Morgunblaðið - 28.11.1950, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudágur 28. nóv. 1950
Eftirspurn eftir víkri til
bygginga fer vaxandi
ieynist betur en síeinsfeypa i jarðskjáSftum
VIKURFJELAGIÐ h.f., sem starfað hefur um 12 ára skeið, er
um þessar mundir að koma upp nýjum vjelum til að steypa
einangrunarplötur og holsteina, sem notaðir eru í æ ríkara mæli
til bygginga hjer á landi. Jafnframt hefur verið reist nýtt og
^glæsilegt þurkhús. Standa nú vonir til að fyrirtækið geti full-
nægt eftirspurn eftir þessu hentuga byggingarefni.
Frjettamenn ræddu í gær®~
vjð Jón Loftsson forstjóra
um starfssemi f jelagsins og
f:ær íramkvæmdir sem fje-
iagíð hefir látið gera.
VIKURNÁMA Á
SNÆFELLSNESI
Fjelagið fær mest af þeim
vikri, sem það notar á Snæ-
fellsnesi, en þar er vikurinn
í stórum hólum. Vatni er
hleypt á hólana og losnar þa
um vikurinn og hann berst
með lækjum niður á láglend
ið, en síðan er honum fleytt
til strandar, þar sem hann er
rnalaður. Stórar slöngur eru
siðan notaðar til að koma
vikrinum um feorð í skip
er flytja hann til ákvörðun-
arstað'ar.
EFTIRSÓTT
BYGGINGAREFNI
Hjer eru úr vikrinum steypt
ir holsteinar, sem byggð eru úr
heii hús, en sá er ljóður á að
namkvæmt byggingarsamþykkt
Vm er ekki heimilt að byggja
ritrUicJ. eimicu íicxrucii nua ui víxvj. i
Mun þetta gert vegna jarð-
fckjálftahættu, en nú hefir
teynslan sýnt, m. a. í Hvera-
gerði, að vikurhús þola jarð-
ekjálfta mun betur en stein-
stevpt hxis.
Jafnframt eru steyptar ein-
jpngrunarplötur, sem mjög eru
ÍIO túoúx IJ.J V.J, CA. ÍUi.^1 I.JJ
«.mar og hafa geíist mjög vel,
cnda hefir vikurinn alhliða kosti
t.em einangrunarefni.
VikurfjelagiS hefir átt um 5
éra skeið steypuvÐl, sem steyp
ir um 1000 steina eða plötur
á dag, Nú hefir fjelagið fengið
til landsins nýja og fuiikomn-
nri vjel, sem er helmingi af-
fcastameiri Mun hún verða tek-
ín í notkun innun rkamms tíma
«en unnið heíir verið að því að
fcyggja yíir hana og öðrurn und-
•rbúningi.
Er vjelarnar hafa mótað fram.
♦eiðsluna, er hún sett í herslu-
fclefa þar sem hún er geymd í
cm 50 gr. hita í tvo sóiarhringa.
En vikurinn þarf meiri þurrk,
<eri vegna húsnæðisleysis hefir
orðlð að láta hann þorna í hjöll
«um eða undir fcerum himni og
fce.fir það oft tekið langan
€ima. Jafnframt hefir verksmiðj
tr. oft verið knúin til að láta
frá sjer vikurplöíur, sem ekki
voru fullþurrar.
n I.l.KOMIf) ÞURRKHtJS .
En nú hefir fengist lausn á
fxessu vandamáli, því reist hef-
*r verið stórt og glæsilegt þurrk
fcus, sem búið er fullkomnum
fcurrkunartækjum. Þurrkunin
F,°ngur þannig fyrir sig að loft
<er hiíað í 2 olíukyntum ofnum
og síðan leitt í svokölluðum
„kanölum" og blásið út í þurrk
cmarkiefana. Þarna eru vikur-
fdöturnar hafðar í vikutíma, en
«eru þá fullþurrar.
Vikurinn var snemma á öld-
«im notaður sem byggingarefni,
og urðu Rómverjar fyrstir til.
Fyrir um 80 árum hófu Þjóð-
vcrjar vikumám og 'hafa ilutt
trlkíð út af honum. Nú er vikur
ví Va notaður til bygginga og
hefir hvarvetna gefist vel. Hafa
verið gerðar tilraunir með út-
fiutning hjeðan til Bandaríkj-
anna, en vegna hárra tolla þar
varð ekki frekar úr þeim útflut!
ingi. En þó svo hafi farið, þ
ex þó víst að þetta byggingar
efni. sem segja má að sje þa<’
cma sem við úlendingar höfui
nóg af, á mikla framtíð fyri:
sjer hjer á landi og notkui
þess á enn eftir að aukast aí
mun.
lóhannes V. Jensen
MSinnj
DANSKA Nobelsverðlauna-
skáldið Jóhannes V. Jensen
Ijest s. 1. laugardag 77 ára. —
Hann var fæddur 1873 í sveita-
þorpinu Farsoe í Norður-Jót-
landi, en kom ungur til Kaup-
mannahafnar til þess að leggj;
stund á læknisfræði. Læknii
varð hann þó aldrei, heldui
skáld. I skáldskap sínum gerð:
hann brátt uppreisn gegn þeirr:
liststefnu, sem þá ríkti í Dan-
mörku, einkum bölsýnisstefn-
unni. Hann skrifaði um hin?
heilbrigðu og hraustu, en þeb
áttu, samkvæmt hans skoðun
að ráða löndum og lýðum. —
Hann var þeirrar skoðunar að
BiMák hjá GuS-
miimii S. í 12. umf.
í GÆR var 12. umferð tefld á
skákmótinu í Amsterdam. Leik
ar fóru þá sem hjer segir:
Euwe vann van der Berg, O'
Keliy vann Knottnauer og Tri-
funovic vann van Sheltinga, —
Jafnteíli varð hjá Tartarakow-
er og Gligoric, Kramer og
Golombec og Rossolimo og
JNa.jUOJi. - DlUSfcclJJ Vdl O Ílja
Pilinik og Szabados, Stalberg
og Reshevsky, Foltys og Donner
og Pit’c og Guðmundi S. Guð-
mundssyni.
Najdorf er nú efstur með
9 Ms vjnning af 12 mögulegum.
Á HEIÍVllLI Björnsson hjónanna í Árborg 1839. Frá vinstrs
standandi: Grímur Laxdal, M. Eylands, dr. Sveinn Björnsson,
Soffia Wathne, Björg Laxdal, Maria Björnsson, Sigurlína Bach-
man, Maja Eggertsson, dr. Kristján Bachman, Sveinn Þor-
valdsson Riverton. — í miðröð: Árni Eggertsson yngsti, Mariats
Björnsson. Sitjandi: Árni Eggertsson, lögmaður, Ree Magne
(danskur), Albert Waíhne og Björn Metúsalemsson. (Auk Lax-
dalshjónanna eru þtfír nú dánir Sveinn Þorvaldsson og Bjöm
Metúsalemsson).
psiif á föiiim
MTUJt&’ía CU|1« Jigflia
s m (uiberfson
k

KOMTN er út bók, er kennir
nýtt spil, sem heitir „Canasta“.
Ber bókin það nafn, og er eftir
hinn fræga bridgespilara Cul-
bertson. Kynnir hann narna
nýtt spil, sem að hans dómi mun
ná mikilli útbreiðslu.
Culbertson segir m.a. um
þetta nýja spil:
„Canasta er furðulegt og
spennandi spil, sem setur
menn oft út af laginu. — Mjer
finnst það skemmtilegt. Það er
nægilega óbrotið, til þess að
barn geti spilað það, en þó er
það nógu flókið, til þess að al-
vanir spilamenn geti brotið heil
ann yfir því og haft gaman af.
Það er hægt að læra það' á þ»’já-
tíu mínútum, en menn gleyma
því aldrei, ef þeir hafa einu
sinni lært það. Það er nýtt af
nálinni eins og kjarnorku-
sprengjan og samt er það eln.s
gamalt og frumstæðustu sagn-
spilin fyrir þrem öldum, Það
nýtur sín best, þegar tveir og
tveir spila í fjelagi eins og í
kontraktbridge og í því er líka
hægt að „gabba“ eins og í pok-
er. Þetta spil er mjög lýkt ýms--
um vinsæíustu spilunum, sem
menn þekkja, en samt er þao
algeriega sjerstætt og getur
krafist strangrar, rökvísrar
hugsunar“.
Jóhannes V. Jensen.
enn væri heimurinn ungur og
lífið þess vert að því væri lif-
o?? TS nc'cerí ol/• i *■* Ixro+í Tmmi
meðal annars í því, sem hann
| skrifaði um bændurna frá
Himmerlandi, sem lifðu og dóu,
án þess að kvarta undan örlög-
um sínum.
í kvæðinu „Ved Frokosten"
lýsir Jóhannes V. Jensen á karl
mannlegan hátt smjöri og
brauðj. brennivftji nv biór ng
þár dregur hann upp mynd af
tveim konum, sem hann hefir
elskað, en sem hann verður nú
að láta sjer nægja a'ð skrifa um.
í þessu kvæSi og öðrum, sem
birtust í „Digte“, 1906. braut
hann upp á nýjum stíl í skáld-
skap og hafði hann og hefir
ávalt síðan haft áhrif á ung
og ósjálfstæð skáld, sem reynt
hafa að stæla hann.
Jóhannes V. Jensen dáðist
mjög að íslendingasögunum og
íslenskum skáldum. Egilssaga
Ska.llagrímssonar var hans upp
áhaldssaga og Egill við hans
hæfi. Egilssögu þýddi hann
alla og einnig dróttkvæðin í
Heimskringlu Snorra.
Skarð er fyrir skildi í dönsk-
um bókmenntum við fráfall Jó-
hannesar V. Jensen.
um
um helgina
OTTAWA. — Framleiðsluvör-
urrvar í Kanada varu nokkiu
verðmeiri í fyrra en hitteðfýrra.
Nemur aukningin 4 af hundr-
aði: ■
MIKIÐ var um bílaárekstra
um helgina, en ekki hlutust þó
af þeim néin alvarleg slys. —
Hinsvegar s^cemmdust margir
bilar meira og minna.
Hálka var mikil á götunum,
og bifreiðastjórar ekki tekið
nægilegt tillit til hennar. ’Mun
það hafa verið orsök flestra á-
rekstranxia.
Dauðadómar í Búkarest
BÚKAREST. — Fyrir skömmu
voru 3 Rúmenar dæmdir til
dauða fyrir „njósnir um efna-
hags- og hernaðarley»darmái“.
Þá voru og 2 ’Frakkar dæmdir
í ævilangt fangelsi af sömu
sökúrn.
ÞEGAR þau hjónin Sveinn
læknir Björnsson og frú Maria
Biörnsson — fædd Laxdal —
komu hinga'ð heim í júlí í sum-1
ar, hjeldum við vinir þeirra að
j \»ið myndum fá að hafa þau
jhjer hjá okkur frameftir vetr-
inum, eða að minnsta kosti
fram yfir jólin. En svo verður
ekki, nú eru þau á förum vest-.
i»r aftur heim tii sín þar í álfu
Tíminn hefir verið fljótur að
líða — allt of fljótur — þessa
stund, sem þessi ágætu hjón
j !’iafa dvalið hjer á meSal vor og
öreyft frá sjer vinsemd og ástúð
t’l allra sem þau umgangast og,
kynnast.
Af því að jeg er ein af þeim
fáu konum hjer á landi,
sem hefi átt því láni
að fagna að heimsækja frú
Maríu Björnsson og fjölskyldu
hennar á heimili beirra hjóna í
Árborg í Manitoba — læknis-
heimihnu þar, sem allir finría
að er hátt til lofts og vítt til
veggja bæði bókstaflega og 1 öðr
um skilningi. vil jeg biðja
Morgunblaðið fyrir þessi fáu
kveðjuorð. !
Það var sólskin dag eftir dag
og viku eftir viku um sumarið
þegar jeg heimsótti frú Maríu
í Árborg. Það var sólskin þar
á hcimilinu þar sem þrír ætt-
liðir föðihuðu mig að sjer sem
íslending. Og það var auðheyrt
á fólkinu þar í sveitinni sem
oft átti erindi heim til Björns
sons hjón-anna, að það var
þessu feólskini vant og kunni
að meta það.
Það er ekki lítils um vert
fyrir hina fámennu íslensku
þjóðv að góðir menn og gegn-
ir ve/jist til sendiferða og mæti
á mótum erlendis, um það eru
allir sammála. En hversu miklu
meira er þó ekki um vert, er
greinir af íslenskum stofni
festa rætur út um heim, er þeir
menn og konur, sem til þess
verða, halda uppi heiðri iands
og þjóðar með þeirri alúð og.
ágæti áratug eftir áratug og
ættlið eftir ættlið, a'o öllum scm
nálægt búa og samneyti bafa
við íslendingana finnst rnikiis
til um. Finna að þar eru konur
og menn að verki sem :,kki
verða mældir á hirin hversdags
lega dægurkvarða. ;
Þannig hafa ófáir íslending-
ar reynst þjóð sinni innan um
miljónamergð Vesturheims, og
læknisheimilið í Árborg or eitt
af þeim heimilum þar sem þríc
ættliðir hafa unnið að slíkri
landkynningu fyrir íslensku
þjóðina. Þótt Sveinn læknir
hafi ekki látið sinn hlut eftir
liggja, verður hann að þola það
— og mun þola það mjög vel
■—- að við konur hjer heima
þökkum frú Maríu Björnsson
sjerstaklesa fvrir bað með
hverjum ágætum hún hefir
haldið á lofti merki íslands á
heimili sínu og — það sem eiyi
er minna um vert — með starfi
sínu á sviði fjelagsmfila kvenuo
í Canada.
Gömlu elskulegu Laxda' -
hjónin eru nú horfin af sv'v-
Ínu./Svcinn ng Mería eru kc.ru-
in af Ijettást.a skeiði. Vonándi
eiga þau þó enn langt sta f
fyrir höndu.m en eins og Siviu
segir: „Þótt bili hendur cr
bættur galii. ef merkið ster :-
ur, þótt maðurinn falli“. Þri x
kynslóðin tekur við og er þ-’ ;-
ar vinnubúin á íslenska læ' -
isheimilinu í Árborg — hcnrii
mun kippa í kynið, um þa'ö
þarf ekki að. óítast.
Aldrei gleymí jeg móttöku~i
um fyrir vestan, íslensku kon-
unum og heimilunum, það r.rá
helsþ ekki nefna nöfn nje sl.i' ■*
á milli, en allar konur vesJ u
munu taka undir að nefnd ..
heimili eins og laeknishein’i''5
í Árborg, heirnili Dr. Bra ci-
son, sjera Rögnvaldai Pjetr • -
sonar, Árna Eggertssonar e!d i
og yngri sjeva Valdimars E.y -
lands o. s. frv. a öilum þr -
um heimilium hefir memr u
borið hátt en konurnar c'.. ú
síður, og svo er um svo nlyi-
margar aðrar isi. konur í Mrni
toba, já, einnig konur sem »:f
til vill eru aldrei nefndar. —
Það skilur hver sá, sem gen ■ -
ur á milli herbergja í ellihei: i
ilinu á Gimli og tekur í vinn i
lúnar hendur landnámskvr n
anna sem þsr eyða síðustu á -
um sínum og bíða heimfes ð-,
ar eftir langt og trúlega unnið
æfistarf.
Allar eiga þessar gcðu kon-
ur skilið óskintar þakkir all. a
hjer heima.
Nú hverfur írú María Björns.
son sog maður hennar, aftur
vestur og heim.
Þökk fyrir komuna, berðit.
kveðjur óg flyttu þakkir. '
Blessist þjer og ykkur öllurai
þar störf og stundir.
MargU Eylands. j