Morgunblaðið - 24.12.1949, Blaðsíða 2

c
MORGUTSBLAÐÍÐ
Laugardagur 24. des. 1949. ^
Sigurður Guðmundsson skólu-
aneisturi — Sn memorium
Alexandrína drottning
JEG SJE á blöðum að heiman
að Sigurður Guðmundsson
skólameistari hefur verið graf-
•inf- eir.s og eitt af stórmennum
landsins, með viðhafnarmikilli
jarðarför, minningarathöfnum
oórðan lands og sunnan, og
löngum eftirmæium í blöðum
allt a ílokka. Er vel til þess að
vita að slík viðurkenning hefur
hlofcnast manni, sem ekki vann
sifcí dagsverk á neinum þeim
vettvangi, sem beinast blasir
við sjónum almennings, nje er
umtéikinn hávaða hins opin-
bera lífs. Hundruð af gömlum
nemendum hafa við lát kenn-
ar og skólameistarans
minnst þessa einstæða manns
af hlýjum og þakklátum hug,
og samtök myndast um að
lyfta kistu hans hátt þegar hún
væri borin til moldar.
Því eldri sem jeg verð því
meira met jeg mína gömlu
kennara, því betur skilst mjer
trúmennskan og hinn góði vilji
í sfcarfi þeirra flestra; viljinn
til þess að koma þessu ung-
viði, sem þeir höfðu fyrir
framan sig í skólastofunni, til
nokkurs þroska og færa því
sem rr.est af hinni dýru gjöf
þekkingarinnar. Starf kennar-
an heimtar þrautsegja, og ó-
endanlega mikið af góðu skapi;
það þarf að endurtaka og end-
urtaka; skýra sömu hlutina aft
ur og aftur; berjast við tregðu
og áhugaleysi, stundum hálfs
bekksins, stundum nálega allra.
Ken narar eru eðlilega misjafn-
ir, og góður vilji og mikil þekk
ing ekki einhlít. Náðargáfu
kennarans — ást á sinni náms-
grein, sem kveikir sömu ást í
brjóstum nemenda — hafa þeir
útvöldu einir svo að um mun-
ar og kennslustundin verði að
upplyfting og opinberun. Hinn
fyr -ti kennari minn, sem hafði
þer: x náðargáfu, vpr Hallgrím-
uj Jónsson. sem kenndi okkur
íslensku í áttundá bekk barna-
skólans. Hann gat ekki sitið
kyrr í sæti sínu, en gekk bros-
andi um gólf og kenndi. Þetta
bros kom til af því, að hann
var ástfanginn af íslenskunni,
og af kvæðum skáldanna. Og
við krákkarnir urðum það
líka.
Sigurður Guðmimdsson var
á Ijettasta skeiði, rúmlega
þrítugur. þegar hann tók við
okkur í tvö ár, og Itenndi okk-
ur íslehsku í þriðja og fjórða
bekk Menntaskólans í Revkja-
vík. — þar sem hann var þá
stundakennari, í ígripum. Hver
kennslustund hans var sem
fjörvsprettur í ungum gæðing,
og vítt farið vfir og útsýn-opn-
uðust, í hressandi lofti. undir
háum himni. Jeg vona að jeg
geri engum af mínum gömlu
kennurum órjett þó að jeg
segi, að þessar stundir mennt-
uðu mig best á mínum skóla-
árum, Það skal fúslega játað
að það er hægara að vera
skemmtilegur kennari þegar
kennslubækurnar eru Egla og
Njála, en ekki t. d byrjenda-
bók t latínu eða þýsku.
Það er auðveldara að muna
t>á tiifra sem Ijeku um þessar
Eftir Kristján Albertson
istundir, en að gera grein fyrir
|þeim með dæmum um aðferð
jog tök kennarans. Ekkert sem
laf vörum hans kom gat nokkru
sinni orðið að þurri fræðslu.
j Allt. sem hann snerti á, varð
líf og andi. Að heyra hann
skýra merking í orði var að
berast langt aftur í aldir og
standa þá frumhugsun að verki
[sem hafði skapað sjer málið,
|og gefið því svip af lundarfari
og lífi kynsins. Við höfðum áð-
ur lesið foiman skáldskap með
öðrum kennara, en að lesa
Höfuðlausn og Sonartorrek
með Sigurði Guðmundssyni var
að finna anda norrænunnar
svífa yfir vötnunum. Að lesa
með honum blaðsíðu i Njálu
var að komast að raun um, að
það stóð miklu meira á þessari
blaðsíðu, en nokkurn okkar
hafði getað órað fyrir. Við skild
um hina látlausu tignu list sög-
unnar, að segja óendanlega
mikið með fáum tiisvörum,
eða einni stuttri setningu, og
að hefja menn og viðburði upp
á efra svið. þar sem allt var í
senn dularfullt og ljóst, stór-
fenglegt og mannlegt, og göfg-
að krafti og yndisleik málsins.
Við skildum að listin var feg-
ursta afrek mannsins, að henn-
ar var mátturinn til að gefa
hlutunum æðra líf og ódauð-
legt gildi.
Eins og kennari spilar Beet-
hoven eða Chopin með nem-
anda sínum til þess að kenna
honum að spila, eins las Sig-
urður Eglu og Njálu með okk-
ur til að kenna okkur að lesa
— taka eftir, njóta, hugsa,
skilja. En hinsta takmark
kennslu hans lá þó ofar og ut-
ar. Handan við bækurnar lá
hið raunverulega líf, og fram
undan beið okkar starfið, og
okkar eigin óorðna æfi — það
var ekki nóg að gera okkur að
góðum lesendum, hitt hlaut að
verá aðalmarkið, að gera okk-
ur að góðum og nýtum mönn-
um. íslenskan og bókmenntirn-
ar voru í hönd Sigurðar Guð-
mundssonar eins og heilög ritn
ing í hönd prestsins, þangað
sækir hann guðspjall dagsins.
Hann var síhugsandi um mann
leg efni, og að eðlisfari sáð-
maður, hans mesta yndi að
gróðursetja í ungum hjörtum
hinar eilífu bestu nugsanir
mannsandans. sem eru upphaf
allrar visku og alls rarnaðar.
Af þessum hreina góða vilja
voru ræður hans sprottnar. þeg
ar hann kvaddi nemendur sína
á vorin á sal Akureyrarskóla.
Sigurður Guðmundsson elsk
aði sína námsgreín, en þó fyrst
og fremst sína nemendur, þessa
aðkomuhópa af vaxandi ungl-
ingum, sem lögðu leiðina út í
lífið í gegnum kennslustofu
hans, horfðu til hans sínum
spurulu augum, og bjuggust
við hjálp til að verða að mönn-
um. Og hann elskaði þá eins og
kennari á að elska nemendur
sína —- var forvitinn um hæfi-
leika þeirra, eggjaði krafta
þeirra, og gladdist með þeim,
yfir hverjum sigri. Ef einhver
heldur af því sem á undan er
sagt, að kennsla hans hafi ver-
jð löng eintöl eða prjedikanir,
þá er ekkert fjarri sanni. ■—
Kennslustundir hans voru sam
töl, galdur hans var einmitt sá,
að gera allan bekkinn eins lif-
andi og hann gat orðið. Og það
var eins og hann ætti alltaf von
á því, að einhver okkar segði
eitthvað gott — og þegar það
kom, hin greindarlega athuga-
semd, hið gáfulega svar, þá
rjeði hann sjer ekki fyrir fögn-
uði.
Hver okkar man ékki Sig-
urð Guðmundsson, þegar svo
bar undir, spretta úr sæti sínu
og þjóta aftur í bekk (eins og
aðrir kennarar gera í bræði)
— allur eitt gleðibros frá
hvirfli til ilja: „Má jeg þakka
yður fyrir orðið!“ Og sá, sem
fyrir viðurkenningunni varð
fann hönd hans á öxl sinni,
hlýja, órólega hönd, sem sló og
klappaði í senn. Eða þá ánægj-
an þegar hann Ijet lesa upp
góðan stíl. Þegar honum líkaði
eitthvað vel var lofið látið úti
af drengilegri rausn. — Góðan
stíl gerði hann að bókmennta-
legum viðburði í skólanum.
Maður var frægur það sem eft-
ir var vetrar.
Hann stansaði okkur á götu,
tók sjer göngutúr með okkur,
bauð okkur í kaffihús, bauð
okkur heim til sín, lánaði okk-
ur bækur, og var alltaf reiðu-
búinn að ræða þær spurningar,
sem við vorum að glíma við.
Hann var góður við okkur, á-
kaflega góður við okkur. Og
alltaf þegar maður hitti hann
síðar minntist hann á gamla
nemendur, frá ýmsum tímum,
eins og honum fyndist hann
eiga eitthvað í okkur öllum.
Kannske var engum manni á
landinu persónulega annt um
eins marga menn og Sigurði
Guðmundssyni.
Þegar við komum í fimmta
bekk var hann ekki lengur
kennari okkar, en við vildum
ekki vera án hans. Við báðum
hann að lesa með okkur úti í
bæ einhver skáldrit, og hann
valdi tvö af verkum Ibsens,
Kongsemnene og Brand. Jeg
hygg að það sje einsdæmi í
annálum skólans, að nemendur
hafi sjeð svo eftir kennara, að
þeir hafi beðið hann að lesa
með sjer utanskóla bækur, sem
ekki voru kenndar í skólanum,
og engin skylda að vita nein
deili á. Sigurður Guðmunds-
son vildi ekki taka við neinu
kennslugjaldi, en við þökkuð-
um honum með því að gefa
honum litla standmynd af
Kristi, „hinum góða hirði“. —
Hann skyldi þá hugsun, sem
rjeði þessu váli. Við fundum
að gjöfin gladdi hann.
★
Það er heiður Sigurðar Guð-
mundssonar, að hafa á þessari
öld, þegar þorrinn af hæfi-
leikamönnum keppir þangað
Framh. á bls. 12.
Alexam
Dana á sjötugsafnii
ALEXANDRINA ekkjudrottn- trausts og virðingar þjóðau
ing Dana á sjötugsafmæli í sinnar.
dag. Hún ein drottning gisti :
ísland, alla þá tíð, sem þjóðin
hafði konungsstjórn. Hún kom
hingað fjórum sinnum með
manni sínum, Kristjáni heitn- j
um X.
i
Alexandrina drottning á
fl
miklum vinsældum að fagna
meðal dönsku þjóðarinnar, að
verðleikum. Hún er gáfuð
kona og látlaus og alþýðleg í (
framgöngu. Hún var manni (
sínum hin styrkasta stoð á
þrengingarárum Dana, og þeg- |
ar hann og þjóð hans urðu að
þola margskonar þungt mót-
læti.
Er Alexandrina drottning
kom hingað til lands, kepptist
íslenska kvenþjóðin um, að
sýna henni hlýleik og virðing
með vingjöfum, og á annan
hátt. Voru þeir, sem höfðu per
sónuleg kynni af drottningu á
einu máli um, að slik vinátta
væri endurgoldin frá hennar
hlið. Hún gerði sjer far um, að
kynnast lands- og þjóðhögum.
Lagði m.a. stund á að læra ís-
lensku. En einmitt vegna þess,
mun henni og hafa verið ljóst,
að þó leiðir íslensku þjóðar-
innar og konungsvaldsins hlytu
að skilja, kom þar engin per-
sónuleg óvild til greina, gagn-
vart konunginum, manni henn-
ar. —
Ung kom hún til Danmerkur,
og tók ástfóstri við hina dönsku
þjóð. í 35 ár var hún Dana-
drottning og tók þátt í lífi þjóð-
arinnar, bæði í blíðu og stríðu.
Nú lifir þessi sjötuga kona
við yl góðrar endurminninga
og fær ánægjuna af því að sjá,
hvernig sonur hennar á kon-
ungsstól Dana og Ingiríður
drottning hans njóta sívaxandi
______________ 1
Dr. Sokarno fyrsti forssfi
bandaríkja Indonesíu <
JOGJAKARTA — Dr. Sokarno!
forseti Indónesíubandalagsiruj
var kosinn einróma fyrsti for-
seti þess í s.l. viku. Formlega
tekur hann þó ekki við embætt-
inu fyrr en þjóð hans vérðup,
viðurkennd jafningi Holland$
undir hollensku krúnunni, þann
27. des.
Dr. Sokarno hefur verið forr'
seti Indónesíulýðveldisins síð-
an 1945, en það hefir tekið tOl
hluta af Java og Súmatra, sera
eru helstu eyjar ríkjasambandsi
ins.
Það er ekki nema ár síðan dr,
Sokarno var fangi Hollendinga,
— Reuter.
Rangf númer ■
LEEDS — Fyrir skömmu flýðu
tvær f jórtán ára gamlar breek-
ar stúlkur úr uppeldissltóla I
York. Nú eru þær aftur komnap
á skólann, vegna þess að þser,
völdu rangt símanúmer.
Stúlkunum tókst að komasf
til Leeds og þar notuðu þær
almenningssíma til þess að
hringja á vinstúlku sína í næstu
borg.
Önnur þeirra lyfti heyrnarw
tólinu og valdi ,,0“ nokkrunx
sinnum, en það merki er notað.
þegar símanotandi vill kornast
í samband við miðstöð. Svo
vildi hinsvegar til, að stúlkan
valdi óviljandi „9“ þrisvar |
röð, en númerið „999“ er notað,
þegar mikið liggur á að ná J
lögreglu, slökkviliðið eða sjúkra
bifreið.
í þetta skipti kom lögreglaQ
á vettvang. — Reuter, j
i