Morgunblaðið - 19.12.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLA0I**
í>riðjudagur 19. des. 1950.
pbrggmifrla&ifc
>• ■) *•
, • tJtg.:_ HJf. Árvakur, Reyijjavík. '
Franakv.Btj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsía:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 16.00 é mánuði, innaniands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Roíar til
ÞAÐ er örlítið að rofa til í efnahagsmálum okkar. Vöru-
skiptajöfnuðurinn fyrir s.l. mánuð hefur orðið hagstæður
um tæplega 26 millj. kr. Samtals voru í nóvember fluttar út
vörur fyrir 75.4 miilj. kr. en inn fyrir 49,5 millj. kr.
í aðeins einum öðrum mánuði þessa árs hefur vöruskipta-
jöfnuðurinn orðið lítillega hagstæður. Það, sem af er árinu
hefur hann orðið óhagstæður um 119.6 millj. kr. Samtals hef-
ur verið flutt út fyrir 338,2 millj. kr. en inn fyrir 457,8 millj.
kr. Gjaldeyrisafkoma þjóðarinnar þetta ár verður því ber-
eýnilega hin báglegasta. Valda því fyrst og fremst tvær
éstæður, aflabresturinn á sumarsíldveiðum og rúmlega
fjögra mánaða stöðvun meginhluta togaraflotans. Hins veg-
ar hefur síldveiðin í Faxaflóa í haust orðið veruleg búbót.
Á grundvelli batnandi gjaldeyrisafkomu hefur svo ríkis-
Ktjórnin sýnt virðíngarverðan lit á að draga nokkuð úr höft-
unum og ófrelsinu í viðskiptamálunum. Hefur nú verið
ákveðið að innflutningur allrar nauðsynlegustu álnavöru
skuli gefinn frjáls. Áður höfðu matvörur, veiðarfæri, vinnu-
fataefni og girðingarefni verið sett á frílista. Sá frílisti hefur
nð vísu ekki alltaf verið raunverulegur, þar sem gjaldeyris-
afkoman hefur verið svo hörmuleg, sem raun ber vitni. En
vonir standa til þess að með aukinni framleiðslu og vaxandi
gjaldeyristekjum verði framvegis unnt að flytja inn þær
vörur, sem nú hafa verið settar á frílista., nokkurn veginn
eftir hendinni.
Það er ástæða til þess að leggja áherslu á það, að þessir
tveir frílistar, sem gefnir hafa verið út yfir brýnustu nauð-
synjar, eiga aðeins að vera upphafið að sköpun verslunar-
frelsis í landinu. En virkasta aðferðin til þess að hraða þeim
þráðu umbótum er fyrst og fremst aukin framleiðsla og út-
ilutningur.
Alþingi hefur nú lokið setningu fjárlaga, sem telja verður
sæmilega varleg ef skaplega árar. Er greiðslujöfnuður þeirra
áætlaður hagstæður um eina millj. kr. — Þing og stjórn hef-
ur sýnt nokkra viðleitni til þess að spara. Heildarniðurstöðu-
tölur fjárlaga eru nú svo að segja hinar sömu og fjárlaga
líðandi árs, þrátt fyrir verðfellingu íslensks gjaldmiðils.
Óhætt er að fullyrða að stór hluti þjóðarinnar skilji nauð- cpjm • , „ ■ . , , , *
J t-jj GOÐ SKALD eru mikils viroi lesenda gangi upp í, enda er það
syn varúðar og gætni í efnahagsmalum okkar um þessar‘fyrir hverja þjóð Þau gegna ein af mestu dásemdum iifsins
■ 1
NÝR BRRSKVR, SlÍ!ýj>I HFIrRA '
Á FIMMTUDAGINN kemur er væntanlegur
hingað til lands breski sendiherrann nýi,
John D. Greenway. Hann kemur alla leið frá
Panama i Mið-Ameríku, en séndiherrann er
vanur skyndilegum loftslagsbreytingum, því
hann er einn af víðförlustu starfsmönnum í
utanríkisráðuneyti Hans Hátignar Bretakon-
ungs og hefir starfað í öllUm heimsálfum.
Nýlegá er komin út bók eftir Greenway
sendiherra, þar sem hann segir frá starfi sínu
í utanríkisþjónustunni brésku s.l. 25—^30 ár
og kennir márgra grasa í bókinni um hina
viðburðaríku ævi sendiherrans.
•
NÁTTÚRUSKOÐARI OG
VEIÐIMAÐUR
BÓK sendiherrans heitir „Fish, Fowl and
Foreign lands“, (Faber & Faber, London) og
þarf engar málalengingar um það, að bókin
er bráðskemmtileg og vel rituð. Greenway
sendiherra er náttúrúskoðari og ‘ veiðímaður
góður og er jafnvígur á lax og silungsveiðar
sem stórfiskaveiðar á sjó. Ekki hefir hann
komið til íslands áður og mun það vera eítt
af fáum löndum heims, sem hann hefir ekki
heimsótt. Verður fróðlegt að heyra álit hans
á íslenskum veiðivötnum og ám og má mikið
vera, ef hann reynir ekki stórfiskaveiðar á
stöng hjer við land, t. d. hákarlaveiðar.
•
KÍMNIGÁFA OG
FRÁSAGNARLIST
GREENWAY sendiherra virðist einkar Ijett
að segja frá atvikum, sem fyrir hann hafa
borið á ferðalögum hans og jafnan sjer hann
hina björtu hliðina, og kímnigáfan er eins
og hún getur best orðið hjá Bretum. Það er
sama hvort hann segir af viðskiftum sínum
við rússneska embættismenn, eða atburðum,
sem skeðu á götum Lundúnaborgar, er hann
var sjálfboðalögregla í síðustu styrjöld. Það
er sönn frásagnarlist á hverri blaðsíðu.
Mr. Greenway er fjórði breski sendiherr-
ann hjer á landi. Allir hafa fyrirrennarar
hans átt hjer vinsældum að fagna, enda mann-
kostamenn. Eftir bók Greenway sendiherra
að dæma, verður hann í engu eftirbátur fyrir
rennara sinna.
RÆJARRRÝÐI
SÁ, SEM á hugmyndina, að steyptu kerunum
með jólatrjánum, er komið hefir verið fyrir
á „eyjunum" á Lækjargötunni, á sannarlega
þakkir skildar fyrir. Að þessu einfalda en
smekklegu götuskrauti er sannarlega bæjar-
prýði. Gunnar Thoroddsen borgarstjóri hefir
áðuf sýnt mörgum sinnum, að hann hefir auga
og áhuga fyrir fegrun bæjarins. Vildi jeg nú
leyfá mjer að beina þeirn tilmælum til borg-
arstjóra, að hann láti ekki taka þessi skraut-
ker af götunni í framtíðinni, eða þegar jóla-
hátiðin er liðin, héldur verði þau höfð þar
áfram og að þar verði sett trje,* eða skráut-
blóm með vorinu.
FEGURSTA GATA BÆJARINS
LÆKJARGATAN er fegúrsta gata bæjarins
og verður þó ennþá glæsilegri, þegar búið er
að lengja hana alla leið niður að höfn, jafn
breiða og hún er nú frá barnaskólanum og að
Bankastræti. Vonandi að ekki verði langt
þangað til það verk kemst í framkvæmd.
Lækjargatan ér eina gatan í bænum, sem
kalla mætti „avenue". Gott að þröngsýnis
og íhaldssömum ráðleggingum var ekki hlýtt,
þegar gatan var gerð eins og hún er nú.
•
SKIFTING JÓLATRJÁNNA
MILLI BÆJARHLUTA
VESTURBÆINGAR hafa kvartað í eyru
Víkverja yfir því, að ekkert af bæjarjólatrján
um skuli hafa verið sett upp í Vesturbænum.
Það er nú svo með það, að ekki var gott að
koma því við. Ef litið er á kort af Reykjavík
og merktir þeir staðir, sem trjen eru nú, þá
kemur í ljós, að þeim hefir verið skift jafnt
niður milli bæjarhluta. Tillagan mín um trje
í Tjarnarhólmann var tekin til athugunar, en
svo miklir erfiðleikar voru á, að koma trje
þar fyrir, að ekki var hægt að láta verða af
því í þetta sinn.
Ein góð tillaga hefir komið fram í sam-
bandi við jólatrje og það er að stórt trje verði
sett í Vesturbæinn þar sem hátt ber svo að
trjeð sjáist út á sjó frá skipum, sem sigla inn
til Reykjavíkur á jólaföstunni og jólahátíð-
inni. . {“
Sr. Jón Thorarensen
Sú bók9 setn ber hæst
Fljótið helgaf eftir Tómas OuSmundsson
rnundir. Við verðum að leggja nokkuð að okkur um skeið spámannlegum
rneðan jafnvægi er að skapast. En ávöxtur þess hlýtur að
koma í ljós síðar í bættu atvinnuástandi og auknu efna-
hagsöryggi.
hlutverkum,
benda þjóð sinni á æðstu sann-
indi lífsins, hvetja hana til að
gera helgar hugsjónir trúar,
þjóðernis og manndóms, að leið
arljósi og aflvaka daglegs lífs.
Mikið eigum vjer íslending-
ar góðskáldum vorum að þakka,
þeim skáldum, sem bæði á and-
legu sviði og veraldlegu kváðu
þrek og þrótt í þjóðina, hjeldu
blysi andans blossandi, gerðu
þjóðina örugga og vonglaða,
mitt í skorti og vonleysi, þjóð-
rækna og þrautseiga, þegar
,|hún bjó við erlenda kúgun og
sjavarsiðuna. Þess \egna byr nu fleira folk við þrongan kost :innanlands harðæri.
Styðjið Vetrarhjálpina
EINS OG undanfarin ár hefur Vetrarhjálpin í Reykjavík
hafið starfsemi sína þegar líður að jólum. Takmark hennar
og tilgangur er að verða sem flestu bágstöddu og efnalitlu
fólki til aðstoðar um jólaundirbúning, öflun nauðsynja og
glaðning ungra og gamalla.
Atvinnuárferði hefur á þessu líðandi ári verið erfitt við
um þessi jól en undanfarin ár. Vetrarhjálpin heitir á Reyk-
víkinga að koma til liðs við þá, sem erfiðast eiga og litla
möguleika hafa til þess að gera sjer eða sínum dagamun um
jólin.
Það verður aldrei mælt nje
vegið, hve miklu þeir andans
menn fá áorkað, sem byggja
lupp þjóð sína með listaverkum
Um það þarf ekki að efast að henni muni nú sem fyrr f*num’. g,efa verk,
vefða vel til liðs. Reykvíkingar eru oft skjotir til hjalpar, ef gustur tímanS) nóðgáttir „ism-
á þarf að halda. Og sem betur fer er fjöldi einstaklinga, fyrir-
tækja og fjelagssamtaka, sem geta látið eitthvað af hendi
raloia til þeirra, sem verr eru á vegi staddir.
íslendingar eru yfirleitt mjög jafnaðarsinnuð þjóð. Þeir
vilja ekki að í landi þeirra þrífist sár fátækt, örbirgð og
skortur við hlið auðs og allsnægta. Þeir vilja útrýma skort-{er islensk hugsun, íslenskt verk,
inum og fátæktinm, sem forfeður þeirra börðust við í marg- tuttugu og sjö kvæði. Tala
ar aldir. En okkur greinir aðeins á um það, hvernig þetta k væðanna út af fyrir sig bend-
skuli gert. Sá ágreiningur verður ekki ræddur hjer að sinni. \ ir ® hinn hárfína smekk, sem
En samhjálp almennings í höfuðborginni, Vetrarhjálpin, |ÞefSÍ skówSap1 vefður^aldrei
heiðist aðstoðar við gott starf og mannúðlegt. Gerið hlut!fundinn gá allsherjar samnefn-
hennar sem bestan og stuðlið þar með að aukinni jólagleði. ari, sem smekkur hinna ýmsu
anna“ og mismunandi aldarfars,
fær eigi. blásið burt.
Fljótið helga eftir Tómas
Guðmundsson er sú bók, sem
nú ber hæst á jólahimni ís-
lenskra bókmennta 1950. Það
og óþrotleg efni hverju skáldi,
að svo er margt sinnið sem
skinnið.
í þessari bók þjóðskáldsins
fann jeg fyrir mitt leyti sextán
perlur af tuttugu og sjö kvæð-
um og þó má bæta því við, að
öll er bókin skilgetin dóttir
mikils skálds, sem er hvort-
tveggja í senn, þjóðskáld og
stórskáld og spekingur að viti.
Jeg nefni dænii um kvæði,
þar sem djúp viska, þróttur og
karlmennska fara saman, bls.
80, 112 og 72; glæsileg yfir-
bygging ásamt innri kjölfestu,
fer þarna saman. Fegursta
kvæðið finnst mjer vera á bls.
103, en hið skemmtilegast á
bls. 54.
Bókin er dýrgripur. Heill og
hamingja fylgi skáldinu, sem
hefur valið sjer það veglega
hlutverk að byggja upp þjóð
sína, efla trú hennar á eilíf verð
mæti andans og auka einingu
hennar og skilning á þeim ís-
lenska grundvelli, sem vjer
stöndum á.
Jón Thorarensen.
Fióífamenn og S. I>.
FLUSHING MEADOW — Dr.
G. J. van Heuven Gödhart
(Holland) hefur verið skipað-
ur aðalfulltrúi S. Þ. fyrir flótta-
menn. Er hjer um nýtt embætti
að ræða. — Reuter,
Morgunræður í Sfjörnu-
híó, effír sr. Emil
Bjérnsson
ÚT ERU KOMNAR í bók ræð-
ur sr. Emils Björnssonar, sem
hann hefur flutt við messur
Óháða fríkirkjusafnaðarins í
Stjörnubíó á þessu ári. Bóka-
útgáfa Guðjóns Ó. Guðjónsson-
ar gefur bókina út, en allur
ágóði af henni rennur til kirkju
byggingarsjóðs safnaðarins.
Óháði fríkirkjusöfnuðurinn &
hættur að hafa guðsþjónustur í
Stjörnubíói og fara þær nú
fram í Adventkirkjunni. Það
mun einsdæmi hjer á landi, að
messað sje í kvikmyndahúsi,
þótt ekki sje það ótítt erlendis.
Getur höfundur þess í formála,
Ennfremur tekur hann fram, að
ræðurnar í þessari bók sjeu
fyrstu ræðurnar, sem fluttar
eru hjá þessum söfnuði og
fyrstu ræðurnar, sem viðkom-
andi prestur semur.
General Mofors stöðvar
sölu á nýjusfu bíla-
fegundum sínum
DETROIT ,18. des. — General
Motors verksmiðjurnar stöðv-
uðu í dag sölu á fólksbílunum
Chevrolet, Pontiac og Cadillac
af gerðinni 1951.
Stöðvunin er taíin eiga rót
sína að rekia til tilkynningar
stjórnarvaldanna um, að verð
á bílum megi ekki hækka um-
fram það sem var 1. desember
í ár. — Reuter.