Morgunblaðið - 02.04.1952, Side 7

j Miðvikudagur 2. apríl 1952.
MORCUNBLAÐIÐ
’rálrili
XIM síðustu helgi kom út ný bók
eftir Guðmund tíT Hagálín rit-
höfund. Er það ævisaga Þórðar
Þorsteinssonar hreppsstjóra í
Kópavogi. Ber hún heitið: Á torgi
lifsins.
Af því tilefni hefur Mbl. hitt
Guðmund Hagalín að máli og rætt
"við hann um hitt og þetta varð-
ar.di ritstörf hans.
„Hve margar ævisögur ertu
búinn að rita?“
„Það er nú svo sem enginn
fjöldi, Þær eru aðeins þrjár, auk
bókarinnar Eg veit ekki betur. En
Virkir dagar og Saga Eldeyjar-
Hjalta eru hvor um sig tvö stór
bindi“.
ÁSTRÍÐA AÐ HLUSTA
Á FÓLK SEGJA FRÁ
„Hvernig stóð á því, að þú fórst
að rita slíkar ravisögur?“
„Jú, ég hafði ailtaf gaman af
frásögnum manna úr lífi þeirra
og um fólk, sem þeir höfðu þekkt
og umgengizt. Mér varð það
ástríða að hlusta á fólk segjá frá
og ég tók fljótlega eftir þvi, hve
lifandi sögupersónurnar gátu örð-
ið fyrir sjónum mínum af nokkr-
tim sérkennilegum setningum. Svo
Var það, þegar ég kom til Isa-
fjarðar, haustið 1928, að ég lenti
í sama húsi og Sæmundur skip-1
Stjóri Sæmundsson. Hann hafði
yndi af að segja .frá, og honum I
voru ákaflega minnisstæð ýmis'
atvik, sem aðrir taka lítið eftir,
«n raunverulega eru ríkur þáttur
í svípmótun daglegs lífs. Hann
kunni h'ka að herma orðaskipti,
svo að sérkennilegt yrði og skýra
skilmerkilega frá samfelldum at-
burðum og sögulegum. Ég kom
kvo að máli við Vilmund Jónsson
landlækni um sögur Sæmundar,
og við ræddum það oftar en einu
sinni, hvort ekki væri nú unnt að
skrifá eftir manni eins og Sæ-
Tnundi sögu hans og draga upp
okki ómerkari mynd af samtíðinni
«n fram kemur í skáldsögum. Ég
hóf síðan tilraunir um þetta, og
þá er ég var byrjaður á þeim,
las ég Á sjó og landi, bókarkorn,
sem Ingivaldur Nikulásson á Bíldu
■dal ritaði eftir frásögn Reinhalds
Krist.jánssonar, sem lengi var
póstur milli ísafjarðar og Bíldu-
dals. Þessi saga vakti ekki mikla
athygli, en mér þótti hún merki-
leg tilraun, og hún sannfærði mig
tam, að ég ætti að halda áfram
með verk mitt. Ég las svo á nýjan
leik hina ágætu og bráðskemmti-
legu sjálfsævisögu Sigurðar
Ingjaldssonar frá Balaskarði og
varð enn ákveðnari við þann lest-
ur í þeirri fyrirætlan að rita nú
nýja íslendingasögu, þar sem aðal-
pérsónan væri maður úr alþýðu-
stétt, sem hefði ekki barist með
sverði eða atgeir og vegið menn,
heldur unnið sigra sína á vett-
Vangi hinna virku daga, íslenzks
atvinnulífs og hversdagslegrar I
lífsbaráttu. Og árangur starfs
míns lét þjóðin sér vel líka. En
víst var um það, að mjög klingcji j
það við, þegar það fréttist, að ég
vœri að skrifa sögu Sæmundar
skipstjóra, að það gæti varla orð-
ið skemmtileg eða merkileg saga.
Menn héldu, að söguhetjan í ævi-
sögu yrði endilega að hafa verið
í fremstu röð á sviði stjórnmála,
stórkostlegra framkvæmda, opin-
berrá aðgerða eða að miifnsta
kosti vísinda eða lista. En það eru
hin ótalmörgu „smá“atriði hinnar
daglegu h'fsbaráttu og hin síbreyti
legu viðhorf • og fyrirbrigði, sem
hverjum mæta á lífsleiðinni, sem
gera slíkar sögur sem þessar
skemmtilegar, fróðlegar og lífræn-
ar. Þetta fundu menn, strax, og
þeir lásu svona bók. Og forrnið
er af þrennum toga spunnið, frá-
sagnarhætti íslenzkra alþýðu-
manna, íslendingasagna og að
nokkru skáldsögunnar, svo sem
hún mótaðist á 19 öld og fyrsta
fjórðungi þeirrar tuttugustu“. i
I
ALLT UNDIR ÞVÍ KOMMIÐ,
HVERNIG MENN
SKYNJA HLUTINA
„En þurfa ekki sögumenni’mir
Stefán Jónsson:
iinfjöfnuEfirEsfiidar
iosiiing í Eifiarfirii
Ósannindum Helga Hannessonar hnekkf.
Hagalín og Þórður kreppstjóri á Sæbóíi raeðast vlð.
að hafa eitthvað sérsíakt til
brunns nð bera?“
„Jú, ég leyfi mér að segja, að
minnst sé undir því komið, hvað
þeir hafa lifað, — aht'undir hinu,
hvernig þeir hafa skynjað það, —
að svo að segja hv.ert atvik, sern
fyrir þá hefur komið og hver mað-
ur, sem þeir hafa hitt og starfað
)neð eða átt eitthvað verulegt sam-
an við að sælda, hafi mótazt í
minni þeirra með sérkennum sín-
um, lífið og samíerðamennirnir
hafi í blíðu og stríðu haft ðútmál-
anleg áhrif á hin ýmsu svið til-
finningalífs þeirra, hugsana og
hugmynda. Og ekki þurfa sögu-
ménnirnir sízt að vera gæddir
skemmtilegri kímnigáfu og hafa
þótt yndi að lífinu, hvernig sem
það hefur raunar að þeim búið“.
„Og telur þú, að Þórður Þor-
steinsson, sögumaður þinn í Á
torgi lífsins, hafi þetta til aö
bera?“
„Já, í mjög ríkuiegum mæii —
enda hygg ég, að þessi bók :nuni
ekki þykja síður skemmtiieg cn
þær, sem á undan henni efu komn-
ar sömu tegundar."
STUNDUM HARMRÆN —
STUNDUM HLÁLEG
„En hvað viltu svo segja mér
um efni þessarar bókar?“
,,Ja, efr.ið er bernska og æska
sögumannsins, stundum harrnræn,
stundum hláleg, en yfirleitt aiitaf
með svipmóti litríks og furðu íil-
breytingarsams lífs. Þarna er
fjöldi lífsmynda af landi og sjó,
úr kaupstað og sveit, af litlum
heimilum og fáskrúðugum, cg bó
fyrst og fremst af hir.u stóra og
umsvifamikia heimili hinns þjóð-
kunna þjóðmálaskörungs séra
Sigurðar Stefánssonar og Bjarna
hreppsstjóra, sonar hans. Og
þarna kemur fram fjöldi persóna,
karla og kvenna, og sagan or mor-
andi af skrýtnum atburðum og at-
vikum og yfir henni hressilegur
blær giettni og gamans. . .. Og
svo færðu ekki meira um hana hjá
mér — en þarna er hún“.
„Hvað hefurðu fleira á prjón-
unum?“
„Fyrst og fremst annað bináið
af minni eigin sögu — en Iíka
önnur rit af ýmsu tæi“.
„Skáldsögu?"
„Já, skáldsögu, — og rit af enn
annarri tegund. Hefur verið áður
skrifað um siík efni hér á íslandi,
en ekki í því formi, sem ég er að
stríða við“.
„Hvers konar rit er það?“
„Það kemur seinna á dagir,n“.
S. Bj.
Háf! á annað hundrað sækja
námskeið hjóðdansafélagsins
AÐALFUNDUR Þjóðdansafélagsj
Reykjavíkur var haldinn 12.
marz síðastl. og lauk þar með
fyrsta starfsári féiagsins. Starf-
semin hefur nær eingöngu verið
fólgin í námskeiðum, sem haldm
hafa vei ið fyrir taörn og full-
orðna. Námskeið þessi hafa sótt
hátt á annað hundrað manns.
Kennslu önnuðust frú Sigríður
Valgeirsdóttir og Kristjana Jóns-
dóttir. Kenndir voru jöfnurn
höndum gamlir dansar og þjóð-
dansar svo og víkivakar og söng-
dansar.
vetur. Haldin verða 2—3 nám-
skeið fyrir byrjendur og einnig
haldin sameiginieg danskvöid
fyrir þá, sem á námskeiðunum
hafa verið.
Við stjórnarkosningu var
stjórnin öll endurkosin að undan-
teknum einum, sem baðst ein-
dregið undan endurkosningu sök-
um fjarvistar úr bænum.
Stjórnina skipa nú: Frú Sig-
ríður Valgeirsdóttir form., Krist-
jana Jónsdóttir, Björn Olsen, Jón
Ingi Guðmundsson og Þórarinn
Björnsson. Endurskoðendur voru
kosin þau Olög Þórarinsdóttir og
Jens Jónsson.
Fyrir jóiin gekkst félagið fjfnr
barnaskemmtun og var þár margt
góðra skemmtiatriða m. a. sýndir
ýmsir dansar. Skemmtun þessi
var afar fjölmenn.
Nsestkomandi sunnudag kl. 8
hyggstféJagiðhaldalokaskemrnt-: Rús3a 0g ítalQ
un í Skataheimilmu og koma þar j
fram 5 sýningarfiokkar, sem
sýna nokkra dansa hver. Allir
dansunnendur eru velkomnir
meðan húsrúm leyfir. í
Starfsemin næsta haust mun
verða rneð svipuðu sniði og i
ViðskiptasGmninguri
RÓMABORG — Rússar og ítalir
hara nýlega gert með sér við-
skiptasamning. Selja ítalir eink-
um vefnaðarvörur og aðrar iðn-
aðarvörur, en fá í staðinn timbur,
olíur, feitmeti o. fl.
í BLAÐI AB-manna 27. marz s.l.
birtist greinarkorn varðandi ný-
afstaðið kjör niðurjöfnunarnefnd
ar í Hafnarfirði. Ber grein þessi
hvorttveggja yfir- og undirskrift
H. Hannessoi'iar bæjarstjóra.
Tveim döguni síðar birtist önnur
grein um sama efni eftir sama
mann, í bJaði AB-manna i Hafn-
arfirði. Þar var hins vegar taiið
hyggilegra að flíka ekki • nafni
höfundarins og var sú ritsmíð
nafnlaus. Mun þessi háttur byggj
ast á því að þar sem bæjarstjór-
inn er minna þekktur geti nafn
hans ef til vill gefið ffásögninni
nokkurt gildi. Hins vegar væri
s'íkt voniaust i hans eigin héraði.
Þar er hann ekki tiltakanlega
þekktur að vönduðum málflutn-
ingi, heldur hinu gagnstæða.
Ekki myndi ég hirða um að
svara greinarkorni þessu, ef bæj-
arstjórinn hefði ekki, á mjög vill-
andi og óviöurkvæmilegart hátt,
blandað nafni mínu inn í frásögn
sina af afgreiðsiu þessa máis á
bæjarstjórnaríundi. Á ur.dan-
förnum árum hefur sá háttur
verið á hafður um kosningu
nefndar þessarar sem annarra
þeirra 5 manna nefnda, þar sem
bæjarstjórn kýs 4 nefndarmenn
en bæjarstjóri er hins vegar
sjálfkjörinn fimmti maður, að Al-
þýðuflokksmenn hafa tilnefnt 2
menn og Sjálfstæðismenn 2
menn. Auk þessa hafa svo Al-
þýðuflokksmenn ' átt fimmta
manninn, þ. e. bæjarstjóra, sem
er sjálfkjörinn svo sem fyrr er
sagt. Þetta byggðist á því
að með þessum hætti væru nefnd
ir þessar skipaðar í réttara hlut-
falli við styrkieika flokkanna í
fcæjarstjórn heldur en ella myndi
ef bæjarstjórnarmeirihlutinn
neyttí atkvæðaafis síns að fuliu,
þar sem þeir ættu þá 4 nefndar-
menn aí 5 þrátt fyrir það að
þeir eiga einungis röskan helm-
iiig aíkvæðamagns í bæjarstjórn
eða 5 af 9.
Er kjósa skyldi í nefndina að
þessu sinni lögðu bæjarfulltrúar
Sjálfstæðismonna fram lista með
2 aðalmönnum í nefndina og 2
til vara. Sama gerðu og Aiþýðu-
flokksmennirnir. Þar sem hins
vegar'þriðji listinn kom fram nú
í fyrsta sinn frá fulltrúa sósíal-
ista varð að fara fram kosn-
ing. Við þá kosningu beittu nú
Alþ.fl.m. í fyrsta sinn styrkleika
sínum að fullu og var þannig
fyrri varamaður á lista Alþýðu-
flokksmanna samkv. kröfu Emils
Jónssonar færður upp í tölu kjör-
írna aðalfulltrúa í nefndina, á
kostnað annars þeirra manna sem
Sjálfstæðismenn höfðu boðið
fram sem aðalfulltrúa. Þar sem
Alþýðuflokksmenn höfðu hins
vegar ekki boðið fram við þessa
kosningu nema 4 menn, varð að
fara fram sérstök kosning á vara-
mönnum, sem vera mun nokkurt
nýmæli, þar sem um listakosn-
ingu er að ræða. Með þessum
hætti tókst bæjarstjórnarmeiri-
hiutanum undir forystu Emils og
! Helga að tryggja sér ríkari íhlut-
un . í störfum þessarar nefndar
heldur en eðlilegt getur talizt,
þar sem þeir nú eiga 4 af 5 nefnd
armönnum. Framboð sósíalistans
j gat engin áhrif haft á kosningu
! nefndarinnar, þar sem sá listi
! hafði enga von um að koma
; manni í nefndina.
J Ef meirihluti bæjarstjórnar
hefði haft hug á því að styrk-
Ieikahlutföil flokkanna í niður-
jofnunarnefnd yrðu þau sömu og
áður hafði hann óbreytta aðstöðu
til slíks nú og gat gert það a.m.k.
á tvenhan hátt. Með því að halda
sig við þann framboðslista, sem
þeir höfðu lagt fram með 2 aðal-
mönnum eða í öðru lagi meS
því að beita ekki atkvæðamagni
sínu nú frekar en hingað til að
íullu.
Að ég hafi haft áhrif á fram-
komu lista sósíalistans eða ráðið-
nokkru um það að Alþ.flokks-
menn neyttu nú aðstöðu sinnar
að fullu til þess að tryggja sér
aukna íhlutunaraðstöðu í störf-
um niðurjöfnunarnefndar á kosti*
að annars fulltrúa Sjálfstæðis-
manna, er svo augljós fjarstæða,
að ekki er svara verð. Gegnir
furðu að menn skuli leggjast
svona lágt í málfiutningi sínum.
sem H. H. gerir í þessu efni og
hlýtur mikið að liggja við.
Orsökin til þessa er líka sú,
að bæjarstjórinn og féiagar hans
hafa orðið þess áþreifanlega vís-
ari .að breyting sú sem fyrir
þeirrá atbeina varð á skipan.
hefndarinnar að þessu sinni mæl-
ist ilia fyrir á meðal bæjarbúa
og er sízt til þess fa.llin að auka
á traust manna á störfum nefnd-
arinnar.
Er það almannadómur um störf
þeirra Sjálfstæðismanna, sem i
hefndinni voru, þeirra Páls V.
Daníelssonar og Sveins Þórðar-
sonar, að þeir hafi rækt störf sír*
í nefndinni af samvizkusemi og
kostgæfni og hafi þeir, þrátt fyrir
erfiða aðstöðú stefnt að því i
starfi sínu að útsvarsálagning
væri sem réttlátust án tillits til
nokkurs annars en efnahags og
afkomu hinna einstöku gjald-
enda. Varð sú barátta allhörð
eins og menn ’nafa nokkuð kynnzt
af blaðaskrifum og illa séð af
Helga Hannessyni og hans félög-
um. Hygg ég að það eitt sé rétt
að þarna sé að leita orsakarinnar
fyrir þeirri breytingu á skipai»
nefndarinnar sem Alþýðuflokks-
menn u.ndir forystu Emils Jóns-
sonar óskuðu að framkvæma a3
þessu sinni. En eins og menn
muna var Emil annar þeirra
manna er fyrir atbeina Sjálf-
stæðismannanna í niðurjöfnunar-
nefnd varð að sætta sig við það
að útsvar hans s.l. var leiðrétt til
hækkunar frá því sem það hafði
verið ákveðið í öndverðu. Grein
H. H. er fyrst og fremst ætiað
að dylja þessar staðreyndir, sem
þeir félagar óttast að láta koma
íyrir almenningssjónir á eftir því
sem á undan hefur farið.
Aðdróttanir H. H. um það að
mér hafi verið ósórt um það að
minn fiokkur missti annan full-
trúa sinn úr nefndinni eru hvort-
tveggja í senn heimskulegar og
ódrengiiegar. Sama má segja um
tilraún hans til þess gegn betri
vitund, að stimpla alla þá menn,
sem skipuðu lista þann, er full-
trúi sósíalista bar fram, sem
kommúnista. — H. H. mátti vera
það fullkomlega ljóst að flestiv
þessir menn standa sósíalistum
mjög fjarri að skoðun og nöfn
þeirra tekin án þeirra vitundar
eða heimildar.
Slíkar bardagaaðferðir sem
H. H. hér viðhefur eru sem betur
fer fátíðar og raunalegt þegar
rr.enn lenda á slíkum refilstigum
í málflutningi sínum sem H. H.
hefur hér gerzt sekur um.
Verkfall yfirvofandi
WASHINGTON 1. apríl: — Yfir-
vofandi hætta er talin á því að
8. apríl n.k. komi til verkfalls stál
iðnaðarmanna í Bandaríkjunum.
Allt er gert til að afstýra verk.-
fallinu. — NTB—Reuter.
♦
BEZT AÐ AVCLfSA
f MORGVNBLAÐINV'