Morgunblaðið - 19.02.1950, Qupperneq 12

1
12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 19. febrúar 1950
r
A gúst Jó nsson
Winnipegosis, Man. Minningarorð
FRJETTIN um andlát þitt, gamli
nágranni, hefur kunngert mjer,
að þú hefur runnið æfiskeið þitt
til hinsta spors. Safnast til feðra
þinna og sitjir nú á bekk með
þeim, í splskinsblettinum mikla,
hinum megin hafsins.
Ágúst var fæddur að Hvann-
eyri í Borgarfjarðarsýslu 17. ág.
1870. Foreldrar hans voru þau
hjónin, .Tón Þórðarson og Guð-
björg Halldórsdóttir, þá bóndi að
Hvanneyri. Hann ólst upp hjá
foreldriim s.num til 12 ára ald-
urs. Fór þá að Hálsum í Skorra-
dal til Jónatans bónda Þorsteins-
soriar og var þar tvö ár. Þaðan
fór hann ao ",'ðstu-fossum í Anda
kíl, sihr.u, *ýslu, til Ara Jóns-
sonar og var þar vinnumaður
15 ár. Þaðan fór hann að Varma-
læk í sömu sveit til Jakobs bónda
Jónssonar. Þar var hann vinnu-
maSur 4 ár og vann bæði að sjó-
maHnsstöríum og landbúnaði, öll
þaU ár, sem hann var vinnu-
maður heima á Islandi.
Ágúst flutti til þessa lands árið
1903. Hánn ar eitt ár í Brandon,
Man. En fhrfist þaðan til bæjar-
þorpsins Winuepegosis hjer í fylk
inu, haustið 1904, og vann þann
vetur við fisHveiðar þar á vatn-
inu. 1905 vistaðist hann sem ráðs
maður að bUi Ólafar Jónsdóttur,
sem þar ojó í'íslensku byggðinni
á Red Deti Point, ekkja eftir
merkismaniiinn Aðaljón Guð-
mundsson frá Skoruvík á Langa-
nesi í Norður-Þingeyjarsýslu.
17. msrrr-ánaðar 1906 giftist
Ágúst áðurnefndri ekkju, Ólöfu,
sem þá hafði í búi sínu fjögur
hálfvaxin börn og gamla móður.
Þessu skylduliði konu sinnar
reyndist Ágúst mjög mannlega.
Börnin óiust upp undir hans um-
sjá til fúllor oins ára, eins og þau
væru hans skilgetin afkvæmi.
Þessi hjór, ðgúst og Ólöf, bjuggu
snotru búi vm nokkurra ára skeið
í áðurnefr.dri sveit, fyrst að iand-
námsjörðinni þar, Hóli. En flutt-
ust þaðan að öðru frumbýli, sem
hjet Lundur. Búnaðarannir
þeirra, á báöum þessum stöðum,
voru griparækt og fiskiveiði. Frá
Lundi fluitu þau til bæjarins
Winnepegosis. Keyptu þar spildu
af landi, i • istu þar góð húsa-
kynni og bjuggu þar til hinstu
stundar. Effir að þau settúst að
í bænum var atvinna hans dag-
launavinna og lítilsháttar fiski-
veiði, því griparæktina varð
haxm að afrækja. Stjúpbörn hans
voru þá flest að verða fullorðin
og vildu fnra að spila upp á sín-
ar eigin spýtur, hvað atvinnu
þeirra snerti, sem er í alla staði
sjálfsagt og eðlilegt. En við það
smáminnkaði um lið heimilisins
sjálfs, svo síðast urðu gömlu hjón
reyndust honum að öllu leyti
ein um heimilisstörf sin, eins og
oft vill verða þegar dregur að
vertíðarlokum starfs og aldurs.
Öll stjúpbörn Ágústar heitins
reyndust honum að öllu leyti
eins og hann væri faðir þeirra.
Þau verða talin hjer eftir aldurs-
röð: Guðjón Aðaljónsson, nefnir
sig Goodman. Giftur Elisabet
Björnsdóttir Crowford. Þau búa
vestur á Kyrrahafsströnd, Emelia
Laufey, nú ekkja eftir Albert
Stefánsson Stevenson, býr nú
með börnum sínum í Winnepegos
is. Á hennar heimili ljetust þau
gömlu hjónin, Ágúst og Ólöf.
Kári Vilbert, dáinn fyrir nokkr-
um árum, Þrúður Margrjet, kona
Sigurbjörns Pálssonar trjesmíða-
meistara hjer í borginni Winne-
peg.
Kristín Soffia, kona Gunnlaugs
Jóhannssonar Schaldemose. var
eitt af stjúpbörnum Ágústs heit-
ins, þá farin af heimili móður
sinnar, þegar Ágúst tók þar við
búforráðum.
Ágúst lifa tvö systkini hans í
þessu landi, Gunnar Jónsson og
Mrs. Guðbjörg Friðriksson, til
heimilis í borginni Vancouver.
Ágúst var að eðlisfari góður
búmaður, hann var röskur starfs-
maður, hvort sem hann vann að
sínum eigin heimilisverkum eða
hjá öðrum. Hann var sjerlega
hirðusamur og umgengisgóður á
heimili sínu. Gestrisin voru þau
hjón bæði að íslenskum hefðar-
sið. Kona hans dó fyrir þremur
árum, hátt á áttræðisaldri. Þau
eignuðust ekki börn. Um nokkur
ár var hann fulltrúi íslenska lút-
erska safnaðarins í Winnepegos-
is. —
Ágúst minn: Þú varst fæddur
og fermdúr undir lúterskum trú-
arskoðunum, unnir þeim* og dóst
undir þeirra merkjum. Verði
þjer langdvölin í safni feðra
þinna heilög.
Ágúst var jarðsungin 2. desem-
ber af enskum presti Rev. David-
son.
Finnbogi Hjálmarsson.
Kemur kosningabaráff-
unni ekki við
LONDON, 18. febr. — Fjár-
málaráðherra Breta, Stafford
Cripps, talaði á stjórnmála-
fundi í dag_ Sagði ráðherrann,
að hættulegt og óæskilegt
væri að reyna að draga eins
alvarlegt mál og kjarnorku- og
vetnissprengjuna inn í kosn-
ingabaráttuna. — Reuter.
— Reykjavíkurhrjef
! MÁLFLUTNINGS-
SKRIFSTOFA
Einar B. GuSmundsson,
GuSlaugur Þorláksson,
Austurstræti 7.
Símar: 3202, 2002
Skrifstofutimi
kl. 10—12 og 1—5.
WMflllltllllllllliaillllllMlltfltlMitlMtMiallMllilttin
BEST A& AUGLTSA
t MORGUmi AÐim
— Anganfýr Hróbjarfss.
Frh. af bls. 10..
brotnu — og þó alls ekki vnnóa-
lausu — st'irf í kyrþey, ljet ekki al-
menningsmál til sin taka og var jafn-
an fáorður i öllum viðræðum. En
svo getur slikum manni verið háttað,
að hvarf hans skilji eftir mikið tóm
í hugum allra þeirra, er nokkur náin
kynni höfðu af honum.
Þannig er þessu farið við fráfall
Angantýs Hróbjartssonar. Hann var
alla æfi fálalaður einstæðingur,—mg
stafaði þó ekki einstæðingsskapuririn
af því, að menn forðuðust hann, held-
f ur virtist hann kunna þessu best. —
Hann var ávalt hlýr og viðræðu-
góður, er á hann var yrt, og ætið
greiðvikinn ef til hans var leitað um
eitt og annað. Svo var hann barnr
góður að öll böm hændust að honum
ög söm var nærgætni hans og góð-
semi við aldrað fólk, og yfir höfuð
alla þá, sem af einhverjum ástæðum
voru minnimáttar. __
Atvinna hans var einkum ýmis-
konar veiðiskapur, sem hann stundaði
ýmist einn eða við annan mann. Ár
og síð var hann starfandi að ein-
hverju, hiroumaður og reglumaður
um allt, barst í engu á, en kom á
'allan hátt sómasamlega fram. Ekk-
ert ljet hann fara til ónýtis sem hann
hafði handa á milli, og öllunr-tíma
sínum virti't hann verja einhverjum
til gagnseoidar.
Aldrei hefur það verið kennt, að
við mundutii að náttmáLum verðá Um
það spurðir, hvern klæðnað við bér-
um, en vi5 hinu hefur okkur verið
sagt að vera viðbúnir, að svara þeirri
spurningu og sanna, hvort við rækt-
um skyldu okkar af trúmennsku' og
hvað við ur.iium neiminum til þarfa.
Þá ætla jeg að okkur muni ýmsum
verða torfu.’.din svörin, en það er ör-
ugg sannfæring min, að sá, sem vann
dagsverk sitt af sömu trúmennsku og
Angantýr Ilróbjartsson gerði, hann
muni ekki purfa að kvíða þessu loka-
prófi. Og hvert að sje dagkaup hins
trúa þjóns, það hefur okkur verið sagt
í meir en nítján aldir.
1 rjettan aldarfjórðung vorum við
Angantýr næstu nágrannar. Sjaldan
skiftumst við á nema fáum orðum í
senn. En rnemma varð mjer hlýtt
til hans, og jeg sakna hans nú. Þessi
orð mín ætla jeg líka að allir grann-
ar hans geri að sínum, og allir munu
þeir votta, að jeg hafi hjer ekkert orð
ofmælt hinum látna úi heiðurs.
Angantýr Hróbjartsson var fæddur
ó Hæðarenda í Grimsnesi 15. október
1882 og andaðist í Landakotsspitala
13 þ. m., eftir stutta en þunga legu.
Vinir hans kveðja hann á morgun
síðustu kve&ju.
Sn. J.
Framh. af bls. 9.
Allir lúti þeir
herraþjóð sinni
Á UNDANFÖRNUM öldum
hafa smáþjóðir í nábýli við
Rússa, háð þrotlausa baráttu
fyrir frelsi sínu. Kúgun keis-
arastjórnarinnar * var, sem
kunnugt er, skefjalaus og misk-
unnarlaus.
Nú máttu þessar þjóðir ekki
minnast einu orði á frelsisbar-
áttu sina. Umrita varð bæði
sögu Rússlands, sem og sögu
hinna undirokuðu nágranna-
þjóða.
Krafan frá Moskva var sú,
að Rússland skyldi vera hið
eina sanna föðurland allra sann
trúaðra kommúnista. Og þess-
vegna verður rússneskan að
vera aðaltungan, hið eina við-
kenda mál yfirvaldanna í öll-
um nágrannaríkjum Rússlands,
svo langt sem Sovjetveldið nær.
Þegar gefnar eru út tilkynning-
ar frá stjórnarvöldunum, til
annara þjóða en Rússa, þá eru
tilkynningarnar á landsins eig-
in máli, við hliðina á samhljóða
rússneskum texta. En rússnesk-
an er skyldunámsgrein í öilum
skólum leppríkjanna.
Stefnan er greinileg. Rússar
eiga að vera herraþjóð heims-
ins, rússneskan alheimsmál. Og
samtímis verða þær aðfarir
skiljanlegar hjá yfirvöldunum
í Kreml, þegar þau einhæfa list
ir, bókmentir og vísindi og
steypa alt í hinu kommúnist
iska móti. Svo ekkert annað
fær að komast að en það, sem
yfirvöldin merkja með sínum
viðurkenningarstimpli, eins og
þegar sauðakjöt er stimplað
með bláu, svo það verði gjald-
geng matvara.
En með degi hverjum fjölg-
ar þeim fraegum uppfinninga
mönnum, rússneskum, sem eiga
að hafa „bjargað heiminum“ á
undanförnum árum, ef þeir
hefðu látið svo lítið að segja frá
hinum stórmerku uppgötvun
um sínum. En enginn hefir um
þessa laumuspekinga heyrt fyrr
en Moskvastjórnin dregur þá
einn og einn fram úr pússi sínu
og auglýsir þá og vísindalegar
uppgötvanir þeirra.
Hví svo þögull
Sverrir Kristjánsson?
í LEPPRÍKJUNUM tína þeir
tölunni jafnt og þjett, sem
nokkra foringjahæfileika hafa.
Ij
MíAíÍ'Óí!
isiaiiifiiiuumiuisHsiaiiiiiiiMMiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiBiim
Eftir Ed Dodd I
■nuuuiiiiiiiuiHiiiiiiHiiiiiuiMMunauÍÍ
3C.JC THOUGMT,
YOU WE \ REALLV?
SOM7'NME <f WHO?
ELSc
Jeg hjeit að það væri önn Sirrí, sem sæti frammi á bakk-
ur stúlka.
— Jæia, hver hjelduð þjer,
að það væri?
— Bjósí við, að það væri
anum. Það er orðið svo langt
síðan jeg hef sjeð hana.
— Nú skil jeg, þú hlýtur að
vera þessi Markús veiðimaður .
sem Sirrí er altaf að tala um.
Það var einkennilegt, að jeg
hjelt, að þessi Markús, sem hún
Sirri er altaf að tala um væri
durgslegur og leiðinlegur skakk
lappi.
— En nú finnst mjer þú hafa
komið mjer skemmtilega á ó-
vart.
— Jeg heiti Tona Calhoun.
Sporhundar Moskvavaldsins
draga þá einn og einn út af
heimilum sínum og eru þeir
látnir hverfa fyrir ætternis-
stapa, svo .þeir verði ekki til
trafala fyrir erindrekum hinn-
trafala fyrir erindreka hinnar
nýju „herraþjóðar“.
Það sem er að gerast í lepp-
ríkjunum, verður að vera að-
vörun öllum lýðfrjálsum þjóð-
um, öllum frjálshuga mönnum.
Sú kúgun, sem þar á sjer stað,
getur komið yfir hvaða þjóð
sem er, ef ekki tekst, með sam-
tökum frelsisvina, að stemma
stigu fyrir heimsvaldaáform-
um Sovjetherranna.
En það alvarlegasta í bessu
efni er, að í hverju einasta lýð-
ræðislandi, er Fimta herdeild,
fleiri eða færri menn, hrein-
ræktaðir svikarar, reiðubúnir,
hvenær sem kallið kemui, til
að ráðast að sinni eigin þjóð,
úr skúmaskotum og vmna
henni og sjálfstæði hennar alt
það ógagn, alla þá bölvun, sem
þeir með nokkru móti geta.
Þeim mun fámennari sem'
þjóðirnar eru, þeim mun hættu-
legra er, að þær skuli ala slíka
snáka við brjóst sjer.
Það væri tími til þess kom-
inn, að spyrja Sverri Kristjáns-
on sagnfræðing hvort hann óski
eftir því, að íslenska þjóðin
væri komin í sömu aðstöðu, og
Tjekkóslóvakar eru nú, eða t.
d. baltnesku þjóðirnar. Hann
færi rök fyrir máli sínu, hvern-
ig sem svarið yrði. — Þorir
hann að svara afdráttarlaust, þá
láti hann sjá.
— Meðal annara orða
Frh. af bls. 8.
ir á fjöldanámskeiðum. Þegar
þeir svo hafa fengið töluverða
stjórnmálalega fræðslu í vega-
nesti, hafa þeir verið skipaðir
í stöður, jafnvel orðið skóla-
stjórar við gagnfræða- og
menntaskóla.
Á svipaðan hátt hafa „alþýðu
dómarar", sem aðallega eru
sanntrúaðir kommúnistar, ver-
ið skipaðir í margar stöður,
sem hingað til hefir verið talið,
að háskólalærðir lögfræðingar
einir skyldu skipa.
— Minningarorð
Frh. af bls. 10.
mjer, og mjer finnst að enginn
hefði þurft að segja mjer, að
hann hafi ekkert tækifæri látið
eigin þjóð um okkur, bæði í ræðd
og riti. Og það ætla jeg, að hver
sá íslendingur, sem kynntist
honum, muni ávallt minnast
hans með þeirri hlýju, sem
sprettur upp í hjartanu. Það á
við að hans sje nú að nokkru
getið hjer á landi, þegar æfi
hans er öll, og það er sömuleiðis
viðeigandi að við minnumst þá
einnig hans langhrjáðu og sár-
hrjáðu þjóðar, biðjandi þess, að
hennar ósegjanlegu raunum
megi sem íyrst Ijetta.
Hann bar djúpa og auðmjúka
lotningu fyrir guðdóminum, upp
sprettu og endimarki tilverunn-
ar, og því á það að endingu við,
að síðasta kveðja íslensks vinar
til hans sjeu orð skáldsins:
Ó, flýt þjer, fagri andi,
með fegins-hug og þor,
og legðu þar að landi,
sem ljómar eilíft vor.
Sn. J.