Morgunblaðið - 24.12.1949, Blaðsíða 2

2
MORGU IV BLAÐIÐ
Laugardagur 24. des. 1949. 1
kristinn Ármannsson kennari segir frá —
HEIMSÓKN TIL
I
KRISTINN ÁRMANNSSON,
yfirkennari, er fyrir nokkru
«'3an kominn heim úr
ferðalagi um ýms Evrópulönd.
Fór hann utan í sumar til að
kynnast skólamálum og öðru
sem honum kemur að gagni við
kensluna. Fór hann m. a. til
Aþenuborgar og var þar nokk-
urn tíma. En hann er, sem kunn
ugt er, kennari í latínu við
Menntaskólann og kennir
grísku við Háskólann.
Það er svo tiltölulega sjald-
art, sem íslenskir mentamenn
•fceimsækja þá fornfrægu borg,
að jeg gekk á fund Kristins, og
bað hann að segja mjer frá
þessari heimsókn þangað suð-
ur eftir.
Sketnmtilegt ferðalag.
Hann komst m. a. að orði á
þessa leið:
Það var að sjálfsögðu mjög
skemtilegt fyrir mig, að koma
tii Aþenu, í fyrsta skifti á æv-
inni, sem jeg lít Grikkland, og
fæ tækifæri til að virða Aþenu
fyrir mjer. En því miður hafði
•jeg minni tíma til þess en jeg
hafði ætlað mjer. Því jeg veikt-
ist daginn eftir að jeg kom þang
að, og varð að liggja rúmfast-
ur í tvo daga. Jeg hafði ekki
íanávistarleyfi nema eina fimm
daga, þegar jeg kom. Fjekk það
að vísu ofurlítið framlengt.
Og mjer var ráðið frá, að
fara til þeirra staða, svo sem
•Delfi, sem jeg ætlaði að heim-
sækja. Því borgarastyrjöldir.
geisaði enn í landinu, þegar jeg
var þar, í öndverðum septem-
ber í haust. Var mjer sagt að
hvergi nærri væri ráðlegt fyrir
mig að leggja í neitt ferðalag
um þessar slóðir, sakir óeirð-
anna.
— Hvraða leið fórstu til Grikk
lands?
— Jeg var staddur í Róm,
og þaðan fór jeg í þessa Grikk-
landsferð. Jeg ætlaði að fara
þá leið, sem venja var til í forn
öld. frá Brindisi sjóleiðis. En
þaðan eru mjög strjálar farþega
ferðir (engar sjóferðir lengur)
til Grikklands. Svo jeg flaug
frá Róm. Það er ekki nema
þriggja stunda flug, og reynd-
ist að vera mjög skemtileg flug-
leið. Farið suður með vestur-
strönd ítalíu, flogið t.d. rjett
yfir Vesuv, og síðan beygt aust-
ur yfir Torontoflóann og tekið
strikið til Aþenu.
Lucas Giannutsos.
Síðustu tv7ö árin hefi jeg ver-
ið í brjefasambandi við menta-
•skólakennara einn í Aþenu,
Lucas Giannutsos að nafni. ■—
Hann hafði einhversstaðar kom
ist á snoðir um tilveru okkar
íslendinga, fengið einhverja
hugmynd um sögu okkar, og
bókmentir, og skrifaði mjer
síðan, til þess að fá hjá mjer
nánari vitneskju um land og
þjóð.
Áður en jeg lagði í þessa
G-rikklandsferð, hafði jeg skrif
Kristinn Ármannsson yfirkennari.
að honum og beðið hann að út-
vega mjer herbergi á gistihúsi.
Þegar hann svo kom á móti
mjer á flugstöðina, spurði jeg
hann um hótelið. Hann svaraði
því til, að heimili hans væri hó-
tel mitt á meðan jeg dveldi í
borginni.
Jeg hefi, í einu orði sagt,
aldrei mætt annari eins gest-
risni eins og hjá þessum gríska
starfsbróður mínum og fjöl-
skyldu hans.
Giannutsos hefir við mjög
þröng kjör að búa, eins og all-
ir grískir embættismenn á ^ess-
um tímum. íbúð hans er' ekki
nema 3 fremur smá herbergi.
Hann ljet mjer í tje skrifstofu
sína. Þar höfðu tvær frænd-
konur frúarinnar verið áður en
jeg kom á heimilið. Þær urðu
að sofa í svefnherbergi hjón-
anna þessa dagana, sem jeg var
þarna.
Þoidí ekki drykkjar-
vatnið.
Eftir að jeg hafði dvalið einn
dag þarna hjá þessu alúðlega
fólki, þá veiktist jeg. Var lækn
ir sóttur. Hann vissi strax skil
á sjúkdóminum. Sagði, að jeg
hefði drukkið ofan í mig of mik
ið af vatni Aþenuborgar. Heitt
var í veðri, og því hafði sókt á
mig þorsti. Hafði jeg því drukk
ið óspart vatnið sem var á borð
um, og þau hjón ekki hugsað
um að vara mig við því. „Við
þolum það sem erum því vanir,
sagði læknirinn. En aðkomu-
menn ekki, sem eru heilnæm-
ara vatni vanir“.
Gvenjulegir þurkar gengu í
Suður-Evrópu í sumar, svo af
þeim hlutust mikil vandræði,
bæði í Ítalíu og á Grikklandi.
Sagt var að t.d. í Aþenu hafði
ekki rignt þegar jeg var þar,
síðan í maí í vor. Á hverjum
degi, frá klukkan 9 á morgn-
ana, og til kl. 5 á daginn, var
borgin vita vatnslaus. En borg
arbúar tóku þeim óþægindum
sem af þessu leiddi, með hinu
mesta langlundargeði, eins og
öðru mótlæti, sem eigi yrði um-
flúið. ,
Forna málið og hið nýja.
— Hefir þú nokkurntíma
kynnst nýgrísku fyrri, spyr jeg
Kristin.
— Lítið. Hún reyndist mjer
nokkuð torskilin, eins og við
var að búast. Oft varð Giannut-
sos, vinur minn, að endurtaka
sömu setnipguna hvað eftir ann
að á grískunni, til þess að jeg
skildi hvað hann var að fara
með, af því framburður sá, sem
jeg hefi vanist á grísku, er svo
ólíkur framburðinum í hinu
lifandi máli. En þegar hann
skrifaði setninguna var þraut-
in leyst. Það er að sínu leyti
eins og þegar útlendingar, vís-
indamenn og aðrir, læra ís-
lensku eða fornmálið af bók-
um, og búa sjer til framburð,
kannske vísindalega rjettara, en
allólíkan hinu talaða máli okk-
ar.
En auk þess sem framburð-
urinn er annar, en sá, sem kend
ur er í fjarlægum skólum, þá
hefir málið breytst gríðarmik- -
ið, kominn fjöldi nýrra orða,
sem ekki eru til í fornmálinu,
T. d. vín er á forngrísku
„oinos“, en heitir á nútíma-
talmáli Grikkja ,,krassi“, en
mikið er af tökuorðum úr tyrk
nesku, ítölsku o. fl. málum.
En með orðabók og málfræði
tókst mjer að gera mig skiljan
legan hjá þessu vinafólki mínu,
einkum þegar jeg var búinn að
vera þarna í nokkra daga, og
var farinn að venjast dálítið
framburðinum. Frúin kunni
líka ofurlítið í ensku. Hún er
kennari eins og maður henn-
ar, kennir eðlisfræði, en hann
grísku. Læknirinn sem kom til
mín, gat talað þýsku reiprenn-
andi, að því er mjer var sagt.
En hann fjekkst trauðla til að
bregða því máli fyrir sig. Svo
mjög hataði hann Þjóðverja síð
an á styrjaldarárunum. — Auk
þess aðstoðuðu mig ýmsir starfs
bræður mínir, sem töluðu vel
ensku.
Aþenuborg.
Þegar jeg fór að hressast eftir
veikindin af vatnsdrykkjunni,
fór jeg að skoða borgina, og
var Giannutsos jafnan í fylgd
með mjer, eftir því sem hann
hafði tíma tií. Fyrsta daginn
sem jeg var að sjá mig um í
Aþenu, fórum við upp á hæð
ina „Philopoppon“, sem gnæfir
hátt yfir meginbyggð borgarinn
ar. Það vildi svo heppilega til,
að þetta var um sólsetur, svo
jeg fjekk að sjá hina öldnu
borg sveipaða dýrðlegu aftan-
skini.
Jeg skoðaði að sjálfsögðu
Akropolishæðina vandlega, og
allar þær fornminjar, sem þar
eru. Eitt. sinn er jeg var þar
staddur, hitti jeg skemmtiferða
menn frá Danmörku, sem kom-
ið höfðu sjóleiðis til borgarinn-
ar. Voru þeir í vandræðum með
að gera sig skiljanlega fyrir
grískum dáta, sem þar var að
taka myndir. Svo að fylgdar-
fólk mitt og jeg gerðust túlkar
fyrir þá, gagnvart hermannin-
um.
Aþenuborg er ósamkynja
borg/og mikill munur á bæj-
arhverfunum. Þar eru bæði ný-
tískuhverfi, þar sem ríkir sæmi
legur þrifnaður. Og aftur önn
ur þar sem aðkomumönnunS
getur blöskrað óþrifnaðurinn.
Götunöfn og annað minna
menn á löngu liðna tíma. En inn
anum það, sem að vissu leyti
heyrir fortíðinni til, koma svð
nýtísku götur með nútímanöfn-
um eins og aðalgötur, er bera
nöfn Churchills og Roosevelts,
Eftir 10 ára styrjöld.
Fátækt er mikil í borginni.
Það leynir sjer ekki. Þarf ekki
annað en líta á hversu almenn
ingur er þar illa til fara. Mikið
er af allskonar varningi í búð-
unum, sem boðinn er til sölu.
En kaupgeta virðist vera þaH
sáralítil. Þjóðin í sárum eftiu
tíu ára þrotlausa styrjöld.
Þegar jeg talaði við Grikki
um ástandið í landinu og hvað
á daga þeirra hefir drifið, varð
jeg mjög var við beiskju og
svartsýni. Sem eðlilegt er. Þeir
telja, að gríska þjóðin hafi orð
ið að líða hart nær óbærilegan
þjáningar
Meðan jeg var í ítalíu, las ieg
í blöðum þar, að búist væri við,
að uppreisnarherinn í Grikk-
landi myndi innan skamms gef
ast upp, svo hægt væri að koma
á langþráðum innanlandsfriði.
En þegar þetta barst í tal
við Grikki, var sem þeir gætu
ekki trúað því, að hörmungum'
ófriðárins myndi linna. -— Þafi
kom vonleysi þeirra í ljós. i
P
Barnaránin. ^
Þegar þeir töluðu um innaQ
landsstyrjöldina, fóru þeir hörð
ustu orðum um barnarán kom-
múnista. Talið er, að als hafl
verið rænt 37 þúsund börnum
frá grískum foreldrum og heim-
ilum. Ekkert beint samband
kvað vera fáanlegt við þessi'
börn, sem numin hafa verið &
brott. En sagt er, að þau sjeu
sett á uppeldisheimili kom-
múnista í Balkanlöndum, þai!
sem á að ala þau upp í kom-
múnistiskum anda. íf
Á
Afstaðan til Vestur-
veldanna. T
— Hvernig virtist þjer af-
staða almennings vera gagn-
vart Vestur-veldunum?
— Fólk var, sem eðlilegt er,
ákaflega þakklátt fyrir þ£
hjálp, sem Grikkir hafa fengið,
Frh. á bls. 3