Morgunblaðið - 24.05.1951, Blaðsíða 6

ttOKOIJHBLAÐIÐ
Fimtudagur 24. mai 1951.
MflWtalri®
X/
CJtg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
-titstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
^esbók: Árni Óla, sími 3045
vuglýsingar: Árni Garðar Kristirusson
Hitstjórn, auglýsingar og afgrei8als‘
S.usturstræti 8. — Sími 1600
Askrrttargjald kr. 16.00 á mánuði, lnnannrcu.
t lausasolu 7I aura eintakiS 1 króna raefl Lesbdk.
Samnorræna sundkeppnin
SAMNORRÆNA sundkeppnin
hófst s. 1. sunnudag, hinn 20. maí.
Henni mun Ijúka hinn 10. júli
n. k. Þessi keppni er ein hin sjer-
stæðasta, sem við íslendingar höf
um tekið þátt í. Aðalatriði henn-
ar er ekki að keppendur nái sem
mestum hraða, heldur að sem
flestir taki þátt í henni. Þraut
þátttakenda er sú ein að synda
200 metra bringusund án hvíldar
einhverntíma á íyrrgreindu tíma-
bili.
Það er sundsamband Norður-
landa, sem gengst fyrir þessari
keppni, sem farið hefur fram
nokkrum sinnum áður milli ein-
stakra þjóða á Norðurlöndum. En
sMk sundkeppni hefur aldrei áð-
ur farið fram milli allra hinna
norrænu þjóða.
Við útreikning stiga að keppn-
inni lokinni er íbúafjöldi ekki
lagður til grundvalíar. Hverri
þjóð var hinsvegar gert að gefa
upp þann fjölda, sem hún taldi
sig geta náð til þátttöku við bestu
aðstæður.
Með þá tölu sem grundvöll
hafa jöfnunartölur verið ákveðn-
ar. Að keppni lokinni skal deila
jöínunartölu viðkomandi þjóða'
í fjölda þátttakenda og marg-
falda þá tölu síðan með 30, sern
er jöfnunartala Svía.
Enda þótt okkur íslending-
um hafi verið ætluð all há tala,
er talið að möguleikar okkar
til sigurs sjeu allmiklir ef að
allir þeir landsmenn, sem
syndir eru, taka þátt í keppn-
inni.
★
Viðtækur undirbúningur hef-
ur verið framkvæmdur fyrir
þessa sjerstæðu íþróttakeppni.
Framkvæmdanefndir hafa veriö
skipaðar í hverju hjeraði og kaup
stað. Hafa þær unnið kappsam-
lega að sem almennastri þátttöku
og áhuga almennings fyrir góð-
um árangri.
Hjer er ekki um að ræða
keppni fámennra hópa út-
valdra íþróttamanna. Öll þjóð-
in tekur þátt í henni. Hver
einasti sundfær maður, unsir
sem gamlir, karlar og konur,
eru fyrirfram kjörnir til henn-
ar. Enginn má þessvegna láta
sig vanta, ef hann á annað
borð treystir sjer til þess að
synda tilskilda 200 metra í
rólegheitum.
Það sætir engri furðu þótt sund
sje vinsæl og almenn íþrótt á
íslandi. Svo að segja öll þjóðir,
býr við sjó, vötn eða beijandi
stórfljót. Við slíkar aðstæður
kemur sundkunnáttan oft aö
haldi, enda eiga margir íslend-
ingar henni líf sitt að launa. --
Þessvegna hefur sund einnig ver-
ið gert að skyldunámsgrein í
skólum landsins. Allir heilbrigð
ir unglingar læra hjer að synda
Þessi fagra, hagkvæma og holla
íþrótt er heldur ekkert tískufyr-
irbrigði meðal íslensku þjóðar-
innar. I sögunum er frá því skýr c
að forfeður okkar hafi allt fn
landnámstíð þreytt sund og hafr
sú íþrótt jafnan verið mikils
metin.
Okkur, sem nú eigum þess
kost að þreyta sundkeppni við
frændur okkar á Norðurlöndum,
ætti því að vera það metnaðar-
mál að hlutur íslands yrði sern
bestur í þessari samnorrænu
keppni. Við eigum öll að leggj-
ast á eilt um að gera þátttöku
okkar sem almennasta.
★
Á því fer vel að hinar frið-
IVauðsyni að koma á alheimsstjóri
Til ai foria þjóiunum frá afómslríði
sömu menningarþjóðir Norð-
urlanda skuli nú, á tímuin
mikillar óvissu um frið og
öryggi í heiminum efna til
drengilegrar keppni sín á
milli í fagurri og glæsilegri
íþrótt, sem á komandi tímum
mun eiga sinn þátt í að efla
heilbrigði, líkamlega og and-
lega hreysti norrænná manna.
— Til þess stendur allur hug
ur þessara þjóða. Hann er
víðsfjarri vopnabraki og styrj
öldum. Þær vilja aðeins njóta
sjáifstæðis síns og menningar
í friði við allar þjóðir.
Samnorræna sundkeppnin
er einnig merkilegt spor fram
á við til náinna menningar-
legra viðskipta almennings á
Norðurlöndum.
Landkynning
Krislins.
ODDVITI kommúnistanna, sem
fór fyrir hönd fimmtu herdeild-
arinnar hjer á lai-di til Rúss-
lands fyrir skömmu, Kristinn
Andrjesson, átti í leiðinni samtal
við blað danskra kommúnista.!
Kjarni þess er sá, að Marshall-
samvinnan hafi gert íslendinga
fátæka. Þetta er „sannleikur"
númer eitt í samtalinu. Svo
kemur sannleikur númer tvö.
Hann er sá, að ísland muni fyrst
og fremst verða notað til þess að
halda uppi atomárásum á Rúss-
land og stórborgir Evrópu.
Um þetta segir svo í samtal-
inu:
„Það á að nota allt ísland í
undirbúningnum undir hið nýja
stríð, sem Bandaríkin ætla sjer
að hefja gegn Sovjet-Rússlandi
og sósíalismanum. ísland á a5
vera miðstöð atómsprengjuflug-
vjela, sem verða sendar þaðan
jtil þess að varpa sprengjum yfir
Rússland og stórborgir Evrópu“.
Þetta segir Kristinn Andrjessor,
' flokksbræðrum sínum í Dan-
. mörku. Þetta vill hann að danska
þjóðin álíti að sje tilgangur ís-
lendinga með því að fá varnar-
lið til lands síns. Enginn þarf að
draga í efa að nákvæmlega það
sama hlýtur hann að hafa sagt
„fjelögunum" í Moskva.
Þegar á þetta er litið, sætir
það engri furðu þó að komm-
únistar hjer heima fullvissi
íslendinga um það daglega að
Reykjavík muni verða lögð í
rústir af sprengjuárásum. —
Fimmta herdeildin hjer hefur
með fregnum sinum um atom-
hernað frá íslandi beinlinis
krafist þess af Russum að þeir
geri stórárásir á íslenska bæi.
Það er af þessum ástæðum,
sem telja verður málflutning
kommúnista, hvort sem þeir
ræða við erlend blöð eði
skrifa sitt eigið málgagn hjer
á landi, hreina glæpastarf-
semi.
★
Það er engin tilviljun, að ,,Þjó3
viljinn birtir í gær mynd af
borg í Kóreu, sem sögð er í rúst-
um eftir sprengjuárásir. Blaðið
spyr síðan, hvort að örlög Reykja
víkur eigi að verða slík. Þetta
er viðurstyggilegt tal, ekki síst
af munni manna, sem eru dag-
lega að panta rússneskar árásir
með lygafregnum sínum um
Ikjarnorkustöðvar á íslandi.
Eftir EDGAR ROUTH,
í'rjettaritara Reuter’s í London.
ÚT KOM nýlega í Englandi bók
um vatnsefnissprengjuna. Hún er
skrifuð af William Laurence,
fræði- og vísindaritara banda-
ríska stórblaðsins New York
Times, og þykir merkileg fj'rir
margra hluta sakir.
Litið hefur verið látið uppi op-
inberlega um vatnsefnissprengj-
una, en ýmsar flugufregnir og
orðrómur hafa verið á kreiki um
framleiðslu og styrkleika henn-
ar. Talið er að bók Laurence sje
öruggasta heimildin, sem út hefur
komið til bessa dags, um fram-
leiðslu og notkunarmöguleika
þessa ægilesa tækis.
Bókin er skrifuð á ljettu máli
og flóknustu vísindi skýrð svo
vel, að hver sem er getur skilið,
hvað um er verið að tala.
ÞARF STRANGARA EFTIRLIT I
Laurence telur, að tillagan um
eftirlit með framleiðslu atóm-
orku, sem margsinnis hefur ver-
ið reynt að fá samþykkta meðal
S. Þ. (en alltaf verið felld af .
Rússum), sje nú orðin úrelt. Með
tilvist vatnsefnissprenpiunnar,
sem er margfalt skæðari en
fyrstu atómsprengjurnar, telur
hann nauðs'<rnlegt að koma á stór
um strangara eftirliti, en ætlast ;
er til í tillögunni.
VERÐUR AÐ HINDRA
STYRJALDIR
Hann telur og, að tilvist vatns-
efnissprent'iunnar geri það óhjá-
kvæmilegt að fela alheimsstjórn,
eins og S. Þ. miklu meira vald
en áður. Það verður sem sagt um
fram allt að koma í veg fyrir
styrialdir í framtiðinni. Vopn nú
tímans eru orðin svo stórkostleg,
að hægt er á einu augnabliki, að
má út milliónaborgir og gereyða
heilum þióðum. Þetta allt bendir
til þess, að mannkynið verður til
þess að komast hjá hörmungum
atómstyrjaldar og ef til vill ger-
eyðingu að sameinast um eina
alheimsstíórn, sem getur haft
eftirlit með bví um "ervalt jarð-
arhvel, að ósvífnir o" samvisku-
lausir samsærismenn oti þjóðun-
um út í opinn dauðann.
HEFUR KYNNT SJER
ATÓMORKUMÁLIN
Laurence hefur kynnt sjer
atómorkumálin meir til hlítar en
flestir aðrir frjettamenn. Hann
var eini frjettamaðurinn, sem sá
fyrstu atómsprenPin^una í Nýja-
Mexikó og hann fylgdist með því
þe"ar atómsprenpju var varpað
á Nagasaki í Jaoan. Skri4aði hann
bók um það skömmu síðar, sem
ávann honum Pulitzer verðlaun-
in, sem eru mikilsvirt blaða-
mannaverðlaun í Bandaríkjun-
VATNSEFNISSPRENGING
ER TIL — OG DAUÐI
Hann segir í bók sinni um
vatnsefnissorencnuna, að líklegt
sje að lokið verði við fyrstu
sprengjuna nú um mitt sumar og
muni hún verða reynd í haust.
Hann minnist á það. að allt líf
jarðarinnar sje fætt og fóstrað
af vatnsefnissprenginpum. Hiti
sólarinnar fæst við vatnsefnis-
klofninf'u. Ef þær sprengingar
hættu, myndi sólin kólna og allt
iarðlíf deyja út. En vatnsefnis-
sprengingar á jörðinni okkar eru
aftur á móti mesta ógn, sem mæð-
ir á mannlegu lífi, allt frá því
Svarti dauðinn fór eldibrandi um
þjóðirnar á miðöldum. Hiti frá
venjulegum atómsprengjum hef-
ur mælst meir en 50 milljón stig
á Celsius. Vatnsefnissprengjan
er margfalt ægilegri.
ÓGURLEGUK
GEREYÐINGARKRAFTUR
Það er vitað með vissu að
sprengikraftur hennar er 10 sinn
um meiri og íkveikjukrafturinn
30 sinnum meiri en venjulegrar
atómsprengju. Samkvæmt þessu
mun vatnsefnisspren":an leggja
í rústir 1200 ferkm svæði og
brenna allt líf á nær 3000 ferkm
svæði, en það bvðir, að öllu lífi á
hringlaga svæðí um 62 km í bver-
máli yrði tortímt.
IIVERNIG VÆRI ASTNDIÐ,
EF RÚSSAR EINIR ÞEKKTU
ATÓMORKUNA?
Vatr.sefnissprenP:an er sterk-
asta vopn, sem þekkst hefur til
þessa. Með henni er hægt að tor-
tíma heilum herjum, áður en beir
ná að sækja fram. Sömuleiðis er
hægt á skömmum tíma að eyða
hereagnaiðnaði stórveldis. Þessar
staðreyndir hafa þegar gevsimik-
il áhrif á heimsmálin. Hugsum
okkur t. d. að Rússar einir ættu
atómspren":ur og vatnsefnis-
sprengjur. Það myndi vafalaust
þýða það, að þeir væru einráðir
í heiminum og gætu skipað hon-
um sem beim best líkaði. — Þá
væri ekki vafamál, að þeir gætu
með litlum tilkostnaði innlimað
V-Evrópu í leppríkja- og þrælk-
unarkerfi sitt. Og Ameríka lægi
fyrir fótum þeirra. Það kostaði ef
til vill styrjöld. en með atóm-
sprengíunum gætu þeir cersam-
lega la"t iðnað Bandaríkjanna í
rústir og síðan komið sjer upp
sterkum flota og hernumið Ame-
ríku.
Nokkuð líkt væri uppi á ten-
ingnum, ef engar atómsnrengjur
væru til. Herstyrkur Rússa á
eftirstríðsárunum hefur verið svo
marp'falt meiri, en allra Vestur-
veldanna til saraans, að ef e’'"-
atómsprengjur hefðu verið með
í spilinu, hefðu þeir ekkert þurft
að rökræða við Vesturveldin um
skipun heimsmálanna, heldur
tafarlaust Petað sent ofurefli her-
liðs vestur um Evrópu og suður
iyfir Asíu.
HRÆBIR RÚSSA FRÁ ÁRÁS
En það, sem gert hefur strik í
reikninginn er að Vesturveldin
eru miklu lenpra komin í atóm-
vísindum. Rússar hafa vel skilið
það. að með hernaðarárás á V-
Evrópu er komin á heimsstyrjöld
og þeir vita það, að samtímis
myndu sprengi uflu "vj elar leggja
upn með atómsorengjur innbyrð-
is og varpa þeim á árásarherina
og hergagnaverksmiðjur í Rússa-
veldi. Er þetta staðreynd, sem
ekki verður á móti mælt, að
hversu æpileg sem atómsprenpi-
an er, þá hefur hún þó í þessu
lilfelli Iatt árásaröflin að hefja
: hina þrið’u heimsstyrjöld og þar
með ef til vill frelsað þjóðirnar
frá ánauðaroki kommúnismans.
VESTURVELDIN BEÍTA
! ALDREI ÓGNUNUM ÞRÁTT
! FYRIR VALD SITT
Enda þótt Vesturveldin hafi
ráðið yfir atóms^renpíunni, hafa
þau ekki notað hana, sem ógnun
við Rússa til þess að þröncva
þeim til eins eða neins. Þetta leið
ir af friðsemi vestrænu lýðræðís
b’óðanna. Enda þótt Rússar rjeðu
ekki yfir neinni atómsorengiu
allt fram til 1949, l.ietu þær við-
ganeast, að Rússar kúguðu hverja
þjóðina á fætur annarri í Austur-
Framh. á bls. 7.
—Yíkverji skrifarr -----
IJR DAGLEGA LÍFINU
Allir, sem fljóta,
i kappsundið
ANNAÐ EINS tækifæri hefir
aldrei boðist f',r — það er
hægt að taka þátt í kappsundi og
sigra, þótt maður verði síðastur
og það "erir ekki neitt til hvað
maður er lengi að synda hina
áskildu 200 metra.
Það hlýtur að verða mikil þátt-
taka í þessu kappsundi og það
ekki síst, þar sem sjerfræðingar
vorir telja miklar líkur til að
íslendingar "eti unnið, ef allir,
sem flióta, eða -eta haldið s'er
uppí, í vatni á bringusundi, taka
þátt.
Bravó’ bravó!, húrra, húrra.
Allir á busl.
Hvar er nú ^jóðar-
metnaðurinn?
NÚ REYNIR á hvort hinn mikli
þjóðarmetnaður, sem stundum
kemur fram hjá okkur í rosalát-
um og heimskulegu stærilæti, er
nokkuð annað en uppbelgingur,
eða hvort eitthvað er á bak við.
Norræna sundkeppnin mun
skera úr um þetta að sumu leyti.
Því að töpum við keooninni hvk-
ir það fullvíst, að hað sje vegna
þess að menn hafi ékki laPt á sig
að svnda þessa 200 metra. En sum
ir segja kanski. að bað sje móðg-
un að þíóða íslendingum upp á
svona smásprett á sundi. Okkur
hefði varla verið sæmandí minna
en 1000 metrar!
En, cf við viunum
EN EF íslendingar sigra — Ja,
þá mega nú sundkappar stóru
þjóðanna fara að vara sig. —
Það verður nú enpinn smáræðis
hávaði.
„Íslendin"ar eru mesta sund-
þióð á Norðurlöndum“. — Álita-
mál hvort við erum ekki 1 raun
og veru mesta sundþjóð í heimi!
Nú en við eigum heldur ekki
langt að sækja bað, nútímamenn
á íslandi. — Var ekki Grettir Ás-
mundsson sæmilegur buslari?
(Jeg er farinn að efast um,
hvort það borgar si" að sigra).
i
Allir „Stikkfrí" á ný
LEIK kalla börnin þann „stikk-
frí“, sem má brjóta allar replur
leiksins, án þess að verða víttur
fyrir. VenjulePa eru það yngstu
krakkarnir, sem fá að vera með
í leiknum uppá það að þau sjeu
„stikkfrí”.
Nú eru allir fót"angandi rnenn
í Revkjavik stikkfrí* á ný, eftir
að þeir urðu að fara eftir um-
ferðarrePlum, undir lögreglu eft-
irliti, í nokkra da?a á meðan að
svokölluð slysavarnavika stóð
yfir.
Eins árs frestur
ALLT í LAGI, að gengið sje á
móti rauðu ljósi, farið vfir um
ferðarbraut, án þess að horft sje
til hægri eða vinstri. Anað eftir
miðíum aðalgötum.
„Oryggisvikunni” er lokið og
Kar með öllum reglum og eftir-
liti þar til að ári um þetta leyti.
Vinsældir óskalaganna.
VINKONA mín, sem nú dvelst
í Vífilstaðahæli, en sem þekk-
ir einnig almenn sjúkrahús og
sjúltrahúsvist af langri raun, send
ir línu um óskalö«in í útvarninu
og tímann, sem valinn hefir verið
fvrir þau. Se"ir hún það rjett
vera, að besti tíminn á almenn-
um sjúkrahúsum muni vera morg
untíminn, en hinsvepar sje sá
tími, sem nú er hafður, heppileg
astur fyrir hælin og allgóður fyr-
ir sjúkrahúsinu iíka.
Brjefritari lætur vel yfir vin-
sældum óskalagabáttarins meðal
sjúklinga.
Það eru ekki allir skátav
ÞAÐ geta ekki allir verið skátar,
sem gera sitt daglega góðverk,
eða munað, hvar hver einasti
brunasími er í bænum. (En það
held ie- að skátar verði að kunna
utanbókar).
En hvorttve,,rT,'a er "ott fyrir
hvern sem er. Þegar menn hafa
gert góðverk líður þeim vel og
þessvepna er gott að ljúka af einu
eða tveimur á dap, en harflegt er
að vita hvar brunaboðarnir eru í
bænum ef eldsvoða ber að hönd-
um.
Og bar sem allir hafa ekki
skátaminni, mætti endurnýia
rauðu málninguna á brunaboðun-
um hið allra fyrsta til þess að
þeir sjáist betur úr fjarska.