Morgunblaðið - 22.08.1950, Síða 8

Morgunblaðið - 22.08.1950, Síða 8
s MORGVNBLAÐIÐ Þriðjudagur 22. ágúst 195G Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík. Framkv.stj.: Sigfús Jónsson. Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.) Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson. Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla: Austurstræti 8. — Sími 1600. Lesbók: Árni Óla, sími 3045. Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands. t lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók. Atburðurinn í Þorgeirsfirði ÞAÐ ER fráleitur misskilningur, sem fram kemur í blaði kommúnista s. 1. sunnudag að frásögn Morgunblaðsins af strandi hins rússneska skips í Þorgeirsfirði hafi miðað að því að „æsa til tortryggni“ gegn hinum rússnesku sjómönn- um, sem þarna voru skipreika og í nauðum staddir. ís- lendingar spyrja ekki að því, hvert þjóðerni þeirra manna sje, sem lenda í sjávarháska við strendur lands þeirra. Þeir spyrja engrar spurningar annarar en þeirrar, hvernig hægt sje að bjarga hinum nauðstöddu mönnum og verða þeim að öðru leyti að liði. Þetta er heldur engrar þakkar vert, heldur sjálfsagt og eðlilegt. Það er þegnskaparskylda að koma til liðs við fólk x sjávarháska og íslenska þjóðin teldi sig bregðast skyldu sinni ef hún ljeti undir höfuð leggjast að gera allt sem í hermar valdi stendur til bjargar mannsh'fum, hvenær, sem hún á þess kost að leggja fram krafta sína til þess, og hvaða fólk, sem í hlut á. Svo sjálfsagt er þetta að óþarfi er að hafa fleiri orð um. Af þessum ástæðum brugðust allir íslenskir aðiljar skjótt við er ósk barst um það að komið yrði til liðs við rússneskt skip, sem strandað væri norður í Þorgeirsfirði. Það vakti hinsvegar töluverða furðu, hvernig skipverjar á hinu strand- aða skipi brugðust við aðstoð íslenskra björgunarmanna. Frá því hefur verið skýrt að hinir rússnesku skipbrots- menn vildu helst enga aðstoð þiggja af íslendingum og tveir skipverjar gerðu sig jafnvel líklega til þess- að verja sig með sveðjum, er skipsmenn af íslensku björgunarskipi hugðust bjarga þeim úr hinu strandaða skipi. Eins og að líkum lætur var tilgangur hinna íslensku björgunarmanna sá einn að gegna þeirri skyldu sinni að vinna venjulegt björgunarstarf. Það er þessvegna ekkert undarlegt þó að íslenskur al- menningur eigi bágt með að skilja framkomu hinna erlendu sjómanna. Sú undrun byggist ekki á neinni „rógshneigð“ eins og blað kommúnista ræðir um. Það hefur yfirleitt ekki hent á íslandi að björgunarsveitir hafi mætt slíkri tor- tryggni við björgunarstörf sín. Hvaða hugmyndir hafa þessir útlendingar um íslenskan drengskap, íslenska gestrisni og hjálpsemi? Hvað hefur þeim verið sagt um þessa hluti? Þessar spumingar eru alls ekki óeðlilegar og þær spretta alls ekki af óvild í garð hinna rússnesku sjómanna. Þær eru aðeins eðlilegt viðbragð íslendinga gagnvart mjög ó- venjulegum aðstæðum. Rússneska þjóðin og íslenska þjóðin eru mjög fjarlægar hvor annari og fjarskyldar að uppruna og hugsunarhætti. Óhætt er að fullyrða að almenningur í löndum þeirra kjósi þó ekkert frekar en góða og vinsamlega sambúð og við- skipti sín á milli. Þær vilja áreiðanlega miklu fremur stuðla að aukinni þekkingu á högum hvor annarar en ala á mis- skilningi og úlfúð. En hvernig er aðstaðan til þess að skapa slík kynni og þekkingu? Hún er vægast sagt mjög erfið. Rússland er Iokað land. Landamæri þess eru ekki aðeins lokuð heldur er rússnesku þjóðinni bannað að hlusta á erlent útvarp. Allra bragða er freistað til þess að koma í veg fyrir að hún fái fregnir af því, sem er að gerast í heiminum. Hvaða áhrif hefur þetta á hugmyndir rússnesks fólks um aðrar þjóðir og lönd? Um það höfum við enga áreiðan- lega vissu. Heilbrigð skynsemi segir okkur aðeins að það hljóti að leiða til tortryggni og margvíslegs misskilnings. Þessvegna þarf tregða og tortryggni hinna nauðstöddu skip- brotsmanna í Þorgeirsfirði út af fyrir sig ekki að valda var- enlegri undrun íslendinga. Hún er eðlileg afleiðing inni- lokunarstefnunnar, sem gefur vanþekkingu og hleypidómum byr undir báða vængi. Það, sem gerðist í Þorgeirsfirði er e. t. v. aðeins smækkuð mynd af því, sem er að gerast í hinum tvískipta heimi í dag. >limlllM^ ÚR DAGLEGA LlFINU ÍSLENSKIR MINJAGRIPIR NOKKRIR Frakkar stóðu fyrir utafi glugga verslunar hjer 1 bænum, sem selur minjagripi. Frakkarnir töluðu mikið saman, böðuðu út hönd unum og hristu höfuðin með fettum og brettum eins og þeim er títt. Ekki veit jeg hvað olli æsing þeirra, en er jeg gekk að glugganum, éftir að útlendingarnir voru farnir til að skoða minja- gripina, sem vafalaust áttu sinn þátt í hugar- æsing ferðafólksins, var hægt að reka grun í hvað hafði verið á.seiði. Þarna voru sem sagt hinir furðulegustu gripir til að fara með heim til minningar um dvöl á fslandi. • KJÖRGRIPIR ÚR KRÍT SNJÓHVÍTUR krítarhaus af Ludwig gamla Beethoven stóð á heiðursstað í glugganum og horfði sorgmætt andlitið, en mikilúðugt, móti viðskiptavinunum. Ekki var hægt að sjá bet- ur én að á næsta leiti við tónsnillinginn væri engin önnur en Florence Nightingale — konan með lampann. — Þá má ekki gleyma veggskildi, eftirlíkingu af dönsku landslagi, eða englunum hans Michael Angelo, sem voru endurfæddir í krít (litaðir), en svo illa hafði tekist til í steyp- unni, að- annar þeirra hafði orðið holgóma. • SJÓVETLINGAR OG SILFURBERG NÚ VÆRI synd að segja, að það, sem nefnt hefur verið, væru einu munirnir, sem þarna er hægt að kaupa til minja um íslandsdvöl. Hær;t er að fá sjóvetlinga og illa gerðan ask. Rúna- kefli er og til sölu. Og hvaða máli skiptir það hver fjárinn hefur verið ristur á keflið. Það skilur hvort eð er eng- inn rúnir lengur og allra síst útlendingar. Ekki má heldur gleyma silfurberginu. — Það er viðbjóðslega skítugt. • HVERJU HVÍSLAÐI FRAKKINN? HVAÐ VORU Fransararnir að hvíslast á um og pata þarna fyrir framan minjagripasölu- gluggann? — Það er ekki gott að vita, en verið gæti, að einhver hefði sagt sem svo, eru nú ís- lendingar farnir að apa eftir Rússunum. /Etli þeir eigni sjer Beethoven, ungfrú Nightinggale og englana hans Michele? Það væri ekki svo slæmt, þótt slíkt breiddist ut um lönd, En hitt væri verra, að þessir gripir flæktust víða, sem íslensk list. — Slíkt gæti gert okkur verulegt ógagn. NÚ ER EKKI BANNAÐ NÚ DETTUR engum í hug að banna. — Þ';gar heiðurinn er í veði. Það getur hver og einn sett upp krítarfabrikku og framleitt skrípamy.ndir af andans mönnum liðinna alda, eða aulum, eftir vild og kallað íslenska minjagripi. Það er dásamlegt að vita til þess, að íslensk- an leir er hægt að nota í fínasta postulín, eins og sagt var í blaðaviðtali á dögunum. Ætli það væri ekki munur að framleiða holgóma engil úr dýru, íslensku postulíni, en krít? Ætti ekki að minnsta kosti skilja þessa muni frá öðrum íslenskum minjagripum og kalla t.d., ja — nútimalist? GÓ» BYRJUN Á FEGURÐARSAMKEPNI FÓLKIÐ ER enn að tala um fegurðarsamkepni Fegrunarfjelagsins og virðist sýnast sitt hverj- um um aðferðina, sem viðhöfð var, er fegursta stúlkan var valin. — Það er ekki nokkur vafi á að hægt er að hafa befra fyrirkomulag á dómnum. En menn verða að athuga, að þetta er í fyrsta skifti, sem slík fegurðarsamkepni fer fram hjer í bænum. Áður hefur aðeins verið dæmt eftir ljósmyndum og er það að sjálfsögðu ennþá frá- leitara, en þessi aðferð, sem nú var viðhöfð. Þetta lagast altsaman og verður betra næst. • SÚRA SKYRIÐ NOKKRAR húsmæður hafa kvartað yfir súru og vondu skyri,, sem verið hafi á markaðnum undanfarið. Er jeg spurðist fyrir um þetta í skrifstofu Mjólkursamsölunnar í gær, hvort kvartanir þessar væru á rökum reistar og hvern- ig á því stæði, ef svo væri, var svarið þetta: „Jú, það hafði sloppið út ein sending með skyri, sem var orðið skemt og eitthvað af því hafði fyrir vangá farið út til neytenda“. En fullyrt var, að ekki væri meira í verslun- um af þessu slæma skyri. — Gott að heyra það. Okpvnic eífir 1%. y |J I 5* sóknarpresf að Reynivöllum i. ÞAÐ ER ekki svo oft, sem við fáum hlutina ókeypis, og eigi síst þá, sem verulega er í varið. — Flest er selt og langoftast fyrir dýra dóma. Og því hærra verði, sem þeir eru torfengnari og dýr- mætari. Oftast er það svo, að hlutirnir eru selðir, en ekki gefn- ir og er það í rauninni ekki til- tökumál, því að allir verða að lifa. Ef við viljum fara á söng- skemmtun, hljómleik, kostar sætið kr. 15,00—25,00, eftir því hvar þau eru í hljómleikasaln- um. Við að hlusta á og sjá sænsku óperuna, Figaro, munu sætin hafa kostað frá kr. 45,00—75,00, eftir sætagæðum. Þetta finnst mörgum tilvinnandi, en menn verða þó að hafa peningana hand bæra. Margir verða þó að neita sjer um þessar skemmtanir. Þó allir vildi og hefði ráð á að sækja þessar skemmtanir, rúmast í hvert sinn aðeins lítill hópur, miðað við fjöldann allan og yf- irleitt verður sveitafólkið útund- an og í þorpum og bæjum út um land, er miðað er við Reykjavík. Mætti þá í tvennum skilningi segja: Margir eru kallaðir, en fáir útvaldir. II. Nú er það ein tegund skemmt- ana, sem fólkið getur fengið ókeypis. Það eru lifandi raddir fólksins sjálfs. Með því að syngja saman, helst margt fólk í senn, eiga menn kost á ósvikinni, heil- brigðri skemmtun. Hún er að vísu með nokkuð öðrum hætti en völ er á í söngsal, þar sem farið er með margraddaðan söng, vandlega æfðan eða hljómsveit með mörgum hljóðfærum. AI- þýðusöngurinn er eðlilega með öðrum hætti. Það er oftast um að ræða smálög, sem farið er með, einfaldir ættjarðarsöngvar og því um líkt, sem fólkið kann og syngur og leggur hver fram það, sem hann á, sumir meira, aðrir minna eins og gengur. í þessum söng felst fegurð og þróttur og með sínum sjereinkennum, er margir syngja saman, tíðum heillandi fagur og allt ókeypis. Enginn, er þar til nær, er af- skiftur. Allir eiga þar sömu hlut- feild. Ekkert hljóðfæri jafnast á við söngrödd mannsins. Hún á sinn hreim, sem lætur ljúft í eyrum og gagntekur löngum með sínu yndi. III. Þegar margir syngja saman, eru þar venjulega úrvalsraddir innan um, aðrar gæddar minni fegurð. Allt til samans myndar það eina lífræna heild, þar sem samstilltir eru hugir fólksins með einum huga, einni sál. Og í sam- stillingunni fellst án efa hinn mikli og dásamlegi leyndardóm- ur. Þar kemur hver til dyranna eins og hann er klæddur. Þar kemst eigi að nein vandfýsni, engar fyrirfram gerðar kröfur um óaðfinnanlegan fluttning, hver einstakur syngur af hjart- ans lyst og löngun, sjer til yndis og ánægju. IV. Á fjölmennum mannfundum, þar sem þúsundir manna, jafn- vel tugir þúsunda eru saman- komnar, eins og t. d. 17. júní ár hvert í Reykjavík, hefir Páll ísólfsson hvatt fólkið til að taka undir, og á hann þakkir skilið fyrir. Að mestu leyti mun þetta því miður hafa mistekist og jafn- vel svo, að aðeins fáeinir móts við fjöldann allan hafa farið að beiðni hans. Þar hefði einmitt verið tækifæri til að veita sjer skemmtun, sem munaði um og hana ókeypis. Hefði hinn mikli fjöldi tekið undir, hefði það á- reiðanlega snortið flestra hugi og orðið hrífandi og ógleymanlegt. Á slíkri þjóðhátíð framvegis ætti fólkið ekki að láta slíkt tækifæri ónotað. Þá mundi sann- ast, að hjer sje ekki um neinn hjegóma að ræða, heldur dýr- mætan veruleika og sönnun þess, hvað fólkið á í sjálfu sjer, og getur, ef rjett er á haldið, öðr- um veitt og notið sjálft í senn. V. Einn prestur hjer í Reykjavík hefir tekið upp nýjan og fagran sið, sem mætti verða öðrum prest um til eftirbreytni. Hann er söng- elskur og raddmaður ágætur. — Eftir að sjálfri messunni er Iok- ið, en áður en út er gengið, bið- ur hann fólkið að syngja vers, er hann tiltekur í hvert sinn. Margir taka þar undir og miklu fleiri en í messunni sjálfri. Jeg efast ekki um, að þessum gáfaða og áhugasama presti takist smám saman að fá fleiri og fleiri í hóp- inn og jafnframt að koma á hjá sjer sönnum safnaðarsöng í mess- unni sjálfri og mætti svo aðrir prestar og söfnuðir fara að hans dæmi. VI. Fyrsta skrefið til að venja fólkið á að syngja saman, er að koma á sönnum safnaðarsöng í kirkjum landsins. Þegar því tak- marki væri náð, og það þarf alls ekki að vera uppi í skýjunum, heldur fagur veruleiki, er fyll- ing tímans kemur, mundi . það einnig hjálpa til þess, að mönn- Framh. á bls. 12,

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.