Morgunblaðið - 28.10.1950, Page 10

10
M ORG JJ KBrLA Ð I Ð
Laugardagur 28. okt. 1950.
Útvarpsgjald og atvarpstæki Ný úfgáfa af Passíusáfmunam
Spara mæffi áriega nær hálfa miljón króna í reksfri
úfvarpsins með einni skipulagsbreyfingu
t»AÐ M.UN nú liggja mjög
nærri að hækka verði útvarps-
gjaldið, og skal hjer út af fyr-
ir sig ekki rætt um það.
Nú er hvert útvarpstæki í
landinu skrásett, eða á að vera i við mentaskóla og háskóía, sex og svo er enn. Tækin ganga úr
það. Þetta er gamall úreltur
arfur, sem lifir af illum vana
frá þeim tíma að fáir einir
höfðu útvarp. Nú má heita að
útvarp sje á hverju heimili og
útvarpsgjaldið er orðið hreinn
og beinn heimilisskattur um
gervalt landið. Það er orðið
álíka gáfulegt að skrásetja út-
varpstæki eins og skrásettar
væri eldavjelar eða sauma-
maskínur.
Það er orðin firra, alment
sjeð, að vissir eigendur útvarps-
tækja notæri sjer útvarp sjer-
staklega öðrum fremur. Ungir
og gamlir njóta útvarps hvar-
vetna í laridinu, á heimilum,
í samkomustöðum út um alt
land (t. d. danslögin), í lang-
ferðabílum, leigubifreiðum o.
s. frv. Vissulega væri best og
miljónir á ári? Skyldi þessi
gjöld einkum koma niður á
þeim sem nota sjer þessa skóla,
eða aðstandendum þeirra?
En svo að vikið sje að skrif-
finskunni, þá hefur sjálfur út-
varpsstjórinn, sem sjer um
skrásetningu tækja og inn-
heimtu, lýst því málefni á þessa
leið:
„Innheimta afnotagjalda er
tafsöm hvarvetna á landinu og
sjer, og nú er að verða mjög
tilfinnanlegur tækjaskortur í
landinu. Ætla má að tekjur
útvarpsins geti rýrnað um 50—
100 þús. kr. á ári, ef slíku fer
fram. Það er óhjákvæmileg
nauðsyn að bæta úr þessum
skorti, hvað sem líður skrá-
setningu og innheimtu.
Hvaða ráð eru til þess?
Útvarpið var bygt upp að all-
miklu leyti á útlendu láni á
kostar mikla eftirgangsmuni, þrengingatíð, og hefur það alt
eins og títt er um allar inn- J afklæðst vel. Hversvegna gæt-
heimtur. Innsiglun viðtækja ger um við ekki bygt upp nýtt og
ist ekki án þess að innheimtu- | betra skipulag með útlendu
menn geri sjer ferð — og í (bráðabirgðaláni? Ætla má að
flestum tilfellum tvær ferðir j við þyrftum að fá á næstu
— heim til vanskilamannsins, missirum ný útvarpstæki fyrir
aðra til þess að innsigla, hina 2—4 milj. kr. alls. Hvað væri
til þess að taka undan innsigli.1 því til fyrirstöðu að tvö helstu
Sjerstaklega verður þetta örð-lútvarpstækjafjelögin (Marconi
eðlilegast að fella niður bæði u6t og kostnaðarsamt í sveitum; og Philips) vildu veita okkur
skrásetninguna og gjaldið 0g'landsins- Innheimtan sjálf er nægilega margra ára? Ný
kosta útvarpið beint af al- j aðeins önnur hlið á innheimtu- j slíkt lán í tækjum sínum til
mannafje. Því miður kemur starfinu. Hin hliðin, sú sem innheimtuskipun mundi ein
þetta ekki til greina. Útvarpið krefst mestrar vinnu og fyrir- 1 gefa útvarpinu 3—4 milljónir
verður að fá sitt eigið fje enn hafnar í öllu innheimtustarfinu,1 króna, fundið fje, á 7—8 ár-
um sinn. Eri til þess þarf ekki er efiiriii með útvarpsnotum' um. Ekki tjáir heldur að gefa
óbærilega skriffinsku ekki °S sífeldar breytingar og leið-jupp alla von um viðskiftamál
lengur að minsta kosti'. Hjer rjettingar á innheimtuskrán- okkar, jafnvel í nánustu fram-
má hafa þann einfalda hátt að um.......... Þúsundir viðtækja
' skifta um eigendur ár hvert og
leggja lágt gjald á hvern verk-
færan mann, 16—67 ára (þ. e.
þá sem tryggingarsjóðsgjald
greiða), bæta einni línu á þing-
gjaldsseðilinn og greiða inn-
heimtumönnum ríkissjóðs 20
þús. kr., eða minna, spara með
öllu 450 þúsúndir króna, af
nær 470 þús. sem nú munu fara
í fávíslegt innheimtuvafstur,
en láta síðan hvern mann eiga
svo mörg eða fá útvarpstæki
sem hann sjálfur vill og hlusta
sem hann vill, laust við allan
eltingaleik og rekistefnu.
Það fje sem þannig mætti
beinlínis spara, væntanlega full
450 þús. kr., mundi t. d. nægja
til þess að hinni margþráðu
hljómsveit yrði borgið. En nú
er svo, að vonin ein um sin-
fóníuhljómsveitina er að ríða
þúsundir útvarpsnotenda fara
vistferlum og hafa bústaða-
skifti. Hlutverk innheimtustof-
unnar og innheimtumanna um
land alt verður það að fylgjast
með þessu: rekja feril hvers
viðtækis og hafa upp á búsetu
útvarpsnotenda sem flytja frá
einum stað til annars, leið-
rjetta innheimtuskrárnar og
haga innheimtunni samkvæmt
þessu og senda síðan inn-
heimtustofunni í Reykjavík
nákvæmar skýrslur um þetta
alt“.
Þetta er heldur ámátleg lýs-
ing á óþörfu og vitlausu verki,
og er þó sumu hinu lakasta
slept hjer. Þess er skylt að
geta, að röksemdir útvarps-
stjóra voru fram bornar til þess
slig á alla dagskrárstarfsemi að Sera grein fyrir hinum mikla
útvarpsins. Þetta sparaða fje kostnaði við innheimtuna, en
mundi nægja til að greiða þessa eiílíi t11 Þess a® breyta um eða
dagskrárliði, miðað við tvö síð-
astliðin ár:
Öll erindi,
allan upplestur,
öll leikrit,
alla barnatíma,
alla kenslu,
þ. e. alt talað orð í
og að auki allar
fá ófögnuðinum af ljett.
Væri nú hin leiðin farin,
mundi mikið angur sparast og
mikill einfaldleiki fást, 1 stað
endalausrar flækju, að vera t.
d. mánuðum eða misserum sam-
an að rekast í því með brjefum
útvarpinu,' °S símkostnaði, hvort tækis-
aðkeyptar garmi, sem einusinni var til,
hljómplötur. Nú er öllu þessu hafi vissulega verið fleygt út á
f je fleygt í ráðleysu, fyrir and-1 hauS a koii, sem komið er í
styggilega skriffinsku. ' ey0i, Þegar sönnunin loksins
Nú er veitt til útvarpsefnis j fæst.
(fyrir utan frjettir) um einaj Skatturinn sem upp þyrfti að
miljón kr. alls. Þetta fje gæti'taka eftir minni tillögu svarar
þá tónlistin fengið ein, alt eða 8 sígarettupökkum á ári, á ári,
mestalt. Skyldi henni þá ekki eða 7—8 bíómiðum á ári, eins
finnast önnur ævin? Nú hefur °§ verðlag er nú. vÞetta má
verið fast sótt að fá afnota- jkalla haan skatt eða laSan, eft-
gjöldin hækkuð, alt að hálfu,;ir Því sem hver vill. Allar skrár
en verja eftir sem áður nær Þggja sjálfkrafa fyrir inn-
hálfri miljón í skriffinsku. Væri heimtumönnum ríkisins, vegna
tíð. Bæði fjelögin hafa haft hjer
mikil viðskifti á okkar mæli-
kvarða og annað þeirra stutt
útvarpsstarfsemi okkar mjög
með látium og samvinnu, og
mun þar enginn Ijóður hafa á
orðið.
Það er engin ástæða til að
efast um að þessi leið yrði fær
og mundi vel gefast. Jeg hef
fyrir löngu lagt það til í út-
varpinu að skrásetning tækja
yrði hætt; tækjaskorturinn
einn mundi hamla því eins og
nú er, en eitt ár þyrfti til að
skifta um. Nú legg jeg þessar
tillögur fram fyrir þjóð og
þing, en því betur mun fara
sem þessi ráð verða fyr upp
tekin.
Helgi Hjörvar.
; Pergament j
pappír |
: Vil kaupa nú þegar 100 arkir i
! pergamentpappír, helst rauðan, :
: grænan og draplitaðan. Tilhoð :
I leggist inn á afgr. Mbl. fyrir |
: þriðjudagskvöld merkt: „Perga }
í mentpappír — 115“. :
WiiiHMiiii.iiMuniiiiiiniiimiiiiiiininiiinimiMmiB«
Halló
ekki sær. 1 iosna við hvoru-
tveggja?
Gegn hiiiu kynsamlegra
Bkipulagi eru t rin rök önnur
en hin almennu c marg-þver-
brotnu rök gegn persónuskatti.
Allt si t ;i verður að fánýtu
nexi í pví , iolagi sem legg-
ur á menn i. nefskattinn
af öðrum, svo sei kirkjugjald,
þó að stjornarsi ráiu veiti trú-
frelsi, kirkj . garðsgjald, þó að
xnaður eigi se; oa að liggja
vestiii’ i Ameríku ða úti í
Grænlt. Isha ; Og hvenútg
skyl, '/eru •; d. tu, ttnað
annara laga. Eina ómakið er að
bæta nýrri línu á þinggjalds-
seðilinn.
En því miður er hjer einn
ljóðuc á nú að sinni, en það er
gjaldeyrisþröngin. Til þess að
1 koma á þessari breytingu þurfa
að vera næg útvarpstæki til
sölu, þ. e. hver og einn hús-
ráðandi. sem kann að vanta
' tæki, verður að geta fengið það
jkeypt (ella yrði hann að sjálf-
sögðu að vera skattfrjáls fyrir
sitt heimili).
1 Nu hafa ú’ xrpstæ i varla
. cöa ekki Luigist á annað Sr,
Óstoa eftir fimm til tíu þúsund ;
króna láni. Trygging í skuld- I
lausri íbúð í Hlíðunum. Þeir |
sem vildu sinna þessu leggi ril- !
boð inn á afgr. blaðsins fyrir ;
þriðjudagskvöld mei’kt: „Ekkja :
— 109“. I
ItMllltllltlllllllllllllllllllllllllllltlllll- 11111111111111111111111
i Ung konn |
I með eins árs bam óskar eftir |
| vinnu hjá fámennri, rólegri fjöl |
| skyldu, gegn húsnæði og lítils- 1
| hóttar kaupi. Fri eítir samkomu |
| lagi. Uppl. í ■ ía 81328,
FYRIR SKÖMMU barst mjer í
hendur ákaflega falleg útgáfa
af Passíusálmum Hallgríms
Pjeturssonar. Því miður ef efni
þessa gimsteins í bókmenntum
Norðurlanda óðum að týnast úr
hjörtum fólksins, þrátt fyrir
virðingarverðan þátt ríkisút-
varpsins í kynningu þeirra vet-
ur hvem.
En hversu margt af lífsspeki
og siðfágun þjóðarinnar á rót
sína í þessum spaklegu trúar-
ljóðum verður aldrei tölum ta-1-
ið. Og hvert sinn, sem versin
týnast vörum íslenskra barna
verður þjóðin öll fátækari að
visku, fegurð og vonum.
„Það verður dýrast, sem lengi
hefur geymt verið“, sagði Hall-
grímur sjálfur. Þetta mun orða
sannast. Því lengur, sem íslend-
ingum tekst að varðveita eða
geyma sinn dýrmæta arf til á-
vöxtunar í hjörtum kynslóð-
anna, þeim, mun sterkari og
farsælli verður þjóðin. Og
aldrei hefur það verið nauð-
synlegra en nú, þegar brekar
þjóðahafsins falla að ströndum
landsins, bæði úr austri og
vestri. Sannarlega þurfum við
þá að byggja menninguna á
bjargi, sem ekki skolast á brott
í brimróti hraðans. Slíkt bjargj
eru einmitt bókmenntir eins og'
Passíusálmarnir, sígildar hugs-
anir þrungnar dulúðgri lífsspeki
og bjartri, heitri trú á sigur
hins góða og sanna.
Sú útgáfa Passíusálmanna,
sem hjer um ræðir, er sjerstak-
lega vel fallin til að efla skiln-
ing og þekkingu á efni þeirra
og anda. Hefir þar sú nýjung
verið upptekin, að svonefndur
siðalykill er gjörður aftan við
sálmana. Er þar auðvelt að
finna hvar hvert orð er í sálm-
unum, eðá ef ein hending er í
huga manns, veitir orðalykill
greiða leið til að sjá úr hvaða
versi og sálmi hún er. Er þetta
algjör nýjung hjer á landi. Og
er það vel, að Passíusálmarn-
ir skyldu verða fyrstir til að
flytja þjóðinni þesa aðferð til
aukinnar þekkingar á eifiinu.
Væri gott ef guðfræðideildin
Ijeti nú þessa útgáfu listaverks-
ins verða til þess að tekin væri
upp kennsla þar eða vandaður
lestur á völdum sálmum Hall-
gríms. Mjer er ekki grunlaust
um, að sumir ungu prestarnir
sjeu ekki nærri nógu kunnugir
þeim, síðan sveitaheimilin ljetu
kennslu í þeim víkja fyrir öðru.
Sömuleiðis væri mikil þörf að
lesa nokkra þeirra 1 kristin-
fræðitímum gagnfræðaskólanna
og við fermingarundirbúning.
En til alls þessa er riýja útgáf-
an tilvalin. Er víða svo korrrið
sjerstaklega í fjölmenninu, að
Passíusálmarnir eru ekki til á
heimilum. En það er ekki vansa
laust Islendingum. Með þessu
móti yrðu þeir opin bók í
margra höndum. Og jeg vil
skora á ráðandi skólamenn að
láta svo verða, helst strax í
vetur. Nú eru allir skólarnir að
bíða eftir námsbók minni í
kristnum fræðum, sem stjórn
Prestafjelagsins þingar nú um
í haridriti. Það er áreiðanlega
margt gert óþarfara í skólun-
um en það, þótt unga fólkinu
væri bent á snilld og fegurð
nokkurra af Passíusálmunum,
og margri krónunni eytt til
meiri óþarfa, en þótt þeim
væri sagt að kaupa þá.
Sr. Björn Magnússon, pró-
fessor, hefur gjört orðalykil-
inn af sinni þekktu vandvirkni
og dugnaði. En þessi nýjung
er gjörð til minningar um heið-
urshjónin Jón Þorsteinsson og
Sesselju Jónsdóttur, sem lengi
bjuggu í nágrenni við Saurbæ
á Hvalfjarðarströnd. Er það
táknrænt, að Passíusálmarnir
skuli einmitt vera svo nátegnd-
ir minningu þeirrar kynslóð-
ar, sem nú er að hverfa. En
hverfa. En hvernig verða .þeir
tengdir minningu okkar, sem
nú lifum og ráðum heimilum
landsins? Svarið við þeirri
spurningu getur haft meiri þýð
ingu fyrir framtíð þjóðarinnar
en flesta grunar.
Sr. Jón Gunnarsson hefur rit-
að nokkur minningarorð um
hjón þessi^framan við bókina.
(Efu þau einmitt skrifuð af
næmum skilningi á því, hví-
líkur auður sálmarnir voru
géngnum kynslóðum, og hvilík-
an arf við eigum að vaxta og
varðveita þar sem þeir eru.
Snæbjörn Jónsson, bóksali í
Reykjavík hefur sjeð um út-
gáfuna sjer til mikils sóma.
Gæti jeg trúað því, að engin
útgáfa Passíusálmanna væri til
smekklegri. Hún er laus við allt
prjál, einföld og sterkleg að
frágangi í svörtu alskinni, gyllt
á kjöl.
Óska jeg þess, að hún Verði
metin að verðleikum. Og að
böm íslands megi enn á þessari
öld hraðans og tækninnar -taka
undir orð' Matthíasar til Hall-
gríms:
„Niðjar íslands munu minnast
þín
meðan sól á kaldan jökul skín“.
Og að sú minning verði andi
lífsins í hjörtunum, hugum og
starfi, en ekki dauð nöfn á
blaðsíðum íslendssögunnar.
HvoM, Eyrarbakka 20. okt. 1950
Árelíus Níelsson.
FyrirMggjandi
frá Fiskiðjuveri Ólafsfjarðar:
Síldarffiök í tómatsósu
Reykf síicfi. Lysfarbitar.
•IIIIIIIMHIIIIMll
.llllllll>911llll.<
■ iM'IIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIflllllllltllllllllll
i ’MiiiiiiiiiiftmiMiiiiiiifiniinm
Ksturakiiurnimi
B. % R. er 1720
Magnús Th. S. BIÖndaM h.f.
Bakari
getur fengið atvirmu á Xeflav .Kurflugvelli. — Nánavi .
upplýsingar gefnar á skrifstofu flugvallarstjóra ríkisins,
■
■
K • fl aví kurfl ugvelli. 5
Morgunblaöió tnec rQorgun < affi, *