Morgunblaðið - 09.12.1949, Blaðsíða 9

Föstud'agur 9. des. 1949.
«f ORGVHBLAÐIO
9

„. . . . Ríkisstjórnir, alþingis-
menn, bæjar- og sveitastjórnir.
fjárhagsráð og aðrar opinberar
nefndir eru kosnar til þess
fyrst og fremst, að beita hinu
opinbera valdi og fjármagni til
þess að tryggja atvinnuvegina
til þess að vinna að því, að at-
vinnulíf landsmanna geti hald-
íst í blóma og veita því aðstöðu
til þróunar. Er rjett að athuga
hvernig þetta hefur tekist. Það
hefur verið varið miklu fjár-
magni til þess að reyna að bæta
fyrir gamlar syndir forvígis-
manna landbúnðarins, og hon-
iim sköpuð skilyrði til umbóta,
þótt mikið vanti á að hann sje
kominn í viðunandi horf eða að
Öllum óskum hans og þörfum
hafi verið fullnægt. En hann
hefur skilyrði til áframhald-
andi starfs. Miklu fje hefur ver-
íð eytt í atvínnutæki sjávarút-
vegsins, mikið af nýtísku tækj-
urn verið keypt og hinn full-
komnasti útbúnaður í hvívotna
og þó berst hann í bökkum eða
er rekinn með tapi, mjer ligg-
ur við að segja vegna ofrausn-
ar. Verslunin er í fjötrum og
fær sig hvergi hreyft nema á
svörtum markaði, og iðnaður-
ínn er sveltur með efnis- og
áhaldaleysi. Þó er hann sá af
atvinnuvegum landsmanna,
sem hefur reynst þróttmestur
og viðnámsbestur þegar ,að
kreppti. En með því að neita
honum um efni til þess að vinna
úr, er honum neitað um fæði
til lífsviðhalds.
Mjer er að vísu Ijóst, að erf-
itt hefur verið að synda milli
skers og báru, eða að gera öll-
um til hæfis, en fyr má rota
en dauðrota. Þótt aðrar stjett-
ir sjeu kröfufrekar, verður að
ætlast til þess, að athugað sje
hvort heppilegt er að leggja
niður atvinnuveg, sem undan-
farna áratugi hefur sýnt sig að
vera landsmönnum ómissandi
og sem þessvegna, og þessvegna
aðallega, hefur verið í örri þró-
un.
Kröfukapphlaup stjettanna.
Við höfum sjeð, undanfarnar
vikur, að stjettir þjóðfjelagsins
hafa verið í kröfukapphlaupi.
Búnaðarfjelagið virðist ætlast
til þess, að öllum tekjum ríkis
sjóðs og öllum gjaldeyri lands-
manna verði varið til búnaðar-
frámkvæmda. Sjómenn og út
gerðarmenn gera hliðstæðar
kröfur, launastjettirnar: versl
unarmenn, opinberir starfs-
menn, verkamenn, sveinaf jelög
skiptast á ura að gera launa-
hækkunarkröfur, eins og þyrp-
íng af smáhverum, sem keppast
um það, hver getí- gosið hæst.
En framleiðendur og iðnaðar-
menn, sem ekki fá efni til þess
að halda atvinnutækjum sín-
um í fullum gangi, eiga að
borga brúsann.
Iðnaðarmenn hafa jafnan ver
ið sanngjarnir og hógværir í
kröfum og jeg vona að þeir
verði það eftirleiðis, éh það þýð
ir auðsjáanlega ekki annað fyr-
ír þá en að láta heyra til sín.
Innflutning til Jandsins ber
að sjálfsögðu að takmarka við
gjaldeyrisöflun þjóðarinnar, en
Úr ræðu HeSga H. Eiríkssonar skólastjóra
á eilefta iðnþinginu
VÍÐ SETNINGU 11. iðnþingsins s.l. laugardag flutti
Ilelgi H. Eiríksson skólastjóri Iðnskólans og forseti iðn-
samtakanna þróttmikla ræðu um hlutverk iðnaðarsam-
takanna, ræddi hvernig búið er að iðnaðarmannastjett-
inni, höíuðmarkmið stjettarinnar og framtíðarhorfur. —
Fara hjer á efíir kaflar úr ræðu hans:
gæti svarað kostnaði að fá glögg
an lögfræðing til þess að at-
huga þetta og að gera viðeig-
andi ráðstafanir, á grundvelli
þeirra niðurstaða, sem hann
kæmist að.
Iðnþinginu lokið |
Ýmssr ssmþykktir þess og stjórnsrkjoí
ELLEFTA Iðnþingi íslendinga lauk í fyrradag. Hafði það stso'-
ið frá laugard. 3. des. til miðvikud. 7. des.
Fundir voru alla dagana og hófust kl. 9 að morgni.
Iðnaðarmannafjelagið í Reykjavík og Trjesmiðafjelag Reykja-
víkur buðu fulltrúunum til hófs í Breiðfirðingabúð kvöic
eftir þingslit.
Á þinginu var samþykkt að sæma þá Einar Gíslason og En
Jónsson heiðursmerki iðnaðarrRanna úr gulli og þá Jón S-
mundsson frá ísafirði og Indriða Helgason frá Akureyri heii
ursmerki iðnaðarmanna úr silfri og verða þessi heiðursmer
sfhent í lokahófinu í kvöld.
hT
3 1-1
Helgi H. Eiríksson.
jeg held að vandalítið sje að
benda á liði, sem unnt væri
að takmarka, og jeg vil taka
dýpra í árinni og segja, að þjóð
inni væri holt að takmarka,
frekar en hráefni til þess að
vinna úr í landinu. Það er
fyrsta krafan, sem gera þarf.
Önnur krafan er um meira versl
unarfrelsi. Megnið af innflutn-
ingi til landsins er bundið vöru-
skiftum sem eru mjög óhag-
stæð, bæði hvað verðlag og
vörugæði snertir. Iðnaðarmenn
fá engu um það að ráða, hvers-
konar efni þeir fá eða hvaðan
það kemur, og verða að sætta
sig við verra efni og óhentugra
en þeir hefðu valið, ef þeir
hefðu fengið að panta það og
flytja inn sjálfk', eða segja fyr-
ir um pöntun þess.
Samkeppnisfær
iðnaðarstjett.
Eitt höfuð viðfangsefni iðn
aðarsamtakanna er að ala upp
samkeppnisfæra iðnaðarstjett,
sem sje fær um að skila frá
sjer vandaðri iðnaðarvinnu í
hvivetna. En það er illmögulegt
að gera vandaða muni úr vondu
efni, og iðnaðarmönnum er
kennt um, en ekki innflytjend-
um efnisins eða skipulagi við-
skiptamálannaa, þegar fram-
leiðsla þeirra reynist lakari en
þeir vildu vera láta.
Einn þektur borgari þessa
bæjar hefur bent á það að allir
þeir fjötrar, sem athafna- og
atvinnulíf þjóðarinnar hefur
verið keýrt í, sjeu ekki í sam-
ræmi við stjórnarskrá vora, og
að fulltrúar þjóðarinnar á Al-
þingi hafi aldrei fengið umboð
til þess að setja þá á. Þetta er
mjög athyglisvert atriði.. Það inu.
W' * "» Mtnw
Uppfræðsla og uppeldi
iðnaðarmanna.
Eitt af stefnuskrármálum
Landssambands Iðnaðarmanna
er uppfræðsla og uppeldi iðn-
aðarmannanna. í þeim éfnum
hafa þrír merkir atburðir gerst
hjer á lándi á þessu ári, það
ex, samþykkt iðnfræðslulag-
anna, Norræna yrkiskólaþing-
ið og Reykjavíkursýningin, sem
jeg vona að verði öll þjóðinni
til gagns og sóma. Þau eiga öll
að styðja að því, að vekja virð-
ingu fyrir kunnáttu, vandvirkni
og líkamlegri vinnu, En það
er einmitt það, sem við höf-
um veri, að reyna að skipu-
leggja og vinna að, síðan Lands
sambandið var stofnað. Að
skapa hjer vel mennta, hæfa
og dugandi iðnaðarstjett, sem
væri vel fær um að inna sitt
hlutverk af hendi í þjóðfjelag-
inu, En þegar slík stjett manna
hefur verið sköpuð fyrir þjóð-
ina, þá á hún að fá að lifa og
fá að vinna. Iðnaðarstjettin
sem slík á ekki að sætta sig við
það, að óhóf og lausatök ófrið-
aráranna haidi áfram að ráða
í þjóðlífi okkar þangað til allt
er komið í rústir. Hún á að
hefjast handa og taka að sjer
forustu um viðnámið, ef aðrir
gera það ekki.
Fyrir iðnaðarstjettina er hjer
meira í húfi en fyrir aðrar
stjettir. Fyrir hana er ekki að-
eins um atvinnu- og afkomu-
möguleika að ræða. Þar er ann
að ennþá veigameira í húfi.
Það er vinnusiðferðið og
vinnugæðin. Handiðnaðui er
öðrum atvinnuvegum betur
|fallinn til þess að þroska hjá
starfsmönnum sínum sjálfstæð-
an smekk, listhneigð og vinnu-
gleði. Iðnaðarvinnan setur lit
og blæ á starfið, á umhverfið,
sem verið er að skapa og þar
með á allt lífið, ekki aðeins
iðnaðarmanna sjálfra, heldur
einnig þeirra, sem njóta verka
þeirra. Þessu megum við ekki
glata. Þessu verðum við að
bjarga og jeg set þetta 11. Iðn-
þing íslendinga í því trausti,
að það hafi þetta fyrir augum
í öllu starfi sínu og setji sæmd
sína í það, að afgreiða þaú
mál, sem það fær nú til með-
ferðar, þannig, að verðugt sje
djarfri, þróttmikilli og siðferði-
lega sterkri stjett í þjóðfjelag-
Þingið tók mörg merk mál
til meðferðar. Verður hjer á
eftir getið helstu álvktana þings
ins, þeirra, sem.hefir ekki ver-
ið getið áður.
Skrifstofu-vjelvirkjun lögfest
sem iðngrein
Meirihluti skipulagsnefndar
leggur til að skrifstofu-vjela-
virkjun verði lögfest sem íðn-
grein.
Mjólkuriðnaður
Nefndin leggur til að stjórn
Landssambands iðnaðarmanna
verði falið að leita nú eftir stað
festingu ráðherra á samþ. 9.
Iðnþings um að mjólkuriðnað-
ur verði vklurkendur sjerstök
iðngrein.
Frumvarp um öryggismál
Nefndin kynnti sjer eftir
föngum á tveim fundum frum-
varp öryggismálanefndar. Er
nefndin sammála um, að vel
muni til frumvarps þessa vand-
að, af hálfu þeirra, er samið
hafa.
Leyfir nefndin sjer á grund-
velli þess, að mæla með því að
iðnþingið samþ. frumv. óbreytt
fyrir sitt leyti.
Tiilögur um gjaldeyrís- og
innflutningsmál
1) 11. Iðnþing íslendinga
skorar á Alþingi að leggja nið-
ur Fjárhagsráð og Viðskipta-
nefnd, og hætti þessar stofnan-
ir störfum eigi síðar en 1. apríl
1950.
2) í stað Fjárhagsráð og Við-
skiptanefndar komi 5 manna
gjaldeyrisráð, er annist störf
beggja þessara stofnana.
Gjaldeyrisráð verði þannig
skipað: til eins árs í senn.
a) Bankaráð gjaldeyrisbank
anna tilnefni sameiginlega einn
mann er sje formaður ráðsins.
b) Landssamband iðnaðar-
manna og Fjel. ísl. iðnrekenda
tilnefni einn mann.
c) Landssamband ísl. útvegs
manra tilnefni einn mann.
d) Stjettasamband bænda til
nefni einn mann.
e) Verslunarráð Islands og
SÍS tilnefna sameiginlega einn
mann.
Verði ágreiningur milli til-
nefningar aðila undir a., b., eða
e-lið, skal hæstarjetti tilnefn-
inguna.
3) Laun ráðsins greiðist úr
ríkissjóði.
4) Gjaldeyrisráð leggur fyr-
ir Alþin.gi eigi síðar en 15. nóv.
ár hvert, áætlun um lágrriarks
gjaldéyristekjur þjóðarinnar á
næsta ári, ásamt tillögum uriij
hvernig þeim skuli skipt milli
fjárfestinga, innfl. neysluvara,
innflutnings f r amleiðsl u va
til iðnaðar, sjávarútvegs og
landbúnaðar og í aðrar nauo-
synlegar greiðslur. Þegaf Al-
þingi hefir afgreitt áætlúriir-a
úthlutar gjaldeyrisráð gjaldeyT
inum samkvæmt henrii.
5) Verði gjaldeyristekjurn-
ar meiri en áætlað hafði 'veríð,
skiptist það, sem fram yfir er,
eftir sömu reglum og til söh>»
aðila og að framan greiriir vtt»
lágmarkstekjurnar, að svo
miklu leyti sem ekki yroi lagt
í gjaldeyrisvarasjóð.
11. Iðnþing íslendinga áteiur
harðlega þær kjaraskerðingar
sem iðnaðarmenn hafa orðið
fyrir með eftirfarandi ráðstöf-
unum Viðskiftanefndar og verð'
lagsstjóra: Óhagkvæm og ó-
rjettlát skifting á innflutningi
efnis og áhalda, semiðnaðar-
menn þurfa vegna atvkma
sinnar. Skert álagning á seldri
vinnu og ósanngjörn ákvæði
um orlofsfje og slysatryggingu.
11. Iðnþing íslendinga mót-
mælir harðlega þeim ákvörðuri
um ríkisstjórnarinnar að gefa
útgerðarmönnum frjálsan ráð'-
slöfunarrjett yfir erl. gjaldeyri,
er fæst fyrir ákveðnar fiskaf-
urðir. Álítur þingið, að hjer sje
lagt inn á mjög varhúgarverð-
ar brautir og skapað fordæmi
sem ófyrirsjáanlegt er hverjar
afleiðingar geti haft.
Varatillaga:
Sjái Alþingi sjer ekki fært
að verða við óskum 11. þinga
L.i. um breytingar á lögum urn
gjaldeyris- og innflutningsöiál,
krefst þingið þess, að iðnaðar-
menn fái fulltrúa í viðskipta-
nefnd, tilnefndan af Landssam-
bandi iðnaðarmanna.
Útvegun efnis og áhalda
11. Iðnþing íslendinga lýsir
þyí yfir, að það álítur að allur
innflutningur á efnivöru éil
iðnaðarins, eigi að fara fram,
samkvæmt tillögum frá fulteú
um iðnaðarsamtakanna og
ganga beint til iðnfvrirtækjri
og innkaupasambanda hinn-A
ýmsu iðngreina.
Skorar þingið á stjórn Lancó
sambandsins, að gera hinar
ýtrustu tilraunir, til að konta
þessari rjettmætu skipan 'á.
Þar sem sannanlegt er,
meiri gjaldeyri er eytt í það,
að láta óiðnlært fólk vinna lje-
lega vöru úr þeim hráefnum,
sem flutt eru inn til iðnaðar-
starfa, helöur en ef ið.nlærðir
menn vinna úr því, vegru; þess
hvað framleiðslan endist ver,
auk þess séih meira fjármagn
éyðist í láridinu Sjálf Ct1, þá
Framhald á bls.12.