Morgunblaðið - 01.11.1951, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 1. nóv. 1951

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskrifíargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Ræða Ólafs Thors
RÆÐA SÚ er Ólafur Thors, for-
maður Sjálfstæðisflokksins, flutti
á landsfundinum í gær er prent-
uð hjer x blaðinu í dag. Þessi
ítarlega ræða er, eins og ræðu-
maður komst að orði, „í senn yfir-
lit yfir stjórnmálaviðburði síð-
ustu þriggja ára, málsvörn fyrir
stefnu og starf Sjálfstæðisflokks-
ins og nokkur bending um það,
sem fram undan er“.
Það er að sjálfsögðu ekki auð-
leikið, að rekja svo langa og við-
burðaríka sögu í einni ræðu.
En það verður að viðurkenna að
Ólafi hefur tekist þetta furðu
vel. í þessari ræðu minnist hann
fyrst stuttlega á, stjórnmálavið-
burðina fram að síðasta lands-
fundi í júnímánuði 1948. Því
næst drepur hann á stærstu við-
burði í stjórnmálasögu síðustu
þriggja ára, en víkur síðan sjer-
staklega að öllu því er mestu
máli skíptir.
Verður þá gengislækkunin
eðlilega fyrst á vegi hans.
Sýnir Ólafur fram á, með ó-
yggjandi rökum, að eins og kom-
ið var í fjárhags- og atvinnulífi
þjóðarinnar, varð gengislækkun-
in með engu móti umflúin, því
eins og Jiann segir, án gengis-
lækkunar og án bátagjaldeyris,
var óumflýjanlegt, að leggja
200—250 miljóna króna nýja
skatta á þjóðina.
Enginn þeirra, sem á móti
gengislækkuninni hafa mælt,
hefir talið þá leið færa. Sjest
það best á því, að enginn þeirra
hefur treyst sjer að benda á
skatta, er nægðu fyrir 1/10 hluta
þeirrar naðusynlegu upphæðar.
Þá gerir Ólafur ítarlega grein
fyrir því að gengislækkunin hafi
náð tilgangi sínum, enda þótt
óvænt óhöpp hafi valdið þvi, að
siðar var nauðsynlegt að grípa
til hins svonefnda „bátagjald-
eyris.“ Rekur hann siðan hina
mörgu þætti málsins og leggur
þetta fólkna mál þannig fram,
að öllum á það nú að vera auð-
skilið.
Bendir hann ó, að enn geti
gengi krónunnar verið í hættu,
bæði vegna sjálfskaparvíta og
einnig af okkur óviðráðanlegum
ástæðum. Brýnir hann fyrir þjóð
inni að gæta sín í tæka tíð, til
þess að forðast að þjóðin að nýju
standi andspænis hinu sama, er
hún þurfti að ráða fram úr í árs-
byrjun 1950.
Þessu næst víkur ræðumaður
sjer að fjármálum ríkisins. Sýn-
ir fram á að vegna aðgerða rík-
isstjórnarinnar hafi fjárhagurinn
farið batnandi og ríkisbúskapur-
inn leggist með minni þunga á
skattþegnana en áður. Ennfrem-
ur sýnir hann fram á að hið
gullna tækifæri -Sjálfstæðis-
flokksins hafi komið, þegar flokk
urinn afhenti öðrum flokki fjár-
málin og gat með því að leggja
sitt lið við lið fjármálaráðherr-
ans, tryggt afgreiðslu greiðslu-
hallalausra fjárlaga. En á undan-
förnum árum hefur mjög skort á,
að þeir þingflokkar, sem ekki
hafa átt fjármálaráðherrann, hafi
sýnt þegnskap í þessum efnum,
enda þótt þeir bæru ábyrgð á
stjórn landsins.
Ræðumaður sagði, að gengis-
lækkun væri alltaf neyðarúrræði.
En hann sýndi fram á, að allt
sem unnist hefði, hefði unnist á
grundvelli gengislækkunarinnar,
og að án gengislfekkunar hefði
þjóðin ekki reynst þess megnug
að mæta hinum mörgu og ó-
, væntu örðugleikum er að henni
hefðu steðjað síðustu tvö árin.
| Ennfremur sannaði Ólafur að
í kosningunum 1949, var það
Sjálfstæðisflokkurinn og Sjálf-
stæðisflokkurinn einn, sem þessa
nýju stefnu markaði.
AlþýðufJokkurinn vildi þá
halda áfram höftum og bönnum,
uppbótum og niðurgreiðslum en
af því hefur leitt þörf fyrir hundr
uð millj. nýja skatta og áfram-
haldandi og vaxandi afskifti rík-
isins af starfsemi þegnanna.
Framsóknarflokkurinn var
reiðubúinn til að mynda stjórn
og halda áfram þessum óynd-
isúrræðum, ef hann hefði átt
þess kost eftir kosningarnar
1949. Það hefði því verið
Sjálfstæðisflokkurinn, sem
valdið hefði straumhvörfun-
um í stjórnmálalífi íslendinga.
Eftir þetta vjek Ólafur að ýms-
um öðrum helstu málum, svo sem
landbúnaðarmáJunum, utanrík-
ismálunum, nýsköpuninni o. fl.
Er Ólafur ræddi um landbún-
aðarmálin, benti hann m. a. á
það, hversu þau hafa frá önd-
,verðu verið Sjálfstæðismönnum
hugleikin. Enda hafa margir nýt-
ustu og dugmestu bændur lands-
ins verið ötulir forvígismenn
| flokksins. Með margs konar ráð-
um hefir Sjálfstæðisflokkurinn
komið í veg fyrir, að landbúnað-
urinn helltist aftur úr í sam-
keppninni við aðra atvinnuvegi
landsins. Enda hefir forystu-
mönnum flokksins ætíð verið það
| ljóst, að landbúnaðurinn er ein
höfuð ’stoð þjóðarinnar, jafnt í
efnalegu sem menningarlegu
tilliti.
I Þó aðrir stjórnmálaflokkar
þjóðarinnar, og þar með talin nú-
j verandi samstarfsflokkur Sjálf-
stæðismanna, reyni að beita
þeim áróðri gegn Sjálfstæðis-
1 mönnum, að þeir sjeu andvígir
framfaramálum sveitanna, þá
I fellur allur sá áróður marklaus
niður, vegna þess að lifið sjálft
færir sönnur á hversu fráleitur
slíkur munnsöfnuður er. Allir
vita, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir frá öndverðu notið ein-
! dregins fylgis góðbænda um all-
ar sveitir landsins.
j Búnaðarframfarirnar eru hjart
ans mál Sjálfstæðisflokksins,
enda hafa áhrifamenn flokksins
sýnt þann áhuga og þá stefnu
í verki á margvíslegan hátt.
í lok ræðu sinnar ávarpaði form.
flokksmenn sína, minnti þá á þau
afrek, sem flokkurinn hefði unn-
ið á undanförnum árum.
En þetta er ekki nóg, sagði
Ólafur. „Öll myndi saga þess-
ara ára hafa orðið önnur ef Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði ráðið
einn“. „Rjett mynd af stefnu og
starfi Sjálfstæðisflokksins fæst
ekki fyrr en við Sjálfstæðismenn
fáum meiiihlutavald á Alþingi.
Sjálfstæðisflokkurinn á að geta
unnið þennan úrslitasigur'.
Lauk Ólafur máli sínu á þessa
leið: ,Það á að vera auðið að
tryggja Sjálfstæðisflokknum
meirihlutavald á Alþingi. Jeg
óska Sjálfstæðisflokknum þess
að þessi sigur megi vinnast sem
allra fyrst.
Jeg óska þjóðinni þess, að hún
efli og styrki Sjálfstæðisflokk-
inn,“
Stæista og hættulegasta njósna-
mál Sviþjóðor upplýst
SÆNSKI stór-njósnarinn Ilild-
ing Andersson hefur tvo síðast-
liðna daga staðið fölur en róleg-
ur fyrir undirrjetti í Stokk-
hólmi. Ilann hefur játað að hafa
komið fjölda hernaðarlegra
leyndarmála til Rússa. Mál And-
erssons er af hernaðaryfirvöld-
unum talið hið mesta njósna-
mál, sem nokkru sinni hefur
komist upp í Svíþjóð.
Rjettarhöld í málinu munu
standa yfir í marga daga, en á-
kveðið hefur verið að þau fari
að nokkru fram fyrir luktum
dyrum. Fyrsta dag rjettarhald-
I anna var blaðamönnum þó heim-
’ ill aðgangur og var þá upplýst
| að hinn 42 ára gamli liðsforingi
í sjóher Svía, hefur allt frá árinu
1946, staðið í nánu sambandi við
sendiráð Rússa í Stokkhólmi og
_ hina sænsku deild Tass-frjetta-
stofunnar.
Andersson hefur verið yfirlýst-
ur kommúnisti frá því 1927, er
hann gekk í sjóherinn. Árið 1930
1 tók hann m. a. þátt i að dreifa
. kommúnistiskum áróðri í Stokk-
, hólmi. Andersson er vel lærður
maður og talar m. a. þýsku, ensku
I og rússnesku. Málakunnáttu sína
hefur hann alltaf verið að auka
og vann að því, er hann var
; handtekinn fyrir um það bil
mánaðartíma.
„HEF GERT ÞAÐ SEM
MJER ÞÓTTIRJETT“
Varðandi orsök gerða sinna
fórust Andersson orð á þessa
leið: „Mönnunum ber að hugsa
fram á við og um komandi kyn-
slóðir. í síðustu heimsstyrjöld
ljetu 30 milljónir manna lífið. —
Hversu margir þeir verða í
næsta heimsstríði, veit maður
ekki.
Jeg hef þess vegna gert það,
sem mjer fannst hið rjetta og
hef haft samstarf við þá, sem
' hugsuðu á sama hátt, án þess að
hugsa um hvað þeir nefndust
og hvar þeir eru búsettir“.
Með þessar hugmyndir í koll-
inum varð Andersson Rússum
J auðkeypt verkfæri, er hann
komst í samband við þá árið
1946. Hann komst fyrst í kynni
við Vinogradof sendiráðsritara,
sem síðar kom honum í kunnings
skap við Victor Anissimof, sem
starfar fyrir Tass-frjettastofuna
1 í Stokkhólmi og hann sparaði
j hvorki tima nje annað til að
treysta kynni sín við hinn sænska
J.liðsforingja.
!fyrsta hlutverkið
J Árið 1948 fór frjettamaðurinn
þess á leit við Andersson, að
■ hann útvegaði honum afrit af
j fyrirskipunum og bað jafnframt
um upplýsingar um starfsvið
hans í sjóliðinu. Auk þess tók
hann nokkrar myndir af Anders-
son. Það var fyrst vorið 1949,
sem Andersson var að því spurð-
ur, hvort hann vildi útvega ýmis
| konar upplýsingar um flotastöð-
I ina í Stokkhólmi og svaraði hann
því án umhugsunar játandi.
Fyrstu skýrslu sína gat hann
afhent í árslok 1949. Hafði hon-
um verið falið að leggja fram
skýrslu um skip flotans í Stokk-
hólmi, áætlanir um endurbygg-
ingar, stærð strandflotans og
stöðvar hans o. s. frv. Skýrsla
hans var tæmandi i flestum
atriðum.
SKÝRSLÚ- og mynda-
SENDINGAR VERÐA
TÍÐARI
En Rússarnir urðu nú aðeins
ágengnari í flestum atriðum um 1
að afla nákvæmra upplýsinga um J
herstöðvar allar í Stokkhólmi. j
Sú skýrsla sem skrifuð var með
ósýnilegu bleki var tilbúin á ár-
inu 1950. Það ár starfaði Anders-
son á ísbrjótnum „Ymer“ og vann
markvisst að því að afla upp-
lýsinga íyrir Rússa.
I Karlskrona varð á vegi And-
erssons nákvæmt kort yfir næsta
umhverfi, þar sem voru tölusettir
800 staðir og fylgdu skýringar
um hvern þeirra með. Með köldu
blóði tók Andersson mynd af
Sænskur sjóiiðsforingi hefur iáfið Rússum
í tje ófaimörg hemaðarleyndarmá!.
kortinu og sendi Rússum. Þau
orkuver, sem voru nýbyggð og
ekki sýnd á kortinu, teiknaði
hann sjálfur inn á.
Hann aflaði einnig nákvæmra
upplýsinga um loftvarnabyrgi í
Karlskrona, loftvarnastöðvar,
skotfærageymslur o. fl. — Allar
þessar stöðvar teiknaði hann inn
á kort og sendi Rússum.
LYKILLINN AÐ VÖRNUM
N-SVÍÞJÓÐAR
Meðan Andersson starfaði á is-
brjótnum, vann hann ötullega að
myndatökum með myndavjel, er
hann hafði keypt fyrir 1200 kr.
sænskar. Þá peninga fekk hann
frá Rússum. ísbrjóturinn hjelt
noður með ströndinni og Anders-
son fekk hvert tækifærið af öðru
til að ljósmynda flotastöðvar o.
f. Honum, ásamt öðrum yfir- J
mönnum á skipinu var boðið að
skoða flugstöðina í Luleá og þá
hafði hann upp á fylgdarmann-
inum upplýsingar um fjölda flug
vjelanna, hlutverk flugstöðvar-
innar o. fl.
— ,,Ef ske kjmni að 10.000
ameriskir hermenn svifu til jarð-
ar í Svíþjóð, var nauðsynlegt að
vita að hvaða stöðvum þeir helst
myndu snúa sjer“, sagði Anders-
son við rjettarhöldin.
í Luleá skoðaði hann einnig
strandvirki og vakandi augu And
ersson tóku vel eftir öllu og
sjerstaklega eftir því, sem fylgd-
armaðurinn tók fram að væri
hernaðarleyndarmál. Stuttu síð-
ar gat hann gefið „vinnuveitend-
um“ sínum nákvæma skýrslu um
„lykilinn að vörnum Norður-
Svíþjóðar", ásamt því, hvernig
vörnunum væri hagað.
FJEKK EKKI EYRI FYRIR
„SNÚГ SINN
Anissimof, frjetamaðurinn, hjá
Tass, hjelt heimleiðis, en í stað
hans kom nýr starfsmaður, N. P.
Orlof, og hann setti sig strax í
samband við Andersson. Hinn
nýi foringi fól Andersson að afla
upplýsinga um enska skipið
,,Montclar“, sem heimsótti Karls-
Franih. á bls. 12
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LIFINU
Börnin og dýrin
við Skerjafjörð
AÐ fáu hafa börn og fullorðn-
ir eins gaman og dýrunum.
Börn dá þau og sækjast eftir fje-
lagsskap þeirra, sum fyrstu orð-
in, sem þau segja, eru helguð
þeim. Nú ber það til nýlundu, að
undir íslenskum himni eru nú
nokkur frumskógadýr i fyrsta
sinn, og vekur konungur dýranna
þar vitaskuld óskifta athygli.
Hópferðir skólabarna
EG held, að foreldrar ættu að
i leyfa börnum sínum að sjá
dýrin á fjölleikasýningunum við
Skerjafjörð, og fara helst sjálfir
líka. Eykst aðsóknin þangað óð—
fluga, og skólar utan af landi
ráðgera hóp-
ferðir á sýning
arnar.
Það er raun-
ar margt fleira
að sjá þarna
suður frá en
dýrin, en vafa-
laust verða þau
flestum hug-
stæðust.
Þessi mynd
er af pólska
dverginum
Kryngiel. Hann er mikill fjör-
kálfur og sprellukarl, o$- leikur
listir sinar í Sirkus Zoo.
Siglt íil Miðjarðar-
hafsins
„INAGLEGA lífinu“ barst þetta
U brjef um athyglisvert mál.
„Kæri Velvakandi“. Einu sinni
var mikið um það rætt og ritað,
jeg held í hittiðfyrra, að íslensk
skip sigldu til Miðjarðarhafsins
í skammdeginu. Þótti sú tillaga
eftirtektarverð og naut áreið-
anlega mikils fylgis almennings.
Þessar siglingar voru hugsað-
ar eitthvað á þá lund, að för
Skipaútgerðar ríkisins, Hekla eða
Esja, tækju sjer hlje frá strand-
ferðunum, þegar lítið væri að
gera innan lands, en skammdegi
og válynd veður hrjáðu fólkið,
Halda skal á öllu
sparlega
ÞÁ blása hlýir vindar á Blá-
ströndinni og annars staðar
við Miðjarðarhaf. Það mætti
hugsa sjer, að ferðinni yrði svo
hagað, að komið yrði við á Spáni,
siglt til Genúa, en farið þaðan
landleið til Feneyja og suður
skagann, en stigið aftur á skips-
fjöl i Neapel. í bakaleiðinni
virðist ekki úr vegi að koma við
í Afríku, Alsír eða annari borg.
Þó að þessi leið sje- neftxd hjer,
þá má vafalaust haga förinni
öðruvísi.
íburður þyrfti og ætti enginn
að vera í mat, og búið yrði um
borð eins og hægt væri að koma
við, þegar legið væri í erlendum
höfnum. Erlend gjaldeyriseyðsia
ætti ekki að vera ýkjamikil að
öðru leyti en því, sem fer til
reksturs skipsins.
Nú er tímabæx't
að reyna
HIÐ glæsta skip Gullfoss tek-
ur á þriðja hundrað farþega,
en það rumskaði við mjer, svo
að jeg sendi þjer nú þessar lín
ur, að eins og vænta mátti, þá
siglir hann með fáa farþega
landa í milli á þessum árstíma.
Hvers vegna er þá ekki gerð til-
raun með eina Miðjarða/hafsferð
nú, þegar fólksflutningar eru
litlir hvort sem er? Þá er ekki
úr háum söðli að detta, ef illa
skyldi takast til.
Farþegi“.
Siglt i tíma os ótíma
ISUMAR, þegar hvergi var
heiðari himinn um Norður-
lönd en hjer, rjeðust íslendiiigar
utan hópum saman. Rjetti tim-
inn til að sigla er þó að vetrin-
um, þegar suðræn lönd bjóða
mönnum opinn faðm, en skamm-
degi situr hjer að ríkjum. Þá er
timinn til að fara í „sumarleyfi",
ef menn vilja á annað borð sigla
í leyfinu. Það er hrein fjarstæða
að sigla alltaf á sumrin, þegar
Bláströndin er engu bjartari en
fjaran við Skerjafjörð.
Full ástæða er til að óska, að
reyndar verði vetrarferðir til
Miðjarðarhafsins. . ______