Morgunblaðið - 27.08.1950, Qupperneq 6

6
MORGLISBLAÐIfí
Sunnudagur 27. ágúst 1950
3H®ir0issiMiKfri&
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsia:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Samhjálp og sjálfsbjörg
5^2*4 ÚR DAGLEGA LlFINU
NÝ ATVINNUGREIN
j NÚ ER nokkurnveginn búið að kenna mönnum
að standa í biðröðum þar sem fólk safnast fyrir
, og almenn regla er, að menn eru afgreiddir eftir
röð. Þó vantar nokkuð á að reglum sje fylgt í
1 þessum efnum, eins og t. d. við miðasölu kvik-
myndahúsanna, þar sem hinir síðustu verða
fyrstir með því að ganga meðfram biðröðinni
og láta þá, sem næst eru komnir, kaupa fyrir
sig. — Gengur þetta svo langt, að um daginn
stóð ungur piltur í röð við miðasöluna í Tivoli
er maður utan raðarinnar kom til hans og bað
hann að kaupa fyrir sig nokkra miða.
„Jeg slcal gera það“, sagði stráksi“, en það
kostar krónu á miðann“.
FERÐAMÖNNUM VEL TEKIÐ
„HINN enski fræðimaður, sem um getur í grein
þessari, kom að Hólum á matmálstíma. Hitti
bifreiðastjóri hans matráðskonu í skólahúsinu
að máli og spurði eftir því, hvort ekki væri
einhver þar á staðnum, er leiðbeint gæti ferða-
mönnum og sýnt þeim kirkjuna.
Var honum sagt að svo væri, og var þegar
sent eftir Karli Arngrímssyni, er hefir þetta
starf með höndum.
•
í MATMÁLSTÍMA
„HANN sat að miðdegisverði í húsi skólastjór-
ans, en kom niður að skóla, er hann hafði fengið
skilaboðin.
FYRIR SKÖMMU er lokið þingi Sambands íslenskra berkla-
siúklinga. Þessi samtök hafa á undanförnum árum unnið
þrekvirki, enda hafa forustumennirnir verið hver öðrum
áhugasamari í starfi sínu í anda þeirrar göfugu hugsjónar
að ljetta lífsbaráttu þeirra, sem orðið hafa berklaveikinni að
bráð og þurfa að njóta sjerstaks aðbúnaðar.
Starfsemi SÍBS hefir vakið athygli víða um lönd, og
margir erlendir gestir hafa heimsótt hið merkilega hæli
þess í Reykjalundi og talið sig sækja þangað mikilvæga
fræðslu. Það er gott að geta verið öðrum þjóðum til fyrir-
myndar á þessu sviði, en hitt er þó enn mikilvægara, að
íslenska þjóðin skilji sjálf til hlýtar eðli þeirrar merkilegu
hugsjónar, sem er aflgjafi þessa menningarstarfs.
„Styðjum sjúka til sjálfsbjargar“, er kjörorð þeirra, sem
hjer hafa bundist samtökum til þess að gefa berklaveiku
fólki nýja trú á sjálft sig og lífið. í anda þessa kjörorðs hefir
verið unnið af slíkum eldmóði, að þess munu fá dæmi í
fjelagsstarfsemi síðustu áratuga. Árangurinn hefir líka orð-
ið mikill og heillaríkur. Stórum hóp af berklaveiku fólki
hafa verið sköpuð vistleg heimili og því fengin nytsöm
störf við þess hæfi. Það er erfitt að meta þau hollu áhrif,
sem þessi nýju lífsskilyrði hafa haft á berkasjúklingana,
bæði andlega og líkamlega, en þau eru áreiðanlega mikil.
Merkilegast við starfið að Reykjalundi er þó það, að
þar er ekki aðeins ágætt heilsuhæli, heldur einnig mikil
framleiðslumiðstöð. Vistmenn að Reykjalundi lifa ekki af
náð þjóðfjelagsins sem sjúklingar, heldur eru þeir einnig
veitendur, sem um framleiðslu standa öðrum þjóðfjelags-
borgurum lítt að baki og engum öðrum að baki um vöru-
vöndun. Þetta er í rauninni mesta þrekvirkið í öllu starfi
þessara merkilegu samtaka. Þeim hefir auðnast að koma
upp stóru heilsuhæli, sem skilar beinum árlegum rekst-
arhagnaði, og er þó vistmönnum greitt fullt kaup fyrir sína
vinnu. Hinir sjúku eru hjer orðnir sjálfbjarga, og geta með
atorku sinni og vinnugleði verið öðrum þjóðfjelagsborg-
uruum til fyrirmyndar. Göfug hugsjón er hjer orðin að
veruleika og brautryðjendurnir og forustumennirnir hafa
þannig fengið ríkulegri laun fyrir fórnfúst starf sitt en
nokkur peningafúlga getur veitt.
Þetta starf SÍBS geymir mikilvægan lærdóm, sem þjóð-
in hefði gott af að láta meir móta líf sitt og starf en hún
nú gerir. Þjóðfjelagið hefir sýnt málefnum berklasjúklinga
fuljan skilning, en neeginstarfið hefir þó hvílt á fórnfúsum
hugsjónamönnum, sem ekki hafa talið vinnu sína í ná-
kvæmum tímaeiningum. Marga stundina hafa þeir unnið
kauplaust, en þeir hafa í staðinn uppskorið þakkir og fyrir-
bænir þess fólks, sem fyrir þeirra starf hefir eignast nýja
trú á lífið. Þeir hafa þannig eignast verðmæti sem mölur
og ryð fær ei grandað.
Slíkur andi hjálpsemi og fórnarlundar þarf að vera leið-
arljós íslensku þjóðarinnar allrar, þá mun henni vel farn-
ast. Þjóðfjelagið á að byggjast sem mest upp á frjálsu fje-
lagsstaríi einstaklinga, sem finna hvöt hjá sjer til að hrinda
í framkvæmd umbótamálum, þjóðfjelaginu til heilla. Það
er nauðsynlegt að geta jafnan fengið fyrir vinnu sína nægi-
legt fje til lífsnauðsynja, en hitt er engu síður mikilvægt
að geta unnið í þágu meðborgaranna að líknar- og menn-
ingarmálum, án þess að gera kröfu um tímakaup fyrir
hverja klukkustund.
Þótt hjer hafi starf Sambands íslenskra berklasjúklinga
einkum verið gert að umtalsefni, má það ekki skiljast svo,
að ekki hafi önnur fjelagssamtök komið í framkvæmd
merkilegum framfaramálum. Mörgum hinum merkustu
menningarmálum þjóðarinnar hefir einmitt verið hrundið
af stað af frjálsum samtökum hugsjónamanna, þótt ríkis-
valdið hafi oftast veitt málum þessum sitt lið eins og vera
ber. En einmitt á þenna hátt verður þjóðin hamingjusöm-
ust og eindrægni hennar mest. Vjer mættum gjarnan öll
gera kjörorð SÍBS, „styðjum sjúka til sjálfsbjargar“ að
voru eigin kjörorði, því að mörg eru meinin í þjóðfjelagi
voru, sem nauðsynlegt er að vjer sameinumst öll um að
lækna.
HRINDINGAR Á ALMANNAFÆRI
VERRI siður en þetta eru þó bansettar hrind-
ingarnar alstaðar þar sem fólk kemur saman.
Þegar fólk hefir safnast saman, t. d. í hljeum í
kvikmyndahúsunum, vaða margir eins og jarð-
vöðlar gegnum hópinn með hrindingum og oln-
bogaskotum á saklaust fólk og kemur ekki til
hugar að biðjast afsökunar. Hjer eiga hlut að
máli, bæði karlar og konur, en þó fyrst og fremst
unglingar.
Á dögunum sá jeg pilt vaða framhjá konu,
sem stóð í forstófu kvikmyndahúss og hjelt á
sigarettu. Strákurinn henti konunni til um leið
og hann fór framhjá og reif um leið eldinn af
sigarettunni.
•
ÓÞARFT OG LEIÐINLEGT ÆÐI
EKKI datt náunganum í hug að snúa sjer við,
hvað þá að biðja konuna afsökunar. Og þetta
er því miður ekkert einsdæmi. Menn troðast og
hrinda nágrannanum á götunum, eða þegar
fólk fer út og inn úr samkomuhúsum.
Þetta er bæði leiðinlegt og óþarft æði, sem
ætti að leggja niður með öliu. Ef það kemur
fyrir óvart, sem alltaf getur átt sjer stað, þar
sem hópur manna er samankominn, að menn
rekist hver á aðra, er það minnsta sem hægt
er að gera, að biðjast afsökunar.
•
BRJEF FRÁ HÓLUM
í SUMAR sagði jeg frá erlendum ferðamanni,
sem kom að læstum kirkjudyrum að Hólum í
Hjaltadal og varð að láta sjer nægja að kíkja
inn um kirkjugluggana. — Nú hefir Stefán Að-
alsteinsson, kaupmaður á Hólum, sent brjef um,
hvað það var, sem raunverulega gerðist að Hól-
um ,er útlendingurinn kom þar. Var gott að fá
það til þess, að enginn misskilningur verði útaf
þessu máli framar. Brjef Stefáns er á þessa leið:
Ennfremur spurði bifreiðastjórinn eftir því,
hvort ekki væri einhver þar á staðnum, er talað
gæti ensku, og var honum sagt, að jeg myndi
kunna eitthvað í ensku, sem satt var.
Sat jeg einnig að snæðingi, er jeg frjetti um
gestakomu þessa, en kom svo fljótt sem því
varð viðkomið.
STUTT VIÐSTAÐA
FERÐAFÓLKSINS
„HITTI jeg Karl þá úti á hlaði, og fórum við að
svipast um eftir ferðamönnunum, en sáum þá,
okkur til mikillar undrunar, að þeir voru lagð-
ir af stað aftur og komnir nokkuð út fyrir tún-
fót. Þó munu vart hafa liðið meira en um það
bil 10 mínútur frá því að bifreiðastjórinn hafði
tal af fólki á staðnum, og þar til við Karl vor-
um komnir út.
•
MISSKILNINGUR
„ER ÞVÍ á engan hátt hægt að álasa Karli nje
nokkrum öðrum á staðnum um ógreiðvikni nje
kæruleysi gagnvart ferðamönnum þessum nje
öðrum þeim er að Hólum koma.
Hjer virðist helst vera um að ræða hrapal-
lega misskilning á milli bifreiðarstjórans og
ferðamannsins.
•
FYRIRMÆLI UM LOKUN
ER HJER því farið alrangt með, að öðru leyti
en því, að kirkjan var læst, og er það samkvæmt
fyrirskipun frá fornminjaverði, því að í kirkj-
unni eru geymdir margir merkilegir og dýr-
mætir munir, sem óhæfa væri að láta liggja á
glámbekk.
En kirkjan hefir ætíð verið sýnd þeim ferða-
mönnum, sem þess hafa óskað, og mun svo enn
verða, enda þótt það starf sje með öllu ólaunað
af hálfu hins opinbera og ekki krafist neins
lyklatolls af þeim, sem kirkjuna skoða“.
Júgóslavar gagnrýna
dýrkunina ú Stalin
Æskulýðsmálgagn júgóslavneskra komma dregur
dár að kenningunni, að Sfalin geti aldrei skjátlast.
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter.
BELGRADE — „Omladína", aðalmálgagn æskulýðssamtaka
kommúnista í Júgóslavíu, birti nýlega grein, þar sem Stalin-
dýrkun er gagnrýnd sem „ókommúnistisk stefna“, er sje í
andstöðu við marxistiskar kenningar.
Hert á tökunum. <*■
„Omladina" fullyrðir, að
Rússar reyni að notfæra sjer
þessa einkennilegu Stalindýrk-
un strangtrúuðustu kommún-
ista, til þess að herða jafnvel
enn betur á tökum sínum á
þeim löndum, sem eru að nafn-
inu til sjálfstæð, en lúta í raun-
inni algerum yfirráðum Moskvu
manna.
Afturhaldsseggir.
Að þessu slepptu, segir blað-
ið ennfremur, er þar að auki
svo komið, að Stalin og aðrir
Sovjetleiðtogar hafa með stefnu
sinni „fyrirgert rjetti sínum til
að kalla sig mikilmenni“. Þeir
hafa glatað forysturjetti sínum,
vegna þess að þeir eru orðnir
„afturhaldssöm klíka, sem berst
af álefli gegn framfaraöflum
veraldarinnar. “
Deila um fiskveiði-
rjeflindi
LUNDÚNUM. Fyrir nokkru
kom til harðvít.ugra bardaga
leysa gangi svo langt, að Stalin ! milli tveggja ættflokka í Niger-
íu. Lyktaði þeim hildarleik svo,
að 23 ljetu lífið, en aðrir særð-
ust. Ástæðan var deila um fisk-
veiðirjettindi.
! Ekki óskeikull.
Hið júgóslavneska blað dreg-
ur dár að þeirri kenningu
hinna ,,sanntrúuðu“, að Stalin
geti aldrei skjátlast. Blaðið vek
ur athygli á því, að þessi vit-
sje oft að nafninu til látinn
kveða upp dóm yfir hlutum,!
sem hann alls ekki geti haft |
hundsvit á.
Flestir sjáHsmorð-
ingjar í Oxford
LONDON — Rannsókn hefir
leitt í ljós, að sjálfsmorð eru
hvergi tíðari í Bretlandi en i
Oxfordháskóla, sem er elstui
æðri skóla í landinu.
Á árunum 1947 til 1949,
frömdu þar sem sje fleiri sjálfs
morð á aldrinum 15—24 ára,
en í nokkrum öðrum breskum
bæ.
S j álf smorðstalan þar nam
27% borið saman við 3% í Brel
landi öllu.
Mun fleiri síys urðu og í Ox-
ford á ofangreindu tímabili er
annarsstaðar í landinu.
—Reuter.
London æflar að hafa
fallegusfu garóana
LONDON — í sambandi við
Bretlandshátíðina, sem efnt
verður • til í London á næsta
ári, hafa yfirvöld borgarinnar
afráðið að reyna að gera skemti
garða hennar „fallegri en nokk
ursstaðar annarsstaðar í ver-
öldinni“.
Auk þessa á að skreyta að-
algötur borgarinnar með sem
allra mestu. af blómum, og í
því: skyni hefur meðal annars
verið leitað ' eftir samvinnu
verslana- og hóteleigenda.
—Reuter.