Morgunblaðið - 18.11.1949, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 18. nóv; 1949.
—í—
> jra

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar' Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla*
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 7* mira með LesbóB.
Forysta Sjálfstæðis-
manna um húsnæðis-
umbætur
HÚSNÆÐISMÁLIN eru eðlilega meðal mestu vandamála
okkar íslendinga í dag. Ástæða þess er fyrst og fremst sú, að
á örfáum áratugum hefur sú breyting gerst í landinu að mik-
ill hluti landsmanna hefur flutt úr sveitunum til þorpa og
kaupstaða við sjávarsíðuna. Þar hafa svo skapast geigvæn-
leg húsnæðisvandræði.
Örust hefur fjölgun fólksins orðið í Reykjavík. Þar hefur
þessvegna reynst mjög erfitt að tryggja öllum almenningi
viðunandi húsnæði þrátt fyrir víðtækar framkvæmdir af
hálfu sjálfs bæjarfjelagslagsins. Það er ástæða til þess að
minnast hjer á þrjá þætti þeirra aðgerða, sem þæjaryfirvöld-
in hafa framkvæmt til þess að bæta úr húsnæðiserfiðleikum
bæjarbúa. Þess er þá fyrst að geta að Reykjavík hefur allt
frá því að lögin um verkamannabústaði voru sett stutt þá
byggingarstarfsemi öfluglega. Áður en slíku húsnæði hafði
verið komið upp í nokkru bæjarfjelagi voru hjer risnir marg-
ir myndarlegir verkamannabústaðir. Forystumenn bæjarins
lögðu kapp á að lögin yrðu framkvæmd til hins ýtrasta.
Síðar höfðu Sjálfstæðismenn á Alþingi forystu um að þessi
löggjöf var endurskoðuð. Af þeirri endurskoðun leiddi að
stuðningur ríkis og bæjar við byggingu verkamannabústaða
var aukinn verulega. Jafnframt var tekinn nýr kafli upp í
lögin um útrýmingu heilsuspillandi húsnæðis í kaupstöðum
og kauptúnum.
Samkvæmt ákvæðum hans var gert ráð fyrir að á þessum
stöðum yrði samin framkvæmdaáætlun um útrýmingu
heilsuspillandi húsnæðis á ákveðnu árabili að undangeng-
inni rannsókn á húsnæðismálum hvers staðar.
Aðeins tvö bæjaríjelög hafa hagnýtt sjer þessi lög og haf-
ist handa um framkvæmdir á grundvelli þeirra. Eru það
Reykjavík og ísafjörður. Á báðum þessum stöðum höfðu
Sjálfstæðismenn forystu um að safnað væri skýrslum um
heilsuspillandi íbúðir. Rvík hefur byggt íbúðir fyrir 400—500
manns á grundvelli þessa lagaákvæðis og ísafjörður fyrir
rúmlega 70 manns. Á báðum þessum stöðum var ákveðið að
byggja miklu fleiri slíkar íbúðir. En þá var 3ja kafla lag-
anna frestað. Var það gert í fullkominni andstöðu við bæj
ármálaforystu Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík og á ísa-
firði.
En þessi ákvörðun Alþingis hefur tafið mjög og torveldað
baráttuna fyrir útrýmingu heilsuspillandi húsnæðis bæði á
þeim stöðum, sem þegar í upphafi hófust handa á grund-
velli laganna og hinna, sem ekki 'voru nógu fljótir til. En
það er athyglisvert að aðeins tvö bæjarfjelög, sem Sjálf-
stæðismenn hafa forystu í, skuli hafa framkvæmt lögin.
í þriðja lagi kemur svo bygging hinna 100 nýju íbúða,
sem Reykjavíkurbær hefur hafist handa um fyrir frum-
kvæði Gunnars Thoroddsen borgarstjóra. Með byggingu
þeirra er ætlunin að sameina frumkvæði bæjarfjelagsins
og framtak einstaklingsins, þannig að bærinn geri húsin fok-
held og leggi í þau hitalagnir en einstaklingarnir, sem kaupa
þau fullgeri þau að öðru leyti. Með þessari aðferð er ætl-
unin að gefa efnalitlu fóki tækifæri til þess að eignast þak
yfir höfuðið á hagkvæman og ódýran hátt. Var það áform
borgarstjóra að bygging 200 slíkra íbúða yrði hafin á þessu
ári en Fjárhagsráð veitti aðeins leyfi fyrir helming þeirra.
Sjálfstæðismenn í Reykjavík hafa haft alla forystu um
úrbætur í húsnæðismálum bæjarbúa. Þeim hefur orðið mik-
ið ágengt. En geysimikil verkefni bíða samt framundan í
þessum málum. Hjer eins og í flestum öðrum kaupstöðum
landsins ríkir tilfinnanlegur húsnæðisskortur og margt
manna býr í húsnæði, sem er allsendis ófullnægjandi og
jafnvel heilsuspillandi. En það er óhætt að fullyrða að undir
forystu Gunnars Thoroddsen borgarstjóra muni verða unn-
ið að frekari framkvæmdum af festu og dugnaði. Hann hef-
ur bæði á Alþingi og í bæjarstjórn haft giftudrjúga for-
ystu um djörf átök og skynsamlegar leiðir í baráttunni við
húsnæðisvandræðin.
UR DAGLEGA LIFINU
Nú væri hægt að
kvikmynda
ÞEGAR Hitaveitan var í bygg-
ingu hjer um árið var það al-
mæli, að vinnbrögðin í þeirri
vinnu væri sein og mikið
væri slórað. Ekki munu það
hafa verið ýkjur einar, sem
sagt var um vinnuhraðann og
enda komst orðhvatur gárungi
svo að orði, ,,að vinnan gengi
svo seint, að ekki væri hægt
að kvikmynda hana“.
Það mun hafa verið um hkt
leyti, sem það orð komst á, að
verkamenn í bæjarvinnu svikj
ust meira um en aðrir. En því
aðeins ryfja jeg upp þenna
gamla orðróm, að nú virðist
hafa orðið mikil breyting á
vinnubrögðum í opinberri
vinnu. Hefi jeg það fyrir mjer
í þessu, sem kona nokkur sagði
mjer á dögunum.
•
Vinnubrögðin til
fyrirmyndar
ÞESSI kona býr skamt frá
Lækjargötunni og hefur fylgst
með gerð hinnar nýju brautar,
frá því að vinna hófst í júlí-
mánuði í sumar.
,,Jeg má til að segja þjer frá
þessu“, sagði hún. „Það gæti
orðið til þess að kveða niður
það orð, sem á liggur, að ver
sje unnið í þjónustu bæjarins,
en annara fyrirtækja. En það
verð jgg að segja, að vinnu-
brögð verkamanna í Lækjar-
götunni í sumar og haust, hafa
verið til fyrirmyndar.
•
Einstakt afrek
,,AÐ mínum dómi“, hjelt kon-
an áfram, „hafa verkamenn og
verkstjórar, sem lögðu Lækjar
götuna unnið stórvirki, sem
vert er að þakka þeim.
„Á hverjum degi fylgdist jeg
með hvað vinnunni leið og það
var ánægjulegt að sjá hvernig
allir, hver og einasti maður
gerði sitt til þess að verkið
gengi hið besta. — Það var
ekki einn og einn maður, held
ur bókstaflega allir“.
Gaman að heyra þenna vitn
isburð konunnar og „heiður
þeim sem heiður ber“, eins og
þar stendur.
•
Skrípamyndir
í bókum
VEGFARANDI gerði á dögun-
um athugasemd við sumar aug
lýsingateikningar, sem birst
hafa upp á síðkastið í glugg-
um bókabúða bæjarins. —
Hneykslaðist hann, sem von
er, á mörgum þessara mynda.
En rjett er að geta þess, að
margar auglýsingamyndirnar
eru vel gerðar. Er óþarfi að
nefna nöfn, eða benda á ein-
stakar auglýsingar, því vegfar
endur sjá þetta sjálfir.
En hitt er þó alvarlegra hve
mikið er farið að birta af ljót-
um og illa gerðum teikningum
í bókum. — Auglýsingamyndir
eru stundarfyrirbrigði, en
„bókstafurinn blífur“.
•
Viðvaningslegt
afskræmi
NÝLEGA var jeg að blaða í
i barnabók, sem auglýst hefur
verið að sje „prýdd mörgum
teikningum“.
Þetta er ósatt. Myndirnar í
bókinni eru viðvaningsleg af-
skræmi og auðsjeð, að teiknar-
inn hefur hvorki hæfileika nje
kunnáttu til þess verks, sem
hann hefur tekið að sjer. —
Miklu betur gerðar myndir
sjást á hverju vori á skólasýn-
ingum barnaskólanna.
•
Nóg af góðum
teiknurum
OG það er óþarfi fyrir bóka-
útgefendur að láta bjóða sjer
þessar illu gerðu teikningar.
Nóg er af hæfum mönnum í
landinu, sem hafa það að at-
vinnu að teikna myndir í bæk
ur og blöð og gera það smekk-
lega og vel.
Það er óskandi, að útgefend
ur bóka vönduðu betur til
teikninga í bækur, sem þeir
gefa út. Þeir geta valið og
hafnað. Dýrt er að láta teikna
og gera myndamót og fátt
skemmir góða bók meira, en
þessi afskræmi.
•
Sjómannaklukkan
ramvitlausa
AUSTURBÆINGAR eru alveg
að gefast upp á klukkunni á
Siómannaskólanum. — Hún er
altaf ramvitlaus. Annað hvort
er hún ónýt, eða það er ekkert
eftirlit með henni.
Það þótti rausnarlegt á sín-
um tíma, er Innflytjendasam-
band úrsmiða gaf þessa
klukku. Blöðin skrifuðu langt
mál um höfðingsskapinn, veisla
var haldin og myndir birtar.
íbúar og vegfarendur í ná-
grenni skólans þóttust himinn
höndum hafa tekið. Þeir voru
ekki aðeins ánægðir yfir að
hafa rjetta klukku fyrir aug-
unum, heldur og stoltir af
klukkunni þarna í hverfinu.
Vilja hana nú
burt
EN nú er svo komið, að fólkið,
sem áður reiddi sig á sjómanna
skólaklukkuna vill helst fá
hana í burt og eru þeirri stund
fegnastir á daginn þegar
skyggja fer og ekki sjest á
hana lengur, því það má segja,
að það góða við klukkuna sje,
að hún er ekki lengur upplýst
er skygga fer.
En varla er það vamlaust
fyrir samtökin, sem gáfu klukk
una, að geta ekki sjeð til þess,
að hún gangi rjett og hægt sje
að treysta henni.
111111111111111111
lllTfllllVVfflllllllllllVllllllltlllllltlltlimilllllllllllllllllltTllllltVlll
rllKIIII TTT llllllllllll
MEÐAL ANNARA ORÐA
111 ti 111111 r 111 ■ 111 ■ 11111 ■ 11111111
111111111111111111111111111111111
Lílið dæmi um ofheldisaðferðir kokmmúnisfa.
ENN einu sinni hafa fengist
óhrekjandi sannanir fyrir því,
hversu kommúnistar misnota
aðstöðu sína í þeim fjelagssam
tökum og löndum, þar sem
þeir hafa einhvern meðbyr. —
Hjer fer á eftir ljóst dæmi:
í lok októbermánaðar var í
Finnlandi haldið ársþing
stjettarfjelags þeirra manna,
sem vinna í timburiðnaðinum.
Áður en þingið hófst, þurfti
auðvitað að velja fulltrúana á
það, en leiðtogar stjettarfje-
lagsins voru um þær mundir
flestir kommúnistar.
• •
VILDU EIGA MEIRIHLUTA
ÞAR sem þessir leiðtogar nú
eíuðust um. að þeir gætu á
löglegan hátt trygt sjer fylgi
meirihluta þingfulltrúanna, á-
kváðu þeir að beita ýmsum
þeim brögðum, sem kommar
hafa orðið hvað kunnastir fyr-
ir á undanförnum árum. Þeir
ákváðu að hafa svik í tafli, ef
þeir mögulega gætu.
Frá Helsingfors og nágrenni
átti að senda ellefu fulltrúa á
áðurnefnt verkalýðsþing. —
Þarna efuðust kommúnistar
mjög um, að val fulltrúanna
yrði þeim í hag. Þeir gripu því
til þess ráðs, að innkalla með-
limaskírteini þeirra fjelagsmeð
lima, sem boðuðu, að þeir
mundu ekki geta tekið þátt í
fulltrúakosningunni. — Síðan
notuðu kommúnistar þessi fje-
lagsskírteini þannig, að þeir
ljetu suma liðsmenn sína nota
þau, framvísa þeim og kjósa,
enda þótt þeir væru ekki lög-
legir fjelagar í stjettarfjelag-
inu.
DAUÐIR GREIÐA ATKVÆÐI
í TAMMERFORS hugðust
kommarnir tryggja sjer sigur-
inn með því að innrita 257
nýja fjelaga, skömmu áður en
fulltrúakosningin átti að fara
fram. Rannsókn leiddi hins-
vegar í ljós, að ekki einn ein-
asti hinna nýju meðlima starf-
aði í timburiðnaðinum. Hjer
var meðál annars um járniðn-
aðarmenn að ræða og jafnvel
eiginkonur þeirra löglegra fje-
lagsmanna staðarins, sem
fylgdu kommúnistum að mál-
um.
Á þriðja staðnum stofnuðu
kommúnistar nýja fjelagsdeild,
sem í voru 120 meðlimir. Með
stofnun deildarinnar þóttust
kommarnir hafa öðlast rjett
til að láta hana senda fulltrúa
á ársþingið. En einnig þarna
kom það í Ijós við rannsókn,
að meðlimir hinnar nýju
deildar störfuðu alls ekki við
timburiðnað, að tveimur þó
undanskildum.
Á nokkrum stöðum öðrum
gengu kommúnistar svo langt,
að þeir notuðu ,,atkvæði“ með-
lima, sem verið höfðu látnir í
meir en ár, sjer til framdrátt-
ar!
?ENGU MINNIHLUTA
EN svik kommúnista voru svo
auðsæ, að þeim reyndist ó-
mögulegt að halda þeim leynd
um. í Helsingfors voru þeir
þannig kærðir, með þeim ár-
* angri, að kjörbrjef allra full-
trúanna, sem þeir höfðu látið
„kjósa“ þar á ársþingið, voru
ekki tekin gild. Árangurinn
varð meðal annars sá, að
kommúnistar urðu í minni-
hluta á ársþingi trjeiðnaðar-
manna, og enda þótt þeir neit-
uðu að viðurkenna þetta fyrst
í stað, fór svo að lokum, að
uppvöðsludeild þeirra klofn-
aði. Hinum lýðræðissinnuðu á-
hangendum kommúnistanna
ofbauð yfirgangurinn og þeir
neituðu að halda áfram að
„leika með“.
Þannig mistókst kommúnist
um í þetta skipti að ná völd-
um með Svikum og ofbeldi.
Kosningar í Ástralíu
! CANBERRA: — Almennar þing-
kosningar fara fram í Ástralíu
hinn 10. desember n.k.