Morgunblaðið - 05.10.1950, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 5. okt. 1950
Skúli E’órðarson.' mag, arf.;
PuhraS meS
HEIMUR A HELJARÞROM
Svar til Böðvars Stein-
þórssonar, formanns Fjel.
matsveina og veitinga-
HEIMUR Á HELJARÞRÖM
Eftir Fairfield Osborn.
, (Our Plundered Planet).
Þýðandi Hákon Bjarnason.
Prentsmiðjan Oddi, Rvík.
HÖFUNDUR bókar þessarar,
dýrafræðingurinn Fairfield Os-
born, er einn af merkustu vís-
indamönnum, sem nú eru uppi
í Bandaríkjunum. Um skeið var
hann forseti dýraí»æðifjelags-
ins í New York. en það er ein-
hver merkasta stofnun heims-
ins í sinni röð. Ofannefnt rit
kom fyrst út snemma á árinu
1948 og hefur síðan verið end-
urprentað og þýtt á fjölmörg
tungumál. í bók þessari ræðir
hðfundur eitt mesta vandamál
maimkynsins, sem er eyðing
jarðvegs og gróðurs um heim
allan. í starfi sínu að samningu
bókarinnar hefur höfundur not-
ið aðstoðar og leiðbeininga
hinna ágætustu sjerfræðinga í
ýmsum fræðigreinum. Er hún
því byggð á traustum þekking-
argrundvelli, þar sem á bak við
feana liggur starf margra hinna
færustu vísindamanna..
STUTT EN ÝTARLEG
Bókin er tiltölulega stutt eða
um það bil 10 arkir, en þar
bregður höfundur upp furðu-
lega skýru ljósi yfir viðhorf
mannsins til jarðarinnar frá
upphafi. — Samkvæmt skoðun
hans, er maðurinn ekki neitt
ejerstakt undursamlegt fyrir-
bæri, heldur aðeins ein dýra-
tegund meðal allra hinna. —
Hann lítur sem sje á manninn
sem hluta af hinni miklu heild,
sem er ríki náttúrunnar.
Lengi framan af hafði mað-
urinn litla yfirburði yfir ýms
ðnnur dýr og var fjöldi hans
lítill, en á síðustu árþúsundum
befur hann aukið mjög kyn sitt,
og eflst að tækni og kunnáttu
og er nú orðinn sannkallaður
herra jarðarinnar. Þarfir hans
hafa vaxið gífurlega, og til þess
að fullnægja þeim hefur hann
rænt jörðina gegndariaust. Á
síðustu tímum hefur eyðing
hinnar lifandi náttúru farið svo
feraðvaxandi, að til glötunar
horfir fyrir mannkynið, ef hald
ið verður áfram á sömu braut.
Telur höfundur að sú mikla
íingulreið, sem nú er á allri
menningu eigi að sumu leyti
rót sína að rekja til þessarar
eyðingar. Maðurinn hefur eytt
yíðlend, frjósöm lönd svo. að
sum þeirra eru lífvana og ó-
byggileg með öllu. "Ölæsilegar
menningarþjóðir eru nú horfn-
ar úr sögunni, lönd þeirra ör-
foka og borgir þeirra sandi
orpnar. Nú er svo komið, að
hvergi íVeröldinni eru til ó-
byggð lönd svo teljandi sje.
MENN SJÁ EKKI FÓTUM
SÍNUM FORRÁÐ
Mannkyninu fjölgar mjög
ört, og er því vaxandi hætta á
því að hungurvofan berji að
dyrum. Ef eyðing gróðurlendis-
Ins heldur áfram næstu 100 ár-
In með sama hraða og síðast-
Eðna öld mun mannkynið horf-
est í augu endalok menning
ar sinnar. / lítur höfundur að
hjer sje engin lousn til fyr en
fullko. in byltin hefur arflið í
mati ''nna á auðlindum og
gæður" ttúrunnar og gagnger
breytir. , á aðferðunum tíl að
afla P' ðanna.
1 sír ) h, ta bókarinnar lýs- I
Ir höfundur r* ðferð mannanr^ '
é jörðinr.i fi >vl að veruleg
menninghc'' Igfa/rmnr'
um ví 1 unn tr. ot r igi vica 1
breytt frjósömum löndum í
eyðimerkur. — Oft hafa menn
kennt veðurfarsbreytingum um
eyðilegginguna, en nýjustu
rannsóknir styðja ekki þá kenn
ingu. Orsökin er yfirleitt of-
beit og eyðing skóga. Veðurfar
er nú svipað og í fornöld. Þá
voru t. d. 60 hundraðshlutar
Grikklands skógi vaxnir, en nú
aðeins 5. Nú er aðeins 1/5 hluti
landsins ræktanlegur og hluti
af því landi þó mjög Ijelegur
til ræktunar. Þjóðin er alltof
fjölmenn til þess að geta lifað
í landinu. Þjóðin, sem í forn-
öld bar kyndil menningarinnar
hæst allra, vegna þess að land
hennar var afbragðs gott, er nú
ofurseld hungrinu vegna þess
að henni hefur á rúmum 20
öldum tekist að breyta meiri
hluta landsins í eyðimörk.
Sömu sögu er að segja um
önnur lönd við Miðjarðarhaf,
^ sem ásamt Grikklandi voru
vagga fornmenningarinnar. —
Sýrland, Ítalía, Spánn og Atlas-
lönd eru aðeins svipur hjá sjón
hjá því, sem þau voru í forn-
öld. Höfundur lýsir einnig þeim
löndum, þar sem hvítir menn
hafa tekið bólfestu á, nú á síð-
ustu öldum, t. d. Ameríku, Suð-
ur-Afríku og Ástralíu. í þess-
(um löndum eru jarðvegs-
skemmdir orðnar svo miklar að
eyðingin er eitthvert mesta
vandamál þjóðanna. í Banda-
ríkjunum voru t. d. uppruna-
lega meir en 40% landsins vax-
t ið frumskógum, en nú taka þeir
aðeins yfir 7% af landinu. —
Milljarðar tonna af ágætum
jarðvegi eyðast árlega í Banda-
ríkjunum og feikimikil land-
flæmi eru þegar örfoka. Hlýt-
ur eyðing þessi fyr eða síðar að
leiða þjóðina til glötunar, ef
hún fær ekki rönd við reist.
BÓK, SEM ALLIR VERÐA
AÐ LESA
Bók þessari ættum við íslend
ingar að veita sjerstaklega
mikla athygli fyrir þá sök að
hún fjallar um vandamál, sem
snertir okkur meir en margar
aðrar þjóðir. Ekkert land PNorð
jUrálfu norðan Alpafjalla hefur
orðið fyrir eins mikilli jarð-
vegseyðingu og ísland. Þegar
landið byggðist var gróðurlend
ið helmingi víðlendara en nú
og miklu kostameira. Fyrstu
aldirnar, sem landið var byggt,
skapaði þjóðin blómlega menn-
ingu, en eyddi jafnframt skóga
og annað gróðurlendi gegndar-
I laust. Hvergi í Evrópu mun
jafn merk menningarþjóð og
íslendingar hafa sokkið jafn
djúpt, og er rýrnun landkost-
anna án efa einhver veigamesta
orsökin til þess. Til skamms
tíma hefur þjóðin enga hug-
mynd haft um þessa orsök
hnignunarinnar. En nú um
skeið hafa margir íslendingar
fundið til þess að landið er nak-
iið og bert, enda þótt fæstir
jþeirra hafi kennt sjálfri þjóð-
linni um það. — Ungmennafje-
] lagshreyfingin fór að hvetja
menn til að „skrýða landið
grænum skógi“ og „græða sár
foldarinnar“. Þó má með sanni
segja að íslendingar hafi enn-
þá gert lítið snnað en að yrkja
um þetta mikilvæga verkefni í
stað þess að yrkja landið. Fáir
hafa verið fúsir til að leggja
nokkuð í sölumar fyrir það.
Ennþá bera alltof fáir skyn á
br» ý hve nauðsynlegt er að hefj-
asi. ' !a En oTnnnefr ' bók á
aí,i. . t -?ftu . opm ugu
margra fyrir þessu mikla vanda
máli.
IIJER MUNU ÞÁTTASKIPTI
í SÖGU MANNKYNSINS
Eins og kunnugt er hafa síð-
astliðin 100 ár verið tímabil
mestu iðnþróunar, sem sagan
getur um. Aðalgróðavegurinn
hefur verið iðnaður og verslun,
en landbúnaðurinn hefur verið
settur í skammarkrókinn. Síð-
ustu 30 árin má segja, að stöð-
ug kreppa hafi verið í þeim
atvinnuvegi og afkoma bænda
slæm, nema helst á stríðstím-
um. Hin mikla auðsöfnun, sem
fylgt hefur iðnaðínum, hefur
gert menn blinda. Fram á 19.
öld voru jarðeigendur víðast
hvar í Evrópu alls ráðandi í
þjóðfjelaginu, nú eru það iðju-
höldarnir. — Sjónarmið þeirra
hafa mátt sín svo mikils, að
menn hafa gleymt því, að það
er jörðin, sem veitir okkur lífið,
en ekki iðnaðurinn. Það er hægt
að lifa án stóriðju, en eyðist
allur jarðvegur í heiminum,
deyr mannkynið út.
Bók þessi bendir til þess, að
upp sje að koma stefna, sem
meti jörðina sjálfa og gæði
hennar meira en gert hefur ver-
ið. Við nánari athugun verður
það ljóst, að slík stefna hlýtur
að eflast meðal allra þjóða. —
Nærri alls staðar er skortur á
góðri og frjósamii jörð, og sá
skortur fer vaxandi. Menn meta
auðvitað lífsgæðin því meira
því minna, sem þeir hafa af
þeim. Hver torfa af góðu ó-
skemmdu landi verður því dýr-
mætari því þröngbýlla sem verð
ur í heiminum.
OFTRAUST Á VÍSINDUM
Höfundur varar menn við
þeirri villu að halda að tæknin
og efnafræðin sjeu komnar á
það stig, að auðvelt sje að græða
upp eyðimerkur. Jarðvegurinn
er í vissum skilningi lifandi,
og því getur engin efnafræðing-
ur búið til jarðveg. Það getur
einungis náttúran sjálf. Upp-
græðsla eyddra landa er, þegar
best lætur, afar seinleg og oft
óframkvæmanleg.
Hvað þýðingu bókarinnar
snertir virðist mjer hún vera
prýðilega af sendi leyst. Senni-
lega mætti finna á henni ein-
hverja smágalla eins og öllum
öðrum þýðingum. En það skipt-
ir þó engu máli, kostimir eru
svo yfirgnæfandi. Útgáfan er
og að öðru leyti vel úr garði
gerð.
Eins og kunnugt er veltur
yfir okkur íslendinga stöðugur
straumur af ljelegum þýðing-
um af ómerkum reyfurum okk-
ur til mikils tjóns og vansæmd-
ar. Megum við því vera bæði
glaðir og þakklátir fyrir það,
að bókmeimtir okkar hafa auðg
ast um svo gagnmerka bók.
Það er vel við eigandi að
enda þessar línur með því að
votta Hákoni Bjarnasyni skóg-
ræktarstjóra þakkir bæði fyrir
þýðingu bókarinnar og hans öt-
ula starf að lausn vandamáls
þess, er bókin fjallar um.
Skáli Þórðarson.
Rjettarhðld yfir hershöfðingja.
BRUSSEL — í sept. var von
Falkenhausen, hershöfðingi, dreg
inn fyrir herrjett í Brussel. —
Hershöfðinginn var yfirmaður
Þjóðverja í Belgíu á stríðsirun-
um og hefir dregist úr hömlu að
stefna hor ;.un fyrir stríðsglæpi,
en 1 nnn er nú orðinn 71 árs og
þ-.'i v.ssara að ljúka rjettarhöld-
unum fyrr en seinna.
þjóna
ÁÐUR en jeg svara þessum mjög
svo einkennilegu spurningum yð-
ar í Mbl. 30. f. m., vil jeg benda
yður á:
1. Að þessi fjelagsstofnun kem-
ur yður og fjealgssamtökum
þeim, er þjer veitið forustu ekki
við.
2. Að jeg vil reyna að halda
þessu fjelagi utan við pólitískar
deilur svo lengi sem unnt er.
1. svar: Fjelagsstofnun þessari
var ekki haldið leyndri á neinn
hátt, því hún var boðuð öllum,
þeim, er jeg taldi að hefðu rjett
til að ganga í fjelagið, en það er
allt ófaglært starfsfólk í veitinga
húsum í Reykjavík. En jeg get
ekki skilið af hvaða ástæðum jeg
átti að tilkynna yður, óviðkom-
andi manni, sem jeg þekki ekki
neitt þessa fjelagsstofnun. Það
eru ósannindi, að jeg hafi verið
beðinn að gefa upplýsingar um
þessa fjelagsstofnun, af ASÍ, fje-
lagssamtökum þeim, er þjer veit-
ið forustu eða yður sjálfum, en
þær getið þjer og aðrir fengið,
hvenær sem þeirra er óskað.
2. Það eru einnig ósannindi, að
jeg hafi sagt veitingastarfsfólki
að ASÍ stæði bak við þessa fje-
lagsstofnun. Enda væri það hlægi
legt ef stjórn ASÍ færi nú allt í
einu að beita sjer fyrir fjelags-
stofnun, því það hefur hún víst
aldrei gert og þess vegna engrar
aðstoðar þaðan að vænta. En hitt
er annað mál, að eg sagði að fje-
lagið myndi sækja um upptöku í
ASI, sem einnig hefur verið gert.
3. Guðm. Vigfússon sat fram-
haldsstofnfundinn vegna þess, að
jeg bað hann að aðstoða mig við
fjelagsstofnunina, af því að þetta
er flest ófjelagsvant fólk og jeg
veit að Guðmundur Vigfússon
vill verkalýðsfjelögunum vel. En
eins og yður og Sæmundi Ól-
afssyni var sagt áður en fundur-
inn hófst, þá vildi jeg ekki óvið-
komandi menn á fundinn, til að
tefja fyrir störfum fundarins, en
þau voru mörg, enda stóð fund-
urinn til kl. 2,30 um nóttina.
Þið fóruð fram á, að fundar-
menn yrðu beðnir að greiða um
það atkvæði, hvort þið mættuð
sitja fundinn og var svo gert í
fundarbyrjun, en af því að við
voruð hlaupnir á brott áður en
þið fenguð svar fundarmanna, vil
jeg geta þess að fundurinn sam-
þykkti einróma að þið fengjuð
ekki að sitja fundinn.
Jeg vona svo að þetta svar
nægi yður og fyrirgef yður þetta
„tilfelli", sem þjer hafið fengið,
af því að fá ekki að skipta yður
af því sem yður kemur ekki við.
Reykjavík, 1. okt., 1950.
Bjarni Þórarinsson.
★
Svar til Bjarna Þórarins-
sonar, form. Fjelags veit-
ingastarfsfólks.
RITSTJÓRI Morgunblaðsins hef-
ur sent mjer til umsagnar heiðr-
að svar yðar við spurningum mín
um til yðar, dags. 29. sept. s.l.,
meö ósk um svar til yðar.
í-tilefni af því, sem fram kem-
ur í svari yðar vil jeg í upphafi
taka fram, að miðvikudaginn 13.
sept., kl. um 11 f. h., var hringt
til mín frá veitingastað einum, og
jeg spurður um þetta mál, og var
mjer sagt að maður sá er gengi
með lista til að fá veitingastarfs
fólk til að gerast • stofnendur
stjettarfjelags, segði Alþýðusam-
bandið standa þar bakvið Síðan
hafa fleira starfsfólk talað við
mig og sagt mjer það sama. Það
út á fyrir sig er ekkert óeðlilegt,
að svo kunni rjett að vera. Jeg
vildi fá upplýsingar um það, og
fjekk þær upplýsingar, að Al-
þýðusambandið vissi ekkert um
þetta. Jeg hef fleiri vitni að því
að af yður var málið þannig lagt
fram við starfsfólkið, enda stað-
festi kvenmaður, sem jeg ekki
veit hvað heitir, en var við dyrn-
ar á fundarsalnum, sem fram-
haldsstofnfundurinn var haldinn
í, eftir að fundurinn var settirr.
að Guðm. Vigfússon væri á fund-
fjelagssiofnun
inum sendur frá Alþýðusanrband
inu, og er varaforseti ASÍ sagði
það vera rangt, svaraði hún að
hún vissi ekki annað.
Um þá leynd, sem jeg í einni
spurningu minni til yðar get um,
vil jeg taka fram, að ef hægt er
að segja að mjer komi þessi fje-
lagsstofnun ekert við, þá er það
vegna þess, að þjer þurfið að
hylja einhverju, sem jeg gæti
túlkað fyrir væntanlegum með-
limum fjelags yðar, á betri veg,
og á jeg þar við hina faglegu hlið
málanna.
Vil jeg nú í stuttu máli svara
heiðruðu svari yðar, til viðbótar
því sem áður er sagt.
Þjer talið um að spurningar
mínar sjeu mjög einkennilegar.,
Ekki skal jeg neita því að það
sje einkennilegt að þurfa á þenn-
an hátt að fá upplýst, það sem
maður telur hafa rjett á að fá
upplýst á annan og betri hátt,
sem af yðar hendi virðist ekki
hafa verið til staðar.
Þjer segið að þþessi fjelags-
stofnun yðar komi mjer eða fje-
lagssamtökum þeim er jeg veiti
forustu ekkert við. Þessu vil jeg
svara á þá leið, að eins og jeg
gat um á 1. fundi (stofnfundi)'
fjelags yðar, er jeg fjekk að sitja
á, (þó mjer kæmi ekki þetta við
að sögn yðar) benti jeg á ýmis-
legt, sem athuga þyrfti í þessu
sambandi, og samstarf þessa fje-
lags yðar og samtaka þeirra er
jeg veiti forustu væri ekki aðeins
æskileg heldur líka nauðsynleg.
í lok þess fundar talaði jég um
það við yður og Guðmund Vig-
fússon, að við ræddum saman
þrír um þetta efni fyrir fram-
haldsstofnfundinn, og var lofað
því, en ekkert varð af efndun-
um;
Að vilja reyna halda fjelagi
yðar utan við pólitískar deilur,
er.jeg yður sammála að slíkt er
nauðsynlegt, en með fullri virð-
ingu fyrir Guðmundi Vigfússyni
tel jeg vafasamt, að sú sameig-
inleg ósk okkar geti orðið annað
en draumur.
Við 1. svar yðar vil jeg taka
fram til viðbótar sem jeg áður
hef sagt, að ef þjer viljið halda
fjelagi yðar utan við pólitískar
deilur, er ckki annað skiljanlegt,
en þjer lofið mjer og A. S. í. að
fylgjast með þessu áhugamáli yð-
ar. Þjer teljið það vera ósann-
indi að jeg, samtök þau er jeg
veiti forustu eða A. S. í. hafi
beðið yður um upplýsingar um
þetta óhugamál yðar. Þessu vil
Jeg svara þannig: hvert haldið
þjer að erindi okkar Sæmundar
Ólafssonar hafa verið á fram-
haldsstofnfundinn, en að æskja
þessara upplýsinga. Þjer sögðuð
okkur að við fengjum ekki að
fara á fundinn og annað var svar
yðar ekki, nema, jú, það að okk-
ur kæmi þetta ekkert við, aðeins
það fólk sem var búið að skrá
sig sem stofnendur fengu að vera
á fundinum, og eftir því að dæma
vinnur Guðmundur Vigfússon nú
í veitingahúsi en 3. svar yðar
gefur þó til kynna að þessi full-
yrðing mín þá er röng, saman-
ber svar mitt hjer á eftir nr. 3.
Við 2. svar vísa jeg til upphafs
þessarar greinar minnar, og get
lagt fram við yður vitni, að það
sem um það efni hef sagt, er
rjett.
Við 3. svar yðar vil jeg taka
fram: Þjer segið: „Guðm. Vig-
fússon sat framhaldsstofnfundinn
vegna þess að jeg bað hann“ o.
s. frv. Jeg er í sjálfu sjer ekkert
hissa á því að þjer treystið Guð-
mundi Vigfússyni til að aðstoða
yður við þessa fjelagsstofnun,
vegna þess að fjelagsfólkið er
flest ófjelagsvant. En að þjer
treystið engum öðrum en hon-
um, er mjer óskiljanlegt, ef þjer
á annað borð meinið eitthvað
með þvi að vilja halda fjelaginu
utaD við pólítískai deilur. Jeg vil
halda samtökum mínum utan við
pófi;,.-;K.ar d-Flur, og þess vegna
ræn* jeg fjelagsleg vandamál við
Guðmund Vigfússon sem og ASÍ,
á auna.n hátt er ekki hægt að
telja sig standa með íjelög sín
utan við pólitík.
t ... af bls. 10,