Morgunblaðið - 07.02.1950, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. febrúar 1950.
ri’j’j
•íðustu klukkustundirnar um
N Patreksfirði, 3. febr.
KÐÐ íitla sjávarþorp okkar, sem
svo mikið hefur haft af þessu
í&cipi að segja, er þegar jeg rita
tóessar línur, ekki fyllilega búið
aið átta sig á, að þessir fimm
^eiku 'drengir, sem fórust, sjeu
Ikorfnir, menn sem við höfum
Bekt og starfað með árum sam-
*■“ hjer á togurum alla sína sjó-
4' innstíð og siglt öll stríðsárin,
«e r.a Halldór, og er talið lík-
Iþgt, að Jóhann Jónsson 2. vjel-
ík:
muni hafa siglt flestar
háseti, var skipverji á Fróða, er
hann varð fyrir árásinni á sín-
um tíma, og hefur auk þess lent
oftar í sjávarháska.
Jeg hefi átt samtal við
þrjá skipverja, háseta, mat-
fe rðírnar, og tekið sjer sjaldnast sveininn og þriðja vjelstjóra, og
kí af öllum ísl. sjómönnum í
Aríðinu.
! Flestir höfðu þeir horfst áð-
r augu við hætturnar á sjón-
«|rr.. Orðið m. a. fyrir loftárás á
Halamiðum. Einn þeirra 14 er
tpjórguðust, Jón Guðmundsson,
mun reyna að birta írásögn
þeirra eins greinilega og þeir
sögðu frá.
Fyrst er frásögn Kára Jó-
hannessonar, 3. vjelstjóra, 25
ára, en hún er í stuttu máli
þessi:
|ári Jóhannesson:
I Engum daif í hug að bælta væri á krðum
: „Jeg var nýkominn á ,,vakt“
|c 3.30 á sunnuda'gsmorgun í
yjelarúmi skipsins, er jeg veitti
1 athygli, að skipið hallaðist
óvenju mikið á bakborða. Þegar
jeá var að hugleiða hvort kol
n . ndu hafa færst til í „kola-
bbxuirv, þar sem hálfgerð
„grubba“ var, hringdi 1. stýri-
rrijður úr brúnni og spurði,
(hvort jeg vissi ástæðuna til
|)'i5sa. Hann hafði þá einnig
veitt því athygli. Jeg sagði hon-
um síðan, að rannsökuðu máli,
pð alt væri í lagi hjá okkur, og
fjekk skömmu síðar þær frjett-
ir ýr brúnni, að sent hefði ver-
ið ,,fram í“, og þá komið í ljós,
að heðri ,.Iúgar“ væri hálffull-
ur : af sjó. Vakti jeg þegar 1.
vjelstjóra, Jens V. Jensson, og
vor.u síðan. að stuttum tíma
liðnum, gerðar ráðstafanir til
þess að byrja að dæla sjó þess-
um út. Þurfti 1. vjelstjóri að
gera smá-lagfæringar í „fram-
lúgarv, svo hægt væri að dæla
frá vjeiarúminu, en eftir að það
yai gert virtist sem skipið
rjetti sig dálítið aftur, og datt
engurr. í hug, að nein hætta
væri, á ferðum. Skipverjar
m • . gir voru þá einnig við aust-
að. reyna að rjetta skipið
erm meir. Gekk svo tilkl. 5 síð-
degis, að haldið var í horfinu,
og vei það, en eftir það virtist
lekinn aukast. Þegar jeg kom
upp .úr vjeiarúminu um kl_ sex,
tii að fá mjer matarbita, jókst
tialli skipsins svo skyndilega,
að matur allur og leirtau runnu
af borðmu.
Var þá strax ákveðið að leysa
báta og fleka, en þar sem „bak-
t)orðs“-báturinn var þá svo ná-
lægt sjómáli, að ógerningur
reyndist að koma honum út,
Vegna þess að öldurnar skeltu
feonum jafnharðan upp aftur,
tókum við til þess ráðs, áð losa
stjörnborðsbátinn, þó ókleift
væri að koma honum á flot. —
Hmn var þá laus, ef skipið
sykki, sem nú var að verða full-
Ijöst. Myndi honum að öllum
tíicindum skjóta strax upp. Einn
ig leystum við björgunarflek-
a>: , óg hofðum hann til taks í
«a: a íilgángi.
S't íð í sjó upp að mitti
v,Eð. tækin - ,
Kári Jóhannesson
Jónsson, hafði staðið vörð í
klefa sínum, þar til hann var í
sjó upp að mitti, og senditækið
brann yfir. Þá braust hann upp
í efri brú, til þess að reyna að
tala þar í „vara-'stöð“, en tókst
ekki, þar sem alf fylti einnig
þar. Gat skipstjórinn, Gísli
Bjarnason, náð honum út á síð-
ustu stund.u, og komst Grímur
aftureftir til okkar við illan
leik. Gísli skipstjóri komst aft-
ur á móti ekki lengra en á aft-
ur-„gálga“. Þannig var það, er
skipið hallaðist svo, að sjórinn
íór að renna inn í reykháfinn.
Jeg fyrir mitt leyti sá þá fyrst,
að skipinu yrði ekki bjargað, en
gnnars var það mín fasta trú
fram að þessu, að það mundi
takast. Þar sem við sáum, að
ekki var annars úrkosta en að
treysta aðallega á bátinn, sett
umst við allflestir í hann, og
biðum þess rólegir, að skipið
sykki, sem nú var skamt að
bíða.
Flestir okkar eru syndir, og
sumir afbragðssundmenn, en
aðrir ósyndir. Æðruorð heyrðist
þá ekki frá einum einasta
manni. Við sjáum nú Bjarna
Ólafsson koma svo nálægt skut
„Varðar;‘, að jeg var kominn úr
jakkanum, og var að hugsa um
að synda yfir til hans, en þá sá
jeg að kjölurinn á „Verði“ var
að koma upp úr sjó, og taldi
vonlaust að kasta mjer það
langt, að að jeg næði út fyrir
hann. Nú tekur „Bjarni Ól3Ís-
spp“,spöggg,bpygjp frá skjpipu,
að stefnið á „Verði“ fer í kaf,
og togarinn stingst á endann.
F.vrstu á kjöl
Jeg held traustu taki í línu-
bút í skipsbátnum. Jeg er sæmi
lega syndur, og hugsaði mjer að
jeg væri að stinga mjer til
sunds, dróg djúpt andann, og á-
setti mjer að halda í spottann
svo lengi sem jeg taldi að bát-
urinn mundi ekki sogast í djúp-
ið með skipinu. Man jeg lítið
næstu augnablikin. Jeg fór á
bólakaf, slepti aldrei Íínunni,
en man að jeg var að því kom-
inn, er jeg fann að bátnum
skaut upp aftur. Jeg var fyrsti
maður, sem komst á kjöl hans,
og gat jeg því aðstoðað nokkra
skipsfjelaga mína, sem skaut nú
upp í kringum bátinn, að kom-
ast á kjöl. Jeg drakk ekki dropa
af sjó á meðan jeg var í kafi,
en langur fanst mjer tíminn, þó
aðeins hafði verið um sekúndur
að ræða sennilega.
• Flekann sá jeg reka skamt
frá, en enginn var þá kominn á
hann. Seinna frjetti jeg, a$
Sverrir matsveinn, Grímur loft-
skeytamaður og Haraldur Aðal
steinsson kyndari, sem allir
voru vel syndir, hefði tekist að
synda að honum í því voðri,
sem geysaði, og komið sjer þar
fyrir eins vel og tök voru á.
Við komumst að lokum 9 á
kjöl bátsins. Leið okkur eftir
vonum, því „Bjarni Ólafsson"
hafði dælt út olíu, þannig að
aldrei kom yfir okkur ólag, ut-
an einu sinni, en við sáum það
í tíma, og gátum skorðað okk-
ur sameiginlega svo vel, að við
vorum allir eftir á kjölnum,
þegar það hafði brotið yfir okk-
ur.
Frækileg björgun skipstjórans
Nú kom „Bjarni Ólafsson“
þjett að okkur, og á tveim bár-
um komumst við allir um borð
í hann, nema Guðmundur Hall-
dórsson háseti, frá Drangsnesi
við Steingrímsfjörð á Strönd-
um. Hann hafði þó náð í kast-
línu frá skipverjum á „Bjarna“,
en sá þá, þegar hann ætlaði að
reyna að komast um borð, Gísla
Bjarnason skipstjóra, stutt þar
frá í sjónum. Guðmundu’- er
syndur sem selur og hraustur
vel, og kastaði sjer óhikað til
sunds með línuna, í áttina til
Gísla. Tókst honum að bregða
henni um úlnlið Gísla, og draga
hann að bátnum aftur, en tókst
ekki að koma honum upp á
kjölinn.
Guðmundi var síðan náð um
borð. Þar sem jeg var minst
þjakaður, gat jeg aðstoðað skip-
verja á „Bjarna“, en Gísla
þurfti að draga á úlnliðnum yfir
kjöl björgunarbátsins. Þegar
hann var kominn yfir hann, og
milli hans og ,,Bjarna“, skall
báturinn á hann. Þar hlaut
hann þau meiðsl, sem hann ligg
ur vegna í Landsspítalanum“.
Einstæð björgun á hafi úti
„Jég hef síðan litlu við þetta
að bæta,“ segir Kári að lokum.
„En það má ekki gleymast það
þrekvirki, sem skipshöfnin á
„Bjarna Ólafssyni“ sýndi við
þetta tækifæri. Þar dáist jeg
mest að skipstjóranum. Jeg tel
það ekki ofsögum sagt, að þátt-
ur hans, og raunar allrar skips-
hafnar hans, eigi fáan sinn líka
í björgunarstarfi á hafi úti. Tel
jeg einnig að ljóskastari skips-
ins hafi verið þar stórt atriði,
samfara ró og afburða dugnaði
.skipstjórans."
Hjer lýkur frásögn Kára, en
hann á engin orð til að lýsa
þeim viðtökum og aðbúnaði, er
þeir hlutu þar um borð. Hann
biður mig að, skila hjartans
kveðjum frá sjer og skipsfje-
lögum sínum, til allra, sem þar
áttu hlut að máli.
ð í Verði
yrði bjargað. Rjett á eftir fe?
það svo aftur að hallast. Jeg
var þá að útbúa kvöldverðinn.
— Um sexleytið var matur kom
inn á borð, og tveir höfðu mat-
ast, en sá þriðji, Kári 3. vjelstj.,
var að setjast, þegar skipið hall
aðist svo snöggt að alt fór af
borðinu. Eftir það var sýnt, að
skipinu yrði ekki bjargað. —•
Björgunartæki voru gerð „klár“
og við settum á okkur belti.
Jeg settist fyrst upp í björg-
unarbátinn uppi á bátadekki,
en flutti mig þaðan, og settist á
„lunninguna" aftast á skipinu,
ásamt þeim Jens og Jóhanni
vjelstjórum, og einum kyndar-
anna. Þar biðum við svo rólega
þess. að skipið sykki, sem nþt
skeði von bráðar. Jeg var að
kasta af mjer skónum, þegar;
einhver kallaði uppi á báta-
palli: „Haldið ykkur fast í bát-
inn meðan hægt er. Skipið er
að sökkva.“ Jeg ætlaði að draga
djúpt að mjer andann, en varð
of seinn, og man svo ekkert
fyr en mjer skaut upp aftur, og
sá þá ár við hliðina á mjer.
Jeg hafði engan sjó drukkið.
Sverrir Ólafsson:
Haldið ykkur tasl í báiinn, heyrðlst kallað
Loftskeytamaðurinn, Grímur i og í sömu andránni skeður þs.ð,
Sverrir Ólafsson matsveinn,
22 ára, sem fór þessa ferð fyrir
aðal-matsveininn, segir svo frá:
„Jeg vaknaði kl. 5.30 á sunnu
dagsmorgni að vanda. Veitti jeg
þá engu sjerstöku athygli í þá
átt, að nokkuð væri að, nema
hvað jeg tók eftir smávegis
„slagsíðu“ bakborðsmegin, sem
jeg taldi að ætti rót sína að
rekja til þess, að brent hefði
verið minna af kolum úr þeirri
hlið skipsins. Jeg lagði mig svo
aftur kl. 7,30—9 f. h. En er
jeg kom upp, og ætlaði að fara
að sækja kjöt fram í f-rysti-
geymslu undir „hvalbak11, var
mjer sagt að all-mikill sjór væri
kominn í neðri „lúgar“.
Jeg hef svo yfirleitt lítið um
næstu klukkustundir a.ð segja.
Jeg útbjó hádegisverð, og um
Sverrir Ólafsson
til kl. 5, er mjer fanst pað
snöggvast rjettasí enn meir, en
rp^tarl^ytlú svitti$t,$kipið rjetta. þyngjast þó^pni leið ,að, fraip^n,,
sig verulega, og stóð svo framl og taldi jeg þá enn, að skipinu
Snöggklæddir
á björgunarflekanum
Árin var mjer engin hjájp,
Jeg sá bátinn á hvolfi, og all-
marga komna þar á kjöl, svo
og flekann, og kaus hann frek-
ar. Jeg synti að honum, og tókst
sæmilega að komast upp í hann,
Var þar þá enginn fyrir, en
rjett á eftir komu þeir svo synd
andi, Grímur loftskeytamaður
og Haraldur Aðalsteinsson,
kyndari. Aðstoðaði jeg þá við
að komast, unn á flokann. Okk-1
ur leið þar eftir öllum vonum,
en varð dálítið kalt, enda allir
þrír mjög snöggklæddir. Jeg í
eldhús-„gallanum“, Haraldur í
kyndarafötunum og Grímur
berfættur.
Hætt komnir
Fylgdumst við með, er mönn-
unum var bjargað af skipsbátn-
um. Við vorum altaf öruggir
um að okkur mundi líka verða
bjargað, en vorurn samt hætt
komnir eitt augnablik, þegar
við vorum við stefnið á „Bjarna
Ólafssyni“, og ekki annað sýni-
legt.en hann myndi setja okk-
ur í kaf. Ætluðum við þá að
kasta okkur til sunds, en hætt-
um við það. Þegar við hjeldum
að nú væri hann að keyra okk-
ur niður f jell hann niður í öldu-
dalinn sem við vorum í. Um
leið kastaði aldan okkur frá, og
skömmu síðar vorum við komn-
ir um borð. Höíðum við þá
verið um hálftima til þrjú kort-
er á flekanum, að jeg held, og
vorum tiltölulega lítið þjakað-
ir.
Jeg vil svo að lokum taka
undir orð Kára, um það þrek-
virki er skipstjóri og skips-
höfn á „Bjarna Ólafssvni11
sýndu, og bið þeim gæfu og
gengis.“
Hjer með lýkur frásögn
Sverris.
Frh. á bls. 5.
miiiuiiiiiiiiiMiuitnmiiiiiiiiiimnim imiiiiiiiimiuiia
LJÓSMYNDASTOFA
Ernu & F.iríhf
flr ( InRÖlfsapóteki.
ftýja SendibílasfoSin
Aðalstræti 16-Sími 1395. j
i