Morgunblaðið - 11.01.1951, Qupperneq 2

2
MORGUI\BLAÐlÐ
Fimmtudagur 11. janúar 1951
Öskar Haifdérsson úigerðarmað^r:
eð hvoða ráðum verður vjelbáta-
lotanum komlð á veiðar strax ?
FYRIR ÁRI síðan var vjelbáta-
flotinn að stöðvast, vegna þess
að þá vantaði starfsgrundvöll
fyrir hann. Fiskábyrgð ríkissjóðs
var útrunnin og tii þess að koma
flotanum út um nýjár var tekið
það ráð að fara „troðnar slóðir“.
}>að vill segja að endurnýja fisk
úbyrgðina þar til annar grund-
völlur væri fenginn, sem leysti
af meðgjöf ríkissjóðs á fiskin-
um. Nýi grundvöllurinn var geng
islsekkun, byggð á svokölluðu
hagfræðingaáliti. Við þetta
hefir staðið frá því í mars síð-
astliðið ár.
En nú vakna útgerðarmenn
við vondan draum og segja eins
Og er, að gengisbreytingin, eins
og hún var framkvæmd sam-
kvæmt hagfræðingaálitinu, er
ekki lengur starfsgrundvöllur, og
var það aldrei, samkvæmt áliti
þess, sem þetta skrifar, og kem
jeg betur að því síðar í þessari
grein.
Nú er vjelbátaflotinn í naust-
«m, í stað þess að vertíð hefði
átt að vera- byrjuð hjer á Suður-
Tandi. Alþingi er komið saman
til að reyna að greiða úr flækj-
unni, Landssambandsfundur út-
/'erðarmanna stendur yfir og
hafa engar tillögur komið frá
þeim, svo jeg viti, hvernig eigi
að leysa hnútinn og finnst mjer
það satt að segja óheyrileg deyfð
og framkvæmdaleysi hjá stjórn
uambandsins, að hafa engar til-
lögur tilbúnar handa landsam-
bandsfundinum og til að benda
Alþingi á hver hugur útgerðar-
raanna er!
Það er ekki undarlegt þótt
menn spyrji: Af hverju varð
ekki álit hagfræðinganna og
gengisbrevtingin haldbetri en
raun sýnir,? Og nú skuli þurfa
að taka upp öll þessi mál að
nýju. til að leysa stöðvun vjel-
bátaflotans þessa vertíð, en
þessu hefði þurft að vera lokið
fyrir tveim mánuðum síðan, en
þessi meðíerð málanna gerir
þjóðinni margra miljóna króna
tjón.
itrrr gengi
Eitt gengi hagfræðinganna var
ökki framkvæmanlegt að mínu
aliti, byggt á þeim grundvelli,
nem þeir gerðu. Ástæðan er sú,
að undanfarin ár hafði verið hjer
á landi stanslausar grunnkaups-
hækkanir, kaupgjaldið komið
upp úr öllu valdi, kauptrygging-
ar fólks til sjós og lands orðnar
svo háar, að óviðráðanlegt var.
Mestöll framleiðsla og útflutn-
ingsverslun landsmanna var ekki
í samræmi við tilkostnað annara
þjóða, sem við eigum í sam-
keppni við um sölu sjávarafurða,
og þegar hagfræðingarnir komu
með nýjan grundvöll, byggðan á
því háa kaupgjaldi, sem var hinn
20. rnars síðastl., að vísu með
vísitölu hæklcandi eða lækkandi,
sem nú er kominn upp í 123 stig,
þarf engum að dyljast, sem til
Jpekkir, að það er ekkert undar-
J.egt í dag, þótt 3000 sjómenn
vanti kaupgreiðslur frá útgerð-
armönnum og vil jeg fullyrða,
að það er ekki allt aflaleysinu að
kenna.
Nokkru eftir gengisbreyting-
una skrifaði jeg 6 dálka grein
í Morgunblaðið og lýsti sjónar-
miði mínu og viðhorfi til geng-
isbreytingarinnar og hvernig
hún mundi verka i framtíðinni,
og sje jeg nú, að það sem jeg
skmaði um þessi mál, hefir korn
>8 fram og kemur mjer það ekki
á óvart. Mafgir útgerðarmenn
hafa langa lífsreynslu og góða
etómgreind á rekstri útgerðar,
framleiðslu og sölu sjávarafurða,
sem er þeim haldbetri en marg-
ar ráðleggingar þeirra lærðu, án
þess að nokkuð sje verið að gera
Jítið úr þeim.
BENT VAR Á
HÆTTURNAR
Fyrir nokkrum árum, eða ár-
ið 1944, skrifaði jeg blaðagrein
og sýndi fram á, að kaupgjald
og framleiðslukostnaður sjávaraf
•urða væri að fara úr skorðum,
þannig að heilbrigður starfs-
grundvöllur frystihúsanna og út-
gerðarinnar væri í hættu, og
stakk þá upp á, að útflutnings-
verðmæti afurðanna ætti að
ivera að miklu leyti grundvöllur
kaupgjalds til lands og sjávar og
við starfsrækslu þjóðarbúsins.
Þetta væri nokkurs konar land-
auravísitala, sem mundi reyn-
ast útgerðinni og þjóðinni happa-
drjúg. Annari mjög skynsam-
legri tillögu til að koma á heil-
brigðum atvinnurekstri hjá þjóð-
inni hefir verið hreyft af Jónasi
Jónssyni fyrrv. ráðherra og tek
jeg har.a hjer upp úr síðasta
blaði hans, „Landvörn", og hljóð
ar svo: „Að safna heimildum á
Norðurlöndum og Englandi um
kaup, laun, húsaleigu, skatta og
verðlag á öllum varningi og taka
meðaltal af öllum aðalþáttum
verðlags og launa og setja dýr-
tíðina í sömu skorður hjer á
landi. Þetta er allsendis eina ráð-
ið til að bjarga krónunni frá
hruni. Um leið var bjargað öll-
um innstæðum, verðbrjefum,
’sjóðum og ekki síst ráðdeildar
og ábyrgðartilfinningu þjóðar-
. innar“!
ÞRENNSKONAR
GENGI
Mínar tillögur voru, að úr því
að genginu var breytt, sem má
telja að hafi verið nauðsyn, þá
vildi jeg hafa gengin þrjú á sterl
ingspundinu, því með því hefði
verið að haida vjelbátaút-
gerðinni gangandi enn þann dag
í dag, og vil jeg halda því fram,
að þessar tillögur þurfi að at-
hijga imp á rcýtt.
Gengin voru:
matvörugengi .... 26 krónur
vörukaupagengi ... 57 —
frílistagengi .. 75 —
ÁSTÆÐAN FYRIR ÞRIGGJA
GENGIS FYRIRKOMULAGI
Að jeg hafði gengin þrjú voru
þessar ástæður: Að með þeirri
drepandi dýrtíð, sem nú er, þarf
fólkið að fá góðan og ódýran
mat og nota til þess 26 króna
gengi, sem jaíníramt heldur uýr
tíðarvísitölunni niðri. Aðal út-
flutningsgengi okkar vildi jeg
hafa á 57 krónur pundið og átti
það að nokkru að jafna ódýra
matvörugengið. Jafnframt átti
það að vera hæfilegt til þess, sem
því var ætlað, að flytja inn
megnið af nauðþurftmn okkar og
samræmast framleiðslukostnað-
inum. Þriðja gengið, frílistageng-
ið, var aðallega ætlað vjelbáta-
útgerðinni, er þorskveiðar
stunda, því það er þorskveiða-
útgerðin, sem þarf að bjarga. Á
þetta gengi á að flytja inn þær
vörur, sem ekki geta talist nauð-
synjavörur og er það rjettur að-
ili til að bjarga þorskveiðinni.
Samkvæmt Morgunblaðsgrein
minni voru skýringar mínar við
þrjú gengi í stuttu máli þessar:
Það þarf engum manni að bland-
ast hugur um' það, að þrjú gengi
krónunnar halda lengst áfram
jútgerðinni og útflutningsverslun-
inni og með því eina móti er
hægt að stöðva að nokkru leyti
fyrirsjáanlegt at\ýnnuleysi. Það
skal viðurkennt, að gengislækk-
unin geíui síluarútvegsmöimum,
síldarsjómönnum og síldarverk-
smiðjum auknar tekjur. Sama
máli gegnir um togaraútgerð-
ina.
Það er ekki nóg að hafa þrjú
gengin, heldur eiga framleiðend-
ur sjálfir að hafa ráðstöfunar-
rjett á gjaldeyrinum og því
fylgi jafnframt frjáls verslun.
iÞetta fyrirkomulag, sem nú er,
að gefa Sambandinu og öðrum
jvernduðum innflytjendum sjer-
; rjettindi fram yfir aðra, eins og
. t. d. framleiðendurna, nær ekki
nokkurri átt“.
Það, sem nú ríður á, er að
' finna leið til að láta vjelbátana
: komast fljótt á vertíð — og jeg
'segi það eins og er, að jeg öf-
j unda engan af því — síst rík-
isstjórnina, þótt hún væri öll af
vilja gerð — því Alþýðuflokk-
urinn og kommúnistar hafa það
sameiginlegt, að gera stanslaus-
ar kröfur, sem ekki er hægt að
uppfylla — og sjer þetta allur
fjöldi þeirra eigin manna, og
hefði engin gengisbreyting kom
ið síðastliðið ár, hefði svo til
engin útgerð orðið, og hvar var
þá atvinna handa öllum?
TVÖ GENGI
Jeg vil að endingu koma að
því, að það eru til sjómenn og
útgerðarmenn, sem vilja aðeins
hafa tvö gengi: núverandi gengi
45 krónur pundið og frílistagengi
á 75 krónur. En um það vil jeg
'segja, að það er vandi að fara
imeð það í framkvæmdinni, því
jt. d. frílistagengið mætti ekki
ikoma á nema þrjá fjórðu hluta
iþorskbolsins á mótorbátaflotan-
'um og einum þriðja af saltfisk-
{magni togaranna, og ætti þetta
jað vera í hæsta lagi 35 prós. út-
Vflutningsins, því það má ekki
leyðileggja frílistann með því að
|troða alltof miklum gjaldeyri inn
■ hann þolir og það þurfa að vera
. margir vöruflokkar á þessum
'gjaldeyri og auk þess á hann að
,mæta vöruskiptum hjá þjóðum,
sem ekki geta greitt í peningum
Handritunum veri skap-
aður öruggur geymslusfaður
fslendingar sýni, að þeir vilji eiithvað
á sig leggja, iil að endurheimta þau.
í GÆR var til fyrri umræðu í
Sameinuðu Alþingi, tillaga
Gunnars Thoroddsen um hand-
ritamálið. Efni tillögu þessarar
er yfirlýsing um, að íslending-
ar muni byggja yfir handritin
ef þeim verður skilað. —. í
framsöguræðu sagði Gunnar m.
a., að íslendingar yrðu að sýna
að þeir vildu eitthvað á sig
leggja til að endurheimta þessi
fornu menningarverðmæti.
Hann sagði að slík yfirlýs-
ing frá íslendingum væri sterk
röksemd fyrir þá norrænu
fræðimenn og íslandsvini,
sem nú beittu sjer fyrir, að
handritunum væri skilað. —
Einnig sagði hann að nauðsyn-
legt væri að handritin fengju
öruggan geymslustað þar sem
jafnframt væru góð stai’fsskil-
yrði fyrir innlenda og erlenda
fræðimenn.
Björn Ólafsson menntamála-
ráðherra tók næstur til máls,
og fer ræða hans hjer á eftir:
„Þingsályktun þessi er að
mestu samhljóða samþykkt
sem íslenska ríkisstjórnin
gerði á fundi 31. júlí 1946, sam
kvæmt tillögum sex íslenskra
fræðimanna í brjefi til mennta
í raun og veru aðeins farið fraia
á, að Alþingi lýsi yfir, a'ð það
muni, þegar handritunum er
skilað, sjá um að þau sjeu
geymd á öruggum stað og skapa
skilyrði fyrir hagnýtingu þeirra
í vísindalegum tilgangi. Hvað
öryggi handritanna snertir, má
segja að fortíðin eigi í þeira
efnum dýrkeypta reynslu, sera
erfitt er að gleyma.
Jeg vænti þess að Alþingl
geti sameinast um þingsályktua
þessa, ef til vill með einhverj-
um orðabreytingum, og stað-
festi með því þann einhug ís-
lensku þjóðarinnar sem stendur
bak við kröfu hennar um af-
hendingu handritanna.
Tillögunni var vísað til nefnd
ar. —
„Hlíf" vi!! annan |
iogara lil viðbóiar
í GÆRKVELDI hjelt Verka-
mannafjel. Hlíf í Hafnarfirðf,
fjölmennan fund og ræddi ýms
mál er snerta málefni bæjai’-
ins.
Á fundinum skilaði uppstill-
málaráðherra, dags. 27. apríl inSarnefnd tillögum um mena
1946. Munurinn er aðallega sá,i 1 sMórn fjo’assins á árinu 1951‘
að í binesálvktun bessari er' Tillögur þessar verða kunn-
gert ráð fyrir að byggt verði Seiöar á aoaiiundi ijciagsms.
sjerstakt hús fyrir handritin en T,'"+4' ” 11-
'afurðir ckkar, en okkur er r.auð
;synlegt í sölutregðu að hafa við-
'skipti í hraðfrystum og sölt-
uðum fiski. Kaupendum frílista
rrííilrlÉ»',rric,,"<c; nrr iríimlí>.?íf'^inni ®
Orf---v —---— -o ------------- -- — ,
sjálfum er lífsspursmál, að ekki j
verði breytt gengi hans og því |
megi treysta, að gjaldeyririnn sje
alltaf fyrir hendi.
Eigi aðeins að vera tvö gengi,
þarf ríkisstjórnin að hafa um-
ráðarjett yfir 30 prós. af gjald-
'eyrinum fyrir nauðsynjar og
annað, er hann þarf með. Því jeg
álít, að ekki sje hægt í einni
svipan að gefa allan gjaldeyrinn
lausan, og þá eru eftir 35 prós.
af gjaldeyrinum, sem væri skráð
á gengi 45 krónur pundið. Vil
jeg þá láta framleiðendur út-
: flutningsafurðanna fá að ráða yf-
jir þeim hluta til sinna þarfa, ef
. þeir eigi vilja afhenda bankan-
jum hann.
Vilji menn ekki hafa frílista-
igengi fastbundið, eins og jeg:
jlegg til á 75 krónur pundið, má
jkalla það öðru nafni, t.d. „leyfða
: álagningu", sem væri í fram-
kvæmd svipað og hrognagjald-
' eyririnn var fyrir tveimur ár-
!um.
j Með þessu eiga kaupendur
ífisksins, sem eru íshúsin oe aðr-
j ir þeir, sem kaupa fisk til söltun-
ar, að geta greitt bátaútvegs-
mönnum 110 aura kílóið fyrir
slægoan þorsk meo haus, og
auk þess njóta útvegsmenn, sjó-
menn og eigendur fisksins, gjald-
eyrisfríðinda, eins og hjer er lagt
.til.
j Að endingu skal þess getið, að
hlutur útgerðarinnar, sem þarf
að kaupa veiðarfæri, olíu og ann-
að erlendis frá, er verri en hlut-
ur sjómannsin?.
Óskar Halldórsson.
í áðurnefndri samþykkt ríkis-
stjórnarinnar er gert ráð fyrir
að sjeð verði fyrir öruggum stað
íií að varðveita handritm.
Ágreiningur kann að verða
um orðalag tillögunnar um
þetta efni, en um það ætti að i !
geta náðst samkomulag í nefnd.
Þótt fyrir liggi áðurnefnd
samþykkt ríkisstjómarinnar frá
1946, tel jeg eðlilegt að Alþingi
láti í Ijós vilja sinn í þessu
efni, svo að ekki leiki á úveim
tungum að vilji framkvæmda-
valdsins og löggjafarvaldsins
fari saman og að óhögguð standi
sú yfirlýsing, sem gefin var
1946.
Umræður um handritamálið
milli íslendinga og Dana hófust
í ágústmánuði 1946. Hafa ís-
lendingar, eins og kunnugt er,
gert kröfu til fullra skila á forn j
um handritum, skjölum og grip j
um íslenskum, sem nú eru í,
vörslu Dana. Umræður þessari
Rætt var um atvinnumálin.
í því sambandi voru ýmsar sam
þykktir gerðar. Fundurinn fagn
aði kaupunum á nýja togaran*
um og skoraði fundurinn jafn-
framt á bæjarstjórnina a8
kaupa annan togara til viðbót-
ar og standa þannig við kosn-
ingalcfcr5 I^éCj arstj ornariTi£in,—,
hlutans, eins og komist var að
orði í áskorun bessari. Þá var
skorað á bæjarstjóra að kaila
atvinnumálanefndina saman til
starfa. Að lokum skoraði fund-
urinn á bæiarstjórnina að ger*
sitt til þess að sem flestir við-
legubátar hafi bækistöð í Haftt
arfirði á komandi vertíð, me<S
því að bjóða hagkvæm viðlegu
skilyrði og gera annað til að
greiða fyrir vioiegubátunum.
Ölvuð sfálka lendir
fyrir bíl
hafa enn engan árangur borið j í GÆRMORGUN klukkan rúm-
lega níu, varð stúllra fyrir b3
inn við Vatnsþró. — Lögreglan
flutti hana í Landspítalann, ea
meiðsl hafði hún ekki hlotið
svo orð sje á gerandi og var húa
flutt heim til sín. Stúlka þessl
var ölvuð.
Heiðursmerki veitt.
WASHINGTON — Truman for-
seti hefir veitt ættingjum 5
manna, þeirra sem saknað er eða
fallið hafa í Kóreustríðinu, æðsta
heiðursmerki ríkisins.
en búist er við að fram muni
koma bráðlega álit dönsku
nefndarinnar í málinu.
íslendingar hafa yfirleitt
ekki talið það neinum vafa
bundið, að þeim yrði skilað aft-
ur þeirra forna menningararfi,
sem verið hefir í vörslu Dar.a
um nokkura alda skeið. Þeir
bera fullt traust til drengskap-
CXX , VXiJiSjXÍX UDlJjKU
þjóðarinnar í þessum efnum.
Það sem hjer er um að ræða,
er ekki aðeins forn og fágæt
handrit. Hjer er miklu fremur
um að ræða dýrmætan arf ís-
lensku þjóðarinnar, sem hefir
verið undirstaða menningar
hennar og manndóms. Það er
engin tilviljun að mesta eymd-
artímabil þjóðarinnar hefst,
þegar lokið vnr að mestu brott
flutningi handritanna og Iandið
hafði verið rúið að því bók-
menntalega og sögulega efni
sem Jjjóðin hafði lifað á frá því
lýðveldið leið undir lok.
,Narfi' seldur
fii Vestmannaeyja
5 1
Ný-
AKUREYRI, 10. jan.;
lega hafa útgeroarmenn í Vest-
mannaeyjum keypt m.s. Narfá
Guðmundar Jörundssonar út-
gerðarmanns á Akureyri.
Mun skipið framvegis verða
gert út frá Vestroannaeyjum.
— H.Vald,
Kommúnistar ætla að herða
róðurinn.
NÝJU DELHI — KommúnistajJ
í Indlandi hafa látið á sjer skilja*
að þeir muni reyna að safna öll-
um vinstri simium landsins unil-
Með þingsályktun þessari erir eitt merki.