Morgunblaðið - 09.06.1949, Page 9

Fimmtudagur 9. júní 1949.
ftl O R G U N B L A & i Ð
9
DAI'ytR HYLLA 100 ÁRA LÝÐFRELSI
Eftir ívar Guðmundsson.
DANSKA þjóðiri virðir og met-
ur til fulls hið frjálsa þjóð-
skipulag, sem hún býr við —
og aldrei betur en einmitt nú.
í fimm löng ár urðu Danir að
þola ánauð einræðisins, 5 síð- t
ustu styrjöld, er landið var her-
tekið og þjóðin kúguð og pínd
undir oki nasismans. í hetju-
legri baráttu gegn ofbeldinu
sýndu Danir, að frelsið meta
þeir meir öllu öðru. Það er því
að vonum, að þeir skyldu ekki
gleyma 100 ára afmæli stjórn-
arskrárinnar frá 5. júní 1849,
er þjóðin fjekk sjálfsákvörðun-
arrjett um sín eigin mál og
hornsteinninn var lagður að því
lýðfrelsi, sem nú ríkir með
þjóðinni. Hátíðahöldin í Dan-
mörku um hvítasunnuhelgina
hafa sýnt, að frelsisást Dana er
ekki innantóm orð, eða þurr
lagabókstafur, heldur liggur á
bak við þau vilji og festa sam-
heldnar þjóðar, sem veit að hún
getur aldrei lifað í hlekkjum
einræðisins.
Aldarafmælið í Kaup-
mannaliöfn.
í heila öld hefir verið haldið
upp á 5 júní í Dandaveldi. Jafn-
vel á meðan þjóðin stundi und-
ir oki nasismans á Styrjaldar-
árunum var hátíð í huga
danskra manna. í ár var sjer-
stakur undirbúningur hafður til
að minnast aldarafmælisins.
Ríkisþingið bauð fulltrúum frá
frændþjóðunum á Norðurlönd-
um og frá ,.móður lýðræðisþing-
anna“, breska þinginu, að vera
viðstaddir þessi hátíðahöld. auk
fulltrúa frá Lögþingi Pæreyinga
og landsráði Grænlands. IJátíða
höldin hófust snemma dags er
konungur Danmerkur, Friðrik
IX., ríkisstjórnin, gestir og
Kaupmannahafnarbúar söfnuð-
ust saman við styttu Friðriks
Virðuleg hótíðuhöld í Höfn ú
uldurafmæli stjórnarskrárinnar
VII. fyrir framan Kristjánsborg
arhöll. Voru þar lagðir blóm-
sveigar við fótstall líkneskisins
til minningai um konunginn,
sem hafði afsalað sjer eitiveldi
og hafði að einkunarorði: , Ast
þjóðarinnar — styrkur minn“.
Borg í hátíðarskrúði.
Borgarstjórn Kaupmanna-
hafnar veitti 62.000 krónur til
að skreyta borgina í tilefni af
afmælinu. Hátíðaflögg voru sett
upp á aðalgötunum og meðfram
götum þeim, sem konungsfjöl-
skyldan ók eftir frá Amalien-
borgarhöll til Kristjánsborgar-
hallar, en þar fóru aðalhátíða-
höldin fram.
Auk þess skrevttu kauprnenn
glugga sína og flagg var dregið
að hún á hverri einustu flagg-
stöng í öllu landinu. Voru marg
ar gluggaskreytingarnar hinar
íburðamestu og sýndu hug-
kvæmni og listsmekk þeirra,
sem að þeim stóðu.
Veðurspáin var ekki góð, ótt-
ast ligningarskúra og varð sú
raun á, að veðurfræðingar
reyndust sannspáir í þetta
skifti. Veður hjelst þó þurt, með
sólskini öðru hvoru, fram að há
degi en þá kom úrhellisdemba
með þrumum og litlu síðar hagl
jel, snjórinn stóð þó ekki lengi
við því .lofthiti var frá 14 uppí
17 stig.
Guðsþjónusta í Holmenskirkju.
Guðsþjónusta var haldin í
Holmenskirkju að þessu sinni,
þótt venja sje við hátíðleg tæki-
færi að messa í Hallarkirkjunni.
I Hvert sæti var skipað í þessari
virðulegu gömlu kirkju, þar
sem aðaláherslan heíir verið
lögð á að skreyta kirkjuna að
innan, því heldur er hún óásjá-
leg að utan sem kunnugt er.
Að innan var kirkjan öll blóm-
um skreytt og hátíðablær yfir
öllu. Friðrik konungur, Ingrid
drottning, Alexandrine drottn-
ing, Knútur prins og Caroline
Matthilde prinsessa hlýddu
messu. Fuglsang-Damgaard
biskup messaði. Kirkjukórinn
söng nýtt sálmalag eftir Knud
Jespersen prófessor, sem hann
hafði samið i tilefni dagsins.
Var þessi hátíðarmessa öll hin
virðulegasta. Sumir íslensku
gestanna sungu með fullum
hálsi sálminn . Mægtigste Kriste
. . “, sem Danir syngja undir lag
inu, sem við þekkjum best við
„Hlíðin mín fríða. Ekki vakti
söngur hinna fáu íslendinga at-
hygli því það er siður í dönsku
kirkjunum að söfnuðurinn
syngi með kirkjukór. Sá siður
er nú að deyja út á íslandi
Mannfjöldinn hyllir
konungshjónin.
Frá kirkju gengu boðsgestir
til Kristjánsborgarhallar, þar
sem matur var framreiddur.
Var meðal annars snætt > svo-
nefndu ,,snapsaþingi“, sem eru
veitingastofur Ríkisþingsins.
Það varð til þess að einn ís-
lensku gestanna mintist skrítlu
úr gamanblaðinu „Blæksprutt-
en“ frá 1914, þar sem sú athuga
semd var gerð ,að í Ríkisþingi
Dana væru þrjú þing; þjóðþing,
landsþing og snapsaþing, á ís-
landi væri Alþing, en í Vestur-
Indíum ekkert þing“.
A meðan á borðhaldi gest-
anna stóð í þinghöllinni söfn-
uðust menn saman fyrir framan
höllina og við götur þær. sem
vitað var að konungshjónin
mj-ndu aka um, en þeirra var
von til Kristjánsborgarhallar
rjett áður en aðalathöfnin átti
að hefjast í þjóðþingsalnum á
hádegi. Var þá glaðasólskin.
Brátt heyrðist hófadynur mikill
og skömmu síðar birtist ridd-
araliðsflokkur í skrautlegum
klæðum og á hlaupalegum gæð-
ingum, en þar á eftir kom við-
hafnarkerra konungshjónanna,
sem sex hestum var beitt fyrir
og kerran var opin. Vakti það
fögnuð almennings, að fá þannig
tækifæri til að sjá konungshjón
Konungshjónin hylt.
Þegar konungshjónin komu
akandi laust mannfjöldinn upp
húrrahrópum, en þau heilsuðu.
brosandi á báðar hliðar Var
það næsta ævintýralegt að sjá
riddaraliðið og lífvörðinn ríða
eftir götum Kaupmannahafnar
í sínum fornu litauðgu einV.enn-
isbúningum, en mannfjöldann
hylla þjóðhöfðingja sinn og
drottningu af þeirri hjartans ein
lægni, sem ekki varð vilst á.
I þjóðþingssalnum
I þjóðþingssalnum, þai sem
aðalhátíðahöld dagsins íóru
fram, höfðu verið gerðar nokkr-
ar breytingar til þess. að hægt
væri að hýsa alla gesti, sem
boðnir höfðu verið. Vinstra meg
Danska konungsfjölskyldan á pallinum í þjóðþingssalnum, konungshjónin fyrir miðju. Við hægri hlið konungs er Alex-
andrine drottning, þá Knútur prins og Caroline Mathilde. í ræðustól er Julius Bomholí forseti þjóðþingsins.
in í salnum, þegar inn er kom-
ið, höfðu verið bygðir nýir pall-
ar eða stúkur. Konungshjónm
og konungsfjölskyldan sat-u -á
upphækkuðum palli fyrir miðj-
um sal með silkihimni og kór-
ónunni, svo kaljað „baldúkih1*,
en. andspænis- -pallinum
stólaraðir, þar sem þingmenn,
innlendir og erlendir, dómarnr
hæstarjettar í einkennisbúning-
um, og fleiri háttsettir gestir
sátu. I stúkum til hliSaRm- sátiá
sendiherrar erlendra ríkja, all-
ir amtmenn Danmerkur-' í«ei»v4
röð í stúku, blaðamenn og-*fle+^Á
gestir. Var svo áskipað i saln-
um, sem frekast mátti.
I fremstu stólaröð satu ráð-
herrar dönsku ríkisstjómarinn-
ar og forsetar þinga Norour-
landa. Þar sat Finnur Jónsson,
2. varaforseti Sameinaðs A l-
þingis milli forseta finska þingú
ins og norska stórþingsins, - en
íslensku þingmennirnir, Jóhann
Hafstein, Sigurður Kristjámsson
Bernhard Stefánsson og Einar
Olgeirsson sátu skamt fyrir af t-
an, ásamt Jóni Sigurðssym skrif
stofustjóra Alþingis.
Skrautlegir húningar
og orðusafn.
Flestir gesta voru í hatíða-
búningi og virtist hver tjaidn
því sem hann átti til af orðuxn
og heiðursmerkjum. Flestir
sendiherranna voru í gullbún-
um einkennisbúningum me3
margar raðir af orðum á brjóst-
inu. Dönsku amtmennimir allir
gulli hlaðnir, ásamt yfirmönn-
um hers og flota. Friðrik kon-
ungur var klæddur flotafor-
, 0
mgjabúningi, en prinsarnir í
konungsfjölskyldunni ýmsum
herforingjabúningum og skraiit
legum mjög á að líta. Drotn-
ingar og hirðmeyjar báru einnig
orður og orðubönd og hjeldu á
rósavöndum í fanginu. Gestir
höfðu verið beðnir að setjast'í
sæti sín 20 mínútum áður en
athöfnin átti að hefjast. Um 12
leytið hvað við lúðrablástur frá
hinum gömlu dönsku lúðrurn,
en það boðaði komu konungs.
Fyrst gengu í salinn meðlimir
konungsfjölskyldunnar, en síð-
ast Alexandrine drotning og
konungshjónin, en forsetar
þingsins fylgdu hinum tignu
gestum til sæta þeirra. Allir risn
úr sætum sínum, en lúðrablást-
ur kvað við.
Julius Bomholt, forseti þjóð-
þingsins, bauð gesti velkomna
með stuttu ávarpi, en því næst
tók Friðrik konungur til mála
og flutti stutta ræðu.
Konungur mintist þess, að
Friðrik VII. hefði látið að ósk-
um þjóðarinnar með stjornar-
skránni frá 5. júní 1349 og að
sú stjörnarskrá hefði fcapað
samvinnu milli konungS og
þegnanna, sem síðan hefði við-
loðað og þótt nokkrar breyting-
ar hefðu verið gerðar á stjórn- .
arskránni á liðnum 100 áruxn,
þá væri fyrsta stjórnarskráin
hornsteinn af þeim frairförufn
á sviði stjórnmála, fjelagsmála
og fjármála, sem orðið hefðu: i
Danmörku á þessum tíma.
„Frelsið er einn af hornstein-
unum í stjórnarskrá vorrj og
kynslóðin, sem nú er uppi í Dan
mörku heíir af sárri raynslu
Framh. á bls. 10,