Morgunblaðið - 17.02.1949, Blaðsíða 7

fimmtudagur 17. febrúar 1949.
M O R G U y B L .4 Ð 1 Ð
7
RÆÐA BJAR
BEIVEDIKTS
(Framh. af bls. 2)
viðskipti. Reglan var sú eir., að
bíða og sjá hvað setti.
Með hervarnarsamningnum
var í fyrsta skipti og á eftir-
minnilegan hátt horfið frá þess-
ari reglu. Hlutleysisyfirlýsingin
í 19. gr. Sambandslaganna var
brotin. Ef til vill ekki þegar í
stað, en að því stefnt þar sem
allir bjuggust við, að Banda-
ríkin mundu áður en lyki lenda
í ófriðnum, svo sem brátt vurð.
Eigi verður um það deilt, að
horfið var frá hinu algera hlut-
leysi af ríkri nauðsyn. En
þarna er enn eitt dæmi þess að
straumur tímans beri í brott
hvert fyrirmæli Sambandslag-
anna af öðru og að þessu sinni
áttu Bretland og Bandaríkin
beinan hlut að.
Mikilsverðara er þó hitt, að I
atburðirnir höfðu kennt íslend-
ingum, að einangrun þeirra var
úr sögunni. Þeir urðu að taka
upp athafnasemi í utanríkismál
um. Sjá landi sínu borgið með
samningum við stórveldin og
þora að velja á milli“.
Allt þetta stendur óhaggað
enn í dag, enda hefur engum,
sem nærri stjórn málefna ríkis-
ins hefir komið síðan, dottið í
hug, að hægt væri að byggja
velferð lands og þjóðar á hinni
margsáluðu hlutleysisyfirlýs-
ingu frá 1918.
Svefnþom kommúnista
Það er fyrst nú, þegar komm
únistar af annarlegum, en skilj-
anlegum ástæðum vilja svæfa
íslensku þjóðina um þýðingu
örygismála hennar, sem þeir
ætla að stinga henni því svefn-
þorni, að telja mönnum trú um,
að hlutleysisyfirlýsingin gamla
sje enn í gildi. Sjálfir vildu þeir
þó brjóta svo freklega á móti
henni, að lýsa yfir styrjöld á
hendur Þjóðverjum og Japönum
árið 1945, þegar báðar þessar
þjóðir voru komnar að fótum
fram.
Og fyrrverandi starfsmaður
við danska sendiráðið í Reykia-
vík hefur sagt frá því, að á
meðan hann gegndi þeim störf-
um hafi Einar Olgeirsson tagt
fyrir hann tillögur um, að til
mótvægis við amerísk áhrif á
íslandi, skyldi stofna til vest-
við ævarandi hlutléysi hafa þeir anna skyldar íslensk stjórn- |
ekki gengið í Sameinuðu þjóð- völd til að láta íslenska ríkið
irnar. ætið vera í ófriði, þó að þar sje
Algert hlutleysi samrýmist gert ráð fyrir, að íslenska ríkið
ekki sáttmála hinna Sameinuðu
þjóða. I
Þátttaka í þeim samtökum á
sjer einmitt stað af hálfu ís-
lands og annarra þjóða vegna
þess, að þær voru búnar að
læra að ráðið til að forða sjer
frá ófriði, var ekki ævarandi
kunni að vera í ófriði.
Tilsvarandi ákvæði við hlut-
leysisákvæðin í 92. gr. hegning-
arlaganna höfðu verið í gildi
hjer á landi löngu áður en yf-
irlýsingin um ævarandi hlut-
leysi var sett 1918 og koma
sjer mjög mikinn styrk að því
að hafa aðstöðu á íslandi.
Menn segja, að sá einn geti
haldið lanainu, sem ráði á haf-
inu. Það er sama, sem sagt var
um Noreg fram yfir miðjan
apríl 1940.
Við skulum vona, að spáin
um okkur rætist betur. En lítil
huggun held jeg, að öllum
þorra íslendinga sje í því, að
henni ekki neitt við. Skrafið öllu sje óhætt, vegna þess, að
hlutleysi og heldur eltki það, að um þessi fyrirmæli hegningar- okkar eðlilegu bandamenn muni
hver þjóð um sig biði aðgerðar-
laus meðan verið væri að tor-
tíma hinni, heldur hitt, að all-
ar friðunandi þjóðir hefðu öfl-
ug samtök sín á milli, til að
koma í veg fyrir árásarhættuna
fyrirfram, eða kveða árásina
niður, í sameiningu, ef hún ætti
sjer stað.
Því miður hafa samtök Sam-
einuðu þjóðanna ekki náð til-
gangi sínum. Ástæðurnar til
þess eru nógsamlega kunnar.
Öflug samtök til varnar eða
til árásar hafa þegar verið
mynduð i austanverðri Evrópu.
laganna sýna einungis hversu reka hina burtu, ef þeir kæmi
óraunhæfar og íjarstæðar veru á undan. Það kynni að vísu að
leikanum hugsanir þeirra verða fögnuður á himnum, ef
manna eru, sem á slíkum heila-
spuna vilja byggja öryggi ís-
lensku þjóðarinnar.
íslendingar vilja ekki
erlendan her í landinu
Auðvitað vilja íslendingar
í lengstu lög komast hjá að
dragast inn i deilux annarra.
Og skyldum við þó varlega
telja víst, að okkur sjáifa varði
engu þær deilur, sem nú eiga
sjer stað um frelsi og sjálf-
Af þessum sökum hafa flest
ríki i vesturhluta heims, hvort s"tæði þjóðanna_
heldur í Evrópu eða Ameríku, Umfram al]t viljum við þó
sjeð sig tilneydd til að mynda koma> eftir okkar litlu getu {
sem veg fyrir) að ófriður brjótist út,
samtök sín á milli, svo
heimilað ei' í sáttmála hinna
Sameinuðu þjóða. Enn vitum
við eigi gjörla, hvers eðlis þau
samtök verða, sem nú er rætt
um, en víst er, að þau verða
innan ramma sáttmála Samein-
uðu þjóðanna.
Þeir, sem eru andvígir þess-
og vinna að því, að, ef ófriður
brýst út, hafi hann sem minnst
tjón í för með sjer fyrir íslend-
inga.
Fullkomið öryggi fæst aldrei.
Það mundi ekki fást þó að allir
íslendingar vígbyggist og fengi
hingað helmingi fleiri menn til
um nýju samtökum, af því að aðstoðar. slíkt hefur heldur
þau sjeu hernaðarsamtök, engum dottið f hug. Það; sem
hljota þa eigi síður að vera and meta verður er þetta:
vígir sjálfum Sameinuðu þjóð- Er hægt að fá auki8
örygsfi
unum, því að þau samtök eru án þess að láta nokkuð það af
sjálf eiSi síður hernaðarsamtök hendi) sem við viijum ekki með
en Þessl- Hln nýju samtök eiga neinu móti fórna.
Isfendingar vilja ekki erlend-
an her í landi sínu. A friðar-
helmingur Islendinga hyrfi til
himneskra bústaða og væri drep
inn samtímis, eins og sjera Sig-
urbjörn Einarsson huggaði
menn með. En jeg vildi ekki
lifa þann tíma, ef slíkt herti
þjóð okkar.
Af veikri getu okkar verð-
um við að reyna að koma í veg
fyrir slíkar hörmungar.
Athafnaleysið, blint og skilm
ingssljótt á atburði umheims
ins, er vísasti vegurinn til að
leiða þær yfir okkur.
Verður að skilja
hætturnar
Við erum sjerstök þjóð og
sjálfstætt ríki. Við verðum að
sjá fleyi okkar borgið eftir því
tiL Við verðum að gera okkur
Ijóst hvaða hættur eru líklegar.
Við gætum verið hlutlauslVf
ef við faefðum afl til að hal4á
falutleysinu uppi. Það afl skoit-
ir okkur gersamlega. Þessvegm**
er hlutleysið innantórsi Mekk-
ing.
Okkar gamla vernd, fjarlægttt
ín, er úr sögunni.
Breyttar aðstæður rá'ða því,
að breski flotinn megnar ekki-
lengur að veita okkur þá; 6-
sýnilegu vernd, sem hann gerili*
um aldaskeið.
Öryggí íslands hefur 'jþess-
vegna aldrei verið ótryggaira -en
nú.
Frelsi og e. t. v. líf íslenskn
þjóðarinnar getur legið 'viðráll ’
hún skilji þessar staðreyndii.
Kommúnistar skilja þrer.
Þeir setja allar sínar vonir á-t
Austrið. Þessvegna vilja þeir
umfram allt koma í veg fyrir,
að sá meginhluti þjóðarinnar,
sem þeim er andvígur, gei'ia
nokkuð til að tryggja frelsi o.kk
ar og öryggi.
Gifta íslensku þjóðarinnar
mun vissulega verða meiri en.
svo, að hún treysti Loka-ráðumi
þessara manna.
íslendingar munu leitast víð :
að tryggja öryggi sitt á þatm
veg, að á landi hjer get:l láfað
um alla framtíð frjál.s ©g far-
sem föng hverju sinni standa sæl íslensk þjóð.
aðeins að veita þjóðunum það
öryggi, sem Sameinuðu þjóðun-
um hefur ekki tekist að veita.
Með þátttöku sinni í Samein-
uðu þjóðunum vörpuðu íslend-
ingar fyrir fullt og allt frá sj,r
þeirri hugmynd að haida fast
við aígert hlutleysi.
Grænland og halda þaðan öll-
um öðrum þjóðum.
Þessar ráðagerðir sýna, að
kommúnistar haaf ekki á móti,
að ísland taki þátt í bandalög-
um. Skilyrðið verður hinsveg-
ar að vera, að þeim sje beint
gegn Bandaríkjunum. Þá er alt
í lagi.
Þátttaka í S. Þ.
ósamrýmanleg hlutleysi
Það er ekki aðeins í þessum
æfintýrum kommúnistaflokks-
ins, sem fram hefur komið frá-
hvarf íslendinga frá hlutleysis-
stefnunni, heldur er þátttaka
íslands í Sameinuðu þjóðunum
einnig algjörlega ósamrýman-
leg yfirlýsingunni um ævar-
andi hlutleysi. Af því að ísícnd-
ingar töldu þá yfiriýsingu í
gildi á milli stríðanna, 1918 til
1939, gengu þeir aldrei í Þjóða-
bandalagið gamla. Vegna þess,
Lof tleiðir flittu 18,577
farþego síiastliðið m
NÝLEGA HEFIR verið gengið frá skýrslu um starfsenú*
flugfjelagsins LOFTLEIÐIR h.f. fyrir árið 1948. — Fluttir
hafa verið milli flugstöðva innan lands 13901 farþegar, sera
tímum getum við komið í veg höfðu meðferðis 157.446 kg. af farangri, en auk þess voru fluft
fyrir hersetu. Reynslan hefur 15.336 kg. af ýmis konar flutningi og 49.198 kg. af pósti. Mest
var að gera í júlímánuði, en þá ferðuðust 3268 farþegar með1
vjelum fjelagsins, en minnst í desember, en þá voru aðeins
fluttir 2.77 farþegar. Flogið var samtals í 2649,20 klst.
Heilaspuni um
hegningarlögin
En hvað er um þá kenningu,
er því var haldið fram á stúd-
norræns bandalags til að nytja j entafundi fyrir jólin, að vegna
ákvæða 92. greinar hegningar-
laganna frá 1940, væri íslend-
ingum óheimilt að bregða frá
yfirlýsingunni um ævarandi
hlutleysi?
Svo var að sjá, sem hótunin
um 10 ára fangelsi til handa
hverjum þeim, sem móti þessu
bryti, hefði rík áhnf á hina
lög-hlýðnu ritstjóra Þjóðvilj-
ans eigi síður en háskólastúd-
entana, sem þessi viska var
fyrst borin á borð fyrir.
Það er rjett, að í 92. gr.
hegningarlaganna er gert ráð
fyrir, að Ísland kunni að vera
hlutlaust í ófriði, og er bá byggt
á, að svo sje ákveðið af rjett-
um stjórnarvöldum ísienskum.
Ef rjett stjórnarvöld hafa mælt
svo fyrir, er öðrum að sjálf-
sögðu óheimilt að breyta þar á
móti, og við því lögð refsing
En þetta ákvæði skyldar
þegar sýnt, að á ófriðartímum1
getum við það ekki.
En með skynsamlegum að-
gerðum getum við e. t. v. haft
áhrif á, hvaða her verði í Jand-
inu.
Á árinu voru 4676 farþegar"1
fluttir með millilandavjelum
Menn vilja fremur fo'ðast fjelagsins, en auk þess 101,776
heri þeirra þjóða, sem berar eru kg. af farangri, 26,458,540 kg.
að yfirgangi við smáþjóðir og af flutningi og 4253,446 kg. af
kúgun og ofbeldi, heldur en pósti. Flugtímar voru alls 2094,
hinna, sem við vitum af reynsl- 56. Mest var að gera i júlí, en
unni, að eru okkur vinveittir, þá voru fluttir 821 farþegi, en
vifða sjálfstæði okkar og minst í febrúar, en þá ferðuðust
hyggja hjer ekki til landvinn- aðeins 108 farþegar landa í
mga.
Vel getur að því komið, að
við þurfum um þetta að velja
Blint athafnaleysi
vísasti vegurinn
til hörmunga
milli.
Farþegafjöldinn.
Heildartöíur innan- og utan-
landsflugsins þetta ár, eru sem
hjer segir:
Farþegar: .... 18577
Farangur .... 259,222.000 kg.
Þegar Hitler gerði árásína á Flutningur ■■ 41,794,540 kg.
Noreg vorið 1940, sögðu Bretar, Póstur ....... 53.451.446 kg.
að nú hefði hann gefið færi á Flugtímar .... 4744,16 klst.
sjer. Vegna flotastyrks’ Breta (
gæti Þjóðverjar aldrei haldið í sambandi við þessar tölur
Noregi nema örstutta stund. er rjett að geta þess, að þeirra
Þetta var trú manna þá, en er aflað með þeim hætti, að
reynslan varð önnur. Þjóðverj- leggja til grundvallar tölu raun
ar hjeldu Noregi nálega jafn- verulegra seldra farmiða í
lengi og stríðið í Evrópu stóð, hverri ferð milli endastöðva, að .milli og var á árinu fengið leyfí
Jeg veit ekkert um næstu viðbættum þeim, sem seldir eru lil áætlunarflugs milli1 íslands
styrjöld annað en, að jeg vona þar, sem viðkoma verður.á leið 'og Bandaríkjanna ,og., ferðir
að hún verði aldrei. En ef hún inni. Fari t. d. flugvjel fá Kaup- hafnar. Auk þess fóru miffi-
ekki íslenska ríkið frekar til verður, þá er það eíns víst og mannahöfn áleiðis til Reykja- landavjelar fjelagsins í leigu-
að vera ævinlega hlutlaust nokkur óorðinn atburður getur víkur með viðkomu í Prestwick. ferSir frá Evrópu til Norður-
taki þar aðra 5, þá telst með
þessum reikningsgrundvelli að
fluttir hafi verið alls i ferð-
inni 35 farþegar. Með öðrum
reikningsgrundvelli, sem stund E
um mun notaður, verða ferð-
irnar taldar milli lendingar-
stöðva, þannig að ferðin milU
Prestwick og Reykjavíkur verð;
ur reiknuð eins og Prestwick
hefði verið endastöð og reiknast
því þaðan 30 farþegar, eða alls
60 í ferðinni, í stað þeirra 35,
sem raunverulega voru fluttir.
10 fíiagvjelar.
Á árinu bættis vjelakostur
fjelagsins og jókst sætafjöldi
vje'ianna um 58 og varð því í
árslo’k 153. Flugvjelarnar voru
10 í árslok, þar af tvær miffi-.
landavjelar. Starfsliði f jelagsins
fjölgaði á árinu og varð það í
árslo'k 87 manns.
Ha'ídið var uppi áætluunar-
ferðum innan lands og landa í
að Svisslendingar halda nú fast en t. d. 8.9. grein hegningarlag- verið, að báðir aðilar munu telja og skili þangað 5 farþegum, en og Suður-Ameríkuu.