Morgunblaðið - 28.10.1950, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐlf)
\ Laugardagur 28. okt. 1950.
31®rgpsisf>!ðl>i$
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar GuSmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Bindindiseftirlit í skólum
F YRIR skömmu ritaði menntamálaráðuneytið öllum skóla
etjórum landsins brjef, þar sem lagt var fyrir þá að hafa
strangt eftirlit með því að nemendur hafi ekki áfengi um
hönd á skemmtunum eða fundum, sem þeir eða aðrir halda
í húsakynnum skólanna. Skal brot gegn þessum reglum
varða áminningu eða jafnvel brottvikningu úr skóla. Jafn-
framt voru settar reglur um að vanræksla kennara í starfi
sínu vegna vínnautnar skuli varða stöðumissi.
Ráðuneytið tók það fram að brjef þetta væri ekki ritað
af gefnu sjerstöku tilefni, þar sem vitað væri að kennara-
stjettin sje ein bindindissamasta stjett þjóðarinnar, heldur
vildi það leggja áherslu á þær kröfur, sem gera yrði í þessum
efnum.
Þetta brjef menntamálaráðuneytisins er rjettmætt og skyn-
samlegt. Á það verður að leggja allt kapp að ala skólaæsk-
una upp við reglusemi og bindindi. Skólarnir eru einmitt
sá vettvangur, sem ákjósanlegastur er fyrir bindindisfræðslu.
En til þess að fræðsla og leiðbeiningar um slíka hluti komi
að haldi verður æskan að finna að til sjeu reglur, sem hún
c-kki getur sniðgengið, ef hún ann sóma sínum. Ef hún brýtur
þær liggur við heiður hennar.
Við íslendingar förum illa með áfengi, svo að mikill vansi
er að. Hjer þykir engin skömm að því að sjást ofurölvi á
almannafæri eða jafnvel vanrækja störf sín vegna drykkju-
skapar. Það er ekkert almenningsálit til, sem venji menn af
slíku siðleysi og vesgldómi. Menn þykjast hjer jafnvel menn
að meiri fyrir hann.
Um orsakir þessa mætti margt segja. En ein þeirra er
áreiðanlega sú, hversu fráleitt fyrirkomulag er hjer á sölu
og framreiðslu áfengra drykkja. Hefur oft verið vakin at-
hygli á því, hvernig þetta fyrirkomulag elur beinlínis upp
í þjóðinni siðleysi og óhóf. En ekkert er samt gert til þess
að koma þessum málum í skynsamlegra horf. Það er aðeins
íjargviðrast yfir vitleysunni og afleiðingum hennar. Við það
situr.
En hvort sem við svo búið stendur um langan tíma enn,
eða ekki, verður hinn íslenski skóli að ala nemendur sína
upp við reglusemi og hófsemi. Hann verður að auka bind-
indisfræðslu sína og gæta hegðunar æsku sinnar. Um nauð-
syn þess geta skoðanir ekki verið skiptar.
Stjórnmál ■
háskólastúdenta
1 D A G fara fram hinar árlegu kosningar til Stúdentaráðs
Háskóla íslands. Þeim er jafnan nokkur gaumur gefinn. Að
þessu sinni hafa allir hinir pólitísku flokkar lista í kjöri við
þessar kosningar. Um skeið höfðu hinir svokölluðu vinstri
flokkar samvinnu um framboð. Þeirri samvinnu er nú lokið.
Allir lýðræðissinnaðir menntamenn hafa sjeð að samvinna
við kommúnista er óhugsanleg. Háskólastúdentar eru yfir-
leitt frjálslyndir menn, en frjálslyndi og kommúnismi sam-
læmast ekki. Barátta kommúnista miðar að því að ræna
einstaklinginn því frelsi og þeim rjettindum ,sem mannkynið
hefur barist fyrir öld eftir öld. Hinn ungi menntamaður lítur
fyrst og fremst á einstaklinginn sem homo sapiens, skyni
gædda veru, sem hafi frelsi til þess að velja og hafna. Komm-
únistinn og Kominformþjónninn lítur hins vegar á hann
sem ósjálfstæðan þræl takmarkalauss ríkisvalds.
Milli afstöðu hins frjálslynda menntamanns og kommún-
ístans er þess vegna mikið djúp og breitt.
í raun og veru eru menntun og þekking einnig alger and-
stæða hins kommúnistiska skipulags. í þeim löndum, sem
kommúnistar ráða er lögð áhersla á að byrgja allt ljós, alla
þekkingu að utan. Vanþekkingin á því, sem er að gerast í
heiminum á öllum sviðum, er þannig gerð að grundvelli
áframhaldandi valda hinnar ráðandi klíku.
íslenskir menntamenn vilja ekki efla slíkan flokk til áhrifa
í þjóðfjelagi sínu. Þeir vilja rúmgott og frjálslynt þjóðfjelag
byggt á þekkingu og menntun fólksins.
v»,.,ii!|R DAGLEGA LÍFINU
Á FERMINGARDAGINN
UM ÞESSAR mundir standa haustfermingar
yfir í kirkjunum og það er mikið um að vera
á þeim heimilum, þar sem unglingur á að ferm
ast, allir vilja gera þenna dag að sem mestum
hátíðisdegi fyrir unglinginn, sem er að verða
fullorðinn maður. Flestum fermingarbörnum
finnst dagurinn vera stærsti dagur í þeirra lífi
og veltur því á miklu fyrir þá, að allt fari vel
úr hendi.
En það er ýmsum örðugleikum bundið, að
gera sjer dagamun vegna dýrtíðar og skorts á
ýmsum veraldarinnar gæðum því kröfurnar eru
miklar, sem gerðar eru til þess, að dagamunur
geti talist.
•
DRYKKJUVEISLUR ÚR TÍSKU
Á STYRJALDARÁRUNUM, þegar flestir höfðu
sand af peningum og allt var til, bæði til fæðis
og skæða, var mikið borið í sumar ■ ferfningar-
veislur hjer í bænum. Þótti þá mögrum nóg
um, er ekki var hægt að ferma ungling nema
að allt flyti út í áfengi og kræsingum. —Voru
drykkjusiðir í fermingaveislum þá fordæmdir
í þessum dálkum og víðar og mun það hafa
hrifið, því sjaldgæft mun það nú, að haldnar
sjeu drykkjuveislur í fermingarboðum.
Var það eins gott, að sá ósiður var niður
lagður.
NÓGU ERFITT SAMT
ÞAÐ verður nógu erfitt samt fyrir margar fjöl-
skyldur að halda upp á fermingardag barna
sinna, þótt, þótt ekki sje lagt í kaup á áfengum
drykkjum.
Matarveislurnar kosta ekki svo lítið, eða
fermingarfötin, ef þau þá fást, að það eitt verð-
ur flestum ofviða.
Mætti að skaðlausu breyta mjög til um siði
manna í fermingarveislum og láta heldur pen-
ingana, sem fara í munað, koma hinum unga
borgara til góða, er hann gengur út í lífið.
•
GLEYMA AÐ BORGA
PRESTINUM
í FYRRAVOR heyrði jeg skrítna sögu hjá presti
einum. Jeg var að grínast við hann um, að hann
myndi hafa góðar tekjur af fermingum, skírn
og dauðsföllum. En hann tók því heldur fálega
og í fullri alvöru. ,
Sagði klerkur mjer, að margur hygði auð í
annars garði. Bætti því við, að varla myndu
menn trúa hve margir kæmu sjer undan að
greiða fermingartollinn, en prestarnir ættu
bágt með að innheimta hjá fólki, jafnvel þótt
þeim væri kunnugt um, að viðkomandi hefði
vel ráð á að greiða ákveðið gjald fyrir undir-
búning prestsins undir ferminguna og ferming-
una sjálfa.
Já, alltaf heyrir maður eitthvað nýtt.
•
ERU SKÓHLÍFAR MUNAÐUR?
NÚ fer a ðlíða að þeim tíma, að kuldalegt verð-
ur að ganga um, jafnvel hin steinlögðu stræti
borgarinnar, sem eru þó orðin svo hreinleg, að
þau eru þvegin eins og stofugólfin áður fyr.
En það rignir jafnt á rjettláta sem rangláta,
sem kunnugt er og margir hafa gengið niður úr
sólunum á skónum sínum og geta ekki fengið
þá endurnýjaðá, þótt gull sje í boði. Oft hafa
skóhlífar þá bjargað frá haustkvefinu, því þótt
votviðrasamt geti verið í Reykjavík erum yið
ekki komnir svo langt, eins og sagt er um
frændur vora Færeyinga, að þeir fái lungna-
bóigu, ef þeir eru einn heilan dag þurrir í fætur.
En skóhh'far eru víst taldar til munaðar og
fást ekki
•
ÖRUGG SPARNAÐAR-
RÁÐSTÖFUN
EN ÞÓTT ekki fáist fjárfestingarleyfi fyrir skó-
hlífum á landsins börn, þá gerir ekki til á þess-
ari sparnaðaröld, þótt hugíeitt sje hvað skóhlif-
ar gætu sparað mikinn gjaldeyri, ef rjett væri
á haldið. Stígvjelaskór eru nú framleiddir í
landinu og barnaskór komast upp í á annað
hundrað krónur, en skófatnaður fullorðina á
þriðja hundrað krónur. Einhvern gjaldeyri þarf
til kaupa á efni í skóna.
Skóhlífar eru hinsvegar ódýrar og spara mik-
ið leðurskó í rigninga- og bleytutíð. — Gaman
væri ef reikningsfróðir menn legðu niður fyrir
sjer dæmið og sýndu svart á hvítu hvað það
myndi spara mikinn gjaldeyri, að hafa jafnan
á boðstólum skóhlifar fyrir alla, sem þær vilja
nota. — Það gæti orðið dálaglegur skildingur.
Kvikmynd frá Brusselmófinu sýnd á næsfunni
Þróltmikil slarfsemi F.R.Í.
fram á landskeppni milli land-
anna. Ekkert hefur enn verið
ákveðið í því efni.
FRJÁLSÍÞRÓTTASAMBAND íslands mun innan skamms fá
hingað til lands eintak af kvikmynd, sem tekin var á Evrópu-
meistaramótinu í Brússel í sumar. Standa vonir til að hægt
verði að hefja sýningar á myndinni um miðjan næsta mánuð.
Sambandið á einnig í fórum sínum eintak af kvikmynd frá
keppni Bandaxíkjamanna við Norðurlöndin, sem fram fór 1949
Verður sú mynd einnig sýnd innan skamms.
Myndin frá Evrópumeistara-
mótinu er talin mjög vel heppn-
uð. í henni eru margir „slow
motion“ kaflar, sem þykja vel
teknir og mun kvikmyndun
kúluvarpsins, maraþonhlaups-
ins og fleiri greina hafa tekist
einna best. — Sýning þessarar
myndar tekur um 1 klst., en
þeirrar amerísku um 35 mín.
Er jafnvel’í ráði að sýna þær
báðar saman.
Hin nýja stjórn FRÍ, sem
kosin var í ágústmánuði hefur
unnið ötullega að þeim málum,
sem leysa þarf. Stjómina skipa
Garðar S. Gíslason, form., Jó-
hann Bernhard varaformaður,
Lárus Halldórsson fundarritari,
Ingólfur Steinsson gjaldkeri og
Oliver Steinn brjefritari.
LANDSKEPPNIN
VIÐ NORÐMENN
NÆSTA SUMAR
Unnið hefur verið að undir-
búningi að landskeppni við
Norðmenn og eru miklar líkur
fyrir að sú keppni fari fram í
Oslo næsta sumar. Ekki er þó
enn ákveðið um fyrirkomulag
þeirrar keppni. Til mála hefur
jkomið að Danmörk verði með
x keppninni. En endanlega mun
þetta verða afráðið á þingi frjáls
íþróttasambanda Norðurlanda,
sem haldið verður í desember-
mánuði n.k. í Helsingfors. Þang
að mun íslenskur fulltrúi verða
sendur.
FRÍ hefur staðið í brjefa-
skriftum við amerísk íþrótta-
fjelög um að hingað komi flokk
ur bandarískra íþróttamanna.
Hefur þessari málaleitan verið
vel tekið og má jafnvel búast
við að af þessu verði næsta
sumar.
Jafnframt hafa verið gerðar
tilraunir til að fá hingað ame-
rískan þjálfara og er það mál
á góðum vegi statt.
TILBOÐ UM KEPPNIR
VÍÐA AÐ
Sambandinu hefur borist
brjef frá íþróttafjel. „Kamme-
ratarna“ í Váxjö í Svíþjóð. —
Vilja þeir senda hingað ung-
lingaflokk. Eiga þeir sterkum
„juniorum“ á að skipa. Þar er
m. a. unglingur sem hlaupið
hefur 110 m. grind á 16 sek.,
100 m. á 11,2 sek., stokkið um
7 m. í langstökki og náð fleiri
athyglisverðum árangrum. Er
þetta boð Svíanna í athugun.
Sambandið hefur skrifað
þróttasambandi Belgíu og farið
NEFNDIR TIL AÐSTOÐAR
STJÓRNINNI
Stjórnin hefur ákveðið að
skipa 3 nefndir til aðstoðar við
hin margvíslegu störf. Er það
framkvæmdanefnd, sem ætlað
er að sjá um móttökur erlendra
íþróttamanna, undirbúning ut-
anfara o. fl. Þá er útbreiðslu-
og fræðslunefnd, sem fræða á
landsmenn um gildi íþróttanna,
annast upplýsingar út á við,
sem mikið hefur verið leitað
eftir. — Loks er dómaranefnd.
Hún hefur áður verið til og
starfað, en verksvið henrtar hef-
ur verið víkkað mjög.
Stjórn sambandsins er ein-
huga á móti nafnabreytingu á
íþróttum þeim, sem kallaðar
hafa verið „frjálsar íþróttir“.
Hafa komið fram tillögur um
breytingu á því, en þær þó ekki
hlotið góðar undirtektir. Nafn-
ið frjálsar íþróttir hefur verið
valið með samþykkt á þingi
frjálsíþróttamanna, og breyt-
ingar á því ekki löglegar, nema
það þing samþykki þær.
Garðar S. Gíslason, sem hafði
orð fyrir stjórn sambandsins,
er hún ræddi við blaðamenn í
gær, sagði, að búast mætti við,
að næsta sumar yrði viðburða-
ríkt hvað íþróttir snerti. Hann
sagði að vinna þyrfti að því,
að þátttaka íslendinga í Olym-
píuleikjunum yrði sem glæsi-
legust, og kvað víst að þar yrði
nafni íslands haldið hátt á loft,
en varaði þó við of mikilli bjart
sýni hvað sigra okkar manna
aoerti.