Morgunblaðið - 15.01.1949, Blaðsíða 6

Laugardagur 15. janúar 1949.
6
niORGUNBLAÐlÐ
tröifr
Útg.: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1G00.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlanda,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Þingsetningarræða
Trumans
ALLAR lýðræðisþjóðir veittu að sjálfsögðu athygli þing'-
setningarræðu Trumans forseta, er 81. þing Bandaríkjanna
settist á rökstóla. Þar skýrði forystumaður mesta lýðræðis-
ríkis heims frá Stefnu sinni og fyrirætlunum, er hann cg þjóð
hans myndi fylgja á næstu árum.
Eftir hinn eindregna sigur Demokratanna, við kosningarn-
ar í haust, gat Truman nú talað djarft um stefnu sína og
flokks síns, þar eð hann hefur nú meirihluta í báðum þing-
deildum.
Ræða hans var ekki gustmikil, fremur en venja er til. Þar
talaði yfirlætislaus borgari Bandaríkjanna, um málin, eins og
þau koma almenningi þar í landi fyrir sjónir.
Hann lagði áherslu á þann augljósa hlut, að innanríkismál
hverrar þjóðar skapa grundvöllinn að utanríkisstefnu henn-
ar. Við Bandaríkjamenn, sagði hann, höfum hlotið þau heims-
ins gæði, sem frelsi og lýðræði fremst getur veitt nokkurri
þjóð. Þjóðir heims er aðhyllast lýðræði og þeir sem frelsi
unna líta til okkar, sem öndvegisþjóðar.
Stefna okkar í utanríkismálum mótast af trú okkar á,
og virðing okkar fyrir frelsinu. Við gerum alt, sem í okkar
valdi stendur, til þess að örva frjálsar þjóðir heims, í fram-
taki þeirra, og trú á verðmæti lýðræðisins, til þess að hjálpa
þeim, sem bágstaddir eru, meðal framandi þjóða, og til þess
að styrkja þjóðirnar, í baráttu þeirra fyrir lýðræðinu.
Kjarninn í utanríkismálastefnu okkar Bandaríkjamanna
er friður, sagði hann. En leiðarstjarna okkar í utanríkismál-
um er, að efla samstarf þjóðanna. Til að styrkja það sam-
starf, höfum við tekið miklar skyldur á okkar herðar. Til
þess að það megi vel takast leggjum við auðlindir okkar
í sölurnar og heiður okkar að veði.
Hann mintist á, að komið gæti til mála, að Bandaríkin
kæmu á hjá sjer herskyldu, til að tryggja frið og frelsi þjóða.
Auka þyrfti skattana, um 4 milljarða dollara, en með þeim
tekjum hugði hann að koma mætti á ýmsum fjelagslegum
umbótum 'í landinu, sem hann hafði minst á í kosninga-
baráttunni í haust. Svo sem hækkaða ellistyrki, aukna styrki
til skóla, sjúkratryggingar o. m. fl.
Truman boðaði að Bandaríkin myndu halda áfram við-
leitninni með Sameinuðu Þjóðunum, að ryðja úr vegi toll-
múrum og öðrum hömlum á milli-þjóða viðskiftum. En
einmitt þær viðskiftahömlúr torvelda víða eðlilega þróun
og framfarir.
Ennfremur boðaði hann ráðstafanir í þá átt, að koma í
veg fyrir rangindi og misrjetti, sem blökkumenn hafa orðið
að þola, einkum í sumum fylkjum Bandaríkjanna. En þær
misfellur í sambúð hvítra manna við hina þeldekkri hafa
verið ásteitingarsteinar margra í opinberu lífi Bandaríkj-
anna.
★
í breskum blöðum var ræðu Trumans vel tekið yfirleitt.
:I „Times“ er sagt um ræðuna, að þar hafi Truman tekist,
að gera grein fyrir því, á einfaldan og skilmerkilegan hátt,
hvernig lýðræði þarf að vera, til þess að það geti varist
innri hættum og ytri árásum. Blaðið lýsir einnig ánægju
sinni yfir því, með hvaða ummælum hann í ræðu sinni
lofaði frjálsum þjóðum heims, aðstoð til þess að varðveita
frelsi sitt.
í enska blaðinu „Daily Telegraph“ segir, að síðan Frank-
lin D. Roosevelt flutti hina merku ræðu sína, árið 1933,
um nýja skipun innanríkismála „New Deal“, hafi forseti
Bandaríkjanna ekki boðað meiri umbætur á því sviði, en
Truman að þessu sinni.
Sú stefna hans, eða Demokratanna, undirstrikar, að því
er forsetinn ságði, þann eindregna ásetning Bandaríkja-
stjórnar, þings óg þjóðar,. að halda áfram aðstoð sinni við
þær þjóðir, sém minnimáttar eru, til þess að þær megi, í
nútíð og framtíð jijóta ávaxtanna af þvi lýðræðislega frelsi,
sem verið hefur undirstaðan að allri velgengni og styrk
Bandaríkjanna á liðnum árum.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Skíðasnjór ,
ÞAÐ er gömul reynsla blaða-
manna hjer í Reykjavík, að
varlegt sje að tala mikið um
veðrið, eða leggja út af því
á einn eða annan hátt. Þegar
andinn hefur innblásið áhuga-
sömum blaðamanni að skrifa
„góða grein“ um skíðasnjó og
skíðaferðir borgarbúa, hefur
oftast verið komin sunnanátt
og úrhellisrigning, þegar grein
in var komin á prent.
Hinn góði tilgangur blaða-
mannsins, að hvetja meðborg-
ara sína til þess, að sækja holl
ustu og. hressingu upp í fjöll,
er þar með orðinn hlægilegur.
En jeg ætla nú samt að hætta
á þetta #ð þessu sinni.
•
Ahugi, sem þarf
að vekja
UNDANFARNIR vetur hafa
verið srijóljettir hjer sunnan-
lands og það svo að jafnvel
áhugasömustu menn hafa gef-
ist upp á því að fara á skíði.
Það eru ekki nema hinir
hraustustu og efldustu, sem
hafa lagt það á sig að elta snjó
inn upp í hæðstu fjöll og jafn
vel jökla.
En skíðaíþróttin er fyrir
fleiri, en ungt og hraust fólk.
Þeir, sem komnir eru af ljett-
asta skeiði, hafa bæði yndi og
gott af því, að fara upp í fjöll
á frídögum og taka með sjer
skíðin sín. Það er ekki aðal-
atriðið að geta brunað niður
fjalíshliðar í ótal hlykkjum,
eða vera fær um að stökkva
fram af háum hengjum og
koma standandi niður.
Aðalatriðið er að vera úti í
fjallaloftinu og njóta sólarinn-
ar á fjöllum. Það þarf að vekja
á ný áhuga almennings fyrir
skíðaíþróttinni og fá, sem
flesta með.
•
Hlutverk
skíðafjelaganna
ÞAÐ er til hin mesti sægur
fjölmennra íþróttafjelaga, sem
hafa skíðaíþróttina á stefnu-
skrá sinni. Skíðaskálar eru til
víða í nágrenninu og miklu
fleiri og vistlegri nú, en þeir
hafa nokkru sinni verið.
Skyldi svo fara. að í vetur
yrði góður skíðasnjór hjer
sunnanlands eiga þessi fje-
lög að nota tækifærið og efla
skíðaíþróttina meðal almenn-
ings. Hugsa ekki um það eitt,
að koma unga fólkinu á fjöll
og æfa þá, se/n líklegastir eru
til að færa þeim verðlaun
af skíðamótum, heldur fólk á
öllum aldri. Gera skíðaíþrótt-
ina að almenningsíþrótt. Hún
var á góðum vegi með að vera
það á árunum fyrir stríð og
getur orðið það ennþá, ef rjett
er á haldið.
(Og bara, að það verði ekki
komin hellirigning er þið lesið
þetta!).
Fyrsta íslenska
talmyndin
FYRIR nokkrum dögum voru
birtar hugleiðingar í þessum
dálkum um íslenska kvik-
myndagerð í tilefni af fyrstu
talmyndinni, sem þá var von
á í eitt kvikmyndahús bæjar-
ins.
Nú hefur almenningur feng-
ið tækifæri til að sjá von
mynd og gera má ráð fyrir, að
hún verði vel sótt. Á frum-
sýningunni gat Loftur Guð-
mundsson, ljósmyndari, höf-
undur kvikmyndarinnar, þess,
að þetta væri ófullkomin til-
raun. Vafalaust máj eitthvað
og sitthvað að myndinni
finna. En þess ber að gæta, að
hjer er um brautryðjendastarf
að ræða, sem unnið er undir
einstaklega erfiðum skilyrð-
um. En kvikmyndin er eins og
segir í formála fyrir herini,
„vísir að öðru betra“.
•
Næsta kvikmynd
í undirbúningi
LOFTUR hefur næstu talmynd
í undirbúningi og hefur þegar
byrjað að taka hana. Á undan
kvikmyndinni „Milli fjalls og
fjörú“ eru sýnd nokkur sýnis-
horn úr næstu kvikmynd. Það
verður mynd um ýmsa lista-
menn okkar og virðist tónn-
inn vera betri í þeirri mynd,
en hinni fyrstu. Þar að auki er
hún svört og hvít, en ekki í
litum og er það tvímælalaust
kostur.
Það getur verið gaman að
litmyndum „í eðlilegum lit-
um“, en gallinn er sá, að lit-
írnir verða ekki eðlilegir. Það
er ábyggilega rjett hjá Lofti,
að taka næstu kvikmyndir
sínar í svörtu og hvítu og láta
litina eiga sig fyrst um sinn.
•
Bílasíminn nýi
FRAMFÖR er að bílasímanum,
sem Hreyfill hefir látið setja
upp í Langholtinu. En fleiri
slíkir símar verða settir upp
víðar og þá væntanlega fyrst
og fremst í úthverfunum, þar
sem erfiðast er fyrir fólk að
komast í síma.
Og nú reynir á hvernig fólk
gengur um. Það er eiginlega
hart, að það skuli þurfa að
fylgja sjerstök áskorun til al-
mennings þegar frjettin er
sögð um þessa nýung, um að
ganga vel um og misnota ekki
þetta þægilega áhald, eða
skemma það.
En því miður sýnir reynslan,
að það þarf að vara menn við.
að skemma ekki þau áhöld,
sem ætluð eru almenningi.
Reynslan mun skera úr
hvernig þetta reynist að þessu
sinni.
Almenningssímar
FRAMTAK og framsýni þeirra
Hreyfilsmanna, minnir á ann-
að mál, en það eru almennings
símar í úthverfum bæjarins.
Þeir, sem búa í Fossvogi, Soga-
mýri og Langholtinu, vita hve
erfitt það er að hafa ekki að-
gang að síma. En bæjarsíminn
fæst ekki til að setja upp fleiri
almenningssíma og er jafnan
borið við slæmri raun, af um-
gengni fólks í almenningssíma
klefum.
En það dugar ekki, að láta
nokkra dóna ráða því, að ekki
er hægt að setia upp þessi sjálf
söeðu tæki til afnota fyrir þá
fjölda möreu, sem ekki fá
síma heim til sín.
Það verður að gera tilraun-
ir með almenningssíma og
hætta ekki fvr en það er búið,
að kenna skemdarvörgunum,
að þeim líðst ekki, að eyði-
legeia fvrir almenningi, eins
og þeir hafa "ert til þessa.
Þetta er hæet og þetta á að
gera.
MtrfMiiiiiminnnno
MEÐAL ANNARA ORÐ*
Áróðinmenn kommúnbla staifa í Vettur-ýsóalandi.
Eftir frjettaritara Reuters.
FRANKFURT — Heilir flokk-
ar af senclimönnum kommún-
ista starfa nú meðal flótta-
manna í Vestur-Þýskalandi og
reyna að ala á óánægju þeirra,
en með því gera þeir sjer von-
ir um að snúa þessu fólki til
fylgis við Rússa og stefnu
þeirra. Hversu víðtækt þetta
áróðursnet kommúnista er orð
ið, má meðal annars sjá af því
að nýlega voru teknir tveir
vörubílar í Hesse, sem á voru
16 tonn af ólöglegum komm-
únistiskum áróðursritum.
• •
VINNA í HÓPUM
STARSMENN bandaríska her-
námsliðsins, sem rannsakað
hafa þessa starfsemi skýra frá
því, að kommúnistar hafi látið
prenta fjöldann allan af dreifi
miðum og korhið þeim í flótta-
mannabúðir víðsvegar í Vést-
ur-Þýskalandi. Einn þeifra
manna, sem sáu um prentun
þessara áróðursmiða, var ný-
lega handtekinn í námunda við
Passau í Bavaríu.
Hinir kommúnistisku áróð-
ursmenn, sem einkum annast
þetta starf, vinna saman í smá
hópum á þeim stöðum, þar
sem mikið ei; af flóttafólki, sem
verður að fleyta fram lífinu
við sjerstaklega erfið skilyrði.
— Aðalbækistöðvar þessara
manna eru í Bavaríu.
• •
LEYNA KOMMÚNISTA -
HEITINU
Á DREIFIMIÐUNUM og í rit-
lingunum er þess vandlega
gætt að nota ekki orðið
„kommúnismi“. Hitt er meira
notað, að ráðast á „burgeis-
ana“ og hinar „kapítalisku“
stjórnir í fylkjum Vestur-
Þýskalands, sem „ekkert vilja
gera til að bæta hin aumu kjör
flóttafólksins”. í áróðursritun-
um er lögð sjerstök áhersla á,
að með núverandi stjórnskipu
lagi í Vestur-Þýskalandi hljóti
flóttafólkið að lokum að verða
„ódýrt vinnuafl fyrir kapítal-
istana“.
Flóttafólkinu er sagt, að ef
það sýni það í verki, að það
sje fúst til að snúa bakinu við
,nasisma og fasisma“ og hefja
samvinnu við aðrar þjóðir
„með lýðræðis- og framfara-
stefnum", muni Sovjetríkin,
„sem gæta hagsmuna hinna
kúguðu“, ef til vill aðstoða það
við að sierast á þeim erfiðu
aðstæðum, sem það nú býr við
sem landflótta fólk.
• •
LOFORÐ
í ÁRÓÐURSRITUNUM er því
bætt við, að flóttamennirnir
kunni að fá leyfi til að flytja
aftur til ættlanda sinna, eða
að gerast innflytjendur í ein-
hverju landi í Austur-Evrópu.
Við þetta er þeim upplýsing-
um svo bætt ,að Sovjetríkin
Framh. á bls. 8.