Morgunblaðið - 12.04.1950, Blaðsíða 2

.Miðvikixdagur 12. jagríl ,1930
’MTf ’ ,>

I Sskmarkaðurinn þreng-
íist í Þýskalandi af eðli-
iegum ástæðum
— segir Xjartan Tbors framkvæmdastjóri
FYRSTU viðskiptasamningar,
sem við íslendingar höfum gert
V;ð hið nýja Þýslraland, voru
gerðir í fyrra mánuði, eins og
ýegar hefur verið getið um í
tilöðum.
: Formaður íslensku nefndar-
janar, sem annaðist þá samn-
ingá, var Kjartan Thors, fram-
kvæmdastjóri. Hann kom heim
jjett fyrir páskana, hafði í
rnillitíðinni verið í London, við
|:amningagerð þar.
. Morgunblaðið hefur átt tal
ýið hann og spurt hann um
í;amningagerðina i Þýskalandi
ýg hvernig horfur væri á fram-
t'ðarviðskiptum við Þjóðverja.
pF’ullar matarbúðir.
Hann skýrði m.a. frá á þessa
'ieið:
Aðaláhugamál okkar var
ý itaskuld. að geta selt Þjóðverj
Vm ísfisk úr togurunum okkar.
En enda þótt Þjóðverjar hafi
jjriú færri togara, en þeir höfðu
'fyrir styrjöldina, líta þeir svo
á, að þeir geti sjeð sjer sjálfir
■fvíir þeim fiski, sem þeir þurfa.
iteir eru alltaf a§. bæta við sig
; nipum. Fyrst í stað eftir styrj-
úidina máttu þeir ekki byggja
stærri skip en 400 smálesta. En
rú mega þeir byggja 600 smá-
i esta skip, eða álíka stór og ný-
' í.köpunartogararnir okkar eru,
þeir. sem eru af minni gerð-
jnni.
Það var því ekki að undra,
' þött þeir fengjust ekki til að
kajupa það fiskmagn af okkur,
sem við gerðum okkur djarfast
, ár vonir um.
Þess er líka að gæta, að vest-
ur-þýska þjóðin er allmiklu
iólksfærri, en Þjóðverjar voru
íyrir stríð, þegar öll þjóðin laut
einni stjórn. í Vestur-Þýska-
I-andi eru ekki nema um 50
milljónir manna, en þýska þjóð
án var fyrir striðið um 80 millj.
-T>ar við bætist svo, að nú voru
ailar búðir í Vestur-Þýskalándi
fullar af matvælum, allar teg-
undir af kjöti þar. Til skamms
tíma var kjöt þar mjög sjald-
gæf x'ara. Svo eðlilegt er að
menn freistist til þess, að veita
sjer þetta nýnæmi, eftir því sem
efni leyfa og hverfi, þá frá fisk-
áti í bili.
Dreifingu fiskmetis um land-
jð er líka enn talsvert ábóta-
vant. svo mikið vantar á, að
jfiskurinn sje alltaf góð vara.
fcegar dregur frá innflutnings-
höfnunum.
fíamrúngurinn
<endurskoðaður í haust.
Er til Þýskalands kom urð-
’urr. við þess fljótt varir, að við
xnikla ei-fiðleika var að etja,
•snda þótt þeir menn, sem við
áttum í samningum við, sýndu
•okkur góðvild, og hefðu fullan
Vkilning á vandkvæðum okkar.
Að þessu sinni tókst okkur ekki
j að fá þá til þess að binda sig við
meiri kaup á fiski og síld en
fyrir sem svarar 2% milljón
dollara. En svo er ákveðið í
samningnum, að sýni það sig,
að þeir geti keypt eitthvað
meira, þá verður samningurinn
endurskoðaður í september eða
í byrjun október. En tímabilið,
sem heimilt er að selja ísfisk til
Þýskalands, er frá l. ágúst til
15. nóvember. Á því tímabili er
það venjan, að meirihluti
þýskra togara sje við síldveið-
aj' í Norðursjó.
1 Fraukfurt.
í ísl. samninganefndinni voru
með þjer?
Davíð Ólafsson, Halldór
Kjartansson, Erlendur Þor-
steinsson, Óafur Jónsson, og
Helgi Þorsteinsson. Vilhjálmur
Finsen, sendiherra, var okkur
til aðstoðar. Við fórum fyrst til
Hamborgar, en þar hefur Vil-
hjálmur Finsen aðsetur, sem
kunnugt er. Þar vorum yið í
þi'já daga. Hafði Vilhjálmur boð
inni fyrir okkur og bauð þang-
að ýmsum áhrifamönnum í fisk
veiðum og fiskverslun Þjóð-
verja. Síðan hjeldum við til
Frankfurt. Þar hefur þýska
stjórnin haft aðsetur. En nú er
smátt og smátt verið að flytja
stjórnarskrifstofurnar til Bonn,
síðan sú borg var valinn s.em
höfuðborg Vestur-Þýskalands.
Formaður þýsku nefndarinn-
ar var fríherra von Lupin. —
Hann hefur áður annast við-
skiptasamninga fyrir Þjóðverja
við aðrar Norðurlandaþjóðir.
Aðstoðarmaður hans við samn-
ingagerðina, hr. Bögeholz, var
á sínum tíma skólabróðir Rein-
hardts Prinz, sem dvaldi hjer á
;íslandi um skeið, og lærði ís-
lensku til fullnustu. Prinz týnd-
ist í styrjöldinni, og veit eng-
inn hvort hann er lífs eða lið-
■inn. En verið getur að hann sje
meðal þeirra stríðsfanga, sem
enn er haldið austan Járntjalds.
Það vakti sjerstaka eftirtekt
okkar samningamannanna, hve
margir Þjóðverjar, sem við hitt-
;um vissu mikið um ísland, bæði
að fornu og nýju. Og margir
‘höfðu orð á því, að þeim ljeki
hugur á, að geta komið hingað
■í heimsókn.
Almenningur bjartsýnni
en áður.
Hvernig er útlitið yfirleitt
með afkomu þjóðarinnar í Vest
ur-Þýskalandi?
Maður verður þess glögglega
var, að amenningur er vongóð-
ur um framtíðina, er farinn að
trúa því, að endurreisnin geti
tekist vel. Viðreisn iðnaðarins
er komin vel á veg. Verkalaun
eru að vísu lág. En fólkið er
ekki góðu vant og gerir sig á-
nægt með vinnulaunin, er það
fær atvinnuna, af því að það
þekkir það sem verra er.
Atvinnuleysi er talsvert, og
stafar m.a. af því að mjer skild-
jst, hve mikið er af flóttafólki,
sem flúið hefur heimili sín í
Austur-Þýskalandi, og hefur að
engu að hverfa, þegar það kem-
■ur í vesturhluta landsins.
Skömmtunar-
miðarnir
Afhugasemd f járhagsráðs
i
UT AF því mikla umtali, sem
orðið hefir í blöðum og útvarpi í
og einnig í brjefum um fram- j
lengingu á gildi skömmtunar- 1
seðla fyrir vefnaðarvörum og
sokkum, vill fjárhagsráð taka
fram þetta:
1. Það er missögn að fjár-
hagsráð hafi síðast í mars fellt
úr gildi áðurnefnda seðla. Um
þá var ákveðið á sinum tíma í
febrúarmánuði, þegar ákvarð-
anir voru teknar um skammt- t
anir yfirleitt. Var þá ákveðið
að áðurn.efndir seðla.r gilltu
ekki nema til 1. apríl.
2. Blaðafregnum um þetta
mál má ekki blanda saman við
tilkynningar frá fjárhagsráði.
, Tilkynningai' þess eru jafnan
undirritaðar af því sjálfu.
Skömmtunai'stjóri. sem blöðin
báru fyrir fregninni, *hefir að I
sjálfsögðu sagt blaðamönnum
eins og var, að sk.ömmtunar-
miðar þessir giltu til 1. apríl
aðeins, eins og rjett var þar til
önnur ákvörðun var tekin.
j 3, Hin miklu kaup á vefnað-
arvörum, sem sögð eru hafa
verið síðustu daga marsmán-
aðar, voru ekki óeðiileg, bæði af
því að menn vissu ekki ann-
að en seðlarnir mistu þá gildi
sitt, og sakir þess, að öllum er
kunnugt, að verðhækkun er fyr
’ -ir dyrum. Mátti sjá það á bið-
röðum, bæði fyrir og eftir 1.
apríl, að þessi væntanlega
I verðhækkun olli eðlilegri örf-
, un á innkaupum.
í 4. I fyrra skipaði xúkis- j
stjórnin 4 konur í nefnd til
þess að hafa samstarf við fjár-
hagsráð í skömmtunarmálum.
Var það samstarf mjög gott og
gagnlegt þó að einhver skoðana
-munur hafi komið fram eins
og jafnan verður. þar sem
margir vinna saman. Þessar
ágætu samstarfskonur fjárhags
-ráðs fóru fram á það síðast
í mars, að fjái'hagsráð fi'am-
lengdi gildi þeirra vefnaðar-
vörumiða og skómiða, er vera
kynnu í vörslu fólks eftir 1.
apríl. Og þó að það væri ekki
alveg ágreiningslaust, þótti
fjárhagsráði í'jett að verða við
þessari ósk. þar sem vitað var
að skortur hafði verið á vefn-
aðarvöru og því erfitt að fá út
á skönxmtunarmiðana. Vissi
fjárhagsráð ekki betur en að
það væri með’ þessu að koma
móts við almenna ósk, þó að nú
sýnist allt annað vera upp á
teningnum.
Reykjavík, 11. apríl 1950.
Fjárhagsráð.
fólk llýr læknis
leysið i sveitum
Rödd úr Rangárþingi
OFT þykir þcð ekki miklum
tíðindum sæta, þó hinar og þess
-ar jarðir sjeu auglýstar ,,til
kaups og ábúðar í næstu far-
dögum“, eins og komist er að
orði. En allt af liggja til þess
einhverjar ástæður þegar,
menn taka sig upp af jörðum
sínum.
Sumar jarðirnar eru þannig
í sveit settar, að engin skyn-
sarnleg rök mæla með búrekstri
þar. Aðrar hafa af ýmsum á-
stæðum dregist aftur úr, minna
verið gert þar að umbótum en
skyldi. Og svo eru alltaf ein-
hverjir bændur, sem vilja
breyta til, og freista gæfunnar
á öðrum atvinnusviðum.
Menn þurfa nærtæka
læknishjálp
En svo er annað, sem sjald-
an er um talað. Fólk, sem búið
hefir í sveitunum, kannske um
langan aldur, hefir beðið tjón
á heilsu sinni, og verður þess
vegna að hætta búskap, og
flytja þangað. sem læknishjálp-
in er nærtækai'i og lífsbaráttan
að því leyti auðveldari.
Þeir láta tnálið ekki
til sín taka
Þó að læknarnir sjeu fjórir í
Árnessíslu, fer því fjarri, að jeg
telji þá þar vera of marga. Ár-
nesingar hafa komið þessum
málum í gott hoi'f hjá sjcr, svo
að sómi er að. En ástandið
hjerna megin Þjórsár tel jeg
vera, sem sagt, gjörsamlega ó-
viðunandi.
Jeg hefi, satt að segja, verið
að búast við, að sýslunefnd
okkar Rangæinga Ijeti þetta
mál til sín taka. Ekki hefir orð-
ið úr því enn. Þingmenn- okk-
ar hafa heldur ekkert minnst
á þetta mál, og ætti þó öðrum
þeirra að vera það sjerstaklega
kunnugt, þar sem hann hefir
þetta eina læknisembætti á
hendi hjer í sýslu. Hann ættí
að þekkja það, ekki síður en
hjeraðsbúar almennt, að þetta
er of stórt læknishjerað og of-
verk fyrir einn lækni, að gegna
því svo að vel sje. þrátt fyrir
sæmilegar samgöngur innan-
hjeraðs. Og ekki fæ jeg skilið,
að úr því við þurfum sex
presta, til að gæta að okkar-
Jeg hygg, að betta síðast- andlegu heilsu, þó það sje f jari'S
talda sje oft undirrótin til þess, mjer, að gera lítið úr starfí
að menn flytja úr sveitunum, þeirra, að við getum komist af
því miður, og um þetta ætla með einn lækni, til að gæta
jeg að fara nokkrum orðum.
Á það hefir verið oft bent á
undanförnum árum, að of fáir
læknar sjeu í sveitum landsins.
En umtalið eitt í þessum efn-
um ræður enga bót á mein-
Þrætueplið Trieste
| Pióm. — Nýlega hafa ítalir
skorað á Júgóslava að taka upp
viðræður um Trieste-málið og
önnur hagsmunamál þessara
tveggja ríkja. Áskoruninni var
tekið kuldalega í Júgóslavíu.
j Kairo. 11. apríl. — Fundi Ar-
1 abaráðsins um væntanlega stað-
festingu griðasáttmála milli ríkj-
anna hefur verið frestað, en ann-
. ars átti hann að hefjast í dag. —
i Mun fundurinn haldinn á fimmtu
.dag.,— , ......
líkamlegu heilsunnar.
Það þarf að skipta hjeraðinU
í tvö læknisunidærrii, með sxn-
um fastráðna lækninum i
hverju. Sennilega yrði þá hvor-
ugur þeirra búsettur í þeim
semdunum. Fólkið þarf að una læknisbústað, sem nú er, held-
hag sínum í sveitunum og vera Ur myndi annar verða austai*
þar kyrrt. Fólkinxx þai'f að
fjölga þar, í stað þess, að víðast
hvar fer því fækkandi. Þess-
og hinn vestar í sýslunni.
Fyrir þá, sem fjarst búa
læknissetrinu, eru læknisvitj-
vegna er það þjóðarnauðsyn, að anir nú orðnar svo dýrar að
ráða bót á læknaskortinum
sveitum landsins.
Einn læknir í sýslunni
Jeg ætla þó í þessari grein
i óviðunandi er. Fram að síðustu
áramótum átti læknirinn ok.k-
ar jeppabifreið og ók í henni
í læknisferðum sínum. En nú
er hún horfin úr umferð hvacS
minni, aðeins að tala um mitt sem Því veldur. Bíleigandi einn
heimahjerað, Rangárvallasýslu, > fær atvrnnu af þvi að aka lækn-
þar, er jeg kunnugastur. En
vafalaust er ástandið engu betra
í sumum öðrum hjei'uðum lands
-ins.
Eins og kunnugir þekkja, er
Rangárvallasvsla stór að flatar-
máli, þó íbúar hennar sjeu ekki
að sama skapi margir. Fólki
hefir fækkað hjer mjög í seinni
tíð. En samtímis hefir því f jölg-
að í nágrannasýslu okkar, Ár-
nessýslu. Þar er skipan lækna-
málanna líka í góðu lagi, en
hjer eru þau í því ófremdar-
ástandi, að ekki verður við
unað öllu lengur.
Fyrir nokkruro árum voru
tveir læknar í Árnessýslp, en
einn í Rangáx'vallasýslu. Nú
hafa Árnesingar fjóra hjeraðs-
lækna, en Rangæingar verða að
láta sjer nægja sinn eina Ekki
er þó munur á fólksfjölda svo
mikill í þessum sýslum, að hann
rjettlæti þennan mikla mun á
tölu læknanna. En þess ber þó
að geta, að austasti hluti sýsl-
unnar, Austur-Eyjafjallahrepp
-ur, tilheyrir Mýrdalslæknis-
hjeraði.
inum um hjeraðið í einkabifreic?
sinni, og hefir kostnaðurinn vi5
að vitja læknis aukist eftir því.
Fyrir skömmu síðan þurfti
til dæmis að fá lækninn skyndi
-lega hjer upp í Holt. Hanri
kom fljótt. Þetta var að nætur-
lagi. Fei'ðin mun hafa verið,
fram og aftur, tæpir 90 km,
En ferðakostnaðurinn var 220
kr. sumpart vegna þess, að all-
lengi þurfti að bíða eftir lækn-
inum á bænum.
Mjer finnst þetta fjarri öllU
lagi. Jeg vil að læknirinn hafi:
sjálfur bifreið og honum sjei
hvorki reiknaðir bílpeningai'
eða sjerstakur taxti fyrir næt->
urakstur í sjúki'avitjanir.
Það gerir enginn að gamní
sínu að sækja lækni, allra sísx:
um hánótt. En það tekur i hnjóx:
-ana, þegar læknisvitjunin hef-
ir slíkan kostnað í för með sjer„
Ekki bætir það úr skák fyrix?
okkur Rangæingum að læknir-
inn okkar hefir síðustu 13 áx'in
átt sæti á Alþingi og er þess)
vegna fjarverandi mikinn parx:
Frh. á bls. 12.