Morgunblaðið - 18.11.1950, Blaðsíða 5

Laugardagur 18. nóv. 1950
MORG V iY BLAÐIÐ
5
i
Qniiimáif GuðmunissonlUikrilið„JónbislypArason
trr
Mfsisíistgarorð
Gaðmundur Guðmundsson
þeirra ágætu eiginleika gætti
1 DAG fer fram útför Guð-
mundar Guðmundssonar frá
Reykholti, en hann andaðist í
Landsspítalanum þ. 12. þ. m.
Hafði hann um alllangt skeið
háð harða baráttu við erfiðan
sjúkdóm, sem bót fekkst ekki
ráðin á.
Guðmundur var fæddur í
Reykholti 15. júlí 1893-og ólst
þar upp til fermingaraldurs.
Foreldrar hans voru Guðmund-
ttr Helgason prófastur og kona
hans Þóra Ásmundsdóttir. Fað-
ir hans var einn af hinum
mörgu og þjóðkunnu Birtinga-
holtssystkinum, bróðir þeirra
sjera Magnúsar, skólastjóra
Kennaraskólans, sjera Kjartans
í Hruna og Ágústs í Birtinga-
holti. Þóra móðir hans var dótt-
ír sjera Ásmundar í Odda, og
er sú ætt einnig alkunn. Guð-
mundur var yngstur Reyk-
holtssystkinanna, en af þeim
eru nú á lífi frk. Guðrún Reyk-
holt, Ásmundur prófessor og
Helgi bankastjóri, en önnur
sýstirin, Laufey, er látin fyrir
mörgum árum.
Haustið 1907 gerðist faðir einnig 1 nikum mæli h-»á hon‘
Guðmundar formaður Búnað- um- Hann var óvenjulega
arfjelags íslands, og fluttist frændrækinn og tryggur vinur
hann þá með honum til Reykja- þeura’ sem á annað borð eign“
víkur, en móður sína hafði hann uðusl vinattU' hans. Þeim var
misst nokkrum ámm áður hann avallt boðinn °g búinn að
(1902). Þetta sama haust sett- veita allt það lið, er hann mátti,
ist hann í 1. bekk Menntaskól- °S Það var hans mesta Fndi að
ans og stundaði hann þar nám taka a moti vmum smum- Þar
í 4 ár, en hvarf því næst að sem. hann var . íafnframt o-
námi í Verslunarskólanum og venluleSa skemtilegur maður í
lauk þaðan fullnaðarprófi vorið vmah°lh’ ,vav bvi ekkl nema
eolilegt, þott honum yrði vel til
Að því loknu var hann um vina 0fí að mar§ir leituðu vin'
skeið við bankastörf í Dan- attu hans-
mörku, uns hann hvarf heim aft Þrekmaður var Guðmundur
ur og gerðist starfsmaður hjá mikill, og Ijet lítt á sjá, þótt
Landsbanka íslands. Um þær á móti bljesi. Þannig býst jeg
mundir kvæntist hann Krist- við, að fáir þeirra, sem honum
ínu Gunnarsdóttur kaupmanns voru þó kunnugastir, hafi gert
Gunnarssonar, 14. júlí 1915. sjer grein fyrir, hvað heilsu
Eignuðust þau fjögur böm, hans leið, eftir að henni tók að
tvær dætur dóu í bernsku, en hraka f.yrir alvöru. Efast jeg
tvö eru á lífi: Laufey, gift Ein- um, að það hafi aðrir gert en
ari Arnalds borgardómara, og kona hans, sem stundaði hann,
Gunnar bankaritari, kvæntur þegar heilsan tók að bila, með
Ragnheiði Jóhannsdóttur. þeirri alúð og ástríki, sem góðri
Þegar stofnað var útibú konu er einni gefið að veita.
Landsbankans að Selfossi, Börnum sínum var Guð-
1918, varð Guðmundur bókari mundur ástríkur og umhyggju-
þess og f jehirðir. Gegndi hann samur faðir og bar ávallt í hví-
því starfi til 1921, en þá tók vetna hag þeirra fyrir brjósti.
hann aftur til starfa í aðaldeild Hann var söngelskur maður
Landsbankans í Reykjavík. og listhneigður, og vil jeg í því
Hann var aðalfjehirðir Lands- sambandi minnast á eina íþrótt,
foankáns 1928—’34. Eftir það þar sem listhneigð hans kom
vann hann um skeið í Búnað- einna gleggst fram, en það var
arbankanum, en þegar Sjóvá- bridgeíþróttin. Hún varð oft í
Uyggingarfjíúag íslands yfirtók höndum hans að hreinni list,
3 iftrýggingar sænska fjelagsins enda var hann einn af helstu
Thule á íslandi árið 1937, rjeð- frumherjum. þeirrar íþróttar
> :t hann til Sjóvátryggingarfje- hjer á landi. Sú geysimikla út-
lagsins og starfaði í líftrygg- breiðsla og vinsæidir, sem
ingadeild þess til dauðadags. bridgeiþróttin hefir náð í heim-
Guðmundur missti konu sína inum á síðari árum, væri ó-
Kristínu 10. mars 1929, en hugsandi ef hún hefði ekki list-
1 væntist öðru sinni 7. júni 1930 rænt gildi fyrir unnendur sína,
cftirlifandi kcnu sinni Lilju og þegar þess er gætt að ís-
Sölyadóttur skipstjóra Víg- lendingar hafa á örfáum árum
3i ndssonar. Hefir heimili þeirra náð styrkleika í þessari íþrótt,
Þ jóna lengst af verið á Ránar- sem fyllilega þolir samanburð
götu 2? hjer í bænum. við styrkleika þeirra þjóða
★ heims, sem fremst standa í
í ætt Guðmundar, sem lítil- þessari grein, má þakka það
? ga var minnst á hjer að fram- fyrst og fremst áhuga og hæfni
t iýeru óvenjulega margir gáfu- nokkurra einstakra manna, og
og mannkostamenn. Margraþar mundi jeg hiklaust setja
SferlisiofasSæikss
RevbhoXti
Svsr. tii Kristjáns Fldjárns.
KRISTJÁN ELDJÁRN þjóö- ur andstæðinga biskups, þa
Guðmund efstan á blað. Veit minjavörður fer á stúfana í Daða bónda í Snóksdal, Kristjárv.
jeg því, að í hinum fjöimenna Morgunblaðinu 15. þ.m. fullur skrifara og Martein biskup Ein-
hópi bridgeiðkenda hjer á landi vandlætningar út af skrifum arsson. Alt eru þetta sögulegar
muni mörgum þykja skarð fyr- okkar Lofts Guðmundssonar um persónur, fullmótaðar í hug»
ir skildi við brottför hans. leikritið „Jón biskup Arason” hvers þess íslendings, sem eitt-
■fc j sem þjóðleikhúsið sýnir um þess hvað þekkir til sögu Jóns Ara-
Jeg, sem þessar línur rita, ar mundir. Telur hann dóma sonar, enda lætur höfuntiurinr*
átti;því láni' að fagna að.eiga okkar um leikrit þetta ósæmil. þær halda rjettum nöfnum sög-
vináttu Guðmundar um áratuga °S dilletantiska einkum vegna unnar, svo að í því efni er ■' Kki
bil, og við fráfall hans veit jeg, Þess, að hann segir, að við leggj um neitt að villast. Og meira
að jeg tala ekki einungis fyrir uni á það einhæfan sagnfræði- enn. Meginefniviður leikritsins
mig heldur einnig fjölmarga !egan mælikvarða og dæmum eru þættir úr baráttusögu Jón»
aðra vini og samstarfsmenn, það út frá því. Heldur hann því Arasonar og sona hans. Höfund-
þegar jeg flyt ástvinum hans fram að hjer sje ekki um sögu- jurinn leiðir áhorfendur hein-. a3
inniiegustu samúðarkveðjur og le£t skáldverk að ræða, — j Hólum þar sem Jón Arason sat
fullvissa þá um, að við geymum Lryggvi Sveinbjörn.sson hafi Já biskupsstóli, — hann sýnir
í þakklátum huga minninguna ekki verið að skrifa sagnfræði, okkur handtöku þeirra biskups-
um langa og trausta vináttu. heldur leikrit og því beri að feðga í Sauðafellskirkju og *
Slíkra samíerðamanna er dæma skáldverkið sem leikrit. leikslok fer fram aftaka þeirr»
gott að minnast. j— Ekki gerir fornmingjavörður í Skálholti. Alt sögulegar stað-
inn minnstu tilraun til að rök-jreyndjr. Nú spyr jeg: Hvað er
Brynjólfur Stefánsson. styðja þá staðhæfingu sína, að'sögulegt skáldrit, ef þetta ep
__________________ hjer sje eigi um sögulegt leik- það ekki? Það stoðar ekki höf-
' rit að ræða, enda hygg jeg að undinn þótt hann komi fran»
Vilja bíða atekta. það mundi reynast honum allerf fyrir almenning og segi: „ASI
LAKE SUCCESS
menn vilja helst
— Kanada- itt, En við skulum athuga þetta vísu fjallar leikrit þetta um Jöi»
. , ekki «mda nánar. — Höfundurinn semur biskup Arason og samtíðarmeni*
wr^rhfiitlfi,uniwn,fyhvnrt1--kínð leikrit sem hann nefnir »Jon hans og að vísu eru þarna sýnd-
versku herirnir ætla aðallega að: blskup. Arason ’ Hann lei,5lr ir þættir. ur llfl hans ?? baratlU»
verja herjum S. Þ. landamænn fram a sjonarsviðið hinn aldna en þið eigið bara ekki að takí*
eða taka þátt í öðrum aðgerð- biskup, sonu hans og dætur og mark á því! Jeg var ekki, hva?l
Helgu fvlgikonu hans. Ennfrem- sem þessu líður, að semja sögu-
legt leikrit“. Jú, það verður ad
taka mark á því! Það verður
ekki hjá því komist að líta ái
þetta sem sögulegt leikrit, hvacl
sem höfundurinn og fyrirsvars-
menn hans segja um það. V;f>
Loftur Guðmundsson erum ekkl
einir um þennan skilning. Jeg
býst við að allur þorri þeirra
sóknaráð snúa þeim. á enska manna sem sjá leikritið líti á
tungu. í fyrirspurnum þessum það sömu augum og við. Jafn-
þarf að taka fram, hvers konar jvel forráðamenn Þjóðleikhúss-
starfsemi um er að ræða og ins, sem tóku leikritið til sýn-
ingar á 400. ártíð Jóns biskups
virðast vera á sömu skoðun..
Tæknfleg yppEýsingaþfénusfa
í báou íslemks sSnalir
FYRIR tilmæli frá efnahags-
samvinnustofnun Evrópu (OE
EC) hefur efnahagssamvinnu-
stjórnin í Washington (ECA)
stofnað til brjeflegrar upplýs-
ingastarfsemi, sem iðnrekend-
ur og aðrir framleiðendur í öll—
um Marshall-löndum geta not-
ið góðs af.
Starfsemi.þessari er ætlað að
hjálpa til við að ráða bót á
hyerskonar tæknilegum vanda-
málum, sem fyrir kunna að
koma í verksmiðjum og öðr-
um iðnfyrirtækjum eða við
framleiðslustörf almennt. Við-
lýsa nákvæmlega framleiðslu-
aðférðum þeim, sem ekki hafa
borið tilætlaðao árangur, Hver j Öðruvísi verður það varla skilifl
fyrirspurn á aðeins að fjalla.um.:er formáður leikhúsráðs, Vil-
hjálmur Þ. Gíslason gekk &
frumsýningunni fram fyrir tjaicl,
ið og bauð leikhúsgesti vel-
eitt viðfangsefni.
Upplýsingastarfsemí þessi er
einn af 13 liðum í starfi því,
sem OEEC og ECA hafa með komna og gat þess að lokum, er
höndum- til þess að auka af- |hann hafði mhlnst Jóns Ara~
köst iðnaðarins i Evrópu. Isonar, að Þjóðleikhúsið vildl.
Seinna meir er ráðgert að upp- jmeð þessari sýningu leggja franr*
lýsipgaskrifstofur með svipuðu sinn skerf til að heiðra minn-
sniði og sú sem rekin er af i biskupsins. Hjer var serr*
skiptamálaráðuneyti Banda- viðskiptamálaráðuneyti Banda-'isíe um nokkurskonar hátíða-
ríkjanna hefur um nokkurn' ríkjanna Verði starfræktar i sýningu að ræða.
tíma rekið tæknilega upplys- Evrópu, og verður þá hver fyr- j Af þvú sem nú hefur verif>-
ingaskrifstofu, sem vinnur að irSpvu-n send þangað, sem vænta sagt, er það ljóst, að það var
því, að svara fyrirspurnum fra bestrar úrlausnar á því ekki einungis rjett beldur, og
bandarískum iðnrekendum og vandamáli, sem hún f jallar um,|skylt að taka til athugunar mef»
mun sú skrifstofa nú einnig
Hin tæknilega upplýsinga- ferð höfundar á hinum sögu-
svaia fyiirspuinum fia öðium skrifstofa í Washington svarar legu persónum leikritsins. Höf—
löndunu 1 hverju landi er á- fyrirspurnum í flestum grein-
kveðinni stofnun falið að hafa um iðnaðar, þar á meðal um
milligöngu milli skrifstofunnar j yíðhald vjela og verksmiðja.
1 Washington og þeirra iðnfyr- raforku og notkun hennar,
irtækja, sem óska tæknilegra ■ málmblöndun. efnagerð, plastik
upplýsinga. Stofnun þessarri er lvfj fægiefni. lím, málningu,
ætlað að yfirfæra brjef þau sem má!mhúðun, leirbrennalu, ein-
berast, og svara þeim beint ef
angrun, upphitun, matvæla-
Skrifstofustúlka óskast. Vjelritunar- og málakunnátta
nauðsynleg. Eiginhandarumsóknir, er tilgreini ínenntun
og fyrri störf, sendist afgr. .Mbl. eigi síðar en 21. þ. m.
merkt: „Heildverslun — 414“.
E
i
£
s
a
1
(fS * BJB ■ ■ «1»

nttnnbeAbfiBaictitiisai
undar sögulegra skáldverkt*
verða að gæta þeirrar sjálfsögðt*,
siðferðilegu skyldu áð færa ekkl.
skapgerð og svipmót iiersón-
anna svo úr lagi að þær eigl
lítið eða ekkert skylt við persón-
ur sögunnar, nema það sje bein-
línis gert til þess að túlka nýjarv
sögulegan skilning höíundarina
á viðkomandi persónum. Ex»
ar til Kanada ef vænta má að Þessa skyldu og það er ámælis-
innlendir sjerfreeðingar geta jgnað og matvælageymslu.
eefið táð til úrbóta. Að öðrum Kanada hefir einnig boðist
kosti er fvrirspumin send á- til þess að láta í tje sams kon- slíku.er ekki til að dreifa í.leik-
fram til Washington, en skrif- ar þjónUstu og Bandaríkin 0g ‘ritinu „Jón biskup Árason' Höf-
stofan þar hefur á að skipa sjer- , munu fyrirsnurnir verða send- iundurinn hefur ekki hirt urr»
fræðingum í öllum greinum iðn
aðarins og getur auk bess snúið betri urlausn fáist þ^. en j vert.
I Ummæli dr. Hjalmar Gull-
bergs um leikritið haggar í engt*.
.. 'því sem hjer hefur verið sagt
Í Hann lítur á það frá alt öðn*.
| Ujónarmiði en vjer íslendingaf,
l ! án tillits til sögunnar, sern hanm,
l ' kannski þekkir lítið til. Þ\í get-
ur hann sætt sig við Jór, oiskuj*
sjer til um 400 rannsóknastofn- Bandaríkjunum.
ana og 'ðnfyrirtækja. Svaiið er ,
svo sent sömu leið til haka.
riIII li l li il 11 im
i Nýr dökkur
Vetrarfrakki
i klœðskerasaumaður, til sölu á
Rannsóknaráði. ríkisins hefur
verið falið að annast afgreiðslu
þessara mála hjer á landi og
. kulu þeir, eam vilja notfæra
sjer upplýsingastarfsemi þessa,
senda fyrirspurnil’ sínar til
rannsóknaráðs ríkisins, Reykja
vík. Best er að þær sjeu skrif- j =
áðar á ensku, svo að hægt sje
að senda þær betnt áfram, eft EF LOFTVR Gf.TVR ÞAÐ F.hXl
r.ð öorum kosti lætur rann
| Leifsgötu 6 efstu hæð frá kl. | ieikritsins og jafnvei fundist
i 1—i i dag. § hann „tilkomumikii" persóna.
En vjer íslendingar getura ekkl
fallist á þann urskurð htnt*.
ágæta skálds.