Morgunblaðið - 11.05.1950, Side 11

Fimmtudagur 11. mai 1950.
MORGUJSBLAÐIÐ
11
HINN 29. apríl s. 1. var Skarp-
hjeðinn Þorkelsson hjeraðslækn-
3ir í Hafnarlæknishjeraði jarð-
sunginn frá Bjarnarnesskirkju í
Nesjum í A.-Skaftafelssýslu. —
Andlát hans bar snöggt að föstu-
daginn 21. apríl s. 1.
Skarphjeðinn Þorkelsson var
fæddur hjer í Reykjavík 15. febr.
1912. Foreldrar hans voru Þor-
kell bátasmiður Guðmundsson
og kona hans Signý Guðmunds-
dóttir. Er móðir hans dó 1918,
var hann tekinn í fóstur af þeim
hjónum Bergþóru Bjarnadóttur
og' Sæmundi Þórðarsyni og hjá
þeim dvaldi hann þar til hann
fór til lækningastarfa út á land.
Skarphjeðinn lauk stúdentsprófi
1932 frá Menntaskólanum í
Reykjavík með góðri I. einkunn.
Embættisprófi í læknisfræði
lauk hann við Háskóla íslands
með I. einkunn árið 1940. Árið
1938 hafði hann verið settur hjer
aðslæknar í Reykjafjarðarlækn-
ishjeraði. Hesteyrarlæknishjerað
var honum veitt 1941 en frá
1943 hafði hann veitingu fyrir
Hafnarlæknishjeraði.
Árið 1940 kvæntist Skarphjeð-
inn Láru Sesselju Björnsdóttur.
Þeim hjónum var sex barna auð-
ið, en af þeim lifa fjögur föður
sinn.
Leiðir okkar Skarphjeðins lágu
snemma saman til leika og náms.
í leiknum var hann tápmikill,
lipur og snar, svo að af bar. Fjör
hans og hugkvæmni gerðu hann
að eftirsóttum fjelaga. Allt nám
var honum auðvelt, svo að í
barnaskóla var hann ávallt með
þeim hæstu í sínum bekk.
Eitt sinn kom jeg með honum
ásamt fleiri fjelögum inn í bóka-
verslun Sigurðar Kristjánssonar
í Lækjargötu. Sigurður var þar
sjálfur innanbúðar. Eitthvað vor-
um við að blaða í bókum og bók-
salinn gaf sig á tal við okkur. f
lók búðardvalarinnar sneri Sig-
urður bóksali sjer að Skarp-
hjeðni og sagði: „Það býr mikið
í þjer, drengur minn“. Líkast til
hefur þessi atburður fest mjer í
minni af öfund. Öfund yfir því
að velmetinn borgari tók Skarp-
hjeðinn úr hópnum og veitti hon
um fram yfir okkur hin vitnis-
burð sinn. Við jafnaldrarnir öf-
unduðum Skarphjeðinn af
mörgu. Hann náði að fara hin
erfiðustu fimleikastökk fagur-
lega eftir fáar tilraunir. Hann
var vel sundfær, svo að engum
tókst að elta hann uppi í eltinga-
leik í laugunum. Fjölda bóka
hafði hann lesið, þar á meðal all-
ar fslendingasögur, löngu fyrir
innan fermingu. Hann ljek
snemma vel á orgel og allt nám
var honum leikur. ísl. stílar villu
lausir og ritgerðir hans oftar
lesnar upp af kennaranum en
okkar hinna.
'Hinir umhyggjusömu fóstur-
foreldrar Skarphjeðins sáu einn-
ig, að margt bjó í honum og settu
hann til mennta.
í menntaskóla bar enn meir á
hinum margþættu gáfum Skarp-
hjeðins. Hugur hans átti fjöl-
þætt verkefni. í ritgerðum hjá
Jakobi Jóh. Smára, fyllti hann
oft síður stílabókarinnar með
skáldlegu hugarflugi, sem Jakob
Jóh. Smári hafði gaman af að
lesa upp fyrir okkur, um leið og
hann skilaði stílum. Þá átti
Skarphjeðinn það til að láta
fjúka í kviðlingum og stundum
tók hann sig til og orkti undir
fórnyrðingslagi. Hann var áreið-
anlega efni í góðan rithöfund.
En hann var barn umbrotatíma,
nýjungar á öllum sviðum, margt
að skynja og margt að kanna og
því þaut hann oft í orði og verki
frá einu í annað og títt bjó svo
mikið inni fyrir hjá honum eða
hann sá lífið í öðru Ijósi en við
skólafjelagar hans, að við skild-
um hann ekki.
Hvað hefur valdið því að
Skarphjeðinn valdi læknisfræð-
ina til háskólanáms, veit jeg
ekki, mjer þótti það ólíklegt val
af hans hálfu. ísl. fræði, fagur-
fræði eða hljómlistarnám hefðu
staðið í rjettara hlutfalli við gáf-
ur hans. Til náms Skarphjeðins
í Háskóla eða læknisstarfa
þekkti jeg ekki. Á ferðum mín-
um um læknishjeruð hans varð
jeg var við hlýhug fólksins til
h j eraðslæknisins.
Jeg átti ferð um Hesteyrarhjer
að 1942 og var þess þá áskynja,
að hjeraðslæknirinn var dáður
af fólkinu fyrir það hve dugteg-
ur hann var að ferðast um veg-
laust og torfarið hjerað og hve
fljótur hann var að bregða við
í vitjanir.
Síðsumars 1945 var jeg á ferð
í Hornafirði. Það var orðið álið-
ið kvölds, þegar jeg kom að lækn
ishúsinu. Allt var þar uppljóm-
að. Söngur og hljóðfærasláttur
ómaði í móti mjer. Læknishjón-
in höfðu boð inni fyrir söngkór-
inn, til þess að kveðja tvo hljóm-
listarmenn, sem höfðu verið á
ferð um sýsluna. Hjeraðslæknir-
inn stjórnaði söngkór, ljek undir
fiðluleik og einsöng. Þetta kvöld
sá jeg Skarphjeðin Þorkelsson
njóta sín. Hann var frumkvöðull
alls, stjórnandinn og skáldið. Þar
austur frá fjekk hljómlistargáfa
hans útrás. í Höfn í Hornafirði
æfði hann og stjórnaði söngkór,
samdi ljóð og lög, og gaf út 12
lög raddsett fyrir karlakóra.
íbúar Hafnarlæknishjeraðs
sýndu hinum látna hjeraðslækni
sínum virðingu og einlægt þakk-
læti, með því að gera útför hans
sem virðulegasta að Bjarnarnes-
kirkju. Sú athöfn verður sorgar-
ljettir eftirlifandi konu og börn-
um, fósturforeldrum og systkin-
um, og verðugur krans um minn-
ingu læknis og hljómlistar-
manns, sem fjell í valinn um ald-
ur fram.
Blessuð sje minning þín, þeim
líkn, sem lifa.
Þorsteinn Einarsson.
— Minningarorð
Framh. af bls. 10.
síðari ár leið hann af hjartasjúk-
dómi, er hann hafði gengið með
í 40—50 ár, þótt lítt á bæri þar
til á efri árum. Svo kom burt-
fararstundin þögul og fyrirvara-
laus eins og leiftur, án rúmlegu
eða langra þjáninga. Utförin fór
fram þann 29. nóvember frá Lan
grills útfarastofu og kirkju Sel-
kirk safnaðar, að viðstöddum
hans nánustu og fjölda fólks. —
Indriði, sonur hans hafði komið
flugleiðis frá Kyrrahafsströnd til
að vera viðstaddur útför föður
síns
S. Ólafsson.
- Lítil athugasemd
Framh. af bls. 4.
hann varð oft og tíðum að vinna
nótt með degi, því að störfin
við kaupfjelagið voru svo mikil
og aðkallandi að hvergi mátti
slaka á eða gefa eftir með tíma.
Alla daga unnið langt fram á
kvöld, til kl. 11 og oft lengur.
Allir áttu þeir það sameiginlegt,
sem til Kristmundar leituðu
ráða, að þeir þurftu aðstoðar við
til að ráða fram úr vandamál-
um sínum og sinna. Hinir sem
tilheyra niðurrifs og bröskur-
um, munu ekki hafa átt nema
eina ferð til Kristmundar, því
að þeim gaf hann engin ráð.
Oll ráð og störf Kristmundar
bera með sjer líf, yl og vor. Já,
það á kannske ekki við að minn
ast þess hjer, en jeg geri það
nú samt. Þegar Kristmundur
var lítill drengur þá beindust
leikir hans að því, að byggja
hús og smíða skip. Og svo hag-
ur var hann strax sem drengur,
að orð fór af, sem hefur geymst
til þessa dags. Ag jeg skýt þessu
inn hjer, er aðeins til þess, að
minna á hve giftusamlegt það
var, að Kristmundur tók við
Verslunarfjelagi Hrútfirðinga,
er það var að lognast út af, þar
voru nóg verkefni fyrir mann-
inn, sem strax í æskuleikjum
sínum byrjaði að byggja, bæta
umhverfi sitt.
Aldrei hefur samvinnuhreyf-
ingunni í Hrútafirði legið eins
mikið á að eignast öruggan,
fórnfúsan hugsjónarmann, sem
þá, er Kristmundur tók við þess
um málum. Enda bar hann
gæfu til að þoka þessum málum
svo vel fram, að við burtför
hans stóð Kaupfjelag Hrútfirð-
inga á hátindi sínum.
Eftir að Kristmundur fór frá
Kaupfjelaginu árið 1934, hafa
þessir menn verið þar kaupfje-
lagsstjórar: Fyrst Pjetur Sig-
fússon, er tók við starfinu af
Kristmundi. Var hann mjög
vinnusamur og góður skrifstofu
maður, en kunni aldrei vel við
sig á Borðeyri.
Þá tók við kaupfjelaginu
Kjartan Guðjónsson, ættaður
þar úr sveitinni, hvers manns
hugljúfi og drengur hinn besti,
en því miður bar fjelagið ekki
gæfu til að njóta hans lengi. —
Hann fór frá Borðeyri árið 1945
eftir þriggja ára starf við fje-
lagið. Næstur honum kom Ing-
ólfur Jónsson frá Prestbakka,
ljúfmenni hið mesta, sem vildi
allra vandræði leysa, en hins
vegar dvaldi hann ekki við
þennan starfa nema hálft ann-
að ár. Þá, eða um haustið 1946
tók Jón Gunnarsson við kaup-
fjelaginu. Kom brátt í ljós, að
hann er starfsmaður góður og
reglusamur í hvívetna, er von
andi að kaupf jelagið megi njóta
starfskrafta hans og hæfileika
sem lengst.
Föstudaginn langa, 1950.
Borðeyringur.
— Landsmó! hesfamanna
Framh. af bls. 8.
hagnýtu störf, eins og margir
virðast hafa áhuga fyrir.
Það, að varðveita hestinn og
hans góðu hæfileika, og glæða
áhuga fyrir honum á ný, er í
raun og veru að varðveita einn
þátt íslenskra þjóðhátta og það
ekki þann sísta.
Ari Guðmundsson.
Enn nm hneialeika-
keppnina við Dani
GUÐMUNDUR ARASON hefurj
fundið sig knúðann til að svara
nokkrum atriðum úr grein minni,
er jeg skrifaði um hnefaleikamót
KR og Ármanns 17. mars s.l. Að
sjálfsögðu er ekki nema eðlilegt,
að hann skýri sjónarmið sitt og
reyni að rökstyðja dóma sína,
sem sætt hafa nokkurri gagnrýni.1
Hitt er síður fallið til að auka
virðingu hans, að hann hefur va,- J
ið þá leið að umgangast stað-(
reyndir á nokkuð ljettúðugan
hátt, svo ekki sje meira sagt. Jeg
mun ekki kíta við G. A. um auka-
atriði, eins og hvort einhver at-'
burður hefur gerst nákvæmlega
í einu horni hringsins eða ekki,
eða annað sem ekki skiptir máli.
Á fundi hnefaleikadómara, sem
Hnefaleikaráð Reykjavíkur boð-J
aði til í tilefni af dómum G. A., I
viðurkenndi hann, í umræðum j
um leik Jóns Norðfjörðs og
Frede Hansen, að hann áliti að
brot Jóns væri óviljandi, þar sem
hann hafi eigi heyrt í bjöllunni. j
Ennfremur að umrætt högg
Jóns hafi ekki haft úrslitaþýð-
ingu í leiknum. Er þá ekki dálítið
hæpið að byggja dóminn á því
að Daninn hafi sagt höggið hafa;
gert sig óvígan, án þess að láta
tímann milli lota líða fyrst? Það
því fremur sem þetta virtist vera
eini möguleiki hans til að „vinna“
leikinn. G. A. vitnar í Sænskar
hnefaleikareglur, máli sínu til
stuðnings, en í tilvitnun hans er
rætt um meiðsli, og á því ekki
við hjer. Þess ber og að gæta,
að hjer gilda hnefaleikareglur
Í.S.Í., en þar segir að gefa skuli
tvær aðvaranir áður en keppanda
sje vísað úr leik. Vitanlega getur
verið um undantekningu að ræða
ef framið er gróft brot vísvitandi,
en svo er ekki hjer, að dómi G. A.
sjálfs. G. A. gefur í skyn, að hann
hafi óttast slæma dóma í dönsk-
um blöðum, en sá ótti virðist þó
hafa rjenað fljótt, því í næsta
leik kveðúr hann upp annan dóm
ekki síður vafasaman, Dönum
andstæðan. Jeg er hræddur um
að fáir leggi trúnað á þessa skýr-
ingu og þó síst þeir, sem best
þekkja til.
í vörn sinni fyrir dómnum í
leiknum milli H. Rasmussen og
Jens Þórðarsonar, segir G. A„ að
læknir mótsins, Úlfar Þórðarson,
hafi sagt að högg það, er felldi
Danann, hafi verið bringspalar -
högg (solar plexus). Þetta er al-
rangt. Ú. Þ. sagði að höggið gæti
ekki verið solar plexus, því ein-
kenni þess væru allt önnur, en
allar líkur bentu til að um of
djúpt högg hefði verið að ræða.
G. A. gaf þá skýringu á þessum
ummælum sínum, að um prent-
villu væri að ræða, sem þó auð-
sjáanlega er nokkuð sjerstæð,
enda hefur G. A. ekki hirt um að
leiðrjetta hana fyrir lesendum.
G. A. segir með nokkrum þótta,
að hann hafi leitað álits dómara
til stúðnings dómi sínum, en ekki
til að láta dæma fyrir sig. Ef til
vill lýsir þessi setning honum
betur en hann hefur ætlast til.
M. ö. o.: „Ef þið dæmið eins og
jeg, er allt í lagi, annars tek jeg
ekki mark á ykkur“. G. A. full-
yrðir ranglega að álit mitt hafi
ekki verið nægilega ákveðið, en
viðurkennir þó að jeg hafi talið
höggið of djúpt. En þrátt fyrir
andstætt álit tveggja dómara og
læknir lýsir hann því yfir, að
dómarar hafi dæmt umrætt högg
löglegt. Áleit G. A., þrátt fyrir
allt, þægilegra að skjóta sjer bak
við meðdómara sína um dómsúr-
skurð sinn? En samkvæmt skýr-
ingum G. A. á áðurnefndum dóm-
j arafundi, verður honum bara
i mismæli, sem hann auðvitað fann
enga ástæðu til að leiðrjetta!
G. A. virðist setja allt sitt
traust á sænsku hnefaleikaregl-
urnar, og vitnar enn í þær með
því að birta eftirfarandi spurn-
ingu og svar, sem hann segir að
þeir noti við dómarapróf:
„Hvað ber hringdómara að
gera, ef keppandi er sleginn út
með ólöglegu höggi og einn utan-
hringsdómari sjer það, en ekki
hringdómarinn sjálfur? Svar:
í þessu tilfelli ræður úrskurður
hringdómara.“
Ætti þessi „prófspurning" og
svar að takast sem dæmi um
gáfnafar íþróttamanna og skýr-
leik í hugsun, er jeg hræddur um
að ýmsir myndu brosa í laumi.
Slegið er föstu að brot sje fram-
ið sem einn dómari sjái, en spuit
að því, hvað sá skuli gera sem
ekki sjer (hringd.), og svarið er
(ekki hvað hann eigi að gera),
heldur að hans úrskurður ráði!
Er hægt að ætlast til að menn
taki svona þvælu alvarlega?
Á hinn bóginn get jeg ekki sjeð
hvaða lið Guðmundi getur orðið
að þessari speki, nema það sje
ætlan hans, að sýna fram á, að
víðar sje pottur brotinn en hjer,
og skal jeg ekki deila um það við
hann. Hins vegar finnst mjer
Svíum sýnd vafasöm kurteisi með
svona „þýðingum“.
Öðru í grein G. A. sje jeg ekki
ástæðu til að svara nánar, og er
umræðum um dóma G. A. lokið
að minni hálfu, nema annað gefi
tilefni til.
Jón D. Jónsson.
r>Líf ogllsf
Framh. af bls. 4.
um, Sverri Haraldsson, og ef
satt skal Segja, þá vakti það
meiri athygli hjá mjer en nokk-
uð annað í ritinu. Að mínum
dómi er kvæði þetta frábærilega
gott og heilsteypt listaverk. •—•
Kemur mjer það ókunnuglega
fyrir, ef höfundur sá, á ekki
fleira í fórum sínum, sem erindi
á til almennings. Hjer er ber-
sýnilega þroskaður snillingur á
ferð, þótt fátt eitt hafi birtst eft-
ir hann hingað til,
„Jeg er nú góð fyrir utan alla
galla“, sagði kerliiigin. Eips má
segja um ritið „Líf og list“. Og
það hefir hver maðUr gott af því
að lesa það.
Ritið er prentað á svo ljelegan
pappír, að slíkt er því alls eklri
samboðið. Vafalaust stafar það
af gjaldeyrisörðugleikum, og þá
er ekkert um það að fást.
Ekki get jeg neitað því, að jeg
bíð með nokkurri óþreyju eftir
næsta hefti.
Benjamin Sigvaldason.
Krunniiimmiiiiiia
Kaupi gull
OG SILFDR
hæsta verði.
iiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiniiiMiM
| MÁLFLUTNlNGSr I
SKRIFSTOFA
Einar B. GuÖmundsson, =
Gulilaugur Þoriiksson,
Austurstræti 7.
Símar 3202. 2002,
Skrifstofiitínii
U. 10—12 og 1—5
£ ^
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii 11111111111111111111111111111 iiiiiiiiiiiiiuiia
•llllllll■lllllllll••lll■lltl■lll■lllll■•llllll■l•lllllllll■ll^lll■•
HURÐANAFNSPJOID
og IIRJEFALOKUR
Skiltaserúin
SkóiavörSusiís 8.