Morgunblaðið - 19.12.1948, Blaðsíða 6

6
-rnr-3
MORGUNfíLAÐIÐ
Stmnudagur 19. des. 1948.
Útg.: H.f. Árvakur,. Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Tæpasta vaðið
Á MEÐAN að Sjálfstæðisflokkurinn hafði forystu í rík-
sijórn um innflutning nýrra atvinnutækja á árunum 1944—
1946 var því margoft lýst yfir af formanni flokksins, þá-
verandi forsætisráðherra Ólafi Thors, að flokkurinn teldi
að jafnhliða því, sem hin nýju tæki væru flutt inn yrði að
tryggja rekstur þeirra og annara atvinnutækja landsmanna.
Ólafur Thors lagði á það megináherslu að þótt dýrtíðin,
hækkað kaupgjald og verðlag innlendra afurða, hefðu að
vissu leyti dreift stríðsgróðanum, þá fælist geigvænleg
hætta fyrir atvinnulíf þjóðarinnar í vaxandi verðbólgu. Is-
lendingar yrðu þessvegna að vera viðbúnir því að ráðast
gegn verðbólgunni og lækka rekstrarkostnað frnmleiðslu-
tækjanna jafnskjótt og þeir sæju að atvinnulífið þyrfti á
því að halda.
Ef litast er um í íslensku þjóðlífi í dag getur engum
blandast hugur um það að þessi stund er komin og það
fyrir nokkru. En hvorki þing nje þjóð hefur áttað sig á því
að þétta er þannig. Mikill meirihluti íslenskra stjórnmála-
manna sjer það að vísu. En flokkaskipting á Alþingi og
harðsnúin andstaða einstakra stjetta og hagsmunasamtaka
þeirra torvelda raunhæfar aðgerðir.
Frumvarp það, sem ríkisstjórnin hefur lagt fyrir Alþingi
um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna, er að vísu
tilraun til þess að styðja atvinnulífið.
En hvorttveggja er að sumir þeir, er njóta góðs af á-
kvæðum frumvarpsins, telja of skammt gengið, sem og hitt,
að enn er ekki hafin gangan á þeirri braut, sem þó ein
leiðir að markinu og má segja að þar eigi alhr sök á, bjóð
jafnt sem þing.
Enn snýst verðbólguhjólið og heldur áfram að grafa
undan heilbrigðum atvinnurekstri og auka íhlutun ríkis-
valdsins um allar athafnir þjóðarinnar.
Sjálfstæðismenn munu ekki skorast undan sínum hluta
ábyrgðarinnar á þessum ráðstöfunum. En eins og þeim var
það ljóst þegar þeir tóku forystuna fyrir stórfeldri eflingu
atvinnulífsins í tíð fyrrverandi ríkisstjórnar, að framtíð
þjóðarinnar var undir því komin að henni tækist að afla
sjer nýrra og fullkomnari framleiðslutækja, eins er þeim
það fulljóst nú að efnahagslegt öryggi hennar er háð því
að hún hverfi til aukins raunhæfis um rekstur þeirra. Þess-
vegna hika þeir ekki við að segja þjóðinni að hún verði að
taka npp nýja stefnu ef hún vill njóta ávaxtanna af hinum
þróttmiklu atvinnulífsframkvæmdum.

ÚR DAGLEGA LÍFINU
Forgansrjettur
strætisvagna
ÞAÐ eru margir, sem hafa
bölvað strætisvögnunum hátt
og í hljóði vegna þess, að vagn
stjórarnir taki ekki tíllit til
neins, steli rjetti af öðrum bíl-
um og hagi sjer í einu orði
sagt eins og þeir einir eigi göt-
una og ráði yfir henni. Hvort,
sem þetta er nú algengt, eða
ekki, þá. er hitt rjett, að það
fer mikið fyrir strætisvögnun-
um í umferðinni, sem og eðli-
legt er. "
Vinur minn benti mjer á ráð
til að bæta úr þessu og það
ofur einfalt. Hann sagði: —
Það þarf að veita strætisvögn-
unum forgangsrjett í umferð-
inni framyfir alla nema slökkvi
liðsbíla eg lögreglu.
Og hann rökstuddi þessa hug
mynd sína nokkuð vel.
Bifreiðar
almcnnings
ÞAÐ er mikilsvert, að strætis-
vagnarnir komist leiðar sinnar
óhindrað til þess að þeir geti
haldið sína áætlun. Þetta eru
farartæki almennings, sem
ekki er svo lánsamur að eiga
einkavagna til að leika sjer í.
Þetta er ekki neitt luxusflakk,
heldur nauðsyn, sem ekki er
lengur hægt án að vera fyrir
fjöldann;
Það mætti ekki minna vera,
en að almenningi yrði veitt
þau forrjettindi, að strætis-
vagnar fengju að fara óhindr-
að um göturnar. Að sjálfsögðu
verða vagnstjórarnir að fara
eftir almennum umferðarregl-
um, eins og aðrir bifreiðastjór
ar. En ef tveir bílar mætast
og annar er strætisvagn og báð
ir hafa sama rjett til götunnar
þá sje það gert að reglu, að
strætisvagninn hafi forgangs-
rjett.
Því ekki það? Það er að
minnsta kosti eins gott og
raunar betra, en að þeir taki
sjer þenna rjett sjálfir. Alveg
eins gott að vita hvar maður
hefur þá.
•
Erfiðleikar
Selásbúa
LANGT brjef, of langt til þess,
aó kostur sje að birta það í
heild, liggur hjerna hjá mjer
frá Selásbúa. Hann kvartar
sáran yfir því, að samgöngur
almenningsvagna að Selási og
frá sjeu ljelegar og það lje-
legri, en viðunandi sje.
Brjefritari segir, að fyrir
sjer hafi farið eins og fleir-
um, að hann hafi neyðst til að
hörfa þangað upp eftir sökum
húsnæðisskorts í sjálfúm bæn-
um, en atvinnu sína stundi
hann inni í borginni. Hann
bendir á, að það fólk, sem býr
á þessu svæði, en þar eru nær
70 íbúðarhús, geti ekki skropp
ið í búð, eða farið á fund nema
að eyða til þess heilum og
hálfum dögum, eða kaupa sjer
leigubíl fyrir 40—50 krónur.
•
Börnin eins og
útigangshross
VERST sje þó mannúðarleysið
gagnvart börnunum, segir Sel
ásbúi. Þau þurfa að sækja
skóla í Laugarnes og ekki
standi svo á, að öll börn á
þessu svæði fari á sama tíma í
skóla. Þau sjeu á ferðinni all-
an daginn, stundum fótgang-
andi og hágrátandi (Hvar er
nú skólavagninn?). — Sje
merkilegt, að ekki skuli vera
hreyft við þessu ferðalagi
barnanna um hávetur af hinu
opinbera, eins og margir eru
þó glöggskyggnir á auðnuleysi
útigangshrossanna, og það með
rjettu, en börnin virðast ekki
hljóta betri aðhlynningu.
Allt þetta megi bæta með
því, að bæta einum vagni við
Sogamýrarferðina á fyrsta
og þriðja korteri og láta
endastöð hans vera hjá trje-
smíðastofunni á Selási.
Vonandi að þeir, sem um
málefni strætisvagnanna fjalla
og þar um einhverju ráða,
gefi þessum athugasemdum og
umkvörtunum gaum og bæti
úr svo framarlegá, sem nokkur
föng eru á.
•
Jólasveinar
einn og átta
ÞÁ hafa jólasveinarnir loks
gefið kost á sjer að fara með
jólagjafir heim til fólks um
jólin. Þeir hafa meira að segja
verið svo lánsamir, að geta út-
vegað sjer síma, en það er
meira en flestir geta sagt nú til
dags, því margir eru sambands
lausir, þótt 200 númerum hafi
verið bætt við sjálfvirku stöð-
ina.
Jólasveinar þessir hafa bíla
til að skjótast með gjafir til
fólks á jólunum og gera þeir
ráð fyrir, að þeir, sem eru í
erfiðleikum með að fá sendla
noti sjer af þessari greiðvikni
þeirra.
Enda er það rjett, að þetta
gæti orðið hin skemmtilegasta
nýlunda og vafalaust nota
margir sjer af henni.
Þeir, sem ætla að nota sjer
af þessari greiðvikni jólasveina
þurfa aðeins að gæta þess, að
hafa þá til á tilsettum tíma og
merkja vel nafn viðtakanda og
sendanda til að koma i veg
fyrir vanskil.
Lítið gagn af þeirri
svínafæðu
DR. Jón Sigurðsson, borgar-
læknir, segir í tilefni af brjefi,
sem birtist hjer í fyrradag um
matarleyfar til svínafæðu, 'að
þetta sje mjög hæpin hug-
mynd. í áliti til bæjarstjórnar
um sorphreinsunina í bænum
gat borgarlæknir þess, á sín-
um tíma,1 að það hafi verið
reynt, að fá fólk í borgum t.d.
í Svíþjóð og Danmörku til að
safna sjerstaklega matarleyf-
um í þessum sama tilgangi, en
þessar tilraunir hafa yfirleitt
mistekist.
í fyrsta lagi fjekkst fólkið
ekki almennt til að aðgreina
matarleyfar frá sorpinu og þar
sem það var gert sýndi það
sig, að matarleyfaílátin urðu
gróðrarstíur fyrir rottur, eða
fugur að sumarlagi. Engin á-
stæða sje til að ætla, að betra
verði að fá Reykvíkinga til að
safna matarleyfum sjerstak-
lega, en borgara í öðrum Norð
urlöndum.
Þá fauk sú vonin um ódýrt
svínafóður!
MEÐAL ANNARA ORDA . . .
miiiiiiui niiMi wi——TiiMmiiiiiiiii»T——nnrxi—nwniiiiiiiimiiniimrTr
Aðalatriði þessa máls nú, er að þjóðin sjái það, á þeim
ráðstöfunum, sem felast í hinni nýju dýrtíðarlöggjöf, að bog-
inn hefur verið spenntur of hátt, að hann er að bresta. En
það er ekki nóg að hún geri sjer það ljóst ef hún ekki vill
sjálf taka afleiðingunum af því. íslendingar vinna aldrei
bug á verðbólgunni i landi sínu ef þeir halda áfram að
neita þátttöku í skynsamlegum ráðstöfunum til 'ækningar
sjálfri meinsemdinni. En lækningin er sú, að lækka tilkostnað
inn við framleiðsluna og skapa henni þar með samkeppnis-
aðstöðu á mörkuðum okkar. Sú aðstaða skapast ekki hvað
háa skatta og álögur, sem lagðar eru á þjóðina til þess að
standa undir niðurgreiðslu verðlags og útflutningsuppbót-
irm á sjávarafurðir. Þess lengur, sem sú braut er gengin,
þess óhægra verður að snúa við til aukins raunsæis.
Framsóknarflokkurinn hefur um langt skeið sagt íslend-
ingum að hann einn allra flokka kynni ráð við verðbólg-
unni. En þau bjargráð hafa ekki komið betur í Ijós eftir að
ílokkurinn hóf þátttöku í ríkisstjórn en meðan hann var í
stjórnarandstöðu. En hvað sem þeim líður, og raunar hefur
enginn búist við ull úr geitarhúsi, þá er það auðsætt að við
Islendingar höfum teflt á tæpasta vaðið í þessum málum og
það er ekki nóg að nokkrir stjórnmálamenn sjáí það, án
þess þó að geta snúist gegn hættunni.
Þjóðin verður að skilja að hún verður sjálf að taka þátt
í raunhæfum aðgerðum gegn verðbólgu og dýrtíð. Á með-
?.n hún ekki gerir það getur engin stefnubreyting orðið,
Nægur jólamatur í Bretlaudi.
Eftir Leslie Haynes,
frjettaritara Reuters.
LONDON — í fyrsta skipti
frá ófriðarlokum hafa mat-
vælaverslanir í Bretlandi næg
an jólavarning. Gallinn er að-
eins sá, að viðskiptavinirnir
virðast í ár vera hálf hikandi
við að eyða peningum sínum.
Fulltrúar stærri verslana í
London og öðrum borgum hafa
undanfarna mánuði lagt á það
megináherslu að safna til jól-
anna ýmiskonar góðgæti, sem
hörgull hefir verið á í Eng-
landi undanfarin ár. Síðastlið-
ið ár, þegar feykinógir pening-
ar voru í umferð, hefðu versl-
anirnar heldur ekki átt í nein-
um vandræðum með að selja
þennan varning. En í ár veldur
það jólaversluninni erfiðleik-
um, að það eru of litlir pening
ar í boði fyrir of mikið af vör-,
um, og verslánirnar hafá ýfir-
leitt orðið að lækka verðlag
sitt til þess að laða til síh kaup
endurna.
VARKÁRT MEÐ
PENINGA
FORSTJÓRI einnar þekktustu
matvöruverslunarinnar í Lon-
don orðar þetta þannig: „Fólk
er varkárara núna með pen-
ingana sína. Fyrir síðustu jól
spurði það ekki einu sinni um
verðið. í ár spyr það fyrst um
verðið — og hugsar 'sig svo
tvisvar um, áður en það ákveð
ur að kaupa vöruna“.
Sömu sögu er að segja frá
úthverfum London, þar sem
eigandi stórrar matvöruversl-
unar sagði: „Viðskiptavinirnir
eru mjög vandlátir þessi jól.
Ef þeir sjá ekki nákvæmlega
það, sem þeir vilja, kaupa þeir
ekki neitt. í ár má heita að nóg
sje til af öllu — nema pening-
um“.
• • •
SKAMMTAÐ —
ÓSKAMMTAÐ
VÖRURNAR í verslunurium
eru í tveim flokkum: skamtað
ár vörur, sem eru undir vérð-
lagseftirliti, og óskammtaðar
vörur. sem sumar hverjar, en
ekki nær allar, falla undir verð
lagseftirlitið.
Allir Bretar munu fá sam-
svarandi skammt af skömmt-
uðu vörunum, auk jólauppbæt
is af sykri, sælgæti og tei, eins
og John Strachey, matvælaráð
herra, tilkynnti fyrir skömmu
síðan.
í ár fær hver breskur borg-
ari tæplega hálft pund af
sykri í aukaskammt (114 pund
í fyrra); um 15 grömm af
skömtuðu sælgæti (helmingi
meir síðastliðið ár); og 25 gr.
af tei (enginn auka-teskammt
ur var veittur í fyrra).
• •
BESTU JÓLIN
SÍÐAN 1939
ÞEGAR á allt er litið, ættu
Bretar í ár að geta haldið betur
upp á jólin en nokkru sinni
áður síðan 1939. — Strachey
matvæláráðherra og ráðunaut-
ar hans virðast hafa tekið þá
stefnu að gefa Bretum éins
Frh. 4 bls. 3.