Morgunblaðið - 10.09.1950, Blaðsíða 7

Sunnudagur 10. sept. 1950
MORGUWBLÁÐIff
7
REYKJAVÍKURBRJEF J-5
Síldin sem var og er.
ÞÁ er síldarvertíðinni við Norð
iirland lokið að þessu sinni,
hinni ljelegustu sem komið hef-
nr hingað til, síðan aðstaða til
veiða og afhendingar var svip-
Uð því, sem nú er.
Önnur síldarvertíðin tekin
við, hjer við Faxaflóa.
Síldaraflinn hjer í Flóanum
hefur verið hinn besti í langa
hríð, en iítið stundaðar. —
Menn hafa verið að voka yfir
veiðinni fyrir norðan land, sem
ekki kom, að heitið geti. 225
skip fengu samtals 265 þúsund
hl. og 57 þúsund tunnur í salt.
Talið var, að hvert skiþ sem
var á veiðum fyrir norðan
þyrfti nál. 5.000 mál í bræðslu
til þess að sú útgerð bæri sig.
Skipin hefur sem sje vantað
yfir 4000 mál að jafnaði til að
útgerðin svaraði kostnaði, er
fengist hafa um 200 saltsíldar-
tunnur upp í það skarð.
Sjómenn segja nú frá síldar-
torfum, sem sjeu nokkuð kyrr-
stæðar beggja megin við Reykja
nesið, og eins við Snæfellsnes.
Þær eru að sögn dýptarmæl-
@nna þetta 10—30 faðma undir
fejávarborði. Ekki iengra bilið
milli síldarinnar og veiðiskip-
anna. En nægilega mikið til þess
íað síldin næst ekki nema í rek-
net, sem eru smátæk, saman-
komið við uppgripin, sem hægt
er að fá t. d. herpinætur.
Menn eru enn að brjóta heil-
ann um það, hvernig sú varpa
á að vera útbúin, sem tekur
síldina úr hinum kyrstæðu torf
um. Hefur ekki enn tekist að
fá bröndu í tilraunavörpurnar
að heitið geti. Því kennt um, að
frákastið frá vörpuopinu fæli
síldina svo hún fái ráðrúm til
að forða sjer.
Kvartanir heyrast um það að
tilraunirna'.’ sjeu kostnaðarsam-
ar, því nú sje orðið þröngt um
peninga. — En sú tilraun, sem
tekst hún borgar sig vel. Og
einhverntíma kemur að því, að
þetta tæknilega atriði verður
leyst. Svo mikið er víst.
Það getur verið skrambans
dýrt að yera fátækur.
Söluhorfur
á Faxasíldinni
ÞAÐ mikið hefir verið fryst af
Faxasíld, að langt mun vera
komið, að fá í nauðsynlega
foeitu fyrir vetrarvertíðina.
Markaður fyrir saltsíld hjeð-
an var óviss fyrst í stað. En
mælt er, að mjög sje farið að
greiðast úr því. Jafnvel hefir
heyrst að horfur væru á sölu
á 100 þúsund tunnum, ef svo
ber undir. Söluverð hennar gæti
orðið um það bil 25 miljónir
En hvað sem því líður, þá er
eitt víst, að þegar tekst að fá
hin hentugustu veiðarfæri fyr-
ir Faxasíldina, sem geta sókt
hana nokkra tugi faðma niður
í sjóinn, verður öðruvísi að
stunda þá veiði, en eltast við
norðansíldina, sem þeytist um
allan sjó, og er hvergi nema
fáeina stundarfjórðunga í stað,
svo til hennar náist.
Veiðin hjer í Flóanum getur
altaf haldist framyfir áramót
ef veður leyfir.
Árbók framleiðsluráðs
'ÁÐUR hefir' verið minst hjer á
’Árbók landbúnaðarins, sem
Framleiðsluráðið hefir gefið út
í fyrsta sinn, en á að koma út
arle'ga framvegis. í þessari Ár-
bók eru margskonar hagfræði-
legar upplýsingar, um rekstur
landbúnaðarins a1m.ennt, og um
búskapinn^ í ýms.um hreppum
. Iandsins sjerstaklega.
Með því að halda áfram að
gera þær hagfræðilegu athug-
anir, sem Árbók þessi byggist
á, safnast áreiðanlega saman
sá fró.ðleikur, um rekstur bún-
aðarins, sem beinlínis getur
stuðlað að nýju framfaraskeiði
í sveitum landsins. /
Einn merkasti kafli í Árbók-
inni er í grein-eftir Arnór Sigur
jónsson um meðol niðurstöðu-
tölur í búrekstri bænda í 30
hreppum. Eru 15 hreppanna á
kjötsölusvæðinu og 15 á mjólk-
ursölusvæðinu.
Þarna er gerð byrjun á sam-
anburði, sem getur haft geisi-
lega mikla þýðingu, til leið-
beiningar fyrir alla hugsandi
bændur landsins. Því til þess
að fylgja umbótunum eftir, og
hafa af þeim fullt gagn, jafnt
ræktun jarðar sem' búpenings,
þurfa bændur að fá glögt yfir-
lit yfir það, hvernig þeir haga
búrekstri sínum, sem hafa
besta afkomuna.
Að þessu sinni hefur Fram-
leiðsluráðið talið heppilegt, að
tilgreina ekki, hvaða hreppar
það eru, sem teknir hafa verið í
þenna samanburð. En Arnór til
greinir þann hreppinn, þar sem
afkoma bændanna er best á
skýrsluárinu 1948.
Svalbai-ðsstrandar-
hreppvrinn.
SVO segir í Árbókinni um bænd
ur í Svalbarðsstrandarhreppi:
Afkoma búskaparins er þar,
samkvæmt skýrslum svo miklu
best, að það hlýtur að vekja
athygli. Meðaltekjur bænda í
hreppnum eru (árið 1948) 8—9
þúsund kr. meiri en í þeim
hreppum, sem næst komast. —
Ennfremur segir: Ekki er
Svalbarðsströnd nein hlunninda
sveit að öðru leyti en því, að
hún nýtur fremur góðrar að-
stöðu til verslunar. — Fram á
þessa öld var hún talin rýrðar-
sveit. Það er fyrst eftir 1930, að
hún hefst í röð hinna betri bún-
aðarsveita, og þá með hægð“.
Sjðan eru gefnar nokkrar
skýringar á því, hvað valdið
hafi framförum sveitarinnar og
m.a. komið þannig að orði, að:
’búmenning1 sveitarinnar hafi
vaxið. Liklegt er, að mörgum
leiki forvitni á, að hafa af fram
förum sveitar þessarar nánari
kynni.
Kjarnfóðurkaupin
úr hófi.
í SAMANBURÐINUM milli
hreppanna, er tilgreint m.a.
hversu mik.il eru kjarnfóður-
kaup bænda að meðaltali í hverj
um hrepp á árinu 1948. Segir
m.a. í skýringunum á skýrslum
þessum:
Fyrir afkomu mjólkurhrepp-
anna sýnist það ráða miklu
hversu mikill fóðurbætir hefur
verið keyptur. Fljótt á litið
mætti svo virðast, að slæm af-
koma búskaparins stafaði þar
víða af hófleysi í fóðurbætis-
kaupum og fóðurneyslu, og ef-
laust er það að einhverju leyti
rjett“. En síðan er á.það bent,
að á þessu ári hafi óþurkarnir
sumarið 1947 gert fóðurbæti
nauðsynlegri en í meðalári.
í 3 hreppum voru íóðurbætis
kaupin á þessu ári að meðaltali
á hvert býli 10—12 þúsund kr.
En meðal fjöldi kúa í þessum
hreppum var 9,1—9.9 kýr á
býli.
Kunnugur og reiknisglöggur
maður, hefur tjáð mjer, að í
nærsveitum Reykjavíkur hafi
kjarnfóðurkaupin í einstökum
tilfellum verið meiri en þetta.
Dæmi sjeu til þess, að menn
hafa alið fjórar mjólkandi kýr,
þó þeir hefðu ekki haft hey-
fóður handa nema tveim. En
allmargir hafi eytt 1500 krón-
um í kjarnfóður af kr. 3,500,
sem fengist hafi fyrir kýrnyt-
ina. —
Svo hafa bæjarmenn dáðst að
því, að mjólkurframleiðslan
skuli ekki hafa gengið saman,
enda þótt fólki fækki í sveit-
inni. En ekki vitað eða gert
sjer grein fyrir því, hversu mik
ið af mjólkinni hefur verið
framleitt fyrir prlendan gjald-
eyri.
Þegar harðnar í ári, er það
gefinn hlutur, að bændur verða
að draga við sig fóðurbætis-
kaup. Ætti sú ráðabreytni eftir
því sem skýrslur Árbókarinn-
ar benda til, að geta beinlínis
bætt afkornu ýmsra bænda.
Kjötverð og kjötsala.
SAMKVÆMT útreikningi Hag-
stofunnar hefur tilkostnaður
bændanna hækkað frá í fyrra
um 19,4 prósent. Samkvæmt
gildandi lögum eiga landbúnað-
arafurðirnar að hækka eftir
því.
í fyrra fengu bændur kr. 9.35
fyrir fyrsta flokks dilkakjöt. En
samkvæmt hinu útreiknaða
verðlagi nú, eiga þeir að fá 40
aurum hærra vérð fýrir kjöt-
kílóið. Enda þótt hækkunin á
tilkostnaði síðan í fyrra ilemi
19,4 prósentum, þá verður kjöt
hækkunin ekki meiri. Því aðrar
sauðfjárafurðir, ull og gærur,
hafa hækkað svo mikið, að
framleiðendur fá fyrir þær vör-
ur nú það mikið hærra verð, að
ekki koma nema 40 aurar á
kjötkílóið.
Ofan á þetta kjötverð bætist
svo sláturkostnaður, sem í fyrra
var áætlaður kr 2,10 og álagn-
ing smásölunnar.
Milliliðatekjurnar af land-
búnaðarafurðunum eru samt-
tals töluvérður póstur, eftir því
sem Árbókin upplýsir. — Árið
1948 var verðmæti landbúnað-
arframleiðslunnar talið 210
millj. kr. En áætlaður milliliða-
kostnaður kr. 44,788.00.
Ekki hefur frjest enn, hverju
álagning smásalanna muni
nema að þessu sinni.
Mjólkin og smjörið.
INNVEGIN mjólk til mjólkur-
búanna hefur aukist á undan-
förnum árum um 2—3 milljónir
lítra á ári. En smjörframleiðsl-
an hefur aukist árlega um ná-
lægt því 100 tonn.
Þar eð mjólkurmagninu hef-
ur helst til mikið verið haldið
uppi á erlendu kjarnfóðri, má
búast við, að eitthvað dragi úr
mjólkurframleiðslunni á þessu
ári, þegar bændur fara að draga
úr kjarnfóðurkaupum sínum.
Frá neytendum hafa heyrst
kvartanir -um verðhækkun. þá,
sem orðið hefur á mjólk og
mjólkurafurðum. En framleið-
endur hafa því til að svara, að
sú verðhækkun er samkvæmt
útreikningi Hagstofunnar á
hækkun framleiðslukostnaðar,
eins og nú horfir við.
Annað hvort er að sætta sig
við verðhækkunina, ellegar að
sætta sig við hitt, að framleiðsla
þessarar vörutegundar dragist
stórkostlega saman í framííð-
inni. Og hver vill það?
Hjer er um að ræða aðal-
framleiðsluvöru sveitanna, m.a.
hjer á Suðvesturiandinu. Það
er lífsskilyrði fyrir sveitirnar,
að framleiðslan þar sje byggð
á svo fjárhagslega heilbrigðum
grundvelli, að hún geti aukist
að miklum mun.
Nú er það mesta mein land-
búnaðarins, hversu búin eru yf-
irleitt smá, bústofninn lítill. —
Reikna þarf verðlag búsafurða
eftir hinu meðalstóra búi. Það
hefur ekki nema 6 kýr, 87 kind
ur og 8 hross. Það gefur auga
leið, að þessi bústofn er of lítill
til þess að auðvelt sje, að reka
þau með hagnaði. Stækki búin,
verður hægt að framl. hverja
eining afurðanna, hvort heldur
er frá sauðfjár eða mjólkur-
framleiðslubúum, fyrir lægra
verði en nú. Slíkar umbætur
verða til hagsbóta fyrir fram-
leiðendur sem og neytendur.
Alls staðar tapa
kommúnistar.
ENN ætluðu kommúnistar að
stökkva uppí stóru ausunni og
vinna mikinn sigur við kosn-
ingarnar í Danmörku. Urslitin
í þessum kosningum voru svo
óskýr, að viðbúið er að stjórn-
armyndun verðt erfiðleikum
bundin. En að einu leyti voru
úrslitin alveg greinileg. Fylgi
kommúnista hrapar þar, sem
með öðrum lýðræðisþjóðum.
Við næstu kosningar á und-
an töpuðu kommúnistarnir
helmingnum af fylgi sínu.
Höfðu 18 fulltrúa á þingi Dana.
en urðu að láta sjer nægja 9.
í þetta sinn mistu þeir þriðj-
ung af atkvæðamagni sínu. En
sakir brevttra kosningalaga
mistu þeir ekki nema 2 þing-
menn, hafa enn 7 fulltrúa á
þingi. Af hverjum 6 kjósend-
um í Danmörku, sem fylgdu
ofbeldisstefnunni við fyrstu
kosningarnar eftir styrjöldina,
eru ekki nema tveir sem fylgja
henni ennn.
í fyrravetur átti jeg tal við
ungan mentamann i Höfn, sem
fram yfir styrjaldarlokin hafði
fylgt kommúnistum að málum.
Hann tekur mikinn þátt í
stúdentalífi borgarinnar. Hann
sagði mjer, að af þeim fjölda
fjelaga sinna, sem hann um-
gekkst og verið hefðu fvlgis-
menn ofbeidisstefnunnar, væru
þá ekki eftir í f'okki kommún-
ista nema einir tveir. Svo mjög
hefir fylgið hrun’ð af kommun-
istum meðal mentamanna í
Höfn síðustu árin.
Áróðurinn,
sem mistókst.
ÞEGAR þátttaka Danmerkur í
bandalagi Atlan t.shafsþj óðann a
var ákveðin, hóf”. danskir fylgis
menn kommúnista feikna áróð-
ur gegn lýðræðisflokkunum.
Var foringjum þeirra úthúðað
fyrir , landssölu“ afnám frelsis
dönsku þjóðarinnar o. s. frv.
Aðalmálgagn binna dönsku
kommúnista hagaði sjer mjög
svipað, og Þjóðviljinn hjer. Qg
þessu hefir haldið áfram. Harðn
aði áróðurinn þegar vopnasend
ingar til danska hersins vestan
um hafa komu á dagskrá. Þá
átti sjálfstæði Danmerkur, að
sögn Moskvamanna, að vera
gersamlega útþurkað.
Allt þetta hefir borið þann
árangur, eins og komið er á
daginn, að fylgið hefir haldið
áfram að hrynja af áhangend-
um hina austræna ofbeldis. Jafn
vel eitt haldreipi kommúnista
í Danmörku, Mogens Fog próf-
; essor. sem hamaðist lengi vel í
þjónustu þeirra eins og bers-
serkur, við að safna undirskrift
um undir Stokkhólmsávarpið,
og var forystumaður í hinu svo-
kallaða „friðarfielagi“ þeirra
hefir nú sagt sig úr fjelagssam-
tökum þeim, að því er frjelst
hefir. Þegar hann var að því
spurður, hvað hann ætlaði nú
að leggja stund á, úr því hann
væri horfinn úr „friðarhreyf-
ingu“ kommúnista, á hann að
hafa svarað því til að hann
. ætlaði að vinna fvrir friðinn“.
Á einhvern annan hátt. en hann
hefir hingað til gert.
Hann hefir ekki kurinað við
hamaganginn i Moskvamönn-
um við að safna efni i kjarn-
orkusprengjur, fvrir sjálfa sig,
samtímis sem öllu hinu ánauð-
uga fólki austan .Tárntialds og
vestan. er fyrirskipað að heimta
bann gegn beim vígbúnaði, sem
Moskvavaldið leggur mest kapp
á að afla sjer.
Aumastir allra.
MEÐAN hver lýðræðisþjóðin af
annari hrindir af sjer áhrifum
Moskvavaídsins. og vinnur þar
með sigur í hinu , kalda striði“
sem kommúnistar hafa efnt til
um allan hinn mentaða heim,
eru Islendingar þeir arlakar, að
láta eindregna agerjta Moskva-
valdsins hreykja sjer í miklum
valdastöðum í þjóðfjelaginu.
Horft er á það þegjandi. að í
kennaraliði landsins alt trá
barnaskólum og uppi æðstu
kenslustofnunina. eru menn
• starfandi, sem beinlínis eru í
þjónustu hins rússneska valds,
er stefnir að því, að ræna ís-
lenska þjóð sjálfstæði sínu.
Frh, á bls. 8.
„Dagsbrún lýsir samning Aiþýðusambandssijórnarinnar
5TÓRFELD SVIK, - Felur sfjéns fjelagsins að ANNAST FRAM-
LENGINGU SAMNINGA, að óbreyiium aðsiæðum".
Svohljóðandi fyrirsögn birtist á forsíðu Þjóðviljans í gær. Sýnir hún glöggt hvílíkt æði hefur
jripið þá, sem blaðið skrifa. í sömu fyrirsögn er það talið svik Alþýðusambandsins, sem koimn-
únistar fela stjórn sinni a'ð framfylgja. Skýrt var fpá Dagsbrúnarfundi í Þjóðviljanum, sem hald-
inn var á föstudagskvöldið, þar sem gerð var samþykkt gegn Alþýðusambandsstjórninni, með
þeim forsendum sem í fyrirsögninni segir. — Að Alþýðusambandsstjórnin hafi svikið verkamenn
cn kommúnistar cigi AÐ FRAMLENGJA ÞÁ SAMNINGA SEM ALÞÝÐUSAMBANDIÐ IIAFI
SVIKIST UM AÐ ÓNÝTA. — Þetta er alveg hreinræktuð kommúnistasiðfræði. Það scm þeir
kalla svik hjá öðrum það er sjálfsagt, þar sem þeir sjálfir fara með völd.