Morgunblaðið - 27.09.1949, Page 9

Þriðjudagur 27. sept. 1949.
MORGVNBLAÐIB
9
3SOB1
Ufanríkismá! 8
EF STÖRF bandalags Samein-
uðu þjóðanna hefðu tekist svo
sem vonir stóðu til, myndi friði
og öryggi i heiminum hafa ver
ið borgið um ófyrirsjáanlega
framtíð.
En þetta hefir farið á alt
annan veg. Öll störf Sameinuðu
þjóðanna hafa mjög lamast af
ósamlyndi stórveldanna. Þessa
hefir mjög gætt á allsherjar-
þingum bandalagsins. — Þau
hafa meira og meira snúist upp
í áróður og umræðufundi, en
ekki heppnast að afgreiða þau
efni, er mestu máli skipti.
Máttleysi öryggisráðsins
Hefir á þingunum glögglega
komið fram klofningur, annars
vegar milli Rússlands og lepp-
ríkja þess bak við járntjaldið,
og hinsvegar flestra eða allra
annara ríkja. Mundi þó sök sér
um ágreininginn á allsherjar-
þingunum, ef hans gætti ekki
einnig í öllum öðrum stofnun-
um Sameinuðu þjóðanna og þar
með öryggisráðinu.
A allsherjarþingunum ræður
afl atkvæða, enda hafa þau
þing ekki úrslitaákvörðunar-
vald í hinum þýðingarmestu
málum, heldur aðeins tillögu-
eða ábendingarjett. Allar hin-
ar þýðmgarmeiri ákvarðanir
ber að taka í öryggisráðinu, en
þar verður lögleg samþykkt
ekki ger, ef eitthvert stórveld-
anna greiðir atkvæði á móti.
Hefir þetta orðið til þess að
lama og gera starfsemi öryggis
ráðsins lítilsvirði.
Rússland eitt hefir beitt neit
unarvaldi sínu í 30—40 mál-
um og þar með hindrað lög-
lega ákvörðun og þá helst, þeg
ar hennar hefir mest verið
þörf.
Eitt af helstu verkefnum ör-
yggisráðsins er gæsla friðarins
og þar með beiting þess valds,
er Sameinuðu þjóðirnar hafa
sem hernaðarbandalag.
En reynslan hefir fært ríkj-
unum heim sanninn um, að þau
geta ekki átt öryggi sitt undir
svo máttlausri stofnun sem
öryggisráðinu eða bandalagi
Sameinuðu þjóðanna yfirleitt.
Kommúnistar undiroka
Tjekkóslóvakíu
Ótti hinna friðsömu þjóða
jókst mjög, þegar kommúnistar
hrifsuðu til sín völdin í Tjekkó
slóvakíu. Allir vissu, að þar
voru utanaðkomandi öfl að
verki. Kommúnistar óttuðust
úrslit þingkosninga og vildu
þess vegna koma í veg fyrir
þær. Þessvegna fengu þeir
styrk utan að til að knýja for-
seta landsins, Benes, og ríkis-
stjórnina, til að afsala komm-
únistum öll völd í hendur.
Það fór ekki leynt, að hjer
var um nauðungarverk að
ræða. Enda sagði Benes af sjer
áður en hann átti að undirrita
hina nýju stjórnarskrá. En vin-
ur hans Mazaryk var annað
hvort myrtur eða framdi sjálfs-
morð. vegna þess að hann vildi
ekki ganga kommúnistum á
hönd.
Þrátt fyrir það þótt engum
dyldist, hvað hjer var að ger-
Aðdragaíidi Atlantslials-)1
sáttmálans
Engir áfitu meira í
Mii en íslendingar
ast, gátu Sameinuðu þjóðirnar,
alisherjarþing eða öryggisráð,
ekkert að gert. Völd Rússa inn-
an þessara stofnana voru svo
mikil, að þeir gátu fyrirsjáan-
lega komið í veg fyrir allar
samþykktir, er nokkra þýðingu
hefði í þessum efnum.
Ótti hinna friðsömu
lýðræðisþjóða
Þegar hinar friðsömu lýð-
ræðisþjóðir í Vestur-Evrópu
sáu þetta og hugleiddu, að Kom
inform kynti^ stöðugt undir inn-
rás kommúnista í Grikkland,
sannfærðust menn um, að nýrra
úrræða væri þörf.
Smárikin þrjú, sem nú eru
kölluð Benelux, þ.e.a.s. Belgía
Holland og Luxembourg, leit-
uðu þessvegna samninga við
Frakkland og England um
varnarbandalag.
Aður fyrri höfðu þessi litlu
ríki treyst á hlutleysið. Fyrir
heimsstyrjöldina höfðu meira
að segja Belgía og Luxem-
bourg haft hlutleysistryggingu
stórveldanna, svipaða og ís-
| lenskir kommúnistar hafa vilj —
' að útvega íslandi. En hlutleysi
þeirra var rofið strax og á
I reyndi 1914. Friðarvilji þess-
ara þriggja ríkja var samt svo
mikill, að á milli heimsstyrj-
| aldanna vildu þau alls ekki
I blanda sjer í deilur stórveld-
anna og hjeldu fast við strang
asta hlutleysi fram í maí 1940,
þan^ð til á þau var ráðist af
I Þjóðverjum.
j Eyðilegging borga og mann-
virkja og undirokun landanna
um margra ára bil, kenndi
þjóðum þessum, að ekki tjáði
að treysta á hlutleysisdraum-
inn.
Þessvegna höfðu einmitt
þessi þrjú ríki forgöngu um
stofnun varnarbandalags Vest-
ur-Evrópuríkjanna.
Forysta Noregs meðal
Norðurlandanna
j Samhliða þessu hreyfðu
^ Kanadamenn því, að Atlants-
| hafsríkin, þ.e.a.s., löndin við
, norðanvert Atlantshaf, ættu að
stofna til varnarbandalags sín
á milli innan ramma sáttmála
Sameinuðu þjóðanna, svo sem
heimilað er í 51. grein banda-
lagssáttmálans.
Tillaga þessi fjekk góðar und
irtektir í Bandaríkjunum og
hjá þeim ríkjum, er þegai
höfðu bundist samtökum um
stofnun varnarbandalags Vest-
ur-Evrópu. Umræður um stofn
un Norður-Atlantshafsbanda-
lagsins hófust upp úr þessu.
Af Norðurlandaríkjunum
höfðu Norðmenn forystu um
þátttöku í bandalaginu. Enda
höfðu þeir orðið verst úti í
HíkiH áhugi fyrir kosningu Sigurðar Ágústssonar
HJERAÐSMÓT Sjálfstæðismanna, sem haldið var í Stvkkis-
hólmi s.l. sunnudag var afar fjölsótt víðsvegar úr sýslunni.
Var þetta annað hjeraðsmót Sjálfstæðismanna í Snæfellsness-
og Hnappadalssýslu á þessu sumri, en hið fyrra var haldið að
Hofgörðum í júlí-mánuði — og var einnig afar fjölsótt.
Sigurður Ágústsson setti mót®----------------------------
ið með stuttri ræðu. Bau& hann oddsen vel unnin störf í þágu
síðasta stríði, sýnt mestan
kjark og frelsisást en vildu
forðast svipaðar hörmungar á
ný-
Svo sem menn vita urðu'
bandalagsríkin að lokum 12, .
þ.e.a.s. Beneluxlöndin þrjú, 1
Frakkland og England, Kana- J
da, Bandaríkin, Ítalía, Portú- j
gal, Noregur, Danmörk og ís-
land.
Engum brýnni nauðsyn
en íslandi
Öll þau ríki, sem gerðust að-
ilar bandalagsins, tóku þá á-
kvörðun af brýnni nauðsyn. —
Ekkert þeirra átti þó meira und
ir að friður hjeldist á þessum
slóðum en ísland. Hernaðarþýð
ing íslands er ótvíræð, og lands
menn sjálfir eru með öllu ó-
færir til að verja landið. Ef.
ekki var að gert, lá landið því
opið fyrir árás, ef til stríðs
kæmi.
Freisting árásarþjóðar til að
hremma landið hlýtur að verða
því meiri sem síður eru líkur
til að landið verði varið, ef á
reynir.
Fáir eða engir treystu sjer
til að neita hernaðarþýðingu
landsins, og flestir játuðu, að
landið hlyti að dragast inn í
ófrið, ef meiriháttar styrjöld
brytist út á ný. En því var
haldið fram, að svo mikið æri
í húfi og afleiðingar svo ó-
vissar, að betra væri að hafast
ekkert að og treysta forsjón-
inni, heldur en að reyna að
ráða fram úr málunum sjálf-
ur. ;—
Afskiptaleysi hlaut að
auka hættuna
Með þessu var auðsjáanlega
mjög aukin hætta færð yfir
landið. Ef árásarþjóð hefði
færi á að hremma Island og
búa um sig í skyndi í upphafi
styrjaldar, án þess að að væri
gert, hlyti slíkt að auka freist-
ingu æfintýramanna til ófrið-
ar. Hin styrka aðstaða, sem
þeim skapaðist, með að geta
notað ísland sem skammbyssu
eða rýting, er otað væri gegn
Bretlandi og Bandaríkjunum.
var svo mikilsverð, að þeir
mundu leggja mikið í sölurnar
til að ná henni.
Afskiptaleysi íslendinga um
þessi mál gat þess vegna bein-
línis leitt til þess. að auka hættu
á allsherjarófriði, sem ekki
mundi síður bitna á þeim held
ur en öðrum. Jafnframt var að
því stefnt, að sögn eins af
hlutleysispostulunum, sjera
Sigurbjörns Einarssonar, að
helmingur landsmanna mundi
missa lífið í þeim átökum, er
verða mundu um landið, ef á
þenna veg hefði verið flotið
sofandi að feigðarósi.
kjördæmisins um leið og hann
árnaði Sigurði Ágústssyni heilla
í kosningabaráttunni.
Þessu næst sleit Sigurður
Ágústsson mótinu, þakkaði öll-
um, sem lagt hefðu lið sitt til
þess að gera þetta mót hið
ánægjulegasta og beindi sjer-
stöku þakklæti til aðkomumann
anna.
Síðar um kvöldið var svo
dansað og þótti mótið í alla
staði hafa farið hið besta fram.
menn velkomna til mótsins um
leið og minntist á kosningabar-
áttuna, sem fyrir dyrum stæði.
Ólafur Tliors, formaður Sjólf
stæðisflokksins tók næst til
máls. Flutti hann ýtarlega ræðu
um stjórnmálaástandið í land-
inu. Rakti afstöðu Sjálfstæðis-
flokksins til annarra flokka og
afleiðingarnar af samstarfi við
þá. Þá vjek hann að óhailind-
um og ráðþrotum Framsóknar-
flokksins. Loks lýsti hann höf-
uðatriðum í stefnu Sjálfstæðis-
flokksins.
Gunnar Thoroddsen, borgar'-
stjóri tók næstur til máls. —
Gerði hann grein fyrir fram-
kvæmdum í hjeraðsmálum og
meðferð þeirra á þingi síðustu
árin. Lýsti hann því, að ástæð-
an fyrir því að hann hefði á-
kveðið á sínum tíma að vera
ekki áfram í kjöri í sýslunni,
væri ekki sú, að hann gæÞ ekki
unnið jafnt fyrir Reykjavík
sem borgarstjóri og fyrir sveit-
irnar sem þingmaður, því að
það væri stefna Sjálfstæðis-
flokksins að samtvinna hags-
muni kaupstaða og sveita. -—
Hins vegar hefði hann ekki
treyst sjer til að samræma hin-
ar miklu annir borgarstjóra-
embættisins við mikla umsýslu
fyrir annað kjördæmi.
Töldu báðir ræðumenn mik-
ið happ fyrir Snæfellinga að fá
nú fyrir þingmannsefni einn af
mestu athafnamönnum lands-
ins, mann, sem stæði í blóma
lífsins með fulla starfsorku, en
hefði óvanalega mikla reyns.lu
á öllu atvinnu- og fjárhagslífi
þjóðarinnar og langa og stað-
góða þekkingu á lífsbaráttu og
þörfum þess fólks, sem hann
nú ætlaði að taka að sjer um-
boð fyrir á Alþingi. |
Var ræðum þeirra Ólafs og
Gunnars ágætlega tekið
Að ræðunum loknum fóru
fram ágæt skemmtiatriði. Þeir!
fjelagarnir Ólafur Magnússon.^ SUNNUDAGSKVÖLD vildi
og Hermann Guðmundsson | það glys tn að kona varð fyrir
sungu einsöngva og tvísöngva bil og slasaðist.
SÍÐASTL. föstudagsmorgun var
manns frá Bjarnastöðum í
Vatnsdal saknað úr göngum í
Grímstunguheiði. Hófu fjelagar
hans þegar leit að manninum,
en sú leit bar ekki árangur. —
Næsta dag var mannsins enn
leitað og var Slysavarnafjelagið
beðið að láta leita með flug-
vjel. Var það gert, en sú leit
bar heldur ekki árangur. Sama
kvöld hittu tveir leitarmann-
anna, að norðan, hinn saknaða
mann. Hafði hann villst alla leið
suður undir Hveravelli og legið
um nóttina í sæluhúsi við Kúlu
kvísl. Þar tók hann þá ákvörð-
un að snúa við og var kominn
langleiðina norður, er hann
hitti leitarmennina eins og fyr
segir.
Slysavarnafjelagið vill ein-
dregið mælast til þess, að
gangnamenn og aðra, sem um
óbyggðirnar ferðast, hafi jafn-
an áttavita meðferðis, svo þeir
fái sjeð, í hvaða átt þeir halda.
Slys verður á
Suðurlandsbrauf
og fórst það með ágætum vel.
Þá sungu þrjár ungar stúlkur
úr
Þetta gerðist inn á Suður-
landsbraut. Konan, sem heitir
Stykkishólmi með gítar- Þjóðbjörg Jónsdóttir, Hrauni
undirleik. Loks fór Arni Helga vig Kringlumvrarveg, hafði far
son í Stykkishólmi með nokkr- .g úr strætisvagninum 4 við_
ar gamanvísur eftir sjálfan sig. j komustaðnum sem er á móts
Hafði talist svo til, að þetta vig bensínafgreiðslu Shell við
væri í hundraðasta skipti, sem ' Suðurlandsbraut. Hún æt]aði að
hann lagði sinn skerf til að a vfir götuna> en ; því kom
skemmta á samkomum í sýsl-jbminn Qg varð konan fyrir
unni með kímni sinni. ,honum, með þeim afleiðingum,
Öllum skemmtiatriðum var að flytja varð hana í Lands-
mjög vel tekið, og komu einkar spítalann. Um hve mikið kon-
vel í ljós þær miklu vinsældir, an slasaðist var ekki vitað í
sem Árni Helgason nýtur, enda gasrdag. Hún var við fulla með-
er hann löngu kunnur sem vitund.
græskulausasti en skemmtileg- j Bíllinn, sem ók á konuna, er
asti gamanvísnahöfundur lands r_io66. — Hann hafði fvrr um
*ns- |daginn, Um kl. 3,30 lent 1
Eftir skemmtiatriðin Rutti árekstri og þá brotnaði önnur
Árni Ketilbjarnarson stutt á- lugt bílsins, svo hann var að-
i varp og þakkaði Gunnari Thor- eins með eitt ljós er slysið varð.