Morgunblaðið - 20.04.1952, Qupperneq 8

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 20. apiíl 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyTgCarxn.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstraeti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
Kvennah eimsóknir
á Keflavíkurflugvöll
ÞAÐ ER gömul saga, að hvar
vetna þar, sem herlið dvelur um
lsngri eða skemmri tíma skapast
'ýms vandamál í sambahdi við
umgengni þess við almenna borg-
ára. Slík vandamál koma ekki að -
eins upp þar sem um dvöl erlends
herliðs er að raeða heldur einnig
þar, sem það hefur bækistöðvar
‘í sínum eigin löndum.
Auðsætt er að erfiðust eru þessi
mál viðfangs í örfámennum þjóð-
félögum. Þar hlýtuf'rÖskunin að
verða mest við komu eflendra
hermanna. Á það ekki síður við
enda þótt um sé að ræða lið frá
’vinveittum þjóðum, sem komið
hefur með fullu samþykki þeirra
landa, sem það dvelur r.
Við íslendingar þekkjum þetta
vandamál frá síðustu heimsstyrj-
öld. Þá dvaldi hér fjölmennt her-
lið frá hinum vestrænú lýðræðrs-
þjóðum. Yfirleitt var sámbúð
þess og íslendinga góð. Engu að
síður gerðust þá ýmsir atburðir,
sem orsökuðu r.ársauka og bök-
uðu íslenzkum heimiium tjón og
harm. Ýmsiskonar los og upp-
lausn skapaðist, ekki sízt á sviði
siðferðismála.
Undanfarið hefur töluvert ver-
ið rætt um heimsóknir íslenzkra
kvenna á Keflavíkurflugvöll.
Eins og greinilega kemur fram í
frásögn sýslumannsins í Gull-
bringu- og Kjósarsýslu hafa sögu
sagnir um þær verið mjög orð-
um auknar. En engu að síður er
fyllsta ástæða til þess að hvetja
tii frekari háttvísi og varúðar í
þessum efnum. íslendingum er
það hvorki hættulaust né sæm-
andi, að hópar íslenzkra kvenna
leggi heimsóknir til hins erlenda
varnarliðs í vana sinn.
Yfirmenn varnarliðsins hafa
á þessu fullan skilning. Þess
vegna hefur tekizt samvinna
miili þess og íslenzkra yfir-
valda um ráðstafanir tíl þess
að hindra slíkar heimsóknir.
Strangur Iögregluvörður r”m
gæta þess, að þær reglur verði
haldnar, sem settar hafa verið
um heimsóknir á flugvöllinn.
Mestu máli skiptir það þó. að
íslenzkt kvenfólk gæti sjálft
sóma síns í þessum efnum.
Enginn Iögregluvörður er þess
megnugur að framkvæma
slikt eftirlit þannig að fullkom
Iega öruggt geti talizt.
Það er að sjálfsögðu hin mesta
firra, að dæma heildina eftir gá-
leysi nokkurra lauslætisdrósa.
Þær verða ekki aðeins sjálfum
sér til tjóns og vansæmdar í um-
gengni við erlent herlið. Það
sanna ýmsir atburðir, sem gerzt
hafa bæði hér og í erlendurr.
hafnarborgum.
Kommúnistar hafa lagt mikið
kapp á að gera sér mat úr því
vandamáli, sem hér er um að
ræða. Þarf enginn að furða sig
á þeirri ráðabreytni þeirra. Hitt
hljóta allir vitibornir menn að
skilja, að tilgangur þeirra er eng- .
an veginn sá, að greiða úr því. |
Hann er allt annar. Fyrir beim
vakir aðeins að skapa illindi og
erfiðlejka í sambúð Islendinga og
varnarliðsins. Kommúnistar láta
sér örlög nokkurra gálausra
kvenna i léttu rúmi liggja.
Þetta gétur en<*um dulizt, sem
heyrt hefur smjatt „Þjóðviljans“
á víxlsporum kvenna þeirra, sem
gleymt hafa sóma sínum.
Hér ber því enn að sama
brunni. Kommúr.istar reyna alls
ktaðar að géra vandamál íslenzku
þjóðarinnar að fíflskaparmálum
og æsa til upplausnar og yfirborð
háttar. Raunhæfar og rólegar
umræður um þau eru eitur’ í
beinum þeirra.
En þeim mun ekki takast að
hindra skynsamleg tök á þessu
máli. íslenzk stjórnarvöld og
yfirmenn varnarliðsins hafa á
því fullan skilning og munu
gera þær ráðstafanir, sem
óhjákvæmilegar eru til þess að
hindra tjón og sársauka af
völdum gáleysis og léttúðar
fárra karla og kvenna, ís-
lenzkra og erlendra.
Ruglaður áflavili
Á SÍÐASTA fundi bæjarstjórnar
Reykjavíkur gerðist athyglisverð
ur atburður. Sjálfstæðismenn og
Alþýðuflokksmenn báru þar fram
sameiginlegan lista við kjör
tveggja endurskoðenda' Spari-
sjóðs Reykjavíkur og nágrennis.
Hlaut hann eins og.vænta mátti
atkvæði allra bæjarfulltrúa þess-
ara flokka, samtals 10.
Kommúnistar báfu fram ann-
an lista og hlaut hann 5 atkvæði,
4 atkvæði kommúnista og 1 at-
kvæði bæjarfulltrúa Framsókn-
arflokksins. Kom því til hlut-
kestis milli kommúnistaframbjóð
andans og Alþýðuflokksmanns
ins, sem var í öðru sæti á hinum
sameiginlega lista Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins.
Unnu kommúnistar hlutkestið og
fengu því annan endurskoðanda
sparisjóðsins kjörinn úr sínum
flokki.
Undanfarið hefur blað Fram-
sóknarflokksins rætt mjög mikið
um hina brýnu nauðsyn þess að
samstarf tækist milli hans og Al-
þýðuflokksins í þjóðmálum. Hef-
ur blaðið látið sem það væri hið
átakanlegasta harmsefni, að þess-
ir flokkar skyldu vera í andstöðu
hvor við annan. Hagsmunir alls
almennings krefðust þess að þeir
tækju höndum saman um mvnd-
un „frjálslyndrar umbótastjórn-
ar“ í anda hinna látnu heiðurs-
manna, Per Albins og Roosevelts!
Stuðningur bæiarfulltrúa Fram
sóknar í bæjarstjórn Reykjavík-
ur við kommúnista er enean veg-
inn í góðu samræmi við þessar
fjálgu yfirlýsingar um mnlægan
samstarfsvilja við Alþýðuflokk-
inn. Hann sýnir þvert á móti að
þegar valið er á milli kommún-
ist og Alþýðuflokksins kýs Fram-
sókn kommúnistann heldur.
Mjög æskilegt væri að Timinn
gæfi skýringu á þessari ráða-
breytni fulltrúa síns. Getur ver-
ið að hann telji hana í anda Per
Albins? Hugsanlegt er að Fram-
sókn hyggist berja Alþýðuflokk-
inn til fylgis við sig með slíkum
aðförum.
Annars sýnir þessi fram-
koma bæjarfulltrúa Framsókn
ar enn einu sinni, hversu eín-
stæða hentistefnu flokkur
• hans rekur. Sjálfur veit þessi
bæjarfulltrúi hvorki unp né
niður í málefnum höfuðborg-
arinnar. Hann veit aðeins að
honum ber að styðja kommún-
ista þegar valið er milli þeirra
og Alþýðuflokksins. Svo gjör-
samlega hefur hinn pólitíski
áttaviti hans ruglast.
Hjarta sjúkfingsins hætti
að slá í stundarfjórðung
RÓMABORG — Á sjúkrahúsij
einu í Rómaborg gerðist sá
einstæði viðburður hinn 6.
apríl síðastliðinn, að sjúkling-
ur, sem verið var að fram-
kvæma á mjög vandasaman
uppskurð, „lézt“, þannig að
hjarta hans hæíti að slá í 15
mínútur, en að þeim tima úðn-
um tókst læknum að koma því
af stað á ný.
LENGSTA KYRRSTAÐA
Þetta mun vera í fyrsta sinn.
sem tekst að fá hjarta til að starfa
eftir svo langa kyrrstöðu, segja
læknarnir. í hliðstæðum tilfell-
um, sem kunnugt er um fram að
þessu, hefur sjúklingurinn aðein':
,,dáið“ í nokkrar mír.útur.
BLÓÐSJÚKDÓMUR
Sjúklingurinn var 51 árs gam-
all maður, Arthur Seeber að
nafni. Hann þjáðist af sjúkdómi,
sem lamaði blóðrásina í æðun-
um :— ekki ósvipaðs eðlis og siúk
dómur sá er þjáði Georg VI.
Bretakonung — og var svo kom-
ið að læknar töldu óhjákvæmilegt
að’ taka af honum hægri fótinn.
Meðan verið var að ffamkvæma
aðgerðina hætti hjarta sjúklings-
ins skyndilega að slá. Skurðlækn-
irinn, prófessor Emanúel Scavó, j
sem jafnframt er yfirmaður líf- |
færarannsóknarstofnunarinnar í
Rómaborg, tók skjóta ákvörðun. 1
ÖRLAGARÍKAR MÍNÚTUR
Hann rauf þegar brjósthol
sjúklingsins og tók að nudda hið
„dauða“ hjarta með höndunum.
Hann nuddaði án afláts í ná-
kvæmlega stundarfjórðung, og
með hverri mínútunni sem leið
dvínaði von læknanna, er við-
staddir voru um að þessi örvænt-
ingarfulla tilraun til að bjarga
lífi sjúklingsins mundi bera ár-
angur. Skyndilega heyrðu þeir
fagnandi siguróp af vöru pró-
fessorsins, hjartað var farið að
slá á ný og blóðið var kornið á
hreyfingu í æðunum. «
ANDAÐI EKKI í 45 MÍNÚTUR
Þegar er hjartað hafði hætt að
slá, stöðvaðist andardráttur
Seebers. Eftir að það var tekið
til að starfa, héldu læknarnir
áfram að gefa siúklingnum súr-
efni. Það var ekki fvrr en að 30
mínútum liðnum, að hann tók að
anda og samtímis komu vöðva-
viðbrögðin í ljós. sem sýndu að
taugakerfið starfaði.
KRAFTAVERK
Daginn eftir var sjúklingurinn
hinn hressasti eftir að hafa verið
„dáinn“ í stundarfjórðung op
ekki andað af sjálfsdáðum í 45
mínútur. „Kraftaverk“. sögðu
læknarnir, er þetta vísindalega
einvígi lífs og dauða var um garð
gengið. i
S.taifsmannafélags
125 milljónir punda
RÓMABORG 19. apríl — ítalir og
Vestur-Þjóðverjar hafa gert með
sér viðskiptasamning. Gildir
hann í eitt ár og samkvæmt hon-
um selur hvor þjóð um sig hinni
vörur fyrir 125 milljónir sterlings
punda. — Reuter.
i AKUREYRI, 18. apríl. — Starfs-
mannafélag Akureyrarbæjar hélt
aðalfund sinn 10. apríl s.l. — í
stjórn voru kosnir: Bjarni Hall-
dórsson formaður, Jón Norðfjörð
ritari, Sigurður Halldórsson gjald
keri. Meðstjórnendur: Þorsteinn
Stefánsson og Þorsteinn Þor-
steinsson. I varastjórn voru kosn-
ir: Ólafur Magnússon, Björn Guð
mundsson, Sigurður Guðlaugs-
son, Þorsteinn Stefánsson og Odd
ur Kristjánsson. Endurskoðendur
félagsreikninga voru kosnir:
Magnús Ólafsson og Garðar Ólafs
son. I launamálanefnd voru kosn-
ir: Björn Guðmundsson, Oddur
Kristjánsson og Ásgeir Markús-
son. Fulltrúar félagsins á bing
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja voru kosnir: Þorsteinn Stef-
ánsson, Bjarni Halldórsson og
Þorsteinn Þorsteinsson.
Fundurinn samþykkti í ekiu
hljóði að gefa kr. 2000,00 til nýja
sjúkrahússins á Akureyri úr
félagssjóði. Einnig var camþykkt
i einu hljóði tillaga um að víta
harðlega uppsögn nokkurra
fastra starfsmanna rafveitunnar,
og krafðizt, að uppsagnirnar yrðu
afturkallaðar, þar sem engar
ástæður væru fram bornar fyrir
þeim, og rafveitustjóri ósamþykk
ur þeim. Var stjórninni falið að
fylgjast vel með máli þessu.
Starfsemi á árinu hafði verið
góð, og ríkti eindreginn samhug-
ur með félagsmönnum á fundm-
um. — H. Vald.
Velvakandi skrifar:
Verðmæt
f r í m e r k i
SAMEINUÐU ÞJÓÐUNUM —
|Þau mistök áttu sér stað við
prentun á frímerkjum Sameinuðu
þjóðanna fyrir skömmu, að á um
50 merkjum var fáni samtak-
anna í hálfa stöng. Ekki munu
þó nema um 20 þeirra hafa verið
seld er þessa varð vart, en alls
voru gerð 6.000.000 frímerki þess-
arar tegundar.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Mistökin má rekja til þess, að
frímerkin eru í tveim litum og cr
hvor liturinn prentaður sérstak-
lega. Við prentun fánans, sem er
í bláum lit, hefur myndamótið
farið úr skorðum með þeim afleið-
ingum að hann verður í hálfa
stöng, eins og efri myndin sýnir.
Frímgrkjasafnarar téljá að
gölluðu merkin sem seldust verði,
er tímar líða, mjög vei'ðmæt og
rninna á í því sambandi, að nokk-
ur bandarísk frímerki frá árinu
1918, með flugvél á hvolfi seljist,
r.ú fyrir um 4000 dollara.
í strætisvögnunum
HORFANDI skrifar:
Velvakanai sæll. Mér datt í
hug að segja þér eftirfarandi
sögu:
Nýlega voru sett upp í stræt-
isvögnunum, prentuð skýru
letri, spjöld með ákveðnum íyrir
mælum til barna, er ferðast með
vögnunum, um að öll ólæti séu
bönnuð og ennfremur r.ð vagn-
stjórunum sé heimilt að láta óláta
seggi út. Það er ekki nokkur vafi
að síðan hefur brugðið áþreifan-
lega til hins betra í þessu efni,
og óþægindi af ólátaseggjum í
strætisvögnum eru nú hverfandi.
Enda þótt segja megi að slík
verndun friðsamra farþega, :"yrir
ólátum barna sé sjálfsögð, ber
þó að þakka íorráðamönnum
strsetisvagnanna fyrir viðleitni
þeirra, til að veita viðskiftamönn
um sínum þá þjónustu, er þeir
eiga kröfu á.
Víðar pottur brctinn
EN það er víðar en hjá strætis-
vögnunum, sem aðgerðir
slíkar sem þessar mættu koma til
framkvæmda.
Eftirmiðdagssýningar kvik-
myndahúsanna eru af mörgum
vinsælar. Krakkar og unglingar
virðast einkum sækja kvikmynda
sýningar á þessum tíma dags og
virðist það eðlilegt.
En þessir sýningargestir kom-
ast all oft að þeirri niðurstöðu,
er á sýningu líður, að þeim pen-
ingum, er fóru í aðgöngumiðann
og tíminn, er til skemmtunar
fer mundi á ýmsan annan hátt
betur varið.
Eitt dæmi
NÝLEGA ákvað ég að nota tæki
færið, er vinnu lauk, til að
sjá mynd þá, er nú er sýnd hér í
bænum, með spngvaranum
Mario Lanza. Lengi vel gekk allt
bærilega. Fyrsta arían hljómaði
prýðilega, og ég var farinn að
kunna ágætléga við mig. En sæl-
an stóð ekki lengi. Fljótlega virt
ist viss hluti sýningargesta vera
búinn að ákveða að hér væri
ekkert gaman. Ráðin skyldi bót
á því.
Áður en varði voru tónar söngs
ins kryddaðir með alls konar
hljóðum og ískrum.
Tveir litlir „gæjar“ höfðu
uppgötvað, að það væri miklu
meira gaman að fara í eltinga-
leik, heldur en að hlusta á Mario
Lanza syngja. Annar nokkru
stærri komst að raun um að
hann var snillingur í að fram-
leiða tannblísturshljóð í „sval-
gægjastíl“. Varð hann óspar á
þessa list sína.
„Kér er ekkert gaman'
Enn aðrir tveir höfðu gert
þá bráð snjöllu uppgötvun að
með því að aka í sífellu upp og
niður auðum stólsetum, er þeir
komust í tæri við, mátti íram-
leiða fínasta hjara-ískur. Enn
einn velti tómum flöskum og þrír
í viðbót hnakkrifust.
Framangreint er aðeins ein-
gtakt dæmi. En aðfarir slíkar sem
þessar, eru tíðir viðburðir í kvik-
myndahúsum bæjarins.
Til “orstjóranna
SKILJANLEGAST virðist þó,
að starfsfólk kvikmyndahús
anna virðist aldrei sjá ástæðu til
að skipta sér af framferði slíku
sem þessu. Verða friðsamir áhorf
endur að láta sér lynda ósómann,
án þess að geta neitt að gert, þó
fulit verð hafi verið greitt fyrir
þá skemmtun, sem á þennan hátt
er eyðilögð.
Eigendur kvikmyndahúsanna
ættu að fara að dæmi forráða-
manna strætisvagnanna.