Morgunblaðið - 22.06.1952, Blaðsíða 3

Sunnudagur 22. júní 1952
MORGVISBLAÐIB
3
Páfi þakkar fyrir ævisögu A Evrópuþinginu
Jóns biskups Arasonar rsett liilí Edeil“tiiiöguiitiar
EFTIR að rit prófessors Guð-
brands Jónssonar, „Herra Jón
Arason“, var komið út, sendi höf.
Hs. Heyagleika Píusi páfa XII
eintak af bókinni með viðeigandi
tileinkunn. Fyrir allnokkru hef-
ur höf. borizt þakkarbréf úr páfa-
garið fyrir ritið, og er þ»ð birt
hér í islenzkri þýðingu. Áður en
Píus páfi XII. settist að Péturs
stóli, var hann, sem þá hét Eug-
enio Pacelli kardínáli, um mörg
ár ríkisritari, þ. e. a. s. æðsti ráð-
giafi Píusar páfa XI. Eftir að
Píus XII. varð páfi hélt hann á-
fram í páfastóli siálfur að gegna
sinu fyrra embætti sínu, sem
har>n því ekki skipaði mann í,
heldur setti sér til aðstoðar nokk-
urskonar ’/araráðherra, off er það
hs. herradómur Toannes Baptista
Montini, en það er hann, sero
hefur undirritað bréfið. — Það
hljóðar svo:
Ríkisritaraskrifstofa
Hans Heilagleika
í Vatíkani, 4. desember 1951.
Herra prófessor.
Eftir að ég meðtók bréf yðar
frá 19. sentember var það mér
geðþekk skvlda að sei.ja í hönd
hinum fullvalda æðstaoresti r't
það með tileinkunn, e<- þér hafið
heleað minningu „Herra Tóns
Arasonar“ af tiiefni fjögurra
alda dánsrafmæ1 2 3 4i hans.
Hans HeiIff'!,I°iki hefur náðar-
samlega þegið þennan sonarlega
hollustuvott, og það hefur glatt
hann að sjá á slíkan hátt ?ð nýiu
dregna upp mynd bessa biskups,
sem var verndari kaþólskrar írú-
ar á hinum döpru dögum trúar-
brasðabaráttu. Af öllu hjarta
þakkar hann yður þetta kurteis-
isbragð.
Atvik þau, er samfara voru út-
komu þessa rits eiga það einnig
skilið, að þeirra sé getið, allt f-á
hinni velviliuðu hiálp útgefanda
vðar til frímerki? útsendmgar
beirrar. sem stjórn íslpnds gekkst
fvrir til þéss að vekja »r>dur-
minninguna um þennan kirkiu-
höfðineia, er hún heiðrar sem
þióðhetiu.
Finn HeiGr'i Faðir kailar þvi
með miö« ijúfu pnði gnæCTð guð-
’eæ-a náða vfir vður sjálfan og
framhald starfa vðar off svo sern
trvggingu fvrir þeim sendir hann
•vður ?f ö]lu hiarta styrk postul
leCTrar blessunar.
IJm leið o<* ég vntta vður per-
sónulegar þakkir mínar fyrir ein-
tak bað af bók vðar. sem bér
ætl;ð mér, bið éff yður, herra
nrófessor. að verq fullvissan um
vinsemd mína í trúnni.
(Undirr.) J. B. 1'Tontini
vararáðherra
Herra nrófessor
G"ðh-andur Jónsson
17. Klannarstígur
Reykjavík.
TIL Evrópuþingsins, sem haldið
var síðari hluta maí-mánaðar
mættu pnr fulltrúar fyrir íslands
hönd, þau Jóhann Þ. Jösefsson,
Rannveig Þorsteinsdóttir og
Stefán Jóh. Stefánsson. Þau eru
nýkomin heim, komu með Gull-
fossi á fimmtudaginn eð var.
Fréttamaður frá Mbl. kom að
máli við Jóhann Þ. Jósefsson og
átti’ við hann eftirfarandi sam-
tal um starf Evrópuþingsins og
markaðsmál í Þýzkalandi, en þau
athugaði Jóhann í leiðinni.
j — Hvað gerðist að þessu sinni
á Evrópuþinginu.
| — Þess ber fyrst að geta, að
Rælivið Jóhann Þ. Jósefsson
um Evrópuþing og markaðshorfur.
Spaak, hinn belgíski stjórnmála-
690 nemendur í GagnfræBa-
skóla Ausfurbæjar s. I. vefur
GAGNFRÆÐASKÓLI Austur- ’
bæjar hefur nýlega lokið 24.
starfsári sínu. Á þessu skóla-
ári voru skráðir nemendur alls
690, og var kennt í tveim bekkj-
ardeildum. Þar af var 1. bekkur
í 5 deildum með 151 nemanda ojg
2. bekkur í 4 deildum með 123
nemendur. í 1. og 2. bekk voru
að mestu leyti nemendur á
skyldunámsaldri. í. 3. og 4. bekk
var frjálst gagnfræðanám. Var
3. bekkum í 8 deildum með 267
nemendum, en 4. bekkur var i
fimm deildum með 149 nemend-
um. j
Undir vorpróf gengu alls 675
nemendur.
Gagnfræðapróf tóku 142 nem-
endum úr 4. bekk. Luku 140 prófi,1
en tveir eiga ólokið r.okkrum
gréinum. Hæstu einkunn í gagn-
fræðaprófi hlaut Erla Ársæls-
dóttir úr 4 bekk D, og var eink-
unn hennar 8,62.
Úr 3. bekk gengu 119 nem-
entíur undir landspróf auk 9 ut-
anskólanemenda, en' 137 nem-
endur 3. bekkjar gengu undir
bekkjarpróf til framhaldsnáms í
4. bekk næsta vetur. Af þeim,
sem undir landspróf gengu, náðu
96 framhaldseinkunn þ. e. 6,00
eða hærri, sem veitir rétt til íárns
í menntaskóla eða kennaraskóla.
Þrír þeirra hlutu ágætiseinkunn,
þau Ketill Ingólfsson 9,31, Krist-
ín Gísladóttir 9,27 og Sveinbjörn
Björnsson 9,00, öll úr 3. bekk X.
Elías E. Guðmundsson, nem-
andi úr 4. bekk A, fékk við skóla-
slit afhenta bókagjöf, sem Viður-
kenningu fyrir mjög vel unnin
störf í félagsmálum skólans, en
hann var formaður skólafélags-
ins s.l. vetur. Er þetta í fyrsta
sinn sem slík viðurkenning er
veitt. Til nýlundu má einnig telj-
ast, að margir nemendur fengu
sér eins konar skólabúning, peysu
með áprentuðum upphafsstöfum
skólans. Gengust nemendur að
mestu leyti sjálfir fýrir þessu,
og vakti sú hugsun fyrir þeim,
að gera tilráun til þess að fá
ódýran og hentugan skólaklæðn-
að. Virðist þess full þörf, því
að ekki hafa allir nemendur eða!
aðstandendur þeirra úr of miklu !
að spila. Þótt undarlegt megi
virðast, urðu þeir, sem fyrir
þessu gengust, fyrir nokkru að-
kasti vegna þess, að þeir völdu j
ódýrar flíkur útlendar, en sam- |
bærilegar innlendar hefðu orðið
allmiklu dýrari. Einungis kostn- j
aðarmunur réði úrslitum, en ekki
andúð á innlendri framleiðslu.
Mun öllum falla bezt, að hið
innlenda reynist samkeppnis-
fært. S
Árshátíð skólans fór fram í
fyrsta sinn í skólahúsinu og for-
eldramót var einnig, eins og
venja er, síðasta vetrardag. j
Fastir kennarar við skólann'
voru 25 og að aulci nokkrir stunda
kennarar.
maður, sem undanfarin ár hefur
t verið forseti Evrópuþingsins
sagði af sér þeirri stöðu sakir ó-
samkomulags og var nú kosinn
nýr maður í það embætti. Fýrir
valinu varð franskur stjórnmála-
maður að nafni. Francois de
Menthon. Þá má og geta þess að
ísland fékk eitt varaforsetaem-
bættið að þessu sinni. Austurrík-
ismenn sendu nú í fyrsta skipti (
áheyrnarfulltrúa til þingsins Og
munu þeir bráðlega gerast virk-
ir þátttakendur. — Þingið var.
haldið í síðari hluta maí-mánað- j
ar og stóð yfir í um vikutíma.
UMRÆÐUR UM VARN-
ARBANDALAG
— En hver voru helztu mál-
efni, sem þingið fjallaði um að
þessu sinni.
— Aðalumræðuefnið og nær
því hið eina að þessu sinni var
varnarbandalag Evrópuþjóðanna
og jafnframt í sambandi við það
afstaða Breta til Evrópuráðsins.
Eins og kunnugt er, átti Churc-
hill á sínum tíma, áður en hann
varð forsætisráðherra í þetta
sinn, mestan þátt í stofnun
Evrópuráðsins, þ. e. samvinnu
Evrópuríkjanna, sem hann taldi
lífsnauðsyn friðarins vegna. Og
þegar hann mætti sjálfur á fund-
um Evrópuþingsins 1950, mælti
hann sterklega með því, að stofn-
að yrði til sameiginlegra varna.
— Hvernig var tekið undir
þessar tillögur gamla mannsins?
— Þeim var tekið mjög vel,
einkum af fulltrúum meginlands
þjóðanna, sem eftir þetta hafa
hert æ meira á að þessar her-
varnir kæmust á og yfirleitt að
komið verði á einskonar Banda-
ríkjum Evrópu. Samt hefur orð-
ið um þetta styr, þannig að það
eru helzt Bretar, sem hafa and-
æft í málinu, að lagt sé út í svo
víðtæka samvinnu.
örnisi dafna ve! af
í INÖLANDI, Thailandi og á
Filipseyjum hafa börn, sem liðið
hafa af næringarskorti, fengið
mjólkurgjafir frá Alþjóða barna-
hjá’parsjóði SÞ, UNICEF. Áhrif-
in af þessum mjólkurgjöfum
hafa verið mjög ánægjuleg og
framar öllum vonum. Þegar eftir
nokkra mánuði urðu miklar
breytingar i útliti barnanna og
yfirbragði og heilsufar þeirra
stórbatnaði. — Þau fitnuðu og
þyngdust og fengu meiri við-
námsþrótt gégn sjúkdómum.
I Madras fékk hópur 60
drengja í skóla í borginni eitt
glas mjólkur á dag í tvo mánuði.
Að þeim tíma liðnum höfðu
drengirnir að meðaltali þyngzt
um hálft kílógramm og hækkað
um % þumlung. Annar hópur
drengja á sama aldri, sem ekki
fékk neina mjólk, hafði aðeins
þyngzt að meðaltali um I/g kg.
og hækkað um 1/10 úr þumlungi.
Áætlað er að um 21 millj. kg.
þurrmjólkur háfi verið úthlutcð
í Asíu
BRETAR HLUTU AMÆLI
FYRIR ANDÓFID
— Hversvegna eru það helst
Bretar, sem gera þann ágreining?
—- Mér virðist það helzt hafa
vakað fyrir þeim, að hagsmunir
brezka samveldisins yrðu ekki
samrýmdir þátttöku Breta í slíku
bandalagi. Þeir hafa því talið öll
tormerki á að fylgja hinum áköf-
ustu fylgismönnum Bandaríkja-
hugmyndarinnar, en meðal þeirra
eru einkum Frakkar og ítalir
ásamt einstökum fulltrúum hinna
svokölluðu Beneluxlanda.
Fj<rir þessa afstöðu sína má
segja, að Bretar hafi hlotið ámæli
sumfa meginlandsfulltrúanna og
sjálfir hafa þeir fundið til þess,
áð sákir afskipta Churchills upp-
haflega af stofnun Evrópuráðs-
ins og ræðu hans á sínum tíma
um Evrópuher, þá hvíldi á þeim
nokkur skylda til að hafa frek-
1 ari afskipti af þróun þessara mála
en þau ein að spyrna við fótum
gegn ítrustu tillögum meginlands-
þjóðanna.
EDEN-TILLÖGURNRAR
i Því er það, að brezka stjórnin
lagði nú fram tillögur um sam-
vinnu Evrópuríkjanna innan vé-
barida 1 Evrópuráðsins, eru þessar
tillögur kenndar við utanríkis-
Jóhann Þ. Jósefsson, alþm.
ráðherra Breta og nefndar Eden-
tillögurnar.
Tillögur Edens komu fyrst
fram á ráðherrafundi Evrópu-
ráðsins, sem haldinn var í París
í marz s. 1. í höfuðatriðum ganga
tillögurnar í þá átt að gera
Evrópuþingið að sameiginlegum
vettvangi allra málefna, er snerta
samvinnu Evrópuríkjanna, verð-
ur af því tíma- og vinnusparn-
aður, því að samstarf Evrópu-
þjóðanna hefur verið í ýmsum
sérgreindum stofnunum og kom-
ið hefur fyrir að sum málefnin
eru rædd mörgum sinnum á sitt
hverjum staðnum. Vill Eden
forðast slíka samkeppni og hálf-
gerðan ríg milli hinna ýmsu stofn
ana, og leggur til að hinar ýmsu
samvinnustofnanir verði samein-
aðar starfsemi Evrópuráðsins.
Samtímis því leggur hami til
að vald Evrópuráðsins veröi auk
ið svo að það færist úr núver-
andi ráðgjafarstöðu í það að
hafa virka hönd í bagga í þeim
bandalögum, sem Evrópuþjóðirn-
ar hafa komið á meðal sín og
munu koma á, og þá einkum í
Schuman-áætluninni og Evrópu-
hernum. Þó verður sjálfsákvörð-
unarréttur hinna einstöku ríkja
ekki skertur með þessu.
Á þennan hátt, sagði Eden á
ráðherrafundinum, telja Bretar
að hægt sé að skapa skynsam-
legan starfsgrundvöll fyrir
Evrópuráðið, og Bretar og aðrir
geti þannig tekið þátt með hin-
um Evrópuþjóðunum í skynsam-
legri samvinnu.
I .
VINSAMLEGAR
UNDIRTEKTIR
— Hvaða hljómgrunn finnst
þér að þessar tillögur hafi svo
fengið meðal fulltrúa annarra
þjóða?
— Á ráðherrafundinum voru
ummæli um þær mjög vinsam-
legar. Var þeim vísað til Evrópu-
þingsins og komu þær þar til um-
ræðu, eins og ég þegar hef getið.
Fyrst var þeim vísað til allsherj-
arnefndar þingsins og mælti hún
með tillögunum.
Eftir það hófust umræður í
þinginu um hinar brezku tillög-
ur. Kom þá greinilega fram eink-
um af hálfu Frakka, ítala og
Hollendinga, að þeim þætti mikils
til of skammt gengið. Voru þarna
haldnar margar afburða snjallar
ræður, bæði af. þeim sem voru
óánægðir með brezku tillögurn-
ar svo sem Spaak og Frakkanum
Guy Mollet og hinsvegar t. d. af
Bretanum Mr. Nutting, sem sýntíi
skýrt fram á það, að þráH fyrir
það, að Bretar væru skuldbunJn
ir samveldislöndum sínum, þá
hefðu þeir nú komio lengia t.'l
samvinnu við megmlandsþjóðirn
ar á mörgum sviðum, en nokkr-
um hefði getað til hugar komið
fyrir nokkrum árum.
Ég vil geta þess, að íslending-
ar voru meðal þeirra, er studdu
hinar brezku tillögur, en málinu
lauk svo að þessu sinni að gerð
var samþykkt um að Evrópu-
þingið aðhyllist tillögur Edens í
höfuðatriðum, en framhaldsum-
ræður verða um málið og má þá
búast við breytingatillögum.
— Hvenær verða næstu fund-
ir Evrópuþingsins?
— Þinginu var frestað að þessu
sinni og er gert ráð fyrir að það
komi saman til framhaldsfunda
um eða eftir miðjan september
næstkomandi. Þar verða Edens-
tillögurnar fyrst á dagskrá, því
sú samþykkt sem nú var gerð,
gekk í þá átt að frekari athugun
á þeim færi fram.
f
SÖLUMÖGULEIKAR
Á LÝSI
— Jæja, áttirðu nokkur fleiri
erindi til Evrópu?
— Ekki fyrir hið opinbera. En
hinsvegar leitaðist ég við eftir
megni að athuga sölumöguleika
á nokkrum íslenzkum útflutn-
ingsafurðum og dvaldist í því
skyni um tíma í Þýzkalandi, eft-
ir að Evrópuþinginu lauk.
— Hvaða útflutningsvörur var
þar helzt um að ræða?
— Það var í fyrsta lagi þorska-
lýsi. Eins og kunnugt er, þá var
lýsi á s. 1. ári í mjög háu verði,
en nú hefur orðið verðfall á því
svo að munar meir en helmingi
verðs. T. d. má geta þess að
Norðmenn seldu snemma í maí
um 40 þús. tonn af hvallýsi fyrir
72-10 sterlingspund tonnið af-
hent úr skipi í Þýzkalandi og
Hollandi. Höfðu þeir lengi streitst
við að halda lýsinu í 80 pund-
um en urðu að selja það að lok-
um á ofangreindu verði.
Talið er að enn liggi allmikl-
ar birgðir hvallýsis í Noregi og
Japanir, sem munu hafa fram-
leitt um 35 þús. tonn s. 1. vertíð
hafa flutt hluta af því til Hol-
lands til geymslu í bili.
Hvallýsiskaupmenn í Hamborg
eru sagðir hafa tapað stórfé á
verðfallinu og dregur það vitan-
lega úr áhuga þeirra fyrir frek-
ari lýsiskaupum í bili.
— Hvert hefur íslenzka lýsið
verið selt undanfarki ár?
— Undanfarin ár höfum við
selt þorskalýsið okkar að nær
öllu leyti til herzlu og flutt það
út á tankskipum, í stað þess að
hér fyrrmeir var það flutt út
mest sem meðalalýsi á tunnum.
Við eigum því skæða keppinauta
nú og er þar ekki aðeins átt við
framleiðendur hvallýsisins held-
ur og hina útlendu togaraflota
sem leggja mikið lýsismagn upp
bæði á Englandi og Þýzkalandi.
Hér við bætist svo að pálmaolía
hefur komið í vaxandi mæli á
markaðinn og er líka seld til
herzlu. Þeir sem ég talaði við
um útlitið fyrir lýsissölu í nán-
ustu framtíð þorðu egnu að spá
hvernig markaðurinn myndi haga
sér. Þó heyrðist mér á flestum,
að þeir teldu ekki líklegt að mikil
breyting yrði á markaðsverðinu
til batnaðar ef ekkert sérstakt
kæmi íyrir.
FISKMARKAÐUR OVISS
— Athugaðirðu am sölumögu-
leika á öðrum útflutningsafurð-
um?
— Já, ég reyndi að grennslast
eftir, hvernig útlit yrði með sölu
á togarafiski í sumar og haust
á þýzkum markaði, ef innflutn-
ingsleyfi fengist í sambandi við
Framh. á bls. 8