Morgunblaðið - 17.09.1950, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 17. september 1950
Útg.: H.f. Árvakur. Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
I'IR DAGLEGA LlHNU
Alþýðusambands-
kosningarnar
í DAG hefjast kosningar til þings Alþýðusambands íslands,
sem hefst hjer í Reykjavík um miðjan nóvember. Munu
þær standa í um það bil mánaðartíma.
Það eru 144 verkalýðsfjtelög, sem taka þátt í þessum kosn-
ingum. Kjósa þau samtals um 300 fulltrúa á Alþýðusam-
bandsþing. — Kosningar til allsherjarþings verkalýðssam-
takanna vekja jafnan töluverða athygli. Mikil átök fara þar
fram um val fulltrúa. í síðustu kosningum stóðu þessi átök
milli lýðræðisaflanna innan verkalýðshreyfingarinnar annars
vegar, en kommúnista hins vegar. Úrslit þeirra átaka urðu
þau að kommúnistar biðu mikinn ósigur. Þeir töpuðu meiri-
hlutaaðstöðu sinni innan Alþýðusambandsins. Lýðræðis-
öflin fengu þar um það bil 30 atkvæða meirihluta.
Síðan síðasta Alþýðusambandsþing var háð hafa komm-
únistar tapað verulega í verkalýðssamtökunum. Meðal verka
lýðsfjelaga, sem þeir hafa glatað völdum og áhrifum í eru
nokkur stór fjelög í Reykjavík eins og vörubifreiðastjóra-
fjelagið Þróttur, fjelag járniðnaðarmanna og múrarafjelagið,
Víðsvegar úti á landi hefur fylgi þeirra einnig hrakað veru-
lega. — Þrátt fyrir þetta undanhald kommúnista í verkalýðs-
hreyfingunni verða öll lýðræðissinnuð öfl þar nú að sam-
einast til öflugrar baráttu gegn kommúnistum. Enginn viti-
borinn maður getur lengur gengið þess dulinn að það, sem
fyrir þeim vakir er fyrst og fremst eitt, sköpun algerrar upp-
lausnar og vandræða, atvinnuleysis og hallæris í þessu landi.
Það er sá jarðvegur, sem kommúnistar um víða veröld telja
auðsánasta akur sinn. Eymdin, vonleysið og örvæntingin er
lykill kommúnista að hugum fólksins. Meðan heilbrigð dóm-
greind stjórnar gerðum þess er hugur þess harðlæstur fyrir
landráða- og niðurrifsstefnunni. — Lýðræðisöflin innan
verkalýðshreyfingarinnar á íslandi hafa það hlutverk að
berjast gegn upplausninni og atvinnuleysinu. Þeirra hlutverk
er að taka þátt í og hafa forystu um viðleitni til þess að
tryggja afkomu almennings, skapa atvinnuöryggi í landinu.
Kjörórð þeirrar fyíkingar lýðræðisaflanna, sem sækir fram
gegn vonleysis- og hrunstefnu kommúnista í verkalýðsfje-
lögunum, er atvinna, öryggi og fjelagslegt jafnrjetti. Kjör-
orð kommúnista er upplausn, vonleysi og örvænting. Verka-
lýðshreyfingin á íslandi velur fyrri kostinn.
Nýr þáttur Kóreu-
stríðsins
IMÝR ÞÁTTUR Kóreustríðsins virðist nú vera hafinn. Sókn
kommúnistaherjanna, sem sótt hafa suður skagann er ekki
éðeins stöðvuð, heldur hafa varnarsveitir Sameinuðu þjóð-
anna hafið öflugar gagnaðgerðir. Innrás hefur verið hafin
langt að baki sóknarherja kommúnista. Hefur hún tekist svo
vel að landgöngusveitirnar hafa náð öruggri fótfestu og sótt
fram til mikilvægra stöðva. Fram til þessa tíma hefur árásar-
lið kommúnista verið í svo að segja stöðugri sókn. Árangur-
inn er sá að varnarlið Suður-Kóreu-lýðveldisins og S. Þ;
heldur aðeins litlum landskika á austurströnd skagans. Þann-
ig er sú „innrás“, sem kommúnistar segja að Bandaríkjamenn
og Suður-Kóreumenn hafi hafið í Norður-Kóreu!!! Svo vit-
firringsleg er sú staðlfefing nú orðin, að Kominformmenn
eru hættir að halda henni á lofti. — Þessi innrás varnarherja
S. Þ. að baki árásarherjum kommúnista er ákaflega þýðingar-
mikil. McArthur hershöfðingi telur að 90% af herjum komm-
únista sje fyrir sunnan innrásarsvæðið. Sú hætta vofir nú yf-
ii þessu liði að það verði innikróað. Vitað er að samgönguleið-
ir þess hafa að verulegu leyti verið rofnar með loftárásum
S. Þ. — Sú spurning, sem nú er efst á baugi er, hvort Rússar
muni nú skríða fram úr skúmaskotinu og hefja stuðning við
Norður-Kóreumenn með beinum liðsauka. Sumir álíta að
þess megi vænta. Aðrir telja líklegra að Stalin telji varlegra
að etja Kínverjum á foraðið og láta þá þreifa fyrir sjer um
möguleika til þess að tefja ósigur árásarseggjanna. Hvor sem
niðurstaðan verður er auðsætt að mjög mikilvæg þáttaskil
eru nú í Kóreustríðinu. Tímabili undanhalds S. Þ. er lokið.
GOÐ SKILYRÐI TIL
KVIKIVIYNDUNAR
„Á íslandi eru góð skilyrði til kvikmyndunar.
Birtan er ágæt, á sumrin að minnsta kosti, því
loftið er tært. Það er mesti misskilningur, að
það þurfi að vera sól til þess að kvikmyndun
takist vel. Hjer er hægt að taka ágætar myndir
úti, þótt loft sje skýjað, með þeim tækjum, sem
kvikmyndatæknin ræður nú yfir“.
Þessi ummæli eru höfð eftir frönskum kvik-
myndatökumanni, sem jeg hitti á dögunum. M.
Laurent heitir hann og ætti að vita hvað hann
syngur í þessum efnum, því hann er einn af
elstu kvikmyndatökumönnum heims og hefir
fengist við það starf frá 1904.
•
ÞEGAR HEIL KVIKMYND VAR
TEKIN Á EINNI VIKU
M. LAURENT segir frá hve einföld kvik-
myndatækin voru og tækni öll í bernsku kvik-
myndanna. Fyrst í stað voru aðeins teknar 16
myndir á sekúndu, síðan 18 og nú eru þær 24.
Leiksviðsútbúnaður var í fyrstu mjög líkur
leikhúsasviðsútbúnaði og það tók ekki nema
eina viku að gera heila kvikmynd.
M. Laurent fer ekki dult með, að vagga
kvikmyndalistarinnar hafi staðið í Frakklandi
og að það hafi verið franskir menn eins og þeir
Ménessier, Tourneur og Louis Garnier, sem
hafi kennt Bandaríkjamönnum kvikmynda-
gerð.
•
„ÞRIÐJA STÆRÐIN“ LANGT
UNDAN
ER JEG spurði hinn franska kvikmyndasjer-
fræðing, hvort ekki mætti fara' að vonast eftir
„þriðju stærðinni“ í kvikmyndum, það er dýpt
í myndirnar, sagði hann, að enn myndi verða
bið á því. Það væri að vísu ekki óvinnandi
verk, en myndi reynast óhemju dýrt til að
byrja með og þótt Frakkar hafi gert tilraunir
með slíkar myndir, hafi ekki þótt heppilegt að
setja þær á markaðinn enn og valdi fyrst og
fremst fjárskortur.
•
HEFIR UNNIÐ AÐ 160
KVIKMYNDUM
M. LAURENT hefir starfað hjer í sumar á
vegum franska fjelagsins, sem ætlar að taka
Sölku Völku á kvikmynd. Er hann tæknilegur
ráðunautur fjelagsins, en auk þess á hann sæti
í undirnefnd þeirrar stjórnskipuðu nefndar,
sem fjallar um útvarp og kvikmyndir í Frakk-
landi, en ríkið hefir 'eftirlit með þessum mál-
um, þótt einkafjelög hafi framkvæmdir með
höndum. Hann hefir unnið í 10 ár hjá Eclair-
kvikmyndafjelaginu og 7 ár hjá St. Maurice,
en auk þess hjá Pathé og fleirum frönskum
kvikmyndaf j elögum.
M. Laurent hefir unnið að um 160 kvikmynd.
•
KRÝNINGIN, SEM ÞÓTTI
OF DÝR
EINU SINNI, þegar kvikmyndatæknin var ný
í Frakklandi, fyrir um 40 árum, bað Pathé-
fjelagið Laurent að gera tilboð í leiksviðsút-
búnað að krýningaratriðinu í kvikmynd um
Jean d’Arc. Hann gerði það og hljóðaði til-
boðið upp á 1000 franka, seih samsvarar um
50 ísl. kr. nú.
Pathé svaraði því til, að aldrei myndi fje-
laginu detta í hug að eyða svo miklu fje í eitt
atriði í kvikmynd.
„Óþarfi er að taka fram“, sagði M. Laurent
að lokum“, að síðan hefir Pathé oft og mörg-
um sinnum eytt miljónum franka í atriði í
kvikmyndum, sem síst voru merkilegri en
krýning Karls 7“.
•
FRÆGÐARVERKIN
í SUMAR, þegar við slóum öðrum Evrópuþjóð-
um við í skák, hlupum hraðar, en flestir
hlaupagikkir heims og skákuðum öllum Norð-
urlandaköppum, þótti heldur súrt í brotið, er
stórblöðin erlendis gátu þess ekki með miklum
fyrirsögnum. Var jafnvel látið skína í, að það
væri ókurteisi af Dönum, að nefna það fyrst i
fyrirsögn í blaði, að danska flugfreyjan hafði
orðið nr. 2 í keppninni í London, en sú íslenska
sem sigraði, var ekki nefnd fyr en síðar.
•
„ÞAÐ ER ALLS EKKI
SAMBÆRILEGT“
JEG VEIT ekki hvort menn hafa tekið eftir
blöðunum okkar undanfarna daga, en það sakar
þá ekki að minna á, aðjflest blöðin gátu þess
með stórum fyrirsögnum, að Clausen hefði sett
íslandsmet, en svo eins og í svigum á eftir að
erlendur maður hefði sett heimsmet í sömu
keppni!
Það er ekki bent á þetta vegna þess, að talið
sje, að þjóð þessa erlenda kappa hafi verið
móðguð. Heldur hreint og beint til að benda
á okkar eigin barnaskap og viðkvæmni.
Og að það er satt orð, sem við eigum að
hafa í huga, að hver er sjálfum sjer næstur.
Og að enginn er annars bróðir í leik, svo spak-
mælin sjeu hent á lofti.
ÍÞRÓTTIR
Engin keppni milli
Norðurlanda og
USA 1951
SÆNSKA íþróttablaðið skýrir
svo frá aö sœnska frjálsíþrótta-
sambandið hafi fengið símskeyti
frá Dan Ferris en hann er með-
limur bandaríska íþróttasam-
bandsins, þar sem skýrt var frá
því, að vilyröi vœri fengið fyrir
því, að kepyni milli USA og
Norðurlanda í frjálsum íþrótt-
um gœti farið frdm í Los Ange-
les í júlíbyrjun 1951.
Ferris fór þess á leit að full-
trúar Norðurlandanna á þinginu
í Brussel rœddu saman um þetta,
boð og jafnframt hvort þeir
ekki pœtu fallist á að tveir
menn kepytu frá hvorum aðila
í hverri grein í stað þriggja áð-
ur.
Norrœnu fulltrúarnir rœddu
mál þetta sín á milli í Brussel
og þar var ákveðið að afþakka
boðið.
Var því borið við að ekki
væri hœgt að eyðileggja besta
tíma sumarsins hvað snerti
íþróttakeppnir heima fyrir, —-
leggja af stáð um mitt sumarið
og koma heim mánuði síðar, —-
og einnig því, aö íþróttamenn
Norðurlanda stœðu ekki jafn-
fætis Bandaríkjamönnum hvað',
æfingu snerti svona snemma
sumars.
Því var ákveöið að láta þessa
keppni liggja niðri fyrst um
sinn en rœtt skyldi um slíka
keppni í sambandi við Olympíu
leikana í Helsingfors 1952.
Rússar góðir
hnefaleikamenn
NÝLEGA háðu Rússar og Finn
ar landskeppni í hnefaleik. —
Keppnin fór fram í Helsingfors
og lauk þannig að Rússar hlutu
8 vinninga gegn engum.
Eftir þessum úrslitum að
dæma, má búast við að Rússar
hafi möguleika á að verða fram
arlega í hnefaleikakeppninni á
Olympíuleikunum 1952.
Rússarnir voru að því spurð-
ir, hvort þeir mundu ekki taka
þátt í leikjunum, og svöruðu
því til, að ekki væri kominn
tími til að taka ákvörðun um
það ennþá.
spyrnuleikur í
EI-NN maður var skotinn og
fjöldi særðist — þar af fjórir
alvarlega — þégár áhorfendur
að knattspyrnuleik í Rio de
Janiero ruddust inn á leikvang
inn í þeim tilgangi að lumbra
á dómaranum. Lögreglan skarst
í leikinn til að verja dómarann
og neyddist til að nota skotvopn
með þeim afleiðingum, sem að
framan greinir.
Dómarinn hafði dæmt leik
milli heimaliðsins Vasco de
Gama og knattspyrnuliðsins
America. — Síðarnefnda liðið
vann leikinn 3:2 og velunnarar
heimaliðsins hjeldu fram að
dómarinn hefði verið sigurveg-
urunum hliðhollur. Þeir reyndu
að ráðast á dómarann þegar
sterkur lögregluvörður fylgdi
honum til lögreglubíls. Lög-
reglumönnunum fannst ástand-
ið hættulegt og gripu til byss-
anna. Einn var skotinn þegar í
stað og fjórir særðust alvarlega.
Margir aðrir hlutu meiri og
minni meiðsli m. a. af því að
vera troðnir undir þegar lýður-
inn flúði, er lögreglan greip til
vopnanna.
Mót í Gautaborg
STÓRT frjálsíþróttamót verður
haldið í Götaborg 24. septem-
ber n.k. Verða þar íþróttamenn
frá mörgum löndum og m. a.
sterkt lið frá Englandi. í þeim
flokki má m. a. neína Evrópu-
meistarann á 800 metrum, John
Parlett, Olympíusigurvegarann
í 400 metra hlaupi Arthur Wint
og spretthlauparann MacDon-
ald Bailey.