ínu og hjer á landi yrði „skot-
,ið fm miskunnar“, aðeins ef
.bað yrði til þess, að Rússum
v." C „veitt virk aðstoð“ í bar-
ál> k þeirra gegn Þjóðverjum.
Brymjólfur fór ekkert dult
með þjónkun sína við rússneska
.liagíjrauni. Yfirlýsinguna um. að
Islvudinga mætti skjóta, ef það
yiði. P.ússum til bjargar verður
seiíð hægt að lesa á 4ö. síðu Al-
þjngisiíðinda 1941, 57. löggjaí-
arþlngs, nema svo færi að komnr
únúita.- nái hjer slíkum völd-
un að þeir gætu „hreinsað“
All.i.ugistíðindin að rússneskum
r.ið. Sf slíkt yrði einhverntíma.
S«-m aldrei verður. mundi smán
arWettarinn verða þveginn af
B)'yj:tjölfi með því að brenna
Jn-tíy hefti og gefa annað út,
|->,>r..:em Brynjólfur yrði látinn
segja, eitthvað alt annað en
|*c.■ i hraksmánarlegu orð.
Vi
Fr
hlut
uft u,
verji
uj v
i'nn
1.1 rn r
runr
le.Vi
11 í: • !
t)-‘v '•
fara í stríðið 1945
amkcma kommúnista fyrri
• Árs 1945, þegar þeir heimt
að Islendingar segðu Þjóð-
irc cg Japönum stríð á hend
tr að vísu ekki skráð í sam-
fci.sögn Alþingistíðinda.
?ýumar um þessa kröfu,
. af rússneskum rótum
átti sjer ekki stað fyrir
ijöldum. heldur aðeins á
C.indum þingmanna. Þjóns
kommúnista við hína rúss
kröfu þá, er hinsvegar
fyrir löngu orðin almenningi
kunn. Enda munu kommúnist-
ar ekki komast hjá því, að þeir
verði minntir á stríðsvilja sinn
gegn Þjóðverjum, þegar þeir
voru komnir að fótum fram, :
hvert skipti, sem hin kommún-
istiska hlutleysishræsni heyr-
ist.
Því fer fjarri, að „klerkleg
einfeldni“ sje næg skýring á
því. að sá, sem í alvöru vill
hlutleysi sitt og þjóðar sinnar,
skuli velja s.ier sálufjelag með
slíkum mönnum. Því að komm-
únistar hafa fyrirfram lýst því
yf’ir á sjálfu Alþingi íslendinga,
svo skýrt, að hver einfeldningur
hlýtur að skilja að þeir vilji
aðeins vera hlutlausir. svo lengi
sem það kemur Rússmn vel Þeir
hafa berum orðum sagt, að þeir
telji alls ekki eftir íslending-
um að fórna í senn hlutleysi
s. ínu og lífi, ef sú fórn yrði
Rússum að gagni.
Hver sjer til þín?
„Klerkleg einfeldni“ er og langt
frá því nægileg skýring á því,
| að háskólakennari geíur í skyn
að páfinn sje hlutlaus í þeim
megin-átökum, sem nú eiga sjer
stað. Hvert mannsbarn, sem eitt
hvað fylgist með alþjóðastjórn-
málum. veit, að kaþólska kirkj-
an átti drjúgan þátt í ósigri
kommúnista í ítölsku kosning-
unum á s. 1. vori.
Haft er og fyrir satt, að kirkj
unnar menn hafi gengið svo
langt, að þeir stofnuðu sellur,
að kommúnistiskri fyrirmynd,
til þess að vinna á móti hinum
austræna óvætti. Alkunn er
einnig sagan um það, sem sagt
er, að kaþólsku prestarnir hafi
þá sagt sóknarbörnum sínum:
..Þegar þú kemur í kjörklefann
skaltu muna, að Guð sjer til þín
en Stalin ekki“.
Pápiskur
guðfræðikennari
Hitt er og ar.nað mál, að ísl. hef-
ur aldrei geðjast að því, að kirkj
an. sem slík, tæki virkan þátt í
stjórnrriálum. Frá siðaskiftum hef
ir kaþólskur siðu.r og vrið hafður
1 í litlum hávegum hjer á landi, e.
t. v. of liílum. Það hefði því
einhverntima þótt ótrúlegt, að sá
íslenskur guðfræðingur, sem nú
státar sig af því að vera sann-
lútlierskastur og ginnheilagast-
ur allra manna á landi hjer,
! skuli velja sjálfan páfann sem
aðal Jeiðarljós, og þá einkan-
Iega í því. sem kaþól.sku kirkj-
unni heJst hefur verið talið til
foráttu, sem sje of miklum skint
um af veraldlegum málum. Út
yíir tekur þó. að hin klerklega
, frásögn er í senn úr lagi færð
og út í hött. Eða hver er sá mót-
mælenda trúar maður annar en
sjera Sigurbjörn, að hann finni
Marshall það til foráttu, ef hann
hefir sagt, að hann skildi ekki
páfann?
Á sama hátt er úr lagi færð
ályktun kirkjuþingsins í Am-
sterdam á s. 1. hausti. Skal það
þó ekki frekar rætt að sinni,
því að þótt íslendingar meti
slík þing að verðugu, þá hefir
þeim þó aldrei til hugar komið að
fela slíkum samkomum stjórn
utanríkismála sinna eða for-
sögn um annað mikilvægt ver-
aldarvafstur. Skiptir því ekki
máli, þó að sýnt væri fram á,
sem rjett er, að ályktun sam-
kundu þessarar var á allt annan
veg en þessi furðuklerkur skýr-
ir frá.
Hlutleysið varð þeim
dýrt
Það, sem fyrir okkur Islend-
inga skiptir öllu máli, er þessi
einfalda spurning:’
Eru líkur til þess að við fá-
um að vera hlutlausir, ef svo
illa fer, að ný heimsstyrjöld
brjótist út?
Um þetta verður aldrei sagt
með öruggri vissu fyrr en á
reynir. Fyrri atburðir tala þó
sínu skýra máli. Þeir sýna, að
vilji þjóðanna ræðu.r litllu um,
hvort þær fá að vera hlutlaus-
ar eða ekki.
Pólverjar vonuðust eftir að
fá að vera í friði í landi sínu
árið 1939. Raunin varð sú, að
fyrst rjeðust .Þjóðverjar á þá
að ósekju, og þegar þeir voru
komnir að falli, brutu Rússar á
þeim hlutleysið og gerðu þar
með út af við þá.
Lithauen vildi einnig vera
hlutlaust, Lettland einnlg. Eist-
land einnig, Finnland einnig.
Á öll þessi lönd rjeðust Rúss-
ar, og innlimuðu þrjú þeirra,
en ljeku Finnland þann veg sem
engum íslending er enn úr
minni fallinn.
Ekki fóru Þjóðverjar betur
að:
Danir vildu vera hlutlausir.
Norðmenn vildu vera hlut-
lausir.
Hollendingar vildu vera hlut
lausir.
Belgir vildu vera lilutlau.sir.
Lu.xembourgarmenn vildu
vera hlutlausir.
Þjóðverjar rjeðust að ósekju
á allar þessar þjóðir með svip-
uðum hætti og Rússar höfðu
gert um hinar fyrtöldu.
Brautin rudd fyrir
árásarmennina
Á því leikur enginn efi, að
ein, e. t. v. aðal ástæðan fyrir
að á allar þessar þjóðir var ráð-
ist ýmist af Rússum eða Þjóð-
verjum var varnarleysi þeirra.
Ef þær hefðu haft öflug sam-
tök sín á milli og við aðrar
friðelskandi þjóðir heims, hefði
atburðanna rás orðið öll önn-
ur.
Churchill hefur sagt, að hið
síðasta stríð megi kalla „stríðið,
sem ekki þurfti að verða“. Hann
telur, að aldrei hafi verið jafn-
auðvelt að komast hjá ófriði
eins og þessum. Það, sem á
bjátaði var, að árásarþjóðunum
var gerður leikurinn of ljettur.
Allir vildu vera hlutlausir, þang
að til voðinn var kominn að
þeim sjálfum.
Hlutleysið hleypti
stríðinu 1939 af stað
Þegar Austurríki var tekið,
voru allar þjóðir hlutlausar,
nema Austurríki eitt. Þegar
Tjekkóslóvakía var tekin, voru
allar þjóðir hlutlausar, nema
Tjekkóslóvakía ein.
A sama veg hjelt Hitler, að
öll ríki yrðu hlutlaus, þegar
hann tæki Pólland, nema Pól-
verjar einir. Enda hafði hann
þá og tryggt sjer hlutleysi
Rússa, með gamningsgerð við
sjálfan Stalin. Ef Stalin hefði
ekki þá heitið Hitler hlutleysi
sínu, hefði heimsstyrjöldin 1939
j ekki brotist út. Hitler hjelt, að
hlutleysi Stalins yrði til þess
að England og Frakkland þyrðu
ekki annað en að vera hlutlaus.
Hitler reyndi þó von bráðar, að
hann hafði misreiknað sig og af
því leiddi hrun Þýskalands og ó-
^mælda ógæfu fyrir gervalt
| mannkynið.
Hernám íslands
„En engu ræður ísland, ekki
getur neitt oltið á afstöðu þess“,
kunna sumir að segja. ísland
getur þó a. m. k. reynt að forð-
ast að fljóta sofandi að feigðar-
ósi.
Algert varnarleysi landsins
i og viljandi fyrirhyggjuleysi í
þessum efnum varð til þess, að
landið er hertekið af vinaþjóð
' okkar, Bretum, 1940. Ástæðan
i til þess var ofur einföld. Bretar
! máttu ekki við því, að óvinir
þeirra næðu hjer fótfestu og
gætu hjeðan á þá ráðist. Bret-
i um var því lífsskilyrði að verða
á undan.
Opið rúm og óvar;ð er ætíð
| cmótstæðileg freisting fyrir á-
rásarmanninn. Þetta vissi jafn
reynd og veraldarvön þjóð sem
Bretar.
að hernaðarþýðing íslandq
verður meiri en nokkru sinní
fyrr. Viðbúið er, að löngunin til
að hrifsa landið verði árásar-.
manninum ómótstæðiJeg ef fyr-.
ir engum vörnum hefur verið
fyrirfram sjeð. Með slíku vævu
íslendingar að bjóða upp á land
sitt, sem stökkpall fyrir ófyrir-
leitinn árásarmann.
Það er þetta, sem kommún-
istar vilja, en flestir aðrir ís-
lendingar óttast. Þessvegna er
það með ugg, að íslendingar sjá
land sitt litið girndaraugum a£
þeim, sem síst skyldi.
A ísland að verða
stökkpallur
árásarmannsins?
Ef svo fer, að þriðja heims-
styrjöldin brjótist út vita allir,
Uggvænleg atvik
Allur almenningur skilur vel,
hvað á bak við býr, þegar hann
fær rökstuddan grun um stór-
felldar njósnir fyrir erlent stór-
veldi. Það fer heldur ekki fram
hjá fólkinu í landinu, að það er
dálítið furðuleg ráðstöfun, a'ð
einn aðalmaðurinn í austrcena
stjórnmálaflokknum hjer á
landi, skuli gerast leiðbeinandi
í landi fyrir svokallaðan síldar-
leiðangur hingað til landsins,
og reyna í því sambandi að
rugla menn með því að brengla
nafn sitt. Það mun og Jcngi
verða umræðuefni manna, hve
einkennilega hafi verið valinn
nótabassinn þangað um borð,
sá, sem um áratugi hafði verið
i heildsali og margskonar knup-
j sýslumaður hjer í landi, og þó
einkum iðkað setur á fundum
kommúnista, innlendra og er-
lendra. Og pð óreyndu hefði. því
ekki verið trúað, að nokkur
klerkur á landi hjer væri svo
einfaldur, að hann 1 alvöru í'urð
aði sig á, að almenningi þvkir
uggvænt, þegar hvað eftir ann-
að er staðreynt, að erlendar
fiugvjelar fljúga yfir landið á
hinum einkennilegustu tímum,
án þess að segja til sín, svo sem
skylda er til.
Af hverju vill
klerkurinn svæfa
þjóð sína?
Þeir, sem ærast yfir, að aliar
þessar staðreyndir eru ræddar,
eru sannarlega ekki áhugasam-
ir um, að þjóðin vaki á verð-
inum eða haldi vöku sinni, l;eld
ur vilja þeir stinga henni það
svefnþorn, sem svæfi hana
Þyrnirósarsvefni, er standi ald-
ir alda.
Lítil þjóð. varnarlaus, er
vissulega í vanda stödd, ef
heimsstyrjöld brýst út og vitað
er að hugur árásarmannanna
stendur til hennar. Hún verður
að hafa hugsað ráð sitt áður og
má ekki gerast fangi sinna eig-
in óskadrauma. Hún hefur held
ur ekki mikla tilhneigingu til
þess, þegar þeir, sem stinga
vilja hana svefnþorninu, segja
sjálfir, að læknisráð þcirra
kunni að kosta helming lands-
fólksins lífið. Jafnvel þó að sá,
sem þessu spáir, þykist ráða
svo húsum á himnum, að hann
geti heitið 65 þúsund löndum
sínum þar samastað með sjer,
jafnskjótt sem árásarmönnun-
um hentar, þá er ekki alveg
Framh. á bls. 12