Morgunblaðið - 11.05.1950, Síða 9

j Fimmtydagiír 11. maí 1950.
MORGUNBLAÐtÐ
9
Ilt árferði bakar Þingeyirigyiii erfiðleika
BLAÐINU hefur borist frjétta-
brjef úr Suður-Þingeyjarsýslu
frá Hermóði Guðmundssyni í
Árnesi. Eins og kunnugt er
yar tíðarfar þar nyrðra mjög
ölæmt á s. 1. ári, vorharðindi og
hörkur fram yfir sumarmál og
jafnvel stórhríðar út allan sauð
burðinn. Allt bjargaðist þó bet
ur en á horfðist enda miðluðu
þeir sem nóg hey áttu hinum
sem ver voru birgir.
Tjónið af vetrarhörkunum
varð tilfinnanlegast á öðru
sviði, það er í gífurlegu tún-
kali. Á sumum túnum urðu
Skemmdirnar svo stórkostlegar,
að stórar spildur í túnum, sem
áður voru ve'l grasgefin urðu
ekki ljáberandi. Töðufengur
sumra bænda varð allt að
helmingi minni en í meðalári og
dæmi til að hann væri aðeins
fjórðungur af meðalheyskap.
Spretta 1 útengi var hinsveg-
ar nálægt meðallagi og úthey-
skapur sæmilegur, en þegar á
allt er litið þá er það þó góð
spretta á túnum sem er aðal-
undirstaða góðs heyskapar og
framleiðslan getur ekki til
lengdar greitt núgildandi kaup
við reitingsheyskap úti á víða-
vangi. Síðan skýrir brjefritar-
ínn frá því hvernig betri tækni
við landbúnað vísar leiðir út úr
erfiðleikum.
Súgþurrkun er mikil
bjálp.
Hann skrifar:
— Í Þingeyjarsýslu eru all-
margir bændur búnir að koma
sjer upp sugþurkun með á-
gætum árangri.
Telja þeir, sem reynt hafa
þessar heyverkunaraðferð, að
hún muni henta vel í Norð-
lensku loftslagi og sennilega
betur en í öðrum landshlutum,
vegna þess hve hjer er þurr-
viðrasamt og loftið rakalítið,
sje t: d. miðað við Suðurland,
þar sem rakastig loftsins er
rniklu meira.
í minni sveit er fjórði hver
bóndi ýmist búinn að koma sjer
upp súgþurkun eða er í undir-
búningi með það fyrir næsta
sumar.
Jeg, sem þessar línur rita,
kom mjer upp súgþurrkun í
600 h. hlöðu fyrir tveim árum.
IÞessi 2ja ára reynsla mín hefur
sannfært mig um það, að súg-
þurkun sje hentugasta hey-
verskunaraðferðin, sem enn er
þekt hjer á landi miðað. við
almenna aðstöðu.
Kostnaðinn tel jeg heldur
ekki hafa verið svo mikinn
fram að þesu, að hann fáist ekki
greiddur á skömmum tíma, eða
um 20 krónu stofnkostnaður á
heyhest og 2ja krónu reksturs-
kostnaður miðað við áður-
nefnda hlöðustærð.
Því miður hefi jeg ekki gét-
að fengið upplýsingar um fóð-
urgildi heysins miðað við sól-
þurkað héy. Sendi jeg þó Rann að sjerstaklega. Þingeyingum
sóknarstofu Háskólans saman- ’.finnst það því óheilbrigt, að tor
burðar sýnishorn tvisvar sinn- ^veldað skuli vera þessi útgáfu-
um s. 1. vetur, en þótt undar- starfsemi á þennan hátt, er gert
legt megi virðast hafa niður- hefur verið, samtímis því að
stöður ekki borist mjer enn. ýmisleg ónauðsynlegri blaða-
Virðist hjer sem annarsstaðar og bókaútgáfustarfsemi fær ó-
á sviði landbúnaðarins vanti til- jhindrað að starfa.
finnanlega rannsóknarstofnun, |
sem hafi sjerstöku hjutverki að jMjólkurframleiðslan vex.
gegna fyrir búvísindi. | Mjólkurframleiðsla hefur
Það má þó ráða af líkum, að farið vaxandi hjer síðustu ár,
súgþurkað hey sje til mikillá einkum eftir að Mjólkursamlag
muna hollara fóður en annað |K. f3' í Husavík tók til starfa.
þurhey og telja má öruggt, að |Á s. 1. ári nam innvegin mjólk
það reynist 10% drýgra úr til samlagsins 1397.444 kg. og
hlöðu að vetrinum en annað hafði aukist um 367.277 kg. frá
sambærilegt heyfóður.
Hitt er ótalið, sem mest er
um vert, að súgþurkunin
’rfefitabrjef frá i'ingef'jarsýslu
ftir Hermóð Guðmundsson, Árnesi
framleiðslu, sparar mikla vinnu'
við heyöflun og er því drjúg-
ur fjárhagslegur ávinningur
fyrir þá, sem geta notfært sjer
hana.
Votheysgerð eykst of lítið.
Enda þótt bændur hjer hafi
flestir nokkra votheysverkun
á hún furðu erfitt uppdráttar,
sem víða annarsstaðar í land-
inu. Þyrfti að stefna að því að
allur síðari túnasláttur vei'ði
verkaður sem vothey. Votheys-
gerð er trygg og ódýr heyverk-
unaraðferð án tillits til þess
hvort heyið er verkað í turni
eða í venjulegum votheysgryfj
um. — Það skiftir ekki máli.
í því ætti hver og einn að haga
seglum eftir vindi. Enginn mun
efast um ágæti vothesyturn-
annaj þar sem aðstaða er til
þess, að færa sjer þá í nyt, en
hinn almenni íslenski bóndi
getur ekki notfært sjer þá enn
sem komið er, vegna þéss hvað
bú hans er smátt.
Hina venjulegu votheysverk-
un geta hinsvegar allir bænd-
ur notfært sjer og þeir sem
súgþurka hey sitt ættu að gera
það einnig.
Hið kalda og oft raka síð-
sumarsloft er ekki eins hag-
stætt til súgþurkunar og
snemma sumars, enda er vot-
heysgjöf heppileg til þess að
skapa fulkomnara vetrarfóður
fyrir búfjeð.
Vinnufatnað vantar.
Undanfarin ár hefur ekki
fengist vinnufatnaður hjer um
slóðir hvað sem í boði hefur
verið. Vita menn ekki hvað
veldur. Þótt þjóðin sje fátæk
af ýmsu, má hún þó ekki við
því, að erfiðisfólk hætti að
vinna að framleiðslustörfun-
um vegna vöntunar á hlífðar-
fötum. Annað hvort verður eða
þá hitt, að menn neyðist til þess
að ganga í miklu dýrari og ó-
hentugri fatnaði, er kostar þjóð
ina margfalt meira, en hin hent
ugu og ódýru vinnuföt þyrftu
að gera.
Búnaðarblaðið sjest sjaldan.
Búnaðarblaðið Freyr hefur
alltaf verið vinsælt hjer norður
í Þingeyjarsýslu. — Bændur
kunna því illa við, hvað það
kemur nú sjaldan til þeirra. —
— Vænta menn þess fastlega
af gj aldeyrisyfirvöldunum, að
þau hætti að bregða fæti fyrir
þessa útgáfustarfsemi með því
að takmarka gjaldeyrisleyfi fyr
ir pappír til útgáfunnar.
I Freyr er eina stjettarblaðið
í landinu, sem bændum er helg
Stækka þarf búin.
Yfirleitt búa Suður-Þingey-
ingar smátt sem kallað er. Þeir
hugsa fyrst og fremst um það
að hafa sem mestar afurðir eft-
ir hvern einstakling í búi sínu.
Landþrengsli ráða hjer einnig
miklu um víða, enda tiltölulega
þjettbýlt miðað við ýms Örinur
hjeruð, enda er fleirbýli á mörg
um jörðum í sýslunni.
Slík aðstaða hefur skapað
mörgum þingeyskum bændum
fram að þessu lítið svigrúm til!
stærri búrekstrar meðan nátt-!
úrugæði jarðanna og rányrkja®
rjeðu að mestu bústærðinni.
Aukin túnrækt, og vjelanotk
un gera ekki sömu kröfur tilj
landrýmis við búreksturinn. | tók'tiLsterfa” Er“bændum“þetta
Þvi er S-Þingeymgum enn hið mesta áhyggjuefnit þar sem
mem nauðsyn en e. t. v. yms-;framleiðsla þeirra er ; stöð_
því árið áður
Unnið er úr mjólkinni mest
allri, því markaður er mjög
skapar bændum aukið öryggi í takmarkaður fyrir neyslumjólk
á Húsavík. Bændur fá því lágt
verð fyrir mjólkina miðað við
vaxandi framleiðslukostnað og
það verð sem annarsstaðar fæst
þar sem mjólkin er seld til
neýslu. Þetta finnst þingeysk-
um bændum órjettlátt fyrir-
komulag að þeirra vinna, nið-
ursuðuframleiðsla, sje metin
lægra verði en stjettabræðra
þeira, þótt þeir sjeu annars-
staðar búsettir á landinu, enda
er verðið fyrir kindakjötsfram-
leiðsluna liið sama um allt
land.
Slíkt ósamræmi í kaupgjaldi
verkamanna við sömu vinnu
tíðkast hvergi hjer á landi svo
vitað sje.
Fjárskiftin endurvekja
trú á sauðfjárrækt.
Hin giftudrjúga, djarfa fjár-
skiftatilraun Þingeyinga, sem
lokið var fyrir 2 árum og fer
nú sigurför um landið, virðist
ætla að heppnast eins og best
verður á kosið.
Hinn aðflutti fjárstofn er
traustur og afurðarmikill og
hafa Þingeyingar á ný öðlast
trú á gildi sauðfjárræktar í
hjeraði sínu. Þetta kemur m. a.
fram í nýstofnuðum sauðfjár-
rækfarfjelögum og öðrum ráð-
stöfunum, sem miða að því að
kynbæta hið aðferigna fje sem
mest.
Jarðræktarframkvæmdir.
Jarðræktarframkvæmdir voru
all miklar á s. 1. sumri, en
þó til muna minni en ella
mundi, vegna hinnar vondu
vorveðráttu. Að framræslu
unnu tvær skurðgröfur á svæði
Búnaðarsambands Þingeyinga
og grófu þær samtals 15,6 km.
langa skurði.
Á svæði BSSÞ eru nú starf-
andi 4 ræktunarsambönd með
7 beltisdráttarvjelum ásamt til
heyrandi jarðýtum, sem hafa
samtals 280 dráttarhestöfl auk
6 minni jarðræktarvjela. Hef-
ur starfsemi sumra ræktunar-
sambandanna ekki gétað haf-
ist enn af fullum krafti sökum
þess að sumar vjelarnar komu
ekki fyr en í haust.
Höfðahverfi og Svalbarðs-
strönd eru í Búnaðarsambandi
Eyjafjarðar, en í þesum sveit-
um hefur mikið verið ræktað
undanfarið.
Áburðarskortur.
Áburðarskortur hefur dregið
úr ræktunarframkvæmdum
undanfarið. Er það óviðunandi
ástand á sama tíma og lúxus-
bílar eru fluttir til landsins
mánaðarlega. Þegar þess er
gætt að tilbúni áburðurinn er
aðal rekstrarvara landbúnað-
arins, sem hefur veruleg áhrif
á framleiðslumagn og fram-
leiðslukostnað landbúnaðar-
vara. —
Sumir bændur hafa gripið til
þess ráðs að kaupa fiskúrgang! verða æ bundnari við hin dag
til áburðar í flög og keyrt hann1 leg11 framleiðslustörf svo að-
langar leiðir. Þetta er hinn1 keypta vinnu þarf að fá við
besti áburður. Sjálfur hefi jeg flestar byggingarframkvæmd-
ræktað með honum um 10 ha. ÁU —
tún og gefist vel. I Því er sveitunum æ meiri
Má telja nauðsynlégt að nauðsyn að unnið verði að þess
gerðar verði strax í sumar full- um framkvæmdum á fjelagsleg
komnar tili'aunir með límvatns um grundyelli með aðstoð fúll-
áburð eins og hin merka tillaga kominnar vjeltækni,
Gísla alþm. Jónssonar fjallaði Búnaðarsamband, S-Þingey
núgildandi laga um Jarðrækt-
ar og húsagerðarsamþ. í sveit-
um. Þar sem gert er ráð fyrir
að sambandið taki að sjer að
vinna þesis störf í umferða-
vinnri fyi'ir bændui’, rneð þeim
tækjum, sem nauðsynleg eru til
þess að skapa betri og ódýrari
byggingar.
Því • miður hefur enn ekki
fengist influtnings- og gjald-
eyrisleyfi fyi'ir nauðsynlegum
tækjum til starfseminnar.
Slæmir vegir.
Hinn 30—40 ára gamli þjóð-
vegur frá Húsavík í Reykjadal,
sem upphaflega var lagður sent
kerruvegur, er nú orðinn ill-
fær samgönguleið. Þungaum-
ferð um veginn hefur vaxi'5
mjög í seinni tíð, einkum eftir
að mjólkursamlagið í Húsavík
um öði'um að auka ræktun túm
anpa sem mest. Á því byggjast
fyrst og fremst möguleikarnir
til framleiðsluaukningar. Þeir
munu og kappkosta það til hins
ýtrasta, að færa sjer þetta í nyt,
því gott ræktunarland eiga þeir
víðast hvar í ríkum mæli.
Vjelaskortur.
Heimilisdi'áttarvjelarnar
vantar í S-Þingeyjai'sýslu. Var
almenn óánægja með úthlutun
Ferguson-dráttarvjelanna s. 1.
vor. Virtist vera algjört handa-
hóf í þeirri úthlutun, eða þá
hitt, sem illt er að þurfa að
trúa um stjórnskipaða nefnd,
að persónulegur kunningsskap-
ur hafi mátt sín meira en óhlut
dræg athugun á þörfum og að-
stöðu hinna einstöku bænda,
sem pantað höfðu þessar vjel-
ar. —
Þannig fengu bændur, sem
áttu jeppabíl Ferguson-drátt-
arvjel hjá úthlutunarnefndinni,
þvert ofan í þær reglur er til-
kynntar voru fyrir úthlutun-
ina og nefndin taldi sjer skylt
.að fara eftir.
Einnig hefur heyrst að heim-
ili hafa fengið Ferguson-drátt-
arvjel hjá nefnd þessai’i, sem
áttu aðrar heimilisdráttarvjel
fyrir og verður að telja slíka
ráðstöfun neikvætt met í op-
inberu ábyrgðarstarfi i þágu
landbúnaðarins.
Alls munu hafa komið að-
eins 4 Ferguson-drátarvjelar
til úthlutunar á svæði BSSÞ,
en eitt búnaðarfjelag — Bún-
aðai'fjelag Aðaldæla — átti þó
t. d. 19 vjelar pantaðar hjá
riefndinni, en fjekk enga í þess-
ari úthlutun, þótt það lægi
skjallega fyrir, að engin heim-
ilisdráttarvjel væri til í þessari
sveit, sem telur fulla 60 bænd-
ur.
Byggingarframkvæmdir
litlar.
Byggingarframkvæmdir voru
með minna móti s. 1. sumar. —
Orsökin mun aðallega hafa ver-
ið sú hvað aðalframkvæmda-
tíminn hjá bændum — vortím-
inn — var úrfellasamur.
Annars er það svo, að hinir
takmörkuðu starfskraftar
flestra sveitaheimila eru að
ugri hættu vegna snjóa á hinum
lítt upphlaðna vegi og svo
vegna aurbleytu á vorin, sem
er síst betri en snjórinn í suim-
um tilfellum vegna þess hvað
vegurinn er niðurgrafinn og
malarlaus.
Um mörg ár hefur litlu sem
engu fje verið varið til við-
halds þessum vegi. Það er því
almennur vilji og áhugi að haf-
ist verði handa strax með full-
komna endurbyggingu á þess-
um elsta þjóðvegi landsins. —
Hinir nýrri vegir í hjeraðinu,
t. d. í Kinn, hafa sýnt það að
vel upphlaðinn vegur með þeim
tækjum, sem nú eru fyrir hendi
til vegagerðar reynast nokk-
urn veginn trygg samgöngu-
leið á vetrum, enda viðhald
slíkra vega að öllu leyti minna.
Vantar brú á Laxá.
Lengi hefur verið á það
minnst að endurbyggja þvrfti
Laxárbrýrnar hjá Laxamýi'i. —•
Þessar brýr hafa verið frá önd-
verðu mjög illa settar með til-
liti til umferðar og snjóþyngsla
við brýrnar. Nú er svo komið
að það má telja óforsvaranlegt
andvaraleysi að draga lengur
að endurbyggja brýrnar eða a.
m. k. styrkja þær svo að um-
ferð um þær geti talist hættu-
laus. Lengur má því ekki drag-
ast að hefja virkan undirbún-
ing að þessari brúarsmíð, svo
hún geti farið fram ekki síðar
en 1952, enda verði jafnframt
athugað nýtt brúarstæði á hent-
ugri stað í ánni, þar sem vegar-
stæði er betra.
Segja má að þessi brúarsmi'ð
á Laxá sje stórmál fyrir mik-
inn hluta S.-Þingeyjarsýslu,
þegar þess er gætt að þetta er
eina færa samgönguleiðin úr
innhjeraðinu til Húsavíkur. A
þessari brú og öryggi vegarins
til og frá henni byggist því öðrn
fremur afkomuöryggi Þingey-
inga á þessu svæði.
Árnesi 9. apríl 1950.
Hermóður Guðmundsson.
- Keldur
um er var samþ.
vetur.
á Alþingi í
inga setti sjer samþykkt um
þessi efni s. 1. vor á grundvelli
Framh. af bls 2
með allan barnafjöldann á jafn
erfiðri jörð, sem Keldur voru, þá
orðið á annan veg en raun-vnrð á,
Annar^ er þessi lýsing min á
þessum hjónum óþörf, því allír
sem þekt hafa KeWnasystkkiin
skilja, að svo mikið manndóms-
fólk hlaut a'ð eiga merkileg for-
eldri og auk þess að fá betra
uppeldi, en almennt gerðist á
þeirn tímum.
Bestu þakkir fyrir bókir.a
Kelduix
Björn Guðmundsson.