Morgunblaðið - 30.11.1949, Blaðsíða 6

6
M O RGV N B L AÐ I Ð
Miðvikudagur 30. nóv. 1949
ÓLAFIIR B. BJÖRNSSON:
HINN ALMENIMI KIRKJVFUNDIJR 1949
af formanni undirbúningsnefnd
ar sr. Sigurbirni Á. Gíslasyni,
um leið og hann minntist lát-
inna presta, frá því síðasti fund
ur var haldinn. Fundarstjóri var
kosinn Ólafur B. Björnsson,
Akranesi, og til vara sr. Þor-
grímur Sigurðsson á Staðastað.
Fundarritari var kosinn Sigur-
jón Jónsson bóksali og til vara,
sr. Björn Ó. Björnsson. Að
þessu loknu flutti Sigurbjörn
HINN almenni kirkjufundur
yar haldinn í Reykjavík, dag-
ana 30. okt. til 1. nóvember s. 1.
Samstarf nauðsynlegt
þrátt fyrir skoðanamun.
Á síðasta fundi, í hitteðfyrra,
urðu nokkur átök um stefnur
i trúmálum og um kosningu und
irbúningsnefndar. Varð „frjáls-
lyndari" armurinn undir í
þeirri kosningu og undi illa.
Þess er ekki að vænta að all-1 Einarsson prófessor erindi, Um
ir menn geti verið sammála í lestur og útbreiðslu heilagrar
öllum efnum, eigi heldur í trú-
málum. Hvort sem menn eru í-
haldssamir eða frjálslyndir í
skoðunum, gengur ofsinn feti
ritningar. Síðar á fundinum
voru þessi erindi flutt: Biblían
á tungum þúsund þjóða, af Ólafi
Ólafssyni kristniboða. Kirkjan,
framar en góðu hófi gegnir, ef j erindi er sr. Sigurður Pálsson
menn geta ekki ræðst við og í Hraungerði flutti og Kirkju-
skifst á skoðunum eða Verið hljómlist á dögum Lúthers, er
undir sama þaki, alveg eins þótt Róbert Abraham söngstióri
mikið beri á milli. Engin veila j flutti, og skýrði með tóndæm-
eða afsláttur þarf það að vera um. Öll þessi erindi voru snjöll,
1 trúarskoðunum manna þótt hvert á sínu sviði.
þeir geti átt samfundi og um-1 Þá fóru fram umræður um
ræður við skoðana andstæðinga. Kristindómsfræðsluna og skóla-
Menn eiga að geta ræðst við í kerfið nýja, þar sem þeir fluttu
bróðerni, skýrt og skorinort, án ágæt framsöguerindi, sr. Þor-
þess að skemmta skrattanum grímur Sigurðsson og Stein-
með því að fyrirlita aðra menn, grímur Benediktsson, kennari í
af því að þeir sjeu á annarij Vestmannaeyjum. Margir fleiri
skoðun um einhver atriði. Gagn tóku til máls og fóru umræður
vart þessum fundum er þetta rnjög vel fram, og að lokum
hrein vitleysa, vegna þess. að gerðar eftirfarandi samþyktir:
þeir hafa ekkert úrslitavald um
nein þau atriði sem breytt geta
mönnum eða bundið. Þar geta
menn aðeins lýst yfir skoðun-
Um sínum margir eða fáir, hver
fyrir sig, en slíkar yfirlýsing-
ar geta ekki bundið neina aðra,
hvorki innan fundanna eða ut-
an. Hina ísl. kirkju í heild geta
þeir ekkert bundið hvorki til
eða frá.
Meðan hin ísl. kirkja (prestar
og leikmenn) er ekki sammála
um hin ýmsu trúaratriði, og
kirkjustjórnin sjálf telur ekki
þörf á, eða heppilegt að taka
ákveðna afstöðu til þeirra hluta
til eða frá — og enda hvort
sem væri — er ástæðulaust að
geta ekki ræðst við eins og
bræður. Hvorugur þarf að for-
smá eða fyrirlíta annara skoð-
anir. Sá sem ekki þolir, eða þor
ir að hlusta á hóflegan og prúð-
mannlegan málflutning manna
méð önnur sjónarmið, trúir því
ekki, að hann sje að berjast
-fyrir málefni Guðs og sje leidd-
ur og studdur af anda hans í
því verki. Þeir sem eru full-
vissir um þetta ættu því að geta
látið hinn hæsta um árangur
af lífi sínu prjedikun, skoðun-
um og starfi.
Upphaf fundarins og erindi
A þessum umrædda kirkju-
fundi mættu yfir 100 fulltrúar,
prestar og leikmenn víðsvegar
að. Það mun hafa verið sam-
róma mál manna að fundurínn
hafi verið afburða góður, upp-
byggilegur og skemmtilegur í
senn.
Hann hófst í Hallgrímskirkju
í Reykjavík, með Guðsþjón-
ustu er sr. Eiríkur Brynjólfs-
son,á Útskálum flutti. Fór bar
allt saman, ágæt ræða, góður
söngur og geðþekk stund í
fullri kirkju. Sr. Sigurjón Árna
son þjónaði fyrir altari eftir
prjedikun. Kl. 4,30 30. okt var
svo fundurinn settur í kirkjunni
Samþykktir fundarins
1. Hinn almenni kirkjufund-
ui haldinn í Reykjavík dagana
30. okt. til 1. nóv. 1949 felur
undirbúningsnefnd Hins al-
menna kirkjufundar að athuga
möguleika á því, að hafin verði
svo fljótt sem unnt er útgáfa
smárita til eflingar biblíulegs
kristni- og kirkjulífs með þjóð-
inni.
2. Almennur kirkjufundur
haldinn í Reykjavík 30. okt.—
1. nóv. 1949 lítur svo á að kenna
beri kristnifræði í öllum op-
inberum skólum á grundvelli
hreinnar evangelisk-lútherskr-
ar kenningar. í öllum bekkjum
framhaldsskóla skal því, auk
sinn samþykktir fyrir þessa
fundi til frambúðar.
Aukin fjölbreytni í sambandi
við fundina
Að þessu sinni var á ýmsan
hátt um meiri fjölbreytni að
ræða en áður. T. d. var sett upp
sýning á kirkjulegum munum
í sambandi við fundinn, svo og
biblíusýning, þar sem sýndar
voru allar útgáfur biblíunnar á
íslensku og á um 70 öðrum
tungumálum. Var það einkar
fróðleg sýning og skemmtileg.
í því sambandi kemur manni í
hug, hve vjer íslendingar erum
langt á eftir öðrum þjóðum um
útgáfustarfsemi í sambandi við
hina helgu bók. Meðan eymdin
og áþjánin var hjer mest, var
biblían gefin út hjer á landi,
en síðan þjóðin fór að rjetta við,
hefur hún um meira en 100 ára
skeið, látið erlenda þjóð prenta
fyrir sig bókina á okkar eigið
mál og þegið hana þaðan að
gjöf. Það vakti því ekki litla
undrun að sjá á þessari sýn-
ingu Færeyska bibílu, prentaða
þar í landi og kostaða af þeim
sjálfum, (nema hvað þeim var
gefinn pappír fyrir sem svar-
aði 120£). Þyrfti nú að blása
lífsanda í hið meira en 100 ára
gamla ísl. biblíufjelag og gefa
út hjer heima bók bókanna. Það
er ekki hægt að lifa lengur á
bónbjörgum í þessu efni, því
fremur sem hið Breska og er-
lenda biblíufjelag mun hafa
boðist til að gefa stílinn (sats-
inn) bæði að stærri og minni
útgáfunni. Þessi fundur sýndi
ljóst og ótvírætt vilja sinn í
þessu máli, með því að 70 fund-
armenn gerður þegar á fund-
inum fjelagar í Hinu ísl. biblíu-
fjelagi og greidu þegar árgjald
sitt.
Hagskýrslur um hið
kirkjulega starf
Rekstrarútgjöld ríkissjóðs og
hlutdeild kirkjumála, kennslu-
mála og heilbrigðismála í þeim:
línurit gerði aðallega Þorvarð-^
ur Jón Júlíusson hagfræðingur.
Ýmsir fleiri menn, sje.rstaklega
úr K. F. U. M. lögðu þarna og.
Kirkju- Kennslu- Heilbr.- hönd að verki.
mál mál mál Á sýningunni voru margir
1880 5,8% 17 % 10,3% gamlir og góðir kirkjulegir
1890 5,0— 15,9— 9,9— munir, svo sem: Voldug ísL
1900 3,0— 12,5— 13,3— bakstursjárn frá Síðumúla-
1910 3,8— 11,8— 8,0— kirkju. Skarbítur og altaris-
1915 2,0— 11,5— 7,1— stjakar frá Görðum á Álfta-
1920 1,7— 6,3— 10,8— nesi. Forn en fagur ísl. kaleik-
1925 2,7— 10,5— 11,4— ur frá Fitjakirkju í Skorradal.
1930 2,3— 11,1— 3,8— (Er sagt að Bretar smíði mik-
1935 2,5— 10,9— 6,1— ið af kaleikum af þessari gerð
1940 2,0— 10,4— 3,5— og kalli þetta ísl. model. Þarna
1945 1,8— 13,1— 6,9— mátti sjá hökul frá Hítardals-
1948 1,8— 15,3— 7,6— kirkju, frá því um siðaskifti.
Biblían á tungum þúsund
þjóða:
Árið 200 e. Krist á
— 400 - — -
— 800 - — 9
— 1400 - — 14
— 1600 - — 41
— 1800 - — 72
— 1900 - — - 575
— 1948 - — - 1090
A. m. k. þessar íslenskar biblíur
voru á sýningunni:
1584
Guðbrandar Biblía
Þorláks —
Steins —
Waisenhús —
— — 2. útg.
Viðeyjarútgáfan
Lundúnarútgáfan
Endurskoðaða útgáfan
1644
1728
1747
1813
1859
1866
1912
fjölda
menn,
Langsamlega mestan
þessara biblía áttu 3
Helgi S. Jónsson kaupmaður í
Keflavík um 40, sjera Sigur-
björn Á. Gíslason um 20 og sr.
Sigurður Pálsson, sem átti all-
ar ísl. biblíurnar.
Sýningin að öðru leyti
Frumkvöðlar að þessari
merkilegu sýningu voru þeir
sr. Sigurður Pálsson og sr. Stef-
Þá var og að finna á sýn- án Eggertsson og
lögðu
biblíusagna í fyrstu bekkjum ingunni ýmsar merkilegar mesta vinnu í að koma henni
! ------■:_il upp, ásamt Ólafi Ólafssyni
kristniboða sem sjerstaklega sá
um biblíusýninguna. Hin ýmsu
1
gagnfræðastigs, lögð stund á skýrsiur frá kirkjuiegu og.kristi
kirkjusögu og kristilega trúar-! ^e8u starfi, og verður hjer
og siðfræði. • drepið á það helsta:
Markmið kennslunnar sje að
■auka nemendunum trú og efla
siðgæðisþroska þeirra. Sjeu í
því skyni lesnir og skýrðir vald
ir kaflar úr Heilagri Ritningu,
svo og úrval úr kristilegum
bókmenntum þjóðarinnar í ó-
bundnu máli.
Til þess að koma fram&n-
skráðu í framkvæmd er nauð-
synlegt að endurskoða biblíu-
sögur fyrir barnaskóla og semja
námsbók í trúar- og siðfræði og
ágrip af kirkjusögu fyrir fram-
haldsskóla, svo og kristilega
lestrarbók.
Ennfremur óskar fundu:inn
þess, að nemendum Kennara-
skólans sje gefinn kostur á að
kynnast sem best þeim
kennslutækjum og gögnum,
sem notuð eru í nálægum lönd-
um.
3. Hinn almenni kirkjufund-
ur 1949 beinir þeirri eindregnu
ósk til presta landsins, að þeir
vinni að því, hver í sínu presta-
kalli, að skólastarfið hefjist á
hverjum morgni með bæn.
Þá voru nú gerðar í fyrsta
Hjer er skrá um meðalmaimfjölda presta á vissu árabili:
1948
1345
1880 1890 1899 1910 1919 1929 1940
496 533 478 692 853 999 1075
Skifting þjóðarinnar eftir trúfjelögum. í þjóðk. og
1901 1910 1920 1930 1940
Af þús. 998 997 995 986 977
Samtals 78.311 84.895 94,227 107,358 118,615
í trúfjelögum utan þjóðkirkju og fríkirkju:
1901 1910 1920 1930 1940
Aðventistar 6 47 167 429 499
; Rómv. kaþ. 27 49 67 191 335
í öðrum trúfl. 65 69 25 101 168
Alls 98 165 259 721 1002
Utan trúfjel. 61 123 204 782 1657
Tala þjónandi presta:
1880 1890 1899 1910 1919 1929 1940
146 133 164 123 111 109 113
1891
4694
1899
4562
1891 1899
Messur á öllu landinu:
1910 1919 1929
3985 3680 4424
Tala altarisgesta:
1910 1919 1929
1940 1948
4499 3909
1938 1948
Þá var þarna model af Stóra-
núpskirkju (svo nefnd Útbrota-
kirkja), gerð af Bjarna Þorkels
4 málum syni skipasmið, eftir fyrirsögn
7 ___ Brynjólfs Jónsonar frá Minna-
! Núpi. Mun þetta hafa verið síð-i'
asta torfkirkja sem þar var.
Margt fleira var þarna á-
gætra muna, innlendra og er-
lendra. Enda áttu forstöðumenn
sýningarinnar að mæta miklum
velvilja þeirra er til var leitað,
svo sem Þjóðminjavarðar, há-
skólabókavarðar og sr. Finns
Tuliniusar í Kaupmannahöfn.
Hann leitaði til verslana með
kirkjugripi, bæði í Danmörku
og Svíþjóð, sem góðfúslega lán-
uðu kostnaðarlaust góða gripi
á sýninguna.
Mun forstöðunefndin hafa í
sínum fórum myndskreytta
verðlista yfir slíka gripi.
Þá má og geta þess, að í sam-
bandi við sýninguna var gefið
út smárit, Um kirkjubúnað.
Snoturt rit, prýtt mörgum
myndum, samið af prestunum
Sigurði Pálssyni og Stefáni
Eggertssyni.
Um margt eru athyglisverðar
þær skýrslur og þau línurit,
sem þarna komu fram. Á árun-
um frá 1880—1948 þrefaldast
sem næst mannf jöldinn á hvern
prest að meðaltali. — Þá
fer þeim ört fjölgandi sem
standa utan við kirkjuna. Sjer-
staklega er áberandi hve altar-
isgestum hefur fækkað. Þá. er
það og athyglisvert hve stór
kostlega hefur lækkað hlutfalls
tala framlags ríkissjóðs til
kirkjumála, sem 1880 er 5,8%
af heildarútgjöldum ríkisins, én
1948 aðeins 1,8%.
Hins vegar má sjá, að biblían
er á góðri leið með að leggja
undir sig heiminn, þótt yje"
þiggjum þá bók enn að gjöf.
Kvikmynd o. fl.
Þá var fundarmönnum sýnd
ágæt og athyglisverð kvikmynd,
Dásemdir sköpunarverksins. Er
hún gefin hingað af Kristni
Guðnasyni, Vestur-íslendingi,
sem margir munu kannast við.
Kirkjugarðsstjórnin í Rvík
bauð fundarmönnum að skoðá
Útfarakapelluna í Fossvogi.
Skýrði form. byggingarnefndar,
Knud Zimsen, fyrir gestunum
ýmislegt í sambandi við þessa
miklu byggingu. Á eftir bauð
stjórnin fundarmönnum til
kaffidrykkju í K. H- U. M.
húsinu.
Frh. á bls. 10.
þeir
1948
103