Morgunblaðið - 22.03.1951, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 22. mars 1951
M O K <111 N HL AÐ l Ð
5
Sn|áfí'íðlIl, Pjetursdóttir, Stóra-Kroppi
HINN 22. f.m. var ein af elstu hús
freyjum í Borgarfjarðarhjeraði
borin til hinstu hvíldar, sæmdar-
og merkiskonan Snjáfríður Pjet-
ursdóttir á Stórakroppi í Reyk-
holtsdal. Hún ljest 16. f. m. Haí'ð,
Snjófríður þá skipað húsfreyju-
sess á Stórakroppi ríflega einu
ári betur en hálf öld, en fimmtíu
ára hjúskaparafmæli áttu þau
Síórakroppshjónin, Snjátríður og
maður hennar Kristleifur Þor-
steinsson, hinn landskunni fræði-
maður og bóndi, á öndverðu síð-
aðsíliðnu ári. Kristleifur fyllir
níunda áratuginn 5. apríl n.k.
Stórikroppur er íaileg jörð
og mörgum kostum búin. Þar er
víðsýni mikið. Alt miðbik hins
svipmikla og gróðursæla Borgar-
fjarðarhjeraðs ber þar fyrir sjón-
ir. Reykjadalsá liðast blátær í
ótal bugðum nokkuð neðan við
bæinn um gróðursælt flatlendið,
nns hún fellur í faðm Hvítár og
markar þar bláa rönd í jökul-
gruggið fyrsta spölinn neðan ár-
mynnisins. FjaJlasýn í vestur og
norðurátt er hin fegursta. A góð-
viðrisdögum á sumrum bera þar
fyrir augu furðulegar sýnir. Það
er eins og alt umhverfið nær og
fjær losni úr tengslum. Hæðir,
leiti og bæir líða í loft upp og
svífa þar eins og í öldum með
tíðum og furðulegum svipbreyt-
ingum. Þá er tíbrá í lofti. Mest
og greinileffast er þetta fyrir-
bæri í stefnu til sjávar.
Á þessum fallega og geðþekka
stað í hjarta Borgarfjarðarhjer-
aðs hefir Snjáfríður lifað og starí
að í meira en hálfa öld við niikla
rausn, af fróbærum dugnaði og
forsjá og gjört þar, ásamt manni
sínum, garðinn frægan.
Gestrisni og höfðingslund Stóra
kropps-hjónanna er landskunn.
Binn af aðalþjóðvegum um hjer-
aðið hefir legið þar við túnfót-
inn, enda margan manninn þar
að garði borið nú um meira en
hálfrar aldar skeið.
Það er ánægjulegt að koma að
Stórakroppi. Alt umhverfið lað-
ar til sín. Mikil ræktun og trausl
ar byggingar bera vitni um mark
víst, árangursríkt og farsælt um-
bótastarf húsbændanna. Hið
hlýja handtak þeirra og vingjarn-
lega bros er ósvikið aðalsmerki
hinnar íslensku gestrisni. Alt
miðar að því að gera gestunum
dvölina sem ánægjulegasta. Helst
þar í hendur frásagnarsnild hins
síræðna fræðaþuls, hyggna og
gjörhugula bónda, og fyrir-
greiðsla og umönnun húsfreyjunn
ar með öllum þeim myndarbrag,
sem henni er eiginlegur. Þá tók
hún og, ef tími vanst til, á fjörug-
an og hressandi hátt þátt í sam-
ræðum við gesti, því hún fylgdist
jafnan vel með öllu og kunni á
mörgu skil. Það, sem að gestum
snýr, er hinn sanni og rjetti svip
ur heimilislífsins. Hið daglega líf
á heimilinu er mótað af frjáls-
mannlegri umgengni, friði og ein
drægni í sambúð og samstarfi,
ásamt fræðandi og skemmtilegum
samræðum. Slík heimili eru arinn
og vígi íslenskrar sveitamenning
ar, þróttmikils athafnalífs, sannr-
ar starfsgleði og lífshamingju.
Hlutur Snjáfríðar í því að byggja
upp þetta heimili og móta þenn-
an heimilisbrag var vissulega
ríkur. Snjáfríður var gædd frá-
bærum dugnaði og áhuga. Stjórn-
Söm, hyggin og úrræðagóð, hvað
sem að höndum bar. Hið vökula
auga húsfreyjunnar hvíldi ávalt
á öllu, sem viðkom heimilinu,
jafnt utan bæjar sem innan, og
bar hún í hvívétna mjög fyrir
brjósti heill þess of> een^i. Reynd-
ist hún jafnan hollráð. og tillög-
Ur hennar á rökum reistar.
Snjáfríður taldi ekki spor sín
um dagana, þau er lágu til hvers-
konar hjálpsemi og fyrirgreiðslu,
hverjir sem í hlut áttu. Á Stóra
kroppi hefir verið símastöð frá
því er fyrst var lagður sími um
landið. Þá voru og lengr síðan
^frjálar :símastöðvar. Það var
ærið verk á svgitaheimili. 1 þjóð-
braut að bæta símaaf'treiðslunni
ofan á heimilisannirnar. Varð það
íöngum hlutverk húsfreyjunnar
á Stórakroppi að inna þetta starf
af hendi. Var þá ekki að því spurt
hversu ástatt var, því að „bráð
inatingarorð'
smmmsAimm
eru brautingja erindi“. Var mjög
viðbrugðið dugnaði Snjáfríðar og
harðfylgi við að vinna bug á þeim
erfiðleikum um simanotkun, er
þráfaldlega var við að etja. Hefir
á Stóra Kroppi nú um nær hálfr-
ar aldar skeið verið á þennan hátt
unnið mikið þegnskaparstarf,
bæði fyrir hjeraðið og langferða-
menn.
Einn þáttur í þeim menningar-
brag, sem um áratugi hefii sett
svip sinn á þetta byggðarlag, er
hversu sönglistin hefir verið þar
i hávegum höfð, e-nda bafa þar
löngum góðir söngmenn verið.
Mikill framtaks- og áhugamaður
um söngmennt, Bjarni Bjarnason
bóndi á Skáney, hefir um áratugi
stjórnað þar söngfjelagi, sem við
mörg tækifæri hefir getið sjer
góðan orðstír. Meðan lítill eða
enginn var þar í sveit kostur
sjerstaks húsnæðis til fjelagslegr-
ar starfsemi, höfðu „Bræðurn-
ir“, en svo heitir söngfjelag
þeirra, þann hátt á um æfingar,
að þær voru haldnar til skiftis á
ýmsum heimilum í sveitinni:
Tóku Stórakroppshjónin jafnan
með opnum örmum á móti þeim
Bræðrum, og var þeim það
mikið ánægjuefni að eiga þess
kost að getá stutt þetta menn-1
ingarstarf og notið þeirrar ár
nægju og göfgi, sem það bar i
skauti sínu, því að þau unnu
sönglistinni mjög sem og öllu þvi,
sem fagurt er og til menningav
horfir. Stórikroppur var því jafn-
an kjörin miðstöð söngs og sagna.
Meðan synir Kristleifs af fyrra
hjónabandi, stjúpsynir Snjáfríð-
ar, voru á heimilinu og síðar
tengdasonur þeirra hjóna, voru
þar mjög góðir söngkraftar.
Til viðbótar því sem að fram-
an er sagt um Stórakroppsheim-
ilið, verður ekki gengið fram hjá
því að vekja athygli á merkilegu
\ atriði í þessu sambandi, sem
i rekja má til þess hve ástríkt og
| farsælt hjónaband þeirta Snjó-
I fríðar og Kristleifs var. Það er
’ alkunnugt að hinn mei'kilegi
þáttur í lífsstarfi Kristleifs Þor-
steinssonar, ritstörfin, hefst ekki
j fýrr en hann er kominn á efri
| ár. Það er engum blöðum urn
það að fletta að kona hans hefir
átt rikulegan þátt í því að hann
hefst þá handa um sagnaritunina,
með því að búa honum svo fi’ið
| sælt og gott heimili sem hann
i átti er hann gat farið að ljetta af
j sjer að nokkru daglegri önn og
striti. Það er við þennan arineld,
j sem hin frábæra athyglisgáfa
hans og trausta minni um við-
i burði liðins tíma verður uppi-
I staða í ritverkum hans, sem öll
bera vott um þá frásagnarsnilld
sem honum er í blóð borin.
Kristleifur á nú í annað sinn
á bak að sjá ástríkum og traust-
um lífsförunaut. Er það vissu-
lega þung raun hinum hára öld-
1 ungi. En hjer munu ljetta hon-
! um kvöldgönguna hugstæðar og
•j bjartar endunninningar um á-
nægjulegar samverustundir, ást-
ríki og umönnun barna hans og
tengdasonar og sá vinarhugur,
sem allir bera i brjósti til hans,
er af honum hafa haft kynni.
Snjáfríður var fædd á Grund
í Skorradal 24. maí 1862. Var hún
dóttir hinna gagnmerku hjóna
Pjeturs Þorsteinssonar bónda þar
og konu hans Kristínar Vigfús-
dóttur. Ólst bún upp hjá foreldr-
um sínum og var elst hinna
mörgu. myndarlegu og dugmiklu
Grundarsystkina.
Snjáfríður giftist ung fyrri
manni sínum Jónatan Þorsteins-
syni frá Hæli í Flókadal, gáfuð-
um manni og skáldmæltum. —
Hjónaband þeirra varð stutt.
Eftir fárra ára búskap missti
Jónatan heilsuna og dó skömmu
síðar. Eignuðust þau hjón eina
dóttur, Kristínu að nafni.
Árið 1899 fluttist Snjáfríður að
Stórakroppi til Kristleifs Þor-
steinssonar. Var Kristleifur þá
ekkjumaður. Hafði hann misst
fyrri konu sína, Andrínu Einars-
dóttur, frá mörgum ungum börn-
um. Við komú Snjáfríðar að
Stórakroppi beið hennar mikið
hlutverk að ganga í móðurstað
hinum ungu börnum Kristleifs
og veita þessu stóra heimili for-
stöðu. Áldamótaárið giftust þau
Snjáfríður og Kristleifur. Eign-
uðust þau eina dóttur, Guðnýju.
Hún giftist Birni Jakobssyni
kennara frá Varmalæk. Varð
hjónaband þeirra stutt, því að
Guðný dó árið 1932. Var við frá-
fall þessarar ungu og glæsilegu
konu kveðinn mikill harmur að
íoreldrum hennar, eiginmanni og
systkinum.
Ki'istín dóttir Snjáfríðar af
fyrra hjónabandi ólst upp með
móður sinni á Stórakroppi og
dvaldist þar þangað til hún gift-
ist Jóni bóndá Jákobssyni á
Varmalæk.
Sniáfríður var jörðuð í heima-
grafreit á Stórakroppi við hlið
Guðnýjar dóttur sinnar.
Pjetur Ottesen.
Síi og þonkvelði
Nortanita meiri
en í fyrra
SAMKVÆMT upplýsingum frá
Fiskifjelagi íslands nam vetrar
síldveiði Norðmanna 8,9 millj.
hl. síðastl. laugardag, sem er
um 900,000 hl. meira en á sama
tíma í fyx'ra.
Mest magnið hefir fai'ið i
bræðslu, eða rúml. 7 millj. hl.
848,7 þús. hl. hefir verið salt-
að, 789,8 þús. ísað og 156,4 þús.
soðið niður.
I Heildai'þorskveiði Norð-
manna var s. 1. laugardag 67,5
þús. smálestir, en 63,3 þús.
smál. á sama tíma í fyrra. 41
þús. smál. hefir verið saltað,
16,6 farið til herslu og 9,9 þús.
smál. ísað eða fi'yst.
| 43,6 þús. hl. af meðalalýsi
hafa verið unnir úr, aflanum
og 27,6 þús. smál af hrognum
verið saltað. Sambærilegar töl-
ur frá fyrra ári voru 38,5 þús.
hl. og 17 þús. hl.
Herþjónusfutíminn
lengdur
BRÚSSEL, 21. mars. — Öld-
ungadeild Belgíuþings sam-
þykkti einróma í dag, að lengja
herþjónustu tímann úr ári í 3
missei'i. Áður hafði fulltrúa-
deildin samþykkt frumvarpið.
—Reut.er.
tl. « ’hxskism kl. 9.
Hljómsveit Magnúsar Randrup
Aðgöngumiðar á kr. 20.00.
seldir við innganginn.
STUDENTARAÐ HASMirMLANS
ii Breíðftrðíngahúð á annan í pásk-
uhmí Hefst kl. 9 e. h.
Aðgöngumiðar í anddyri hússirís
kl. 5—7 og eftir kl. 8.
N e f n d i n .
■ VmilBDHDIIIlMinilltUUtl
Æðc&Efiiit&iBr
Verkalýðsfjelagsins „Esja“ verður haldinn að Brúar-
landi mánudaginn 26. mars (2. páskadag') 1951 kl. 2 e h.
Fttndareáki 1. Venjifteg að'álfundarstörf.
2. Önnur mált
STJÓRNIN
■ » i ■»>■(■■*)*' 11 ■: «i ii u i* i' i' r> u ii «t n ii íi u i» ii ii n t» i' ■« i< r it «i «> t> r « »•« ■«*■■■■■■■■■■■■■ •
Zm-KLtBBUR
ÍSLAIViÞS
feJifufundur
að Þórscafe, Hverfisg. 116
ii dag kí. 3 e. h.
PlötúdfcyjmSrtg (nýjar plötur).
Getiraiita (verðláun veitt)
JaiM-sessiom.
Pjélagsmenn sýni skírteini við inngang-
inn. Nýir fjelagar geta gengið inn á fund-
ímim. (Taki'ð blýant með ykkur).
STJÓRNIN

■ICIIIIIIlCDaillllHH
IHEKIIItllllllllllllllll
a
11 O B n U
■i n n (i n n ii d u !• ■ » e w ii ■< » ■ ■ ■ w m » >
■ ■■■■■■ II
Frakklandsforsefi
fer vésfur um haf
PARÍS, 21. mál's. Auxiol,1
Frakklandsfoi'seti, lagði af stað
i; ferðalag 1 gæi'kveldi. Forset-
inn, sem skreppur til Banda-
ríkjanna og Kanada, kemur til
New York 28. mars. 1
FEKÖAVAÆI'MWf UM PASKANA
SKÍRDAGUR: Ferðir hefjfist kl. 10 f: h., hætta kl. 0,3$
FÖSTUDAGURINW EA'WGB'.: Ferðir hefjast kl. 2 e. hi,
hætta kl. 0;3-ð\
LAUGARDAG: Ferðíir Ibefjast kl. 7 f. h. hætta kl. 5,30.
PÁSKADAGUR: F'erðir 'hefjást kl. 2 e. h., hætta kl. 0,30.
ANNAN PÁSKADAG: Ferðir heíjast kl. 10. f. h.,
hætta kl. 0,30,
? .... ■ . ■ . -i, ih.-jv
Áth. AUa t!ag.á:aa;le;;’u,-,íe-rðir.’^i3!,kLyÍj2,30 eftir-miðnætti
nerna lEWgarda^'-Ó'f' síðástaiferð”'kk 5,30.
cjtandlLiÉir hj^.
i d nui»iii»ui>nr>ni>D n ddiih n
Li u u a’Á