Morgunblaðið - 22.06.1952, Síða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 22. júní 1952
(jtg.: H.f. Árvakur, Reykjavlk
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsl*’
Austurstræti 8. — Sími 1600
Askriítargjald kr. 20.00 á mánuði, tnnanlsnds
t lausasölu 1 krónu eintakið
Kynþáttalögin í Suður-Afrikit
og stjórnlagadómstól
i
STAÐHÆEINGAR kratanna um
að Sjálfstæðismenn muni ekki
k.jósa þann Erambjóðanda, sem
flokkur þeirra styður í íorseta-
kjörinu, nema þeir séu ,,hand-
járnaðir“ eru einhverjir ein-
kennilegustu hugarórar, sem um
langt skeið hafa sést á prenti.
Allir Sjáifstæðismenn vita að
samheidni flokks þeirra liefur
byggst á a!ít öðru en handjárn-
um. Hún hefur byggst á bví, að
fólkið í flni-knum hefur skilið,
að fr.umskiíyrði þess, að bann
geti barizt fyrir málum bess os
haft áhrif í þióðféiaginu er að
innan har.s ríki samhueur og
vilji 'til sameiginlegra átaka í
þágu þeirra hugsjóna, r-em hann
berst fvrir. Það er trú íóiksins ;
Sjálfstæðisflokknum á stefnu
sína, sem hefur verið styrkur
hans.
Þetta Veit bað fólk, sem er í
Sjálfstæðisflokknúm og þekkir
starfsaðferðirnar innan hans.
Kratarnir leggja nú á það ofur-
kapp, að sanna SjSlfstæðisfólki
að því beri frekar að fylgja. á-
skorun Stefáns Jóhanns um fylgi
við Asgeir Ásgeirsson en áskor-
un leiðtoga Sjálfstæðisflokksins
um fyigi við séra Bjarna Jónsson,
vígslubiskup, sem studdur m af
tveimur stærstu stjórnmálaflokk-
um þjóðarinnar.
Hvaða ástæða aetti nú að
vera til bess fvrir S.iáífstæðis-
fólk að vcrða við þessari
beiðni Stefáns Jóbanns? Hef-
ur Alþýðuflokkurinn eða fram
bióðandi hans drýs;t einhverja
þá dáð, sem Siálfstaeðismönn-
um bæri að þakka með þM e<r
svíkie frambióðanda s«ns eig-
ir> flokks t«l þess að sreta kos-
ið framb’óðanda kratanna.
Sannarlega ekki. Alþýðu-
flokburinn hefnr verið í
barðs"úinni •’ndstöð’i v»ð
Sjálfstæðisflokkinn undanfarin
ár. Hann befur komið fram af
einstæðu ábvrgðarievsi í hin-
um örlagaríknstu málum, sem
varða afkomn alls almennings.
Um það þarf ekki að fara í
neinar grafgötur, að ef stefnu-
leysi kratanna hefði ráðið í
efnabagslífi þjóðarinnar s.l.
þriú ár væri hér algert hall-
æri i Iandi. Hér var allt að
komast í þrot þegar stiórn
Stefáns Jóhanns fór frá völd-
um eftir kosnineaósigur krat-
anna haustið 1949.
Því fer þessvegna svo íiarri að
nokkur geti mælt með því, að
S.jálfstæðisfólk fari að bregðast
flokki sínum i þýðingarmiklum
pólitískum kosningum til þess nð
geta kosið einn af þinemönnum
kratanna fyrir forseta lýðveldis-
ins.
Sjálfstæðismenn hljóta þess-
vegna að standa með fJokki sín-
um í forsetakosningunum. Ekki
vegna þess að á þá hafi verið,
eða muni verða smeygt hand-
járnum, heldur vegna þess að
með því þióna þeir bezt hags-
munum þjóðar sinnar og þeim
hugsiónum, sem flokkur þeirra
bvggir á stefnu sína.
í þessu sambandi er ekki úr
vegi að athuga bað JítilJega, hvað
stjórnmálaflokkar séu í raun og
veru í lýðræðislandL
Þeir em fyrst n? fremst
frjáls samtök fólksins. Ein-
staklingar með svipaðar skoð-
ahir og viðhorf skina sér sam-
an i hópa, mynda með sér sam
tök til þess að berjast fyrir
skoðunum sínum. Með þeim
hæiti te' ja þeir að þeir tryg"i
bezt sina eigirs úagsmuni.
Enginn er aú sjá1fsögðu skyld-
ur til þess að vera í neinum
stjórnmáiaflokki lengur on hann
sjáJfur vill. En í stjórnmáJafJokk
um eins og veniulegum og al-
meniium félögum hlýtur fé’ags-
andinn, áhrif flokksins og :nögu-
leikar til bess að koma huí'sión-
um sínum í framkvæmd, að fara
mjög eítir samheldni flokksmarm
anna og trúnaði þeirra við stefnu
og "orvstumenn.
Sjálfstæðismenn vilja að
flokkur þeirra sé sem þróttmest-
ur og hafi sem mesta möguleika
til þess að berjast íyrir hugðar-
efnum þeirra. Sveitafólkið í
flokknum vill, að hann hafi sem
mesta möguleika til þess að
koma fram hagsmupamálum
landbúnaðarins, iðnaðarmenn-
irnir að hann eigi sem bezt með
að berjast fyrir eflingu iðnaðar-
ins, verzlunarmennirnir óska að
hann liafi sem bezta aðstöðu til
þess að berjast fyrir og koma á
frjálsræði í verzlun og viðskipt-
um og Sjómenn og útvegsmenn
innan Sjálfstaeðisflokksins vilja
að hann sé sterkur til þess að
geta beitt sér fyrir byggingu
nýrra fiskiskipa og kaupfara.
En öllu þessu fólki, sem fyll-
ir Sjálfstæðisflokkinn, hlýtur
að vera það ljóst, að því að-
eins getur flokkur þess verið
sterkt tæki í höndum þess til
baráttu fyrir hagsmunamálum
þess, að það sjálft standi ein-
huga saman að baki honum.
’AlIir einlægir Sjálfstæðis-
menn, karlar og konur, sjó-
menn, útvegsmenn, bændur,
iðnaðarmenn, verkamenn,
verzlunarmenn, skáld, rithöf-
undar, listamenn og mennta-
mern hljóta því að styðja
Sjálfstæðisfiokkinn öfluglega
í þeirri baráttu, sem nú stend-
ur vfir.
Sjálfstæðismenn hefðu að vísu
kosið að til slíkrar baráttu hefði
ekki komið um æðsta embætti
þessarar fámennu og sundurleitu
þjóðar. Þeir bera heldur ekki
ábyrgð á því, að um það eru nú
hafnar harðar deilur. Þeir reyndu
í lengstu lög að vinna að áfram-
haldandi þjóðareiningu um for-
setaembættið. En þær tilraunir
strönduðu á því, að minnsti
stjórnmálaflokkur þjóðarinnar
gat ekki hugsað sér, að áfram-
haldpndi samvinna lýðræðisflokk
anna um forsetakjör byggðist á
neinu öðru, en framboði eins af
foringjum hans.
í þessari afstöðu fólst mikil
skammsýni, eigingirni og ofríkis-
hneigð. Þegar þessi flokkur kem-
ur nú og ásakar hina lýðræðis-
flokkana um að beita handjárn-
um og ólýðræðislegum aðferðum
þá færist skörin upp í bekk-
inn!!!
Sjálfstæðisflokkurinn þarf
ekki á handjárnum að halda,
hvorki í þessu máli né öðrum.
Hann treystir á þroska þess
fólks, sem heíur byggt hann
upp og gert hann að þrótt-
mesta afli þessa þjóðfélags.
Því afli beitir hann nú til þess
að stuðla að sem víðtækastri
einingu meðal hinnar íslenzku
þjóðar um helzta sameiningar-
tákn hennar. f þeirri baráttu
má enginn góður Sjálfsíæðis-
maður skerast úr lcik. Þar
verða alþjóðar hagsmunir að
, sitja í fyrirrúmi fyrir eigin-
hagsmunastrejtu einstakra
manna og pélitískri spákaup-
mennsku Alþýðuflokksins.
UM SEINUSTU mánaðamót
samþykkti þing Suður-Afríku
lögin um hæstarétt skipaðan
þingmönnum, og g/ldi tóku
þau 3. þ. m. Með þessum lög-
um hefir baráttan við hæsta-
rétt landsins horfið inn á nýj-
ar brautir og dregur þá til úr-
slita fyrr en seinna.
SXAMMBYSSA
MALANS
Deilan hófst með lagasetningu
Malans um varðveizlu hvíta kyn-
þáttarins í Suður-Afríku. Lögin
hafa verið köiiuð „skammbyss-
an“. Þ?u þrengja verulega stjórn
málaréttindi manna, sem elíki eru
hvítir og ferðafrélsi þeirra að
vissu marki.
hæftuk§ fer á höad
Jið með Strauss, einnig Ai G.
Malan,’ leiðtogi félagssamtaka
uppgjafahermanna. En nú kom
enn meira til. Fjöldi stéttarfé-
laga greip fram í, og sendu frá
sér ályktanir í . andmælaskyni.
Urðu afskipti þeirra til þess, að
þeim var bannað að skipta sér
af stjórnmálum, og þegar það
bann var brotið, voru nokkrir
verkalýðsleiðtogar handteknir.
Mestan gauragang vakti hand-
taka E. S. Sachs í Jóhannesar-
borg. Hann er framkvæmdastjóri
stéttarfélags vefnaðarverka-
raanna. í sambandi við mál
hans urðu nokkur uppþot, þar
sem lögneglan þótti taka heizti
harkalega í taumana.
Þessir atburðir hafa vakið
geysiathygli víða um heim. Hinn
28. maí samþykkti brezki Verka-
mannaflokkurinn ályktun, þar
sem stefna Malans var kölluð
„stj órnmálalegt oíríki, sem
frjálsar þjóðir eiga að lýsa vam-
þóknun sinni á.“
AFSKIPTI BREZKA
VERKAMANNAFLOKKSINS
Þessu reiddist Malan. í blaði
flokksins De Burgher birtist við-
tal við Malan 30. maí. Þar sagði
hann, að „frumhJaup brezlra
Verltamannaflokksins væri af-
brot við Suður-Afríku, sem seint
gleymdist.“
Hann sagði, að ályktun Verka-
mannaflolrksins um að styðja
síefnubræðurna í Suður-Afrfku
gæti dregið diik á eftir sér, ekki
aðeins í sambúð Bretiar.ds og
Suður-Afríku, heldur gæti hún
blátt áfram haft áhrif á afstöð-
una til brezka heimsveldisins.
Sagði hann, ,að Verkamanna-
flokkurinn hefði reynt að sundra
ríkinu og það mundi enda með
Framh. á bls. 8
Daníel F. Malan, forsætisráð-
herra Suður-Afríku.
Þjóðernisflokkur Malans hefir
1 nauman meirihluta í bóðum þing-
deildum. Fyrir atbeina flokksins
fékk hann samþykkt lög um að
önnur kosningaiög giltu fyrir
þeldökka menn en hvíta, og
þannig átti að skerða kosninga-
írétt hinna fyrrnefndu. En 20.
1 marz í vetur kvað Jiæstiréttur
Suður-Afríltu upp þann úr-
1 skurð, að lög þessi brytu í bága
við stjórnarskrána frá 1909 og
■ væru því ógild.
Þessi úrskurður réttarins sem
var kveðinn upp einróma, vakti
mikla gleði bæði þeidökkra og
eins stjórnarandstöðunnar, sem
er Sameiningarflokkurinn undir
forystu J. G. N. Strauss. Flokk-
urinn réðst hastarlega á stjórn-
ina og krafðist, að hún segði af
sér." En til þess kom ekki, síður
en svo.- Hins vegar vakti úr-
' skurðurinn megna gremju í her-
búðum stjórnarsinna og Malan,
forsætisráðherra, tilkynnti, að ný
! lög yrðu sett, þar sem tekið væri
' af hæstarétti valdið til að ógilda
lögin. Malan hefir ekki heldur
látið sitja við orðin tóm, því að
. þessi lög hafa nú verið sett eins
| og fyrr var minnzt.
i
LEYNDARRÁÐ
SUBUR-AFRÍKU
j Hann lét bera fram frumvarp
um hæstarétt skipaðan þing-
mönnum, sem kallast leyndar-
! ráð. í honum eiga sæti allir þing-
menn beggja þingdeiJda. Með
einföldum meirihluta getur
leyndarráðið kollvarpað öllum
úrskurðum hæstaréttar varðandi
stjórnskipunárlögin.
TilJagan um þennan stjórnlaga
dóm vakti ákafa andúð stjórnar-
andstöðunnar, sem sakar ríkis-
stjórnina um tilraun til stjórnl
Jagarofs. Strauss hótaði jafnvel
á fjölmennum útifundi, að „fólk-
ið láti ofbeldi koma á móti of-
beldi“, ef stjórnin „skapaði
stjórnleysi og beitti valdi.“ Hann
s!ó þó þann varnagla, að flokk-
ur hans mundi ekki viðhafa nein-
ar þær baráttuaðferðir, sem
brytu í bága við stjórnarskrána,
ef stjórnin gerði sig ekki seka
um slíkt.
• ...
HANDTÖKUR VERKLÝÐS-
LEIÐTOGANNA
* Verkamannaflokkurinn gekk í
Velvokaadi skriíar:
ÚB ÐAGZ.SGA LZFmU
í hópi liljóð’átra
MEÐ fram einum veggnum sit-
ur háífönnur tylft almúga-
manna. Þungbúið er þetta fólk
og allur hlátur því víðs fjarri. —
Allir eru stilltír og æðrulausir,
sitja bara þarna eins og þeir hafi
verið þar frá sköþun heimsins,
óhagganlegir og þöglir. Svona
hafa þeir beðið allan r.: orgunir.n
og í þessum ham búast þeir til
að þrauka.
AS5’-
Frækileg bið.
Og svo aJlt í einu er komið há-
degi, og starfsfólk hússins fer í
mat og lokar á eftir sér, svo að
fleiri komist ekki inn til að eign-
ast hlutdeild í þessari þrotlausu
bið.
Fyrri bekkurinn
tæmist
SMÁM saman þynnist þá flokk-
urinn. Fyrst tæmist alveg
annar trébekkurinn og svo fer að
ganga á hinn. Menn taka að
dæsa frjálsmannlega og stein-
gervingsbragurinn eins oe slakn-
ar, þetta getur ekki endað noma
á einn ve.g: Þoð hevrast o-ð og
orð á stangJi, og svo er farið að
tala ssman.
Og það er taJað um það. hvað
það hlevpi illu i menn að þurfa
eð bíða svona eftir bessum digru
T-áðum og ráðamönnum. Menn
benda á, hve margar vinnustund-
ir fari í allar þessar biðir og af
”lægtabrunni er að ausa, bví
ógrynni dæma hafa þeir á hrað-
bergi.
F’óð'uitt'r^ar opnast
SVO fara óbreyttir starfsmenn
hins opinbera að tvnast úr
matnum og þó eru þeir enn
nokkrir, sem bíða eftir viðtali
hins æðsta, þT'í að hann er svo
sialdan til v^ðtals og enn þá
sjaldnar til taks.
Og enn fJæða sögurnar af vör-
um manna. Það er einkum þybb-
inn maður og knálegur, sem hef-
ir orðið. Þessi ljóshærði kubbur
lætur áreiðanlega ekki vísa sér
á bug fyrr en í fulla hnefana,
enda hefir hann tekið þátt í ó-
venju mörgum frækilegum bið-
um hjá voldugum mönnum.
Níðangurslegast að
bíða til einskis
<DU seinasta, sem hann rataði i,
i-J var fyrir fáeinum dögum.
Vegna umsóknar boðaði nefndin
hann á fund sinn mí!li khikkan
5 og 6, en ekki fékk hann áhevrn
fvrr en kJukkan 10 um kvöldið.
Ekki var hann sérlega klökkur
ven,na beirra»- biðar, því að hún
hafði þó verið utan vinnutímá.
Þessi var öl’u verri, þó að
skammærri væri, því að hún var
um hávinnutímann og háfði auk
þess af honum matinn. „Honum
en en»in vorlíunn“. sooði hann og
leit til dvranna, ,.því að hann hef-
i.r víst tíma til að fá sér matar-
bita á ,eftir. Verst þvkir mér, þeg-
ar svörin, sem ég fæ, eru einskis
virði, svo að ég er jafnnær".
Og svo hvarf hann inn um hin-
ar þráðu dvr. Og þartnig braut
biðina fyrir einum og einum,
mönnum, sem höfðu setið gneyþ-
og þimgbúnir mesta’lan morg-
uninn. Svo röltu beir hungraðir
út í sólskinið til vinnu sinnar.
Pósemi í Miðbænum
TlfENN ættu að nota sér, að Al-
i*-I þingishúsg">T'ðurinn hefir
verið onnsður. I bhðviðrinu fyr-
ir 17. júní þyrptust menn að hJið-
inu. en fenCTu ekki inngöngu fyrr
en á bióðhátíðardaginn.
Enginn staður hnfuðborgarinn-
ar er friðsælli, þeirra sem al-
inenninffur hefir aðgang að. —
Garðurinn er vörn við bvsi Mið-
bæiarins. og surrp” fullyrða. að
þeir verði svo ar.dríkir á að tylla
sér þar, þó að ekki sé nemg
stutta stund. Það út af fyrir sig
er ótvíræður kostur.
Höfiitidurmn vaMi lögin
\7ELVAKANDT góður. f tilefni
af pistli „KJáusar" í dálkum
þínum á miðvikudaginn um
hJiómlist í_Nýia-bíói, er myndir
Kjartans O. Biarnasónar voru
svndar, viljum við láta þess get-
ið, að siáifur myndatökumaður-
inn. hr. K.Ó.B.. vaMi og kom
með þær hljómhlötur, er hann
óskaði að nota við þessar sýning-
ar.
Vinsaml. Nýja-bíó.