Morgunblaðið - 07.10.1951, Qupperneq 5

g^nnucLagur 7. október 1951
tl O RGl n B L A Ð l tí
5
að'
undanförnu.
Engin samtök um
Itækkun álaguingar
VíSurkennt af verðlagsyfirvöld-
unum, að hækkun væri óhjákvæmileg
BALDVIN JÓNSSON, fulltrúi enda búið að garga sjer. gersam-
Alþýðuflokksins í Fjárhagsráði lega til húðár. Því var fagnað af
Ijet sjer sæma á þriðjudaginn var | öllum, nema þeim, sem höfðu
að bera upp í Fjárnagsráði til-jhaft atvinnu af höftunum, beint
lögu, sem fól í sjer alvarlegar,-! eða óbeint, að tekið var að losa
<en alrangar ákærur á hendur um þau í vor sem leið. En eftir
verslunarstjettinni og er tillaga nokkra mánuði rís Alþýðuflokk-
þessi glöggt dæmi um hina nýju u.rinn og blað hans upp og krefst
iherferð Alþýðuflokksins, sem þess, að horfið sje til hins fyrra
gerð er til að koma höftunum ástands og helst af öllu sett upp
aítur á, en þess má geta, að eng- ný allsherjareinokun ríkisins
fmn Fjárhagsráðsmaður Ijeði til- með allar vörur. Alþýðuflokk-
lögunni lið nema flutningsmað- urinn er einn um að láta sjer
urinn. . detta aðra eins fásinnu í hug,
J enda má nærri geta að herferð
EKKI SAMXÖK i flokksins er dæmd til ófarar. Það
HELDUK NAUÐSYN ' getur aklrei lánast fyrir nokkr-
Xillaga Baldvins var þess efn- ura að halda a yön8um raálstað
ís, að höftum skyldi skellt á að raeð dlum meðulum ems og Al-
uýju með því „að það hefur sýnt Þyðuilokkurmn og blað hans hcf-
?!g, að samtök hafá verið um að ur .geld u bverjum degi nu
stórhækka áiagningu á nær öll-
um vöruflokkum, er leystir hafa
verið undan verðlagsákvæðum,“
<síns og segir í tillögunni.
Það er hægt að staðhæfa óð-
Sra, að hjer er farið með alger-
lega rangt mál að því leyti, að
Þaö hafa engin samtök verið
meðal kaupsýslunianna usn aö
hækka álagningu, Sii almenna
hækkun, sem orðið hefur var ó-
iijakvæmiieg vegna þess, að hin
gömlu ákvæði um álagningu voru
(oröin algerlega úrelt og þær
Sueltkanir, sem almennt hafa orð-
fið hjá verslunaraðilum, hverju
vnafni sem nefnast, hafa gerst án
alíra samtaka.
Það var viðurkennt af sjálfu
Fjárhagsráði, þegar í byrjun
iþessa árs, að ákvæðin um álágn-
ingu gætu ekki lengur staöist
t egna aukins dreifingarkostnað-
ar og það er einnig viðurkennt
iiú af yfirvöldunum, að almenn
Xiækkun álagningar hafi verið
éumflýjanleg. Þetta allt veit
Baldvin Jónsson fullvel, en þó
leyfir hann sjer að halda því
fram, að hækkun álagningar sje
hví að kenna, að kaupsýsiumenn
ihafi gert með sjer samtök um að
hækka vöruvcrðið úr hófi fram
cg halda því verðlagi uppi.
íIÆKKUN VEGNA
KAUPGJALOSBKEYTINGA
Þessi tillaga Baldvins Jónsson-
. ar er ekki hið eina, sem hann
hefur látið frá sjer fara um þessi
smál og ranghermt er. Skv. því
sem birt var í Alþýðublaðinu
Jann 3. þ. rn. hefur B. J. haldið
jþví fram -á fundi í fulltrúaráði
Alþýðuflokksins, að þann 1G,
ágúst í fyrra hafi verið heimiluð
xiokkur hækkun álagningar án
þess að það væri rökstutt, að
'jþörf væri- á slíku. Hið sanna í
xnálinu er, að á þessum tíma
var von á verulegum kauphækkun-
'um hjá öllu verslunarfólki og
litu yfirvöldin svo á, að versl-
sununum væri ekki kleift að
greiða þessa hækkun af þeirri
lágu álagningu, sem þá var leyfð.
Verðlagsnefnd reiknaði því út
Ihve miklu hækkun álagningar
þyrfti að nema til að mæta kaup-
'hækkununum og var svo leyfð
'Jhækkun á álagningu í samræmi
við það. Hjer var því í fyllsta
jrtáta rökstutt, að þörf væri á
iráekkun, enda hafa ekki verið
liornar brigður á það frá nokkr-
SU{& aðila, sem mark er takandi
é- BaídVin Jónsson samþykkti
Sjálfur aðra hækkun á álagningu,
tsem gerð var 17. febrúar í vetur,
cn þá var höfð hliðsjón af geng-
Sslækkuninni,- en þó á þann hátt,
a<5 hvergi nærri var tekið tillit
4il hennar að fullu.
fLLT MÁL
OG LJÓT MÁLSMEÐFERB
Það má segja, ;.ð Alþýðuflokk-
surinn og bla'ö hans sjeu sein-
heppin. Það o.rkar ekki tvímælis,
að allt haftakerfið var órðið ó-
Binsælt af öllum almenningi,
Minna ísrek
a
NEW YORK. — ísrek hefur ekkí
verið minna á Norður-Atlants-
hafi nm langt skeið heldur en í
ár. Hafa leitarskip sem kostuð
eru af Norður-Atlantshafsríkjun-
um einungis orðið vör við 5
borgarísjaka fyrir sunnan 48.
breiddarbaug. Meðaltal síðustu
50 ára er yfir 500. Kostnaður við
þessa öryggisþjónustu var í ár
eitt hundrað þús. dollarar, sem
er cinungis þriðjungur kostnað-
arins á síðastliðnu ári. —NTB.
Tekjuhalli
á fjárlögum
WASHINGTON, 2. okt. — A
fyrsta f.iórðungi yíirstandandi
fjárhagsráði Bandaríkjanna nam
greiðsluhalli 2,614,986,764 dollur-
um. Hefur hann aldrei á einum
ársfjórðungi á friðartímum vcrið
meiri. Stór liður í þessari upphæð
er aukið frarnlag dl landvama.
—Keuter,
Um 3000 líflömb fengin
b IMorður-lsafjarðarsýslu
Þúfum, 30. sept.
TÍÐARFAR
Um 20. ágúst gerði óþurrka-
kafla, er stóð nær óslitið til 15.
sept. Upp úr þvi geiði góða þerri
'daga svo hey náðust lítt skernmd
jum 20. og næstu daga. Leitum á
fjenaði var frestað meðfram hins
[óhagstæða tíðarfars, er var um
venjulegar leitir ef hey næðust
inn. Varð hið mesta hagræði að
leitafrestuninni, þar eð hey náð-
ust öll inn. Heyfengur mun vera
víða heldur með minna móti, þó
rættist nokkuð úr með heynýt-
ingu að lokum.
LÖMB TIL FJÁRSKIFTA
Eins og venja er kom flokkur
manna af borgfirskum bændurn
til fjárkaupa, vegna niðurskurð-
ar er fram fór hjá þeim haustið
1950.
Voru. samkvæmt venju öll
gimbrarlömb, er bændur máttu
imissa frá stofni sínum, keypt í
! fjárskiptin. Var nú fyrst útlit
fyrir að ekki þyrfti að ganga
nærri bændum hjer um lamba-
kaupin, þar eð nóg lömb voru i
boði annars staöar. En svo kom
hin voðalega fregn um að mæði-
veiki væri kornin upp nálægt
Hólmavík, en þar fóru fram fjár-
skipti fyrir 4 árum, og var ætlað
að kaupa þar nckkuð af lömbum
til fjárskipta. Breytti þetta því,
að mikil áhersla var lögð á að fá
sem allra flest lömb hjer við
Djúp. Stóðu fjárkaupin og flutn-
ingur fjárins yfir dagana 26.—30.
sept. og var þá fjárkaupum og
flutningi lokið. Flutt var á 4
skipum hjer frá Djúpinu og var
keypt i öllum hreppum sýslunn-
ar. Voru flutt um 3000 lömb hjeð-
an úr Norður-sýslunni. Gengu
flutningarnir vel, þó veður
væri ekki vel hagstætt, cn góð
skip, sem flutt hafa árum sairian
fje, gerðu þetta mögulegt, því
skipin eru ágætlega útbúin og
góðir sjómenn. og athugulir um
■ þessa vandasömu flutningá,
j leiddu þetta 'alít til góðrar niður-
|stöðu.' Flutt var á bilum úr 1
; hreppi _ sýslimnar, Naúteyrar-
hreppi.
TREYSTA VERÐUR-
MÆDIVEIKIVARMRNAR
Miklum óhug hefir slegið á
alla út af þessu tilfelli um upp-
komu mæðiveikinnar í Stranda-
sýslu. Vestfirðir haía til þessr
gert möguleg þau fjárskipti, sem
farið hafa fram, þar sem sá fjár
stofn, sem þar er, er algerlega
grunlaus utn þessa pest.
Nú verður, sem fyr að leggja
aðaláhersluna á að verja þennan
landshluta fyrir plágunni. Er því
næsta skrefið og nðgerðir í þessu
máli að treysta nú á ný viðhald
og vörslu hinna 2ja girðinga, sem
upp voru settar hjer í upphafi
varnanna, Steir.grímsfjarðar—
Beruf jarðar og ísaf jarðar—Kolla-
fjarðar. Er það fyrsta. krafa
bænda hjer og víðár að þetta
verði gert á næsta vori og þær
varnir treystar svo að öruggt
verði að veikin berist ekki vest-
ur fyrir þessar girðingar. Verð-
ur þessi framkvæmd efst i huga
þar til úr er bætt.
VEGAGERÐIR '*
Haldið hefir verið áfram með
Ogurveginn inn með ísafirði aust
an megin ísafjarðar, en það ó-
liapp vildi til fyrir nokkru að
jarðýtan sem þar var að verki
bilaði, svo að ekki verður úr
bætt á þessu hausti. Verður veg-
urinn tæplega kominn að Gerfi-
dal í haust og er það nokkru
skemmra en vonir stóðu til.
Brúargerð á Gjörfudalsá er að
verða lokið.
Páll Pálsson.
Leiðarvísir fyrir
friðarnefndir
MOSKVU, 3. okt. — í dag
birtist í Mosku-blaðinu ,Pravda‘
gi’ein um starfsemi hinnar svo
kölluðu alþjóðlegu friðarhreyf*-
ingar.
í greininni or friðarnefndunum
í hverju landi sagt svo fyrir verk-
uin: „Friðárnefndimar eiga að
hagnýta sjer svo sem þær framast
mega.að menn hafi mismunándi
hagsmuna að gæta og ólíkar skoð-
anir á hermálunum, svo að komið
verði í veg fyrir einingu þeirra.
Þannig ciga þær að lama við-
leitni þeirra, scm stefha.að. árás-
arstríði.
Þær vcrða að breyta aðgerðar-
lausri óánægju fólksins, svo að
andspyrna þess við stríðshugmynd
ina verði vii'k.
Til þess að þessari stefnu verðí
fylgt mcð árángri, verða ne'fn'd-
irnar.að gera sjer. vel Ijósa mis-
munandi stjórnmálalegar og efnu-
hagslegar ástæður þ.ioðanna. F t ið-
arliaráttan vekur ekki háð á sömu
litnd í Bandaríkjunum og í Kína“.
Þá segir blaðið, að óvirk and-
staða við stríð eins og sú, sen,
er af trúarlegum rótum runnin,
eigi engan rjett á sjer og s.ie skað-
leg, því að hún sje sprottin af
eigingirni. Beri að koma í veg fyr-
ir hana, til að hún kasti ckki rvrð
á hina virku baráttu friðarnefnd-
anna, — Reuter-NTB.
Tvensiir fénleikar
SÍRfáníuhljcmsvsHifi
TÓNLEIKAR Sinfóhíuhljám-
sveitarinnar teljast ci I merkustu
listviðburða, er hjer gerast, því
að hún flytur hverjn sinhi íræg
og stórbrotin tónverlc, sem al-
mcnningi hjer evu lítt eða ekki
kunn. Þao vekur því furðu, að
sjá nokkurt sæt.i autt.á hljómleik-
um sem þeim, er fram fóru í
Þjóðleikhúsinu s.l. þrið.judags-
kvöld. -—- Ánægjulegt hefur verið
að fylgjast með ferii hl.jómsveit-
arinnar og sjá hina augljósu og
vaxandi framför. Þessir siðustu
tónleilcar undir stjóm Róberts A.
Ottóssonar, voru stórsigur og ótví
rætt eitt mesta afrck hljómsveitar-
innar Ú1 þessa.
Fyrst á efhisskránni var kon-
sert eftir Vivaldi. Vivaldi var
eínn þeirra tónsmiða, er valdi sjer
það viðfangsefni. að lýsa árstíð-
unum í tónum. Hanrs samdi fjóra
konserta fyrir 'einleiksfiðlu, strok-
hl.jómsveit og continuo-hl.jóðfæri,
er fela í sjer lýsihgu á síbreytileik
árstiðánna og áhrifum þeim, er
þær hafa á hina lífándi náttúru
og líf mannanna. — Þótt kon-
sertar þessir sjeu ekki stórbrotnir
að formi, eru þeir elskuleg- og
heiliandi tónlist. Ýmist eru þeir
fluttir allir í heild eða einstakir,
enda er hver þeirra um sig s.jálf-
stætt verk. — Þáð var „Sumarið“,
sem valið var til , fiutnings að
þessu sinni og náði hljómsveitin
góðum tökum á. þvt, viðfangsefni;
leikur. hennar var Wæbrigðaríkur
og hinar snöggu tempóbreytingar
öruggar. B.jörn Ólafsson, hinn
ágæti konsertmeistari hljómsveit-
arinnar, Ijelc einleikshlutverkið
prýðilega, cn Róbert A. Ottósson
l.jek continuo-hlutvcrkið- á píanó,
jafnframt því, að stjórna hljóm-
sveitinni, og fór honum hvort
tveggja iafnvel úr iiendi.
Næst á efnisskánni voru rúm-
enskir þjóðdansar eftir Bela
Bartok. Hljómsetning dansanna
er einföld að búningi, en með
ferskum og hressandi blæ. Voru
þeir fjörlegá leikuir og góður
heildarsvipur yfir flutningi
þeirra, þrátt fyrir minni háttar
óhöpp er ailtaf geta herit, einnig
í hinum bestu hljómsveitum.
Siðasfa og veigamesta verkið,
er hljómsveitin flutti á þessum
tónleikum, var 9. sinfónía Schu-
berts, sem venjuiega er nefnd
„hin mikla í G-dúr“. Með flutn-
ingi þessa verks leysti hljómsveit-
in þraut, sem stærri og reyndari
liljómsveitum hefur reyr.st ofur-
efli, 1 mikilleik pg tærri íegurð
þessarar hljómkviðu birtist anda-
gift. Schubc-rts og sniiligáfa á cin-
stæðan hátt. Svo mikillar leikni og
úthalds krefst hún af-þeim, sem
flytja hana, að þeir, er til þekktu,
voru uggandi um að svo íáitíennri
og lítt reyndri hljómsveit'væri það
ofvaxið. Þar \rið bættist, að þrír
hihna allt of fáu fiðluleikara, gátu
eklci teKið þátt í þessuni hljóm-
lt ikutn. Sennilega er það eins-
dæmi, að sinfonía þessi hafi verið
flutt af hljómsveit, sem ekki hafði
á að skipa nema fimm fyrstu.fiðl-
um, enda or það djarft teflt. —
Stjórn og túlkun, Róberts A. Ott-
óssonar á viðfangsefnum þeirn,
er hann hefur válið til flutnings,
htfur jafnan' sýnt, að hann er
miki'hæfur tórilistarriiaður og
stjórnandi, og nú var sem hl.ióm-
sveitin hæfist í annað veldi tindir
stjórn lians. Öryggi í. samleik og
sannfærandi rúlkun gerði flutning
þessa skáldlega, hrifandi vgrks
svo heiisteyptun og nsmikiniíp að
smæð Ivljðinsveitarinnar gleýmdist
með öllu. ...*■ *
Hl.iómsleitin sýúd-i,;að undí? Ör-
uggri . handlejðslú - ve'idur hún
flutningi hinna •: crfiðust.u >, við-
fangsefna, og'. angljóst er, að
stjórnandi hennar á þessnm ipn-
Jeikum, Róbert A. Ottóssöf|y er
einn hinna örfáu, cr sökum af-
buvðs. hæfiieika ■ og vanáyirkni
griæfa yfir meðálhVenr.skiwt á
sviðt listflútnings.
Að loknurn tónleiktmum ®||hT'u
áheyrendnr hijómsveit
anda ákaft. Munu margir minnast
þessara tónleika lerigi nieð ánæg;ju4
enda voru þeir ein þeirra stunda,
er gera lífið bjartara og betra.
Ing. G.
Sönoskemmíun
GUÐRÚN Á. SÍMONAR hef-
ur verið eftirlætissöngkona Reyk-
víkinga um marga ára skeið. Iíi'rv
á nú a<5 baki langan uámsferib
erlendis, og aðdáendur hennar bíðtv
þess með óþreyju, að henni hlotn-
ist frami á leiksviðuni söngleika-
húsanna.
Y'iðfangsefni; Guðrúnar á söng-
skemmtun hennar i Gamlabíói s.I,
miðvikudagskvöld voru f jölbreytt,
— Hin dramatiska BÓpranrödcP
henr.ar naut sín. að vísu ekki einsv-
vel og stundum áður, en bettnv
er á leið söngskemmtunina. Túlk-
un hennar á. fyrstu viðfangsefn-
unum var.. fretnur eirthltða, ojf
röddina skorti mýkt og hlýju í Ijóðsv
Jögum „Brahms, „Gömul Visa‘%
skemmtilegt lag eftir Tón Þórar-
insson,. og tvö þjóðlög f rá Sikiley
voru smekklega og \æl sungin,
en óperan virðist hinn rjetti vett -
vangrir söngkonunnar. —-f Sönguar
hennajr, og túlkun í óperuaríurmv*
eftir Granadös var með ágætun**
og bar' vott um kunnáttu og valdfc
á röddinni. — Undirleikur Fritsv
Weisshappels var hinn ■ traustast v
að vanda.-— Gamlabíó yar ekkW
fuliskipað, en undirtektir áheyr-
end a góðár; og bárrist söngkonunn ►
margir blómvendir frá' vinum sin -
um og aðdáendum.
Guðrún A. Símonár liéfrir srancl-
að nóm sitt með festu og dugn>
aði og tekur hlutverk sitt alvar-
iega, — Vonahdi bíða hennar
margir glæsilegir'sigfar á óperu-
sviðinu. Ing. G,
Maífundur Fjelagx
framhálds-ÁðAlfundur
fjelagsins var haldinn 30. sept,
s.l.. en aðalfundi var frestaö 15,
mai í vor. w
í upphafi fundar minntist for •
maður fjelagsins, Valur Gíslason,
sextugsafmaelis Haraldar Björns-
sonar leikstjóra, er var þ. 26. júiv
s.l. e_n Haraldur dvaldi þá erlend -
is. Arnaði form. horium’ heilla,
þakkaúi störf riáris í þágu ísl.
leiklistar og afhenti honum gjöf
frá fjelaginu, en fundarmenrík
hylltu hann. með ferföldu húrra.
Form. flutti skýrslu frá 4. nor-
ra?na„.leikhúsþinginu, serii hald-
ið var í Helsingfors sumarið 195í>
en hanri sat þingið sem fulltrúá
fielagsins og' á sæti i stjórn leik-
húsþingsins af íslands hálfu.
Fjejag ísl. leikara var síofnafí'
í sept.. 1941 óg hefur þvr starfá.>
í 10 ár. Það hefur beitt sjer fyrii-
bættum. kj örum. og menntun leilc
ara m. a. með því að styrkja 20
leikara til náms- og kymnisferðiw
erlendis, -síðan 1946. Fjelags-
nienn eru nú 49.
Stjórnin var endurkosin, eiv
hana skipa: Valur Gíslason forrn,
Y'aidemar Helgason ritari o\£t
Anna Guðmundsdóttir gjaldkeri.
Y'araform. Brynjolfur Jóhannes-
son, var einnig endurkosmn.
~ ‘ *......—
Sljernild og Munk-
Plumsetjadönskmet
JTANSKI kring!ukas.tai'iun Jörg-
-en Yfunk Plum heldur áfram a<J>
bæta. árangur ’sirin, og hefir brí-
bætt danska mefíð á þessu sumri.
Hann kastaði 49,16 m. á nor*
ræna stúdentameisthr amótin
iem haldið var i Helsingfors^
Fýrra met hans var 49.03 m.
Finnland var stigahæst á.mótK
þéssu með 62 stig. Sviþjóð hlauL
43, Noregur 40 og Danrnörk 18.
'Þá. setti Rudy Stjernild nýtk
danskt met' í. stangarstökki á .siO
r sta móti ársins. Stökk' hann 4.1Ö
m., en fyrrá met hans var 4.1A
in. ,v Litlu munaði að Sfiernilcfc
'gtyöífi 4,20. — Á saTrialmoíf vaniv
Knud Sehibsbye 100 m. & 10:0
sek. og 400 m, 4 48,9 sek,