Morgunblaðið - 07.02.1950, Qupperneq 5

Þriðjudagur 7. febrúar 1950.
MORGUNBLAÐIÐ
o
Stórþingi'ð
var sett með sömu hátíðlegu
athöfninni og vandi er til þ.
18. jan. en viku áður hafði það
komið saman, kjörbrjefanefnd-
ir gert álit og ýmsar aðrar
iiefndir látið uppi tillögur sín-
ar. Það er eftirtektarverður sið-
ur, að láta þing „koma saman“
viku áður en það er „sett“, og
að*ýsmu leyti haganlegur. Þeg-
ar Stórþingið er sett hefir þeg-
ar verið skipað í nefndir, kosn-
ir forsetar og búið í haginn fyr-
ir þingstörfin. Forsetakosningar
ióru að þessu sinni á þá leið
að endurkosnir voru forsetarn-
ir frá síðasta þingi, G. Natvig
Petersen (Arb.parti), Stórþings
forseti, og Jonan Wiik (A) vara
íorseti. Óðalsþingsforseti var
kosinn Olav Oksvik (A), en
varaforseti C. J. Hambro
(hægri). Og Lagþingsforseti
varð Aldor Ingebrigtsen (A) en
varaforseti Jacob Lothe (form.
vinstrimanna í þinginu).
Hásætisræðan, sem konung-
ur flutti 18. janúar — þ. e.
stefnuskrá stjórnarinnar um
störf þingsins, var að ýmsu
'ieyti hógværari en ýmsir bjugg
ust við. í rauninni fór hún mjög
á sömu leið og nýjársræða Ger-
hardsens forsætisráðherra, sem
jeg sagði frá í síðasta brjefi, svo
sem um það, að dregið yrði úr
niðurgreiðslum hins opinbera o.
fl. Þa var boðað í ræðunni, að
rýmkað yrði um leyfi til þess
að reka togaraútveg í Noregi,
ennfremur að dregið yrði úr
opinberum framkvæmdum að
því er snerti atvinnufyrirtæki
og opinberar byggingar. Ríkis-
einkasala var boðuð á fóður-
foæti og lyfjavörum. En að öðru
Seyti snerist ræðan að mestu
um afstöðu ríkisins út á við,
og boðaði framhald á þeirri
stefnu, að hafa sem nánast sam
foand við vesturveldin, til trygg
ingar fjárhagslegu og sjálfstæð-
islegu öryggi þjóðarinnar. Líka
var tilkynnt, að íhugaðir mundu
verða möguleikar á því að ríkið
tæki að sjer og „þjóðnýtti" alla
foankastarfsemi, bruggunai hús
og námur. Og ákveðið var sagt,
að lög um að skattar yrðu tekn-
jr af tekjum líðandi árs en ekki
næstliðins mundu koma til fram
kvæmda í ársbyrjun 1952. Þó
rueð þeim bráðabirgðaákvæð-
tum, að skattgreiðendur burfi
ekki að greiða tveggja ára rkatt
0951 og 1952) að öllu leyti á
sama ráinu.
Hinn 23. jan. lagði Meisdals-
hagen fjármálaráðherra svo
fram fjárlagafrumvarpið. Það
SPARNAÐ í ÁR
— segjn Norðmenn
Noregsbf jef frá Skúla Skúlasyni
— Síðari hluti. -
66
ber með sjer 2562 milljón n. kr.
útgjöld og er það 78.7 miljón-
um minna en síðast og eiga þau
að berast uppi af áætluðum
tekjum. Þeim megin er gert ráð
fyrir hækkun skatta á hluta-
félögum og eignaskatti einstakl
inga, en honum þó litlum. Ráð-
herrann gat þess, að ef sömu
niðurgreiðslur ættu að haldast
sem verið hafa á nauðsvnjum
almennings, mundu þær nema
1050 milj. n. kr. á næsta fjár-
hagsári. Þær verða ekki áætl-
aðar nema 600 miljónir á næstu
fjárlögum, svo að búast má við
að innfluttar nauðsynjar hækki
í verði, vegna verðfellingar
krónunnar gagnvart dollar. Ráð
herran drap lítið á hver áhrif
þetta mundi hafa á vísitöluna,
sem til þessa hefir verið haldið
í skefjum með niðurgreiðslun-
um, en leiðin út úr vandanum
var frá hans sjónarmiði þessi
eina: „Meiri sparnað — Meiri
framleiðslu!" — „Sparsomhet
og resignasjon“ er yfirleitt slag-
orð, sem heyiist mjög í Noregi
um þessar mundir, og er það
engin furða; — Svíar nefna oft
sömu orðin líka, og hafa þeir
þó ekki þurft að endurskapa
11 miljard króna eyðilögð verð-
mæti frá stríðsárunum, eins og
Norðmenn.
*,l)et korr.mer nn pá silla".
Jeg vík nú sögunni frá stjórn
málum og Stórþingi, að þeim
atvinnuvegi Norðmanna, sem er
mest háður „Guði og lukkunni“,
þó að ekki sje hann jafn mikið
fjárhættuspil hjer í Noregi, sem
hann er á voru landi. Það er
síldveiðin. Þegar kemur fram í
miðjan janúar fer að komast
„lyfting" í útvegsmenn fyrir
sunnan og norðan Stað —
Máley, Álasundi, Flórey, Berg
án og víðar. Þá er farið að
senda síldarleitarskip á vett
vang, bæði með reknet og
snurpunót, búin radár og as-
disk og öðrum galdratækjum
nútímans, en í höfnunum bíða
hundruð veiðibúinna skipa á
meðan, albúin til að stefna á
miðin, ef gangan er komin. Þeir
voru óþolinmóðir þarna á vest
Um borð í Verði
Framhald af bls. Z
í
Torfi Jónsson:
Háseíi bjargar tveím fjelögum sínum.
urlandinu lengi vel, en svo kom
íiskifrjettin! Torfur fyrir norð-
an Stað voru svo þjettar að þær
sprengdu næturnar — veiðar-
færatjón fyrir 200.000 kr. á ein-
um sólarhring. Ekki að sakast
um það — svo mikið var víst
að síldin var komin. Og síðan
hefir aflinn verið svo fádæma
mikill að allar verksmiðjur
nyðra hafa fyllt þrærnar og
skipin verða að leita lengra
og lengra suður á bóginn, til
að fá að losa. Þessa fimm daga,
stm liðnir eru þegar þetta er
ritað, frá þvi að síldveiðin hófst,
hafa alls komið á land 1.8 xnilj
hektólítrar, og er verðmæti afi
ans (frá fyrstu hendi) um 24
milj. n. kr. Er þetta norskt síld-
veiðimet í byrjun vertíðar.
F/jótaruli verksmiðju
Fljótandi síldarbræðslustöð
skip sem heitir „Clupea", er að
fara á veiðar þessa dagana. Ei
þetta gamalt „landgönguskip"
úr stríðinu, en þar byggt upp i
Noregi og hefir kostað altilbúið
4% miljón n. kr. Skipið getur
tekið við 15.000 hl. af síld í
lestirnar, og unnið úr 4—5 þús.
hl. á sólarhring. Fylgja því 3
skip, sem geta tekið á móti
30.000 hl. af síld alls til geymslu
þegar mikið berst að. Gert er
ráð fyrir að skip þetta verði not
að í Norðursjó þegar göngur eru
þar, og jafnvel við Suður-Af-
ríku, en þar kváðu miklar síld-
argöngur vera á sumum tímum
árs,
Að lokum birti jeg svo viðtal
við Torfa Jónssðn, háseta, 22
ára. Hann segir svo frá:
„Jeg fór á ,,vakt“ klukkan
6.30 á sunnudagsmorguninn,
upp í brú, ásamt Ingvari Guð-
mundssyni 1. stýrim., og Olafi
Þórarinssyni háseta. — Ingvar
veitti því þá athygli, að skipið
hallaðist óvenjumikið á bak-
borða, og sendi okkur Olaf fram
í, til að athuga hvort alt væri
með feldu. Sáum við þá, að
neðri ,,lúgar“ og netalest, sem
var við hliðina á, voru hálffull
af sjó, og tilkyntum stýrimanni
Torfi Jónsson
það. Var skipstjóri þá þegar
vakinn, og sent boð aftur í.
Um 9 leytið voru allar „vakt-
jir“ komnar á kreik, «g byrjað
að ausa. Um 12 leytið virtist
okkur lekinn minka, og skipið
rjetta síg dálítið. Hjelst svo
fram á daginn, og taldi jeg að
unt yrði að bjarga skipinu. Um
_ éða eftir kl. 5 íór skipið að
Lofotfiskið er einmg byrjað , ._
& f hallast a ny. Jeg var þa við
og hefir byrjað vel. En siorinn , , a ~ _ . _
■ ■ „ „ . . kl. 6, eða rumlega það. var sjeð
bæði gefur og tekur. Atian. * fí- . , „. ,.
6 6 . _ ; að ekkj yrði unt að bjarga skip-
menn, flestir fjolskyldufeður
frá Finnmörku, fórust í ofviðri.j
fyrir síðustu helgi af tveimurj
bátum, 10 af öðrum og 8 á hin-
um.
Vetraríþróttin.
Núna á sunnudaginn var
háðu Norðmenn . meistaramót
sitt í skautaíþróttinni, og er það
sjerstaklega frásagnarvei’t í þvi
sambandi, að nýr maður — sem
að vísu hefur vakið nokkra at-
hygli áður — Hjalmar Ander-
Frh. á bls. 12.
en svo kom fiskifrjettin. — Torfur fyrir
ínu.
Við Ólafur Þói arinsson, sem
vorum þar tveir saman, vorúm
þeir síðustu, að við sjálfir álit-
um, sem fórum aftureftir skip-
inu. Sápm þá engan mann eft-
ir fram í. Við komum við á
brúarvængnum og fengum okk
ur lífbelti, og hjeldum síðan
upp á bátapall til hinna. Þá
kom í ljós, að Guðjón Ólafsson
2. stýrim. og Ólaf Kr. Jóhann-
esson háseta, vantaði í hópinn.
Hlutu þeir að hafa orðið eftir
fram í, þó við yrðum þeirra
ekki varir, en þá var skipið
tekið að hallast svo mjög, að
framhluti þess L’ar að mestu
í kafi.
„Jeg er ósyndur"
Jeg er ósyndur, stóð í björg-
unarbátnum og hjelt í línu í
bátnum, og beið þess sem verða
vildi ásamt hinum, sem bar
voru. Skyndilega tók skipið
iýfu, og stakst á kaf. Jeg hjelt
i endann, um leið og jeg fann
ið sjórinn tók mig. Jeg man
;kkert hvað skeði í kafi, jeg
drakk samt engan sjó, og er
mjer skaut upp, var jeg undir
bátnum, sem var á hvolfi. nema
höfuðið, sem var framundan
honum, og tókst mjer fljótlega
að komast upp á kjölinn, Marga.
aðra bar þar að í sömu ancl-:
ránni, en Kári 3. vjelstj. var
fyrstur okkar.
Á kjöl björgunarbátsins
Ólafur Þórarinsson, háseiLog.
Páll Pálsson, háseti, lentu alveg
undir bátnum, er honum skaut
upp, en gátu einhvern veginn,
„krafsað" sig út undan, honum,
og komst Páll strax á kjöl, en.
Ólafur, sem hafði efalaus drukk
ið mikinn sjó, virtist ekki vera
með fullri meðvitund og-rak frá
bátnum. Stakk þá Guðmundur
Halldórsson, háseti, sjer tilw
sunds og náði í Ólaf, og efíir
skamma stund kom hann raetP'
hann að bátnum, og voru„- þe.ir
aðstoðaðir á kjöl. Seinna bjarg-
aði Guðm. svo Gísla, eins og
Kári sagði frá, og stóð sig með
miklum ágætum allan íímann.
Síðan hef jeg litlu við að
bæta; jeg vísa til frásagnar
Kára eftir þetta, og tek undir
með honum, að hefoi ekki
„Bjarni Ólafsson" og hans
vaska skipshöfn, unnið þarna
slíkt þrekvirki, væri jeg ekki
til frásagnar nú. Jeg senai mín-
ar bestu kveðjur til þeirra. og
þakka prýðilegar móttökur, og
óska þeim allra heilla."
Þá er lokið frásögn Tcrfa
Jónssónar, háseta.
★
Jeg hef svo sjálfur litið við
írásögn þessara þriggja dá'ða-
arengja að bæta. Skömmu eítir
að öllum hafði verið bjargao aíf
bátnum og flekanum, svp og
Gísla Bjarnasyni skipstjóra,
fundu skipverjar á ..Bjarna“'
Jóhann Jónsson 2. vjeistj., og.
náðu honum, en hann var þá
örendur.
Snaraður í rúmsjó
Að lokum sást svo.Gnðmund-
ur Benediktsson, háseti, leka.
meðvitundarlaus að sjá, skanrfo
frá skipinu. Með snarr.æði tpkst.
skipverjum að bjarga, honprn á
þann hátt; að hann, var „snar-
aður“ með línu. Kom, hún um:
hálsinn á honum. Var hr.nn
þannig dreginn upp ý skip. —
Hann hrestist smárn saman. —•
Hann er þó enn í Reykjavík,
en kemur vestur með íyrstu,-
ferð.
Þeir 10 skipverjar, sem htim
komu með „Esju“ s.I. miðviku-
adg, eru allir hressir.
Patreksfirðingar þakka
Jeg vil svo að lokum biðja
Morgunblaðið að færa kveðjur
frá ástvinum allrar skipshafn-
arinnar á „Verði" til skipshnfn-
arinnar á „Bjarna Olafssym"
frá Akranesí, með ósk um, að
sú gæfa og gengi, sem fylgdi
þeim sunnudaginn 29. ian. s.l.,
megi áfram verða þeirn í'öru-
-nautur á ókomnum tímum.
Gunnar Proppé.
HÖRÐUR ÓLAFSSON hdL
Laugaveg 10. — Sími 80332.
Málflutningur — fa$teigna£fita