Morgunblaðið - 11.05.1950, Page 10

*■"•***»
10
MORGUISBLAÐIÐ
Fimmtudagur 11 maí 1950.
— Oft er þörf, en nú er nnnðsyn
Frh. aí bls. 7
Jiað sjónarrnið bcr oss öllum að
virða og í rauninni komumst
við alls ekki hjá því.
VIII.
Eitt af því, sem þarf árlega
að kaupa frá útlöndum í geysi-
stórum stíl, er kartöflur og ann-
ar jarðarávöxtur, er hjer getur
vel vaxið. Án efa hafa íslensk-
ir bændur mjög gengið fram
hjá kartöfluræktinni. Ákaflega
víða um landið eru fyrirtaks
skilyrði fyrir kartöflurækt og
ætti ekki að þurfa að sækja þær
til útlanda að neinu ráði.
Að vísu getur kartöflurækt-
in brugðist að meira eður minna
leyti á óhagstæðum sumrum,
en önnur uppskera getur einn-
ig brugðist bæði hjer og í öðr-
um löndum.
Mannfæðíri á' 'tírn'Unau einstöku
heimilum á ekkrsem áður var,
að koma hjer tilfinnanlega að
sök. Nú er það úr móð að stinga
upp garðana með skóflu, moka
götur og því urn líkt, einnig að
liggja niður í görðunum og
reyta arfanii með höndunum
eða með arfasköfu, sem þó var
bæði hægara og fljótvirkara. Nú
eru hestar látnir plægja garð-
löndin, eða dráttarvjelar, og
herfa þau. Með fljótvirkum að-
ferðum eru hestar, ef þeir eru
til, látnir gera rákir, þar sem
kartöflunum er raðað í og þeir
látnir ausa yfir mold og svo
má allt láta eiga sig nokkrar
vikur.
Víða eru nú orðið til kartöflu
upptökuvjelar. Eru þær hið
mesta þarfaþing og ætti að vera
til sem víðast. Með því að nota
þær, verður kartöfluupptakan
margfalt auðveldari og fljót-
virkari.
Með því að plægja nýja og
nýja bletti, þarf ekki svo mjög
að óttast aríann og sje um frjóa
jörð að ræða, sprettur þar vana
lega vel í sæmilegum sumrum
(auðvitað með hæfilegum á-
burði), en þcssir sáðreitir verða
svo fyrirtaks sáðreitir fyrir
nýja túnrækt.
Það er alls ekki vansalaust
fyrir oss íslehdinga að verða
að kaupa dýrum dómum frá út-
löndum þessa bráðnauðsynlegu
manneldisjurt, kartöflurnar, er
einatt kemur hingað skemmd
á markaðin/i, en eiga völ á fyr-
irtaks landi á öllum þorra bæja
víðsvegar um land allt í þessu
skyni, ekki öllu óálitlegra til
kartöfluræktar - en grasrækt-
ar. —
Þessvegna ætti það að vera
liður í nýjum þegnskap við þjóð
fjelagið að hefja nýja allsherj-
arsókn um aukna kartöfíurækt
allsstaðar, þar sem slíku verður
við komið. Með því mundi spar
ast í stórum stíl gjaldeyrir fyr-
ir erlendar kartöflur og þar með
draga sem því næmi úr vand-
ræðum og gjaldeyrisskorti.
IX.
Nú er verið að heita á alla
þegna þjóðfjelagsins úm þegn-
skap í aðsteðjandi og yfirstand
andi þjóðarvanda. Með öðrum
hættí en að bregðast hjer vel
við verður viðreisnarstarfið
næsta erfitt og jafnvel vonlít-
ið. —
í framangreindum hugleið-
ingum hefir verið bent á ein-
föld ráð til að nota sjer gæði
landsins sem mest án þess að
þúrfa að sækja meira en fyllsta
nauðsyn krefur til ánnara
þjóða.
Hjer veltur ekki á litlu, held
ur miklu, milljónum króna og
milljónatugum ár hvert og
munar fámenna þjóð um minna,
eina fámennustu þjóð veraldar.
Meginskilyrði hins nýfengna
sjálfstæðis er efnalegt sjálf-
stæði. Með því að fara illa og
gálauslega að ráði okkar, gæt-
um vjer glatað sjálfstæðinu og
þá væri ver farið en heima set-
ið. —
Öll eiga landsins börn að
leggja sitt lóð á vogarskálina og
stuðla að því með drengskap og
þegnhollustu, að vjer fáum
varðveitt hin dýrmætu rjett-
indi, sem einu sinni glötuðust
fyrir handvömm og ósamlyndi
innanlands, en þurfti eigi minna
en nálega sjö aldir til að end-
urheimta.
Vjer lifum í --yndisfögru og
gæðaríku landi, sem Guð hefir
oss gefið og lítt numdu um
leið. Það agar oss að vísu stund
um með sín ísköldu jel, en á
á langflestum stundum til blíðu,
sem yljar sjerhverjum ættjarð-
arsyni og dóttur inn að innstu
hjartarótum. Öll eigum vjer
stóra skuld að gjalda við þetta
blessað land og Guð, sem gaf
og gefur oss það enn í dag,
X.
Að lokum þetta: Hversvegna
skrifar ekki sjálfur presturinn
heldur um trúmál en búnaðar-
mál?
Því er til að svara, að boð-
un orðsins og þjónustan af
hálfu prestsins á að ná til lífs-
ins alls að minni hyggju, hins
veraldlega og hagsmunalega lífs
eigi síður en hins andlega og
siðferðilega, því allt er saman
knýtt sem keðja og verður ekki
aðskilið. Ef jeg sem þjónn orðs-
ins gæti bent á einhver holl
ráð, sem sóknarbörnum mínum
og öðrum gæti orðið að ein-
hverju liði í baráttu þeirra fyr-
ir lífinu og þá hinni efnahags-
legu einnig, tel jeg mig ekki
hafa með öllu brugðist skyldu
minni. Jeg hefi alls ekki leyfi
til að þegja um þá hluti, sem
mjer eru harla hugstæðir og jeg
hefi von um að einhverjum gæti
orðið að liði, ef jeg reyndi þar
að halda merkinu á löfti á þá
leið, að þetta gæti orðíð til þess
að einhverjum liði betur, ef far
ið væri eftir þeim ráðum, er
jeg bendi á. Ef jeg þegði, hefði
jeg hinsvegar brugðist skyldu
minni. Guð, sem' hefir gefið oss
landið og gæði þess, vill án alls
efa, að vjer förum vel með það
og þau og notum hvorttveggja
á hinn besta hátt. Hann gefur
fiskinn í sjónum og grasið á
jörðinni og öll gæði. Hann gef-
ur allt þetta til að nota það og
njóta þess, en ekki til þess að
vjer látum það oss úr greipum
ganga fyrir handvömm eða
hirðuleysi. Hann gefur oss allt
þetta til þess oss geti liðið vel
líkamlega og þessvegna fundið
og játað því fremur, hve hann
er góður. Og ástæða er yfirleitt
til að ætla, að ýms beiskja til
annara hverfi, öfund og illvilji
að því skapi, sem mönnum líð-
ur betur.
Sjálfur er jeg bóndasonur og
tel mjer heiður að, er alinn upp
á sveitaheimili við sveitastörf
og sveitaháttu. Svo hefir það
orðið hlutskipti mitt í lífinu að
starfa í sveit sem þjónandi prest
ur rösklega hálfa öld meðal
sveitafólks, sem jeg hefi lært
að virða og unna. Loks hefi jeg
einnig verið bóndi sjálfur í
sveit, jafnframt því að vera
þjónandi prestur nálega hálfa
öld. Má engan undra, þótt mál-
efni bændanna sjeu mjer næsta
hugstæð. Og þó jeg hafi því mið
ur ekki nema að oflitlu leyti
getað farið eftir þeim fáðum,
sem jeg hefi nefnt hjer, hefi
jeg reynt að hafa augu og eyru
opin fyrir reynslu annara og
sannfærst æ betur og betur um
margt, er til heilla má horfa
íslenskri bændastjett. Um þetta
hvorki get jeg þagað nje heldur
má þegja, en tel það blátt á-
fram lið í þeirri þjónustu, sem
mjer ber að inna af hendi með-
an má.
Starfið er margt, en eitt er
bræðrabandið,
Boðorðið hvar sem þjer í fylk-
ing standið,
Hvernig sem stríðið þá og þá er
blandið,
Það er: Að elska, byggja og
treysta á landið.
Á vbrinngöngudag 1950.
— Tvö skip
Framh. af bls. 5.
nú eignast stóran og fagran
flota. Þó er hann enn ekki svo
stór, að hann geti fullnægt
þörfum Islendinga á eðlilegum
tímum. En fullar vonir standa
til að svo geti orðið þegar fram
líða stundir.
íslendingar meiga þó aldrei
gleyma því, að Eimskipafjelag
Islands hefir átt sína erfiðu
tíma og að þá var það einhug-
ur landsmanna og skjaldborg
sú, sem þeir slógu um fjelagið
sem fleytti því yfir brim og
boða erfiðleikanna.
Enn getur farið svo, að Is-
lendingar verði að slá slíka
skjaldborg um óskabarn sitt,
Eimskipafjelag íslands, og væri
því ekki rjett nú, á þessum
tímamótum, að heiðra minn-
ingu gamla Gullfoss, og allra
þeirra sem honum stýrðu, gegn
um þykkt og þunnt, og hylla
nýja Gullfoss og bjóða hann vel
kominn, með þeirri heitstreng-
ingu, að láta aldrei „sundrung
deifð nje doða“ verða þess
valdandi að Eimskipafjelagi
íslands vegni illa.
Sláum slcjaldborg um óska-
barnið okkar, hvenær sem
þarf, og brjótum því leið gegn-
um erfiðleikana hvað sem á
gengur.
Það mun Eimskipafjelag Is-
lands launa vel.
Að lokum óska jeg Eimskipa-
fjelagi • íslands allrar blessun-
ar í lengd-og bráð.
Kristján Karlsson.
jmllllllllllllllllMMIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIimiMIIIIIIIMItlll
ALUMIHIUM
KRISTJÁNSSON n.F.
Augturstræti 12. Sími 2801.
imimiimimmimmimmimiimmmmmmmiimmmmmimiimiiimm
Miztnmgaa,os:ð < ' ..
Sigurður ludriðasoza
f. 14. júlí 18G3 — d. 25. nóv. 1949
Svo er um ævi
öldungmanna
sem um sumar-
sól fram runna:
hníga þeir á hausti hjervistardags
hóglega og blíðlega
fyrir hafsbrún dauða.
Stríð er starf vort
í stundar-heimi,
berjumst því og búumst
við betri dögum;
sefur ei og sefur ei
í sorta grafar
'sálin — í sælu
sjest hún enn að morgni.
Jónas Hallgrímsson.
EKKI verður hjer reynt að rekja
ætt Sigurðar langt fram, þótt
nokkur gögn til þess sjeu fyrir
hendi; en traust og gott fólk virð-
ist standa að honum í báðar ætt-
ir. Föðurfaðir Sigurðar var Jón
Jónsson er bjó á Núpi í Laxár-
dal, en amma hans var Ingibjörg
Ingjaldsdóttir frá Stórugröf
Ingjaldssonar. Sonur þeirra Indr-
iði, faðir Sigurðar kvæntist Sús-
önnu, dóttur Jóhanns bónda Jóns
sonar á Holtastöðum og konu
hans, Medóníu Guðmundsdóttur
frá Móbergi. Hálfbræður Sús-
önnu voru Kristján ríki í Hóls-
seli á Hólsfjöllum, Lárus, fyrrum
sjómaður, en síðar trúboði; enn
á lífi í Reykjavík, háaldraður, og
Jónas, prjedikari í Winnipeg, er
andaðist þar á unga aldri. Bróðir
Jóhanns á Holtastöðum, móður-
afa Sigurðar, hjet Jónas, en sonur
Jónasar, Hjálmar að nafni, var
faðir Jónasar Leó, föður sjera
Hjartar J. Leó. Meðal barna Jó-
hanns á Holtastöðum var einnig
Sigurlaug, gift Halldóri Jónssyni.
þau fluttu vestur um haf og
bjuggu í Winnipeg.
Indriði, faðir Sigurðar, bjó 30
ár ekkjumaður á Ytri-Ey. Var
Indriði góður búhöldur talinn.
Tvær systur Sigurðar eru á lífi:
Ingibjörg (Thorarinsson) Thor-
son, ekkja í Vancouver, B. C. og
Sigurlaug Indriðadóttir á íslandi.
Sigurður ólst upp hjá foreldr-
um sínum og varð snemma dug-
Iegur og. þróttmikill, eins og
hann átti kyn til. Ungþroska
fluttist hann til austurhluta
Bandaríkjanna og dvaldi þar um
10 ára bil, lengst af í Boston. Á
þessum árum stundaði hann aðal-
lega sjómennsku á fiskiskipum
frá Gloucester, en um lengri tíma
frá Boston á stórum dráttarbát-
um, er sigldu með ströndum,
milli Boston og New York og
fjarri staða. Á dvalarárunum
vestra að þessu sinhi, varð hann
íslendinga lítið vart; oft hefur
hann þá einmana verið að hætti
ókunnugra manna í framandi
landi. Um nokkra hríð varð hann
að dvelja á sjúkrahúsi, og átti
við heilsubrest að stríða nokkra
hríð. Mun dvölin hafa þjálfað
hann í margri merkingu. Á þess-
um árum náði hann góðum tök-
um á ensku máli. Að 10 árum
liðnum hvarf hann heim til ís-
lands. —- Þar kvæntist hann ár-
ið 1902 Þuríði Sigfúsdóttur Odd-
sonar frá Meðalnesi í Fellum í
Norður-Múlasýslu. — Árið 1904
fluttu þau til Canada; þau settust
að í Selkirk, Man. Konu sína
missti hann í apríl 1905. — Þann
1. ágúst 1911. gekk hann að eiga
Guðrúnu Sigríði Pálsdóttur Jóns-
sonar frá Kjarna í Geysisbyggð
í Nýja-íslandi, lifir hún mann
sinn. Börn hins látna eru hjer
talin eftir aldursröð:
Sússanna Ingibjörg, d. 20. mars
1936; Indriði Jón, kvæntur
Björgu Magnúsdóttur Jóhannes-
sonar, New Westminster, B. C.;
Aðalheiður, Mrs. J. Bjarnason,
Gimli; Pálína Sigríður, Mrs. B. -
Walterson, Selkirk; Wilhelm
Reginald, kvæntur Irene Carson,
Selkirk; Lárus Thorgrímur, ög
Raymond Sigurjón, báðir heima
hjá móður sinni.
Af nærri 10 ára allnáinni kynn-
ingu af Sigurði dylst mjer ekki
að hann hafði náð miklum og
haldgóðum þroska í reynsluskóla
lífsins. — Ævi hans hafði verið
nokkuð breytileg og hafði þrosk-
að hann mörgum mönnum frem-
ur. Hugarafstaða hans og fram-
koma bar einkenni hins heil-
steypta og þjálfaða aldurhnigria
íslenska manns; en ekki er það
ávallt að hófstillt rósemi fylgi
fullorðins- og elliárum.
Dvölin heima á Islandi hafði
orðið styttri en hann hafði til
ætlast að hún yrði. Virtist hon-
um þar færri vegir opnir til fram
sóknar, en hugur hans hafði þráð
og eftir vonað.
Er vestur kom öðru sinni
settist hann að í Selkirk-bæ, og
átti hjer ósírtna dvöl í full 45 ár.
Hann þekkti baráttu þess manns,
sem sviptur er ástvini og einn
stendur uppi með móðurlaus
börn. Þegar hann efndi til heim-
ilis á ný, var hann tekinn að
kenna lífsþreytu er fullorðins
árin færa. Hann eignaðist góða
konu og indælan lífsförunaut. —
Hún varð börnum hans, jafnt og
þeirra, eigin móðir, Það var hlýtt
og bjart um heimili þeirra; —
heimilið aðlaðandi, andi þess
vonglaður og öruggur þrátt fyrir
sjúkdómsföll er stundum báru
þar að dyrum. Þar áttu öldrrið
tengdaforeldri hans athvarf ár-
um saman. Vinir og kunningjár
áttu þar góða komu jafnan vísa.
Bæði hjónin áttu sinn þátt í því
að gera heimilið aðlaðandi. Þau
voru ávallt auðug af þeim verð-
mætum, sem samúð, tryggð óg
bróðurhugur skapar. Börn þeirra
urðu þeim gott sámverkafólk og
þeim til gleði. — Sambandið i
stækkandi ástvinahópi var jafnan
óvenjulega traust og hjartfólgið.
Sigurður var gæddur prakt-
ískum starfshæfileikum, og hvar
sem hann vann ávann hann sjer
tiltrú manna. Yms störf hafði
hann með höndum á sinni löngu
dvöl hjer í bæ. Um mörg ár starf-
aði hann á Selkirk Mental
Hospital og gat sjer þar góðan
orðstír fyrir trúmennsku og
skilning á störfum sínum.
Það var óvenjulega bjart um
hann á efri árum hans, enda fann
maður naumast til þess að hann
væri maður aldurhniginn, oli því
karlmennskulund hans og hug-
arró, en jafnframt samúðarfull
og^óbrotleg umönnun konu hans;
börn hans og tengdafólk gerði
sitt til að auka á gleði hans. —
Hann las allmikið og'fylgdist af
áhuga með því sem var að ger-
ast. Hann átti góða greind, vár
hgaorður, þótt lítið á bæri; átti
glöggt irínsýni og skilning á öðr-
um mönnum, var glaður og vin-
samlegur, en fastur fyrir og ljét
ógjarnan af skoðun sinni. Hann
átti mjög glögga kímnigáfu, er
hann þó beitti með mestu varúð.
Hann hafði unun af blómum og
lagði rækt við þau, átti jafnan
góðan garð, er hann ræktaði með
alúð og iirrihyggjusemi. Hann var
vel hagur; á efstu æviárum smíð-
aðí hann mikið af haglega gerð-
um fuglabúrum, er hann óspart
gaf vinum sínum, yngri og eldri.
— Óbeygður og karlmannlegur
gekk hann til hinstu stunda. Hin
Framh. á bls. 11.
#