Morgunblaðið - 09.09.1952, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐiÐ
Þriðjudagur 9. sept. 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSaxm.).
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Uigiýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanland*.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Raunhæfasta úrræðið
gegn atvinnuleysi
ÞEIR, sem lagt hafa leið sína um
landið á þessu sumri og undan-
farin sumur geta ekki komizt hjá
að fylgjast með þróuninni í rækt-
unarmálunum. í öllum landshlut-
um hafa stór spor verið stigin á
sviði túnræktarinnar. í hverri
einustu sveit teygja nýjar sáð-
sléttur sig út frá gömlu túnun-
um, sem sjálf verða með hverju
árinu sléttari og fegurri. Hið
ræktaða land er markvíst og
örugglega að leysa óræktina og
rányrkjuna af hólmi.
Þessi staðreynd hlýtur að vekja
í senn mikinn fögnuð allra þjóð-
hollra manna og miklar vonir og
trú á framtíðina í þessu landi.
Undanfarnar vikur hafa von-
brigði og vandræði vegna afla-
brests á sildveiðum mótað um-
ræður um efnahagsmál okkar.
Það er enn ein sönnun þess,
’nversu svikull sjávaraflinn getur
verið og hversu varhugavert er
að treysta eingöngu á hann. Ef
vel gengur getur hann gefið mik-
inn arð og skapað mikla atvinnu
og blómleg lífsskilyrði. Og víst
hefur sjórinn oft verið íslending-
um gjöfull. Með því fjármagni,
sem sjávarútvegurinn hefur skap
að hefur Grettistökum verið lyft
á skömmum tíma í þessu landi.
Þrátt fyrir það væri það hin
mesta heimska og óforsjálni
að treysta nær eingöngu á
hann um allan aldur. Við þurf
um þessvegna að leggja
megináherzlu á að rækta
landið, gera það betra og
byggilegra. Við eigum mikið
af góðu landi, sem auðvelt er
að rækta. Það getur skapað
þúsundum manna, sem nú búa
við öryggisieysi um afkomu
sína við sjávarsíðuna, trygga
og góða atvinnu.
Því meira sem við ræktum,
því fleira fólk, sem getur Iif-
að góðu lífi í sveitum lands-
ins, þeim mun minni hætta er
á því, að misæri, afiabrestur
eða lélegar gæftir til sjávarins
skapi atvinnuleysi, skort og
vandræði á fjölda heimila í
landinu.
Atvinnubótavinna á vegum
hins opinbera, bæja og ríkis, get-
ur aldrei leyst þann vanda, sem
að fólkinu steðjar vegna atvinnu-
leysis af völdum aflabrests. Eina
varanlega úrræðið gegn böli
þess er sköpun aukins jafnvægis
milli hinna einstöku greina at-
vinnulífsins. Ef fólkið heldur
áfram að streyma til Reykjavík-
ur og hinna stærri kaupstaða og
útgerðarbæja verður aldrei hægt
að koma i veg fyrir árstiðabund-
ið' atvinnuleysi. Þó vofir jafnvel
sú hætta yfir að atvinnuskort-
urinn verði að varanlegu ástandi,
beinlínis vegna þess, að folkið er
orðið of margt í kaupstöðunum.
Það eru ekki til verkefni fyrir
það. I
Það er staðreynd að mikið
skortir á að framleiðsla einstakra
landbúnaðarafurða fullnægi þörf
þjóðarinnar. Á það fyrst og
fremst við um kjöt, garðávexti
og grænmeti. Víða um land er
efi^nig oft og einatt verulegur
mjólkurskortur. I
Úr þessu verður ekki bætt
nfima með því, að fleira fólk vilji
stúnda búskap og framleiða þess-
ár landbúnaðarafurðir. Til þess
þarf ennfremur aukna ræktun
og uppbyggingu í sveitum lands-
ins.
Því er höfuðnauðsyn einmitt
nú, að reynt verði að skapa
sem flestu fólki, og þá ekki
hvað sízt ungu fólki, skilyrði
til þess að hef ja búskap. Örugg
asta leiðin til þess er að veita
auknu f jármagni til ræktunar
og húsbygginga í sveitum.
Eins og nú er komið bendir
allt til þess að fjöldi fólks vilji
hefja búskap, ef aðstaða er að-
eins fyrir hendi'til þess. í mörg-
um sveitum er eftirspurn mjög
mikil eftir jarðnæði. En margir
stranda á því, að lán eru Htt fá-
anleg til byggingaframkvæmda.
Eins og áður er sagt er óhætt
að fullyrða, að ein varanleg-
asta og raunhæfasta leiðin til
þess að koma í veg fyrír at-
vinnuleysi í landinu sé að
styðja það fólk öfluglega, sem
vill hefja búskap. Þess vegna
má ekki láta það undan fall-
ast. Þessi þjóð hefur ekki efni
á því, að varanlegt atvinnu-
leysi skapist vegna offjölgun-
ar fólksins við sjávarsíðuna.
Okkur vaníar meira af land-
búnaðaiafurðum, fleira fólk út
í sveitirnar, aukið jafnvægi
milli hinna einstöku greina
atvinnulífsins.
Úr öskunni í eldinn
ÞAÐ hefur verið órólegt fyrir
botni Miðjarðarhafs undanfarið.
í Persíu má segja að ríkið hangi
á barmi gjaldþrots vegna olíu-
deilunnar, sem ekki hefur ennþá
tekizt að leysa. Mosadek forsæt-
isráðherra virðist ennþá vera
hinn sterki maður landsins, enda
þótt margir óttist að hann kunni
fyrr en varir að vakna við það,
að kommúnistar hafi gert bylt-
ingu í landinu og tekið þar völd-
in með aðstoð Rússa, sem fylgjast
mjög vel með hverju fram vind-
ur.
í Egyptalandi náði ólgan há-
marki sínu með byltingu hersins
og valdaafsali Farúks konungs.
Má nú heita að Naguib hershöfð-
ingi hafi tekið sér algert ein-
ræðisvald. Eftir afsögn Aly Ma-
her hefur hershöfðinginn tekið
bókstaflega öll völd í sinar hend-
ur.
Tilgangur þessarar stjórnar-
byltingar er sagður vera sá, að
útrýma spillingu í opinberu lífi
þjóðarinnar og skapa aukið jafn-
rétti. f því skyni hefur verið á-
kveðið að skipta jarðeignum milli
hinna örsnauðu leiguliða, sem áð-
ur hafa orðið að vinna fyrir góss-
eigendur landsins.
Þetta fyrirheit er út af fyrir
sig líklegt til þess að hljóta vin
sældir. En margt bendir til
þess að spillingunni verði
trauðla útrýmt úr stjórnmál-
um Egypta með þeim aðferð-
um, sem herinn beitir þar. —
Hið algera einræði, sem Nag-
uib hershöfðingi hefur tekið
sér er engan veginn líklegt til
að hafa þroskavænleg áhrif á
líf þjóðar hans. Má því vera að
Egyptar hafi farið úr öskunni
í eldinn með byltingu þeirri,
sem herinn hefur framkvæmt.
Úr því mun tíminn að sjálf-
sögðu skera.
12 SP8JRN
AR FVRIR
Það er alkunna að i hvert
sinn, sem Kominform-menn
verða uppvísir að blekkingar-
áróðri, reyna þeir jafnan að
bjarga sér úr ógöngunum með
nýjum áróðursbrögðum. Hið
rétta andlit á bak við „friðar-
ávörpin“ svonefndu er löngu
afhjúpað og allir þekkja nú
friðardúfuna eldspúandi.
NÝJASTA herbragð kommúnista
á Norðurlöndum er að bera fram
opinberlega hinar og aðrar spurn
ingar í áróðursskyni og.efna.til
atkvæðagreiðslna um ýmis mál
og þá fyrst og fremst Atiantshafs-
bandalagið. Eitt dönsku blaðanna
hefur í þessu tilefni varpað
fram 12 spurningum til komm-
únista sjálfra, en þar sem blaðið
telur ekki sennilegt að skilmerki-
leg svör fáist, birtir það með
hverri spurningu bau svör, rem
Sovétstjórnin með Stalín í broddi
fylkingar, hefur þegar gefið við
þessum spurningum, með bein-
um athöfnum og ummælum.
Spurningar þessar fara hér á
eftir með tilheyrandi svörum:
1. Álítur þú, að friðinum stafi
hætta af þeim áformum Rússa,
að endurhervæða Austur-Þjóð-
verja og koma upp miklum flota-
og flugbækistöðvum við Eysíra-
salt skammt frá dönsku landa-
mærunum?
Stalín og danskir kommúnist-
ar segja: Nei.
2. Álítur þú, að stofna eigi til
frjálsra kosninga í Þýzkalandi
áður en samþýzk stjórn er mynd-
uð?
Stalín og kommúnistar r>egja:
Nei.
3. Álítur þú, að ágreiningi
Svía og Rússa í sambandi við
sænsku vélfluguna, sem Rússar
skutu niður óvopnaða yfir Eystra
salti eigi að skjóta til alþjóða
rannsóknarnefndar?
.66
cg „atkvæða-
1 liýjEistaa áréfksrs-
brögð þelrra á
Fimm ríki í Suður-
^meríku í efnahags-
bandalagi
FIMM ríki í Suður-Ameríku at-
huga nú möguleikana á því að
ganga í efnahagsbandalag, sem
yrði miklu víðtækara en Benelux
kerfið og allar fyrirætlanir um
norræna samvinnu á sviði efna-
hagsmála. Nágrannaríkin Costa
Rica, E1 Salvador, Guatemala,
Honduras og Nicaragua vilja
skipuleggja svo landbúnað sinn
og iðnað, að löndin hafi sem mest'
an hagnað af þessum atvinnu-
greinum og hægt verði að kom-
ast hjá skaðlegri samkeppni milli
þeirra á þessu sviði. Einnig er ráð
gert að bæta samgöngukerfið
þannig, að flutningar frá einu
landi til annars geti gengið sem
fljótast og verið sem ódýrastir.
Loks hafa löndin í hyggju að hafa
með sér samvinnu um útflutning
og innflutning. Undirbúningsvið-
ræður um stofnun þessa banda-
lags hefjast í þessum mánuði í
Honduras í samráði við Efnahags
nefnd S. Þ. fyrir Suður-Ameríku
(ECLA).
2500 sfyrkir SÞ
á þessu ári
SAMEINUÐU þjóðirnar og sér-
stofnanir þeirra geta k þessu
starfsári boðið upp á 2500 styrki
til ferðalaga og þjálfunar erlend-
is. Fyrir tveimur árum gátu sam-
tökin ráðstafað um 1000 styrkj-
um, í fyrra var tala þeirra orðin
tvöföld og á þessu starfsári eru
styrkirnir orðnir enn fleiri. Styrk
ir þessir eru einungis veittir sér-
fræðingum til þess að gera þeim
kleift að stunda framhaldsnám í
sérgrein sinni erlendis.
' Stalín og kommúnistar segja:
Nei.
1 4. Álííur þú að halda eigi 1.
maí hátíðlegan með hersýning-
jm?
Stalín og kommúnistar segja:
.Tá.
5. Telur þú að Pólvcrjar séu
ánægðir með að rússneskur hers-
höfðingi skipi emhætti hermáia-
ráðherra í landi þeirra?
Stalín og kommúnistar segja:
Já.
6. Finnst þér það í samræmi við
„friðar“-áróður Rússa að yfir-
gangsárásin í Kóru var gerð með
þeirra samþykki og þeir stvðja
enn að áframhaldi hildarleiksins?
Stalín og kommúnistar segja:
Já.
7. Eiga kommúnistar að láta
það híndra sig í að hrifsa völdin í
sínar hendur, að þeir eru í minni-
I hluta meða! þjóðar?
I Stalín og kommúnistar segja:
Nei.
8. Er réttlæíanlegt að Ieggja
undir sig með hervaldi hlúta af
landi vesturevrópskrar þjóðar og
koma þar upp vígvirkjum eins og
Rússar hafa gert í Finnlandi?
Stalín og kommúnistar segja:
Já.
9. Álítur þú það rétt af Rúss-
um að verja um 2340 kr. á hvern
uorgara íil hernaðarþarfa, en
| rangt af Dönum að verja tæpum
' 500 kr. á hvern borgara til land-
varna?
| Stalín og kommúnistar svara:
.Tá.
J 10. Er 2-^5 ára herskvIUuíimi
eðlilegur í Rússlandi, en hálft
Jannað ár of langur herskyldu-
tími í Danmörku?
Stalín og kommúnistar segja:
.Tá.
U. ÁIítur þú, að Ðanir eigi að
í'ylgja þeirri hlutleysisstefnn að
hervæðast ekki, sem viss samtök
manna reka hér áróður fyrir?
Stálín og kommúnistar segja:
Já.
12. Álííur þú að Danmörk eigi
að vera óvarin fyrir árás að ausí-
an?
Stalín og danskir 'kommúnist-
ar segja: Já.
Bæta mætti við fleiri spurning-
um, segir hið danska blað, en
þetta ætti að rægja til þess að
sýna, að kommúnistar ættu ekki
að gerast spyrjendur meira en
góðu hófi gegnir, heldur leitast
við að svara og gefa viðhlítandi
skýringar á ýmsu, sem fólgið er
í hinni þjóðhættulegu stefnu
þeirra og pólitískum loddaraskap.
Hitt er annað mál að svör eru
oft óþörf.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFKNU
.E’
Kunna ekki að
skammast sín.
KKI kunna þeir að skammast
sín“ varð mér að orði fyrir
skömmu, er ég sá, að Þjóðviljinn
var að víta útvarpsráð fyrir að
láta flytja leikrit Hugrúnar,
„Dregur að því, er verða vill“.
Ég hefi lesið Rutarbók og sé ekki
betur en leikritið sé ógætur
Sitt sýnist hverjum
„minnisvarði þessa merka rits“,
en siður en svo „lélegur“.
Eiga þakkir skyldar.
YFIR leikritinu hvílir mildur,
hugþekkur blær eins og yfir
Rutarbók og meðferð leikenda
var með afbrigðum góð. Finnst
mér ástæða til að þakka bæði út-
varpsráði, höfundi og leikendum.
Mættum við fá meira af hreinum
og göfgandi leikritum.
Tækifærið vil ég Iíka nota til
að láta í ljósi ánægju mína og
margra annarra fyrir það, sem
skáldkonan flytur sjálf í útvarpið
bæði fyrr og síðar. Væri ánægju-
legt að fá að heyra til hennar enn
oftar.
S.T.“
Að því er snertir — um.
MJOG tíðkast það nú í íslenzku,
að menn beri fyrir sig orða-
sambandið að því er snertir eða
önnur sömu merkingar, en álíka
klaufaleg. Enginn vandi er þó að
snúa sig út úr þessu.
— Iðnsýningin er merkileg
heimild um þróun iðnaðar-
ins í stað þess að segja, að
hún sé merkileg að því er
snertir þróun þessa atvinnu-
vegar. I gamalli og góðri íslenzku
var forsetningin um notuð, þegar
svona stóð á — hann var óreiðu-
maður um kvennafar, segir í
fornri bók um góðan íslending,
og sjá allir, hve hátterni manns-
ins er miklu snjallar lýst með
þessum orðum heldur en sagt
væri: Hann var óreiðumaður að
því er snertir kvennafar.
Oft má líka víkja orðalaginu
við að skaðlausu. Hér mætti jafn-
vel segja: Hann var óreiðumaður
í kvennamálum. En að því er
snertir (viðvíkur) er óhæft.
Merkilegí tæki.
I^YRIR fáum dögum hefir náðst
stórmerkur áfangi í íslenzkri'
vélsmíði, og er trúlegt, að héðan
af verði skammt stórra högga í
milK í þeirri grein. Fyrsti disil-
hreyfillinn hefir verið smíðaður
hér á landi og gengur þýtt og
Ijúflega eins og vera ber.
Rétt sömu dagana sagði frá því
í fréttum, að dísiltogararnir, sem
Bæjarútgerðin rekur, beri sig
sæmilega á sama tíma, sem aðrir
togarar séu reknir með halla.
Dísilvél.
DÍSILVÉLIN er orðin þáttur
daglegs lífs okkar, ef svo
mætti segja, og því er nú komirtn
tími til að hafna erlenda rit-
hættinum, diesel. Úr því að
mönnum hefir ekki lánazt að
finna íslenzkt orð yfir slíka
hreyfla, liggur næst að taka upp
útlenda orðið, en þá vitaskuld
með stafsetningu eftir íslenzka
framburðinum, dísil-vél.
Það ó alls engu að ráða um rit-
hátt íslenzka orðsins, þó að dreg-
ið sé af nafni Þjóðverjans Rudolfs
Diesels, sem átti frumkvæðið að
smíði dísilvélarinnar fyrir sein-
ustu aldamót.