Morgunblaðið - 17.11.1951, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 17. nóv. 1351
8
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriflargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Mótvirðissjóðurinn
TJNDANFARNA daga hefir mikið
verið rætt og ritað um hinn svo-
kallaða mótvirðissjóð. Er ekki
nema eðlilegt, að sitt sýnist hverj
um um það, hversu ráðstafa beri
sjóði þessum. Sjerstaka athygli
vekur þó þátíur kommúnista í
þessum umræðum, og er haria
broslegt að heyra þá útbásúna
það, hversu margt sje hægt að
gera fyrir peninga mótvirðissjóðs
ins, þegar þess er gætt, hversu
þessi sjóður er til orðinn, og hver
afstaða kommúnista hefir verið
til þeirra ráðstafana, sem lagt
hafa undirstöðu sjóðsins.
Svo sem flestum mun kunnugt,
er mótvirðissjóðurinn til orðinn
vegna þátttöku íslands í efna-
hagssamstarfi Vestur-Evrópu-
ríkja og vegna efnahagsaðstoðar
Bandaríkjanna. Allar þær vörur,
sem til landsins hafa verið flútt-
ar fyrir framlög efnahagssam-
vinnustjórnarinnar hafa verið
greiddar af kaupendum hjer
heima í íslenskum peningum, og
þannig hefir mótvirðissjóðurinn
myndast. Til þessa hafa safnast í
mótvirðissjóðinn allmikið á
þriðja hundrað milljónir króna,
og þegar Marshall-aðstoðinni lýk
ur má gera ráð fyrir því, að sjóð-
urinn nemi allt að 400 millj. kr.
Er þetta feikimikið fje á íslensk-
an mælikvarða, sem skapar skil-
yrði til margvíslegra mikilvægra
framkvæmda til hagsbóta fyrir
þjóðina.
íslenskir kommúnistar hafa
frá upphafi verið andvígir
þátttökn íslands í Marshall-
samstarfinu hafa talið efna
hagsaðstoð Bandaríkjanna
stefna að því að leiða örbirgð
og atvinnuleysi yfir íslensku
þjóðina. Það er því kaldhæðn-
islegt, þegar kommúnistar
ætla að reyna að slá sjer upp
á því að bera fram tillögur um
framlög úr mótvirðissjóði til
ýmiskonar framkvæmda —
einmitt þessum sjóði, sem á að
leiða örbirgð og atvinnuleysi
yfir landsiýðinn, að þeirra
eigin sögn. Og formaður
Kommúnistafiokksins lýsir
því f jálglega á Alþingi, hversu
hægt sje að stuðia að miklum
framförum í landinu með
sjóði þessum.
Engum heilvita manni mun nú
lengur dyljast það, hversu efna-
hagsaðstoð Bandaríkjanna hefir
verið mikilvæg fyrir íslensku
þjóðina. Eru þeir því fáir, sem
enn trúa þeim fárániega áróðri
erindreka Moskvuvaldsins, að
efnahagsaðstoðin hafi verið til
þess ætluð að skapa öngþveiti í
efnahagskerfi þjóðarinnar. Hin-
um feitletruðu fyrirsögnum um
bölvun Marshall-aðstoðarinnar
hefir líka fækkað stöðugt í mál-
gögnum kommúnista Og nú tr
svo komið, að þeir vilja sjálfir
fá að aðstoða við að leígja hinar
bandarísku viðjar áþjóðina. Þetta
er að vísu ekki í fyrsta sinn, sem
kommúnistar bíta í skottið á
sjálfum sjer, en hætt er við að
hinum hláturmilda fjelaga
Vishinsky hefði ekki orðið svefn-
.samt, ef hann hefði sjeð jafn
broslega kollsteypu.
það er alveg vonlaust
kommúnista að reyna að
sína Ijótu fortíð með lýð-
aai um ýmiskonar fram-
kvæmdir fyrir fje mótvirðis-
sjóðs. Þjóðin veit vel, að hefði
stefna kommúnista ráðið, ætti
hún nú hvorki mótvirðissjóð-
inn nje aðra sjóði, og komm-
únistum hefði þá fullkomlega
tekisí að skapa hjer algert at-
vinnuleysi og örbirgð. Reynsl
an hefir enn einu sinni sannað
þjóðinni það áþreifanlega,
hvílíkir óhappamenn komm-
únistar eru, og hversu þeir
markvisst stefna að því að
leiða tortímingu yfir ísiensku
þjóðina.
Með hinni mikilvægu efnahags
aðstoð Bandaríkjanna hefir tek-
ist að koma í veg fyrir alvarlegan
samdrátt framleiðslustarfseminn-
I ar í landinu nú síðustu árin og
leggja grundvöll að óumflýjan-
legum ráðstöfunum til þess að
koma á jafnvægi í þjóðarbúskapn
um.
Með hinum stóra mótvirðis-
sjóði hefir þjóðarbúið eignast ó-
metaniegt tæki til þe'ss að hrinda
áleiðis margvíslegum stórfram-
kvæmdum, er tryggt geta efna-
hagslegt sjálfstæði hennar í fram
tíðinni. Vegna efnahagsaðstoðar-
innar og mótvirðissjóðsins hefir
reynst auðið að framkvæma hin-
ar stóru virkjanir Sogs og Laxár
og ráðast í byggingu áburðarverk
smiðju og væntanlega sements-
verksmiðju.
Unnið ötullega ao vöruuíii Vestur-Evrópu
Einn traustasti og mikilhæfasti
forustumaður íslenskrar bænda-
stjettar, Pjetur Ottesen, á frum-
kvæði að þeirri hugmynd, að allt
að helmingi mótvirðissjóðsins
verði varið til þess að hefja stór-
felldar framkvæmdir til eflingar
landbúnaðinum. Þessi hugmynd
byggist á þeirri óvjefengjanlegu
staðreynd, að án blómlegs land-
búnaðar er ekki auðið að tryggja
efnahagslegt öryggi þjóðarinnar.
Xommar og kjöíið
ÞÓTT kommúnistar þyki stund-
um fljótir að skipta um stefnu,
! þá eru þeir þó alltaf trúir þeirri
1 meginstefnu að vinna svo sem
I þeir mega gegn hagsmunum þeirr
TIL að gera sjer grein fyrir,
hvernig miði vörnum hinna
frjálsu landa Evrópu, er hollt að
virða fyrir sjer samgönguleiðir
og birgðastöðvar varnarherjanna.
Bandarísku herirnir í Þýska-
landi hafa jafnan haft mikil not
hafnarinnar í Bremerhaven írá
stríðslokum. Það er góð höfn, iðn
aður er þar í ágætu lagi, traustir
verkamenn og góðar járnbrautar
samgöngur við hernámssvæði
Bandaríkjamanna í Þýskalandi,
en borgin er of nærri rússneska
hernámssvæðinu, ef til stríðs
skyldi koma.
Því hefir verið valin ný leið til
að koma birgðum til bandaríska
, hersins í Evrópu. Hún hefst í
höfninni í Bordeaux víðs fjarri
[ rússneska flug- og landhernum.
| Hafnirnar í Antwerpen og Rott-
j erdam eru ætlaðar breska hern-
j um í Hollandi og Belgíu, Frökk-
. um eru ætluð afnot Marseille.
Einnig á Ítalíu hefir verið
j treyst ný samgönguleið vegna
j birgðaflutninga til breska og
j bandariska hersins í Trieste og
, Austurríki. Hún liggur norðaUst-
ur á bóginn frá Leghorn.
Mestur hluti bandaríska hers-
ins í Vestur-Evrópu er á banda-
ríska hernámssvæðinu í Þýska-
landi, en líka hafa verið fluttir
flokkar inn á franska hernáms-
svæðið, vestan Rínar.
FLUGHAFNIR OG
FLUGVELLIR
Mestur hluti flugflotans er í
Þýskalandi, Rússar gætu hæg-
lega náð til flugvallanna. Þrjár
flugsveitir, sem sendar verða til
Evrópu innan skamms taka sjer
bólfestu í Frakklandi, enda er
hafinn undirbúningur mikils flug
vallakerfis á vegum Atlantshafs-
ríkjanna þar í landi.
Flugstöðvarnar í Lyautey í
Norðvestur-Marokkó hafa Banda
ríkjamenn og Frakkar notað jöfn
um höndum eftir stríð, og hefir
flugstöð þessi nú verið stækkuð.
Flugflotinn þar er til aðstoðar 6.
bandaríska flotanum í Miðjarðar-
hafi, en í honum eru yfir 60 skip,
og er hægt að fjölga þeim um
meira en helming á hájfum mán-
uði, ef stríð skylli á. í flotanum
eru 2 flugbrautarskip, en búast
má við, að bráðum verði öðrum
2 bætt við.
I flughöfninni í Lyautel eru
líka langfleygar sprengjuflugvjál
ar, sem vernda eiga skipasigling-
ar um Njörvasund.
Þótt stríð skylli á, þá þyrfti 6.
flotinn jafnvel gkki að hafa neina
höfn við Miðjarðarhaf, en hann
þyrfti lægi fyrir fljótandi ,,slipp“
og birgðaskip og ef til vill land-
rými íyrir vörubirgðir.
I Bretlandi eru líka banda-
rískar flugsveitir. I Franska
Marokkó er verið að leggja 5 flug
velli. 2 þeirra eru þegar full-
gerðir.
ar þjóðar, sem þeir að nafninu
telja sig til. I
Því hefir oft verið haldið fram,
að engin von væri til þess, að
landbúnaðurinn gæti skapað út-
flutningsverðmæti, svo nokkru
næmi. Nú hefir það óvænta gerst,
að tekist hefir að fá markað'fyr-
ir íslenskt dilkakjöt í Ameríku,
og verðið fyrir það er hærra en
á innlendum markaði.
Fyrir nokkrum árum hjelt bún
Jaðarsjerfræðingur kommúnista,
jHalldór Kiljan, því fram, að ís-
1 lenskt dilkakjöt væri ekki manna
jmatur. Samkvæmt þeirri kenn-
ingu ættu kommúnistar mjög að
gleðjast yfir því, að nú skuli vera
.hægt að losa þjóðina við þetta
óæti — ekki síst úr því hægt er
1 að svæla því í erkióvinina, Banda
'ríkjamennina.
En nú bregður svo kynlega við,
að íslenska dilkakjötið er allt í
einu orðið slikt lostjeti, að nú má
cmögulega selja Banclpríkja-
mönnum það. Skyldi þessi stefnu
bi —Bng kommúnúta g'’.mvart
! d . ’.ií .jölinu stafa af þv.„ ,aó Kilj-
Jan vill nú ekki lengur J^nnast
. vrö það, að hann sje kommúnisti?
HERSVEITIRNAR OG
ÞJÁLFUN ÞEIRRA
En hvað stoða samgönguleið-
irnar og flug- og flotastöðvarn-
ar, ef þeim fylgir ekki her?
Stefnt er að því, að Evrópuríkin
geti sjeð þessum her fyrir mann-
skap að sem mestu leyti. Banda-
ríkjamenn vonast til að geta flutt
eitthvað af her sínum i Norður-
álfunni heim innan 3 ára. Herir
Evrópuríkjanna verða þá orðnir
svo öflugir, að þeir eiga að geta
staðið í árásarseggjunum, uns
hjálp berst.
í lok þessa árs er búist við, að
Eisenhower ráði yfir þessum her-
afla í Vestur-Evrópu: 3 banda-
rískum herfylkjum, 5 breskum,
10 frönskum og 3 frá Belgíu og
Hollandi, auk þess flokki Kanada
manna. Talið er, að þetta sje
nóg lið, til að Rússar þori ekki að
ráðast austur um Rín nema að
hafa 50 til 60 herfylkjum á að
skipa. í svip hafa þeir varla nema
25 herfylki í Austur-Þýskalandi.
Baráttuþrek þessa hers, sem
Eisenhower ræður, er með ágæt-
um. Nú er talið, að Evrópuþjóð-
irnar hafi varla bolmagn til að
halda uppi nógu öflugum herjum
Við einn þeirra stóru flv.gvalla, sem Bandaríkin leggja í Marokkó.
rússneska árás, hvenær sem væri
Því verður horfið að því ráði, að
hafa varalið, sem hægt væri r.ð
kveðja til vopna með þriggja
daga fyrirvara eða svo.
FLUGHEKINN
Talið er, að Rússar geti sent
fram um 8000 flugvjelar gegn
Vestur-Evrópu. Það er hernaðar-
leyndarmál, hve mörgum vjel-
flugum flughershöfðingi Atlants-
hafsríkjanna í Vestur-Evrópu hef
ir á að skipa, en þær eru varla
nema 1500. Flughershöfðinginn
hefir sett sjer það mark að hafa
komið upp nægum her snemma
næsta árs til að geta sent á ílug-
velli og samgönguleiðir Rússa, of
þeir skyldu gera árás. Þannig
yrði nokkur hluti þeirra eigin
flugflota bundinn við varnirnar.
En víst er, að herdeildunum
mundi berast liðsauki frá Bret-
landi og Bandaríkjunum,
skyili á.
ef strí
VERKEFNIN, SEM JTÍÖA
Ef við athugum, hvaða vonir
menn gerðu sjer um varnarheri
Atlantshafsríkjanna fyrir ári, þá
sjáum við, að í ýmsu erum við
á undan áætlun, annars staðar
lítið eitt á eftir, sums staðar hef-
ir áætlunin staðist. Kappkostað
verður að gera varnirnar full-
komnar. Vafalaust værður enn að
sigrast á mörgurn hindrunum,
einkum efnahagslegs og stjórn-
málalegs eðlis. — Betur má ef
duga skal, og til að tryggja varn-
ir vestan Rínar verða Þjóðverjar
að leggja fram landher og flug-
lið. — En enginn, sem hnútunum
er kunnugur, efast um, að Atlants
hafsríkin sjeu fær um að hrinda
landvarnaáætluninni í fram-
kvæmd.
Velvokandi skrifar:
ÚB DAGLEGA LSFZMU
Glæný, cn kramin
VESALINGS, vesalings litla,
kramda og marða ýsan, sem
er á borðum í dag og á morgun.
Glæný er hún, og fólk skilur
ekkert í, hve ól-ystug hún er.
í gær og nótt kom hún sprikl-
andi inn á bilfar einhvers báts-
ins, hásetarnir slægja hana og
kasta henni í kös bakborðsmeg-
in, þar liggur hún, uns lagt er að
bryggju. Litlu tittarnir, sem
neðstir liggja, eru áreiðanlega
farnir að mýkjast við beinið, ef
vel veiðist og kösin er stór.
Það stærsta íínt úr
YSUNNI er mokað eða hún tínd
í stórar körfur, sem steypt
er úr á pall vörubifreiðanna.
Næst leggur hún lykkju á leið
sína annað hvort vestur í Fisk-
iðjuver eða á annan stað, þar sem
hún er þvegin. í Fiskiðjuverinu
er henni enn steypt á gólfið, og
þar er tínt allt úr henni, sem er
svo stórt, að það er hæft til út-
flutnings. Þarna koma fisksal-
arnir og sækja hver sinn skammt,
sem þeir handleika hver eftir
innræti sínu og eðli. Lolcs kaup-
um við af íisksölunum.
Hve oft fleygt til
og í kekirs?
TELJIÐ þið nú saman, hve oft
þessum viðkvæmu og meyru
fiskum hefir verið steypt niður,
fleygt til og dengt, hve oft hver
branda hefir verið handfjötluð,
skekin og við henni ýtt áður en
hún kemst í hendur húsmóður-
inni. Eftir það getið þið varla
láð ýsunni, þó að hún þvælist í
munni ykkar án bess að lokka
bragðlaukana. Það er ekki henni
að kenna, þó að hún sje ekki eins
lystug og skyldi.
Má ekki íara
Sðruvísi ;ið?
NÚ SPYR ef til vill fávís ýsu-
æta: ,,Hvers vegna er smá-
ýsunni ekki fleygt í hæfilega
stóra kassa, þegar hún hefir ver-
ið slægð um borð?“ Sjómennirnir
mundu á’ eiðanlega ekki telja það
eftir sjer að skola hana upp úr
sjó, hún þyrfti þá aldrei að fara
í Fiskiðjuverið,, svo að þeir gætu
fengið þá aura, sem þar lenda
fyrir þifabaðið. Taka mætti
til að geta hrakið af höndum sjerkassana beir.t á bílana á bryggj-
unni, sem ækju þeim rakleitt til
fisksalans.
Ef svo væri farið að, mætti
jafnvel ganga enn nær aflanum
og taka minni ýsur, sem ella
væru óætar. — Smáýsa er lost-
æti, en það má ekki kremja
hana svona mikið!
Hestana vantar vatn
VELVAKANDI góður. Jeg hefi
fyrirfarandi daga verið við
skurðgröft fyrir utan bæinn, þar
sem jeg hefi sjeð nokkra hesta,
að líkindum í hagagöngu. Hest-
ana vantar vatn, vatnsbólið er
til, en trassað er að dæla í þar
til gert ílát.
A ekki sá, sem hefir hestana í
göngu að sjá um, að þeir hafi
vatn? •— Fáskiptinn".
Vitaskuld. Og vonandi brynnír
hann þeim undir eins í dag, ef
þeir eru vatnslausir enn.
Formælingar í ótíma
KONA spurði um líðan ættingja
síns í sjúkrahúsi, en var svar
að ónotum.
„Velvakandi minn. Um daginn
hringdi jeg í sjúkrahús til að
grennslast eftir líðan nákomins
ættingja, sem gerður var á hættu
legur uppskurður. Mjer gekk
mjög illa að ná í sjúkrahúsið, en
eftir langa mæðu var þó svarað.
En þá tók litlu betra við. Þeg-
an ættingjar manna eru milli
heims og helju, þá er hluttekning
ar þörf, ef nokkurn tíma. Jeg ætl
aðist þó engan veginn til, að
konan, sem ansaði í símann, tæki
upp neitt samúðarhjal, enda varð
önnur raunin á.
Þar er þörfin brýnust
EKKI hafði jeg fyrr borið unp
erindið, að fá að vita um líð-
an sjúklingsins, en á mjer dundi
demba blótsyrða Og formælinga.
Mjer varð svó hvert við, eins og
nærri má geta, að jeg var miður
mín lengi á eftir. Jeg heyrði, að
sú, sem í símann ansaði, spurðist
fyrir um ættingjann. Og enn við-
haíði hún mörg orð og st.ór.
Mjer þykir hlýða, að hvarvetna
þar, sem menn gegna einhverri
þjónustu, þar sje kurteisin og
alúðin í fyrirrúmi. Þó er þetta
óvíða I ýnni regla en í sjúkra-
húsunuri , þar sem skammt er
milli heu:j;j og helju“. ____